In de wereldwijde top vier van de meest gebruikte antivirustools vinden we software van Avast!, AVG, Avira en Microsoft terug: samen goed voor minstens 50% marktaandeel. Niet toevallig hebben deze softwaremakers stuk voor stuk gratis producten. In dit artikel leggen we dit viertal kritisch naast elkaar, samen met nog enkele andere gratis antivirusprogramma’s.

In tegenstelling tot de meeste commerciële pakketten, die vaak ‘Internet Security Suite’ in hun naam dragen om de ‘volledigheid’ te beklemtonen, beperken veel gratis antivirusprogramma’s zich tot de essentie. De programma’s bieden op de eerste plaats realtime bescherming tegen virussen en andere malware (zoals trojans, spyware en rootkits). Zo goed als altijd bieden ze ook de mogelijkheid tot ‘on-demand’ scannen.

Mogelijke beperkingen of tekortkomingen zijn vaak minder frequente updates van virushandtekeningen, geen (gratis) support, geen e-mailbescherming, geen firewall, geen webbeveiliging (anti-phishing), geen gedragsanalyse of scanning (al tijdens het downloaden). We willen hier wel meteen twee kanttekeningen bij plaatsen: je zult in dit artikel merken dat de meeste gratis tools wel degelijk een of meer van deze extra’s aanbieden. En wat nog ontbreekt, kan je altijd aanvullen met andere – ook gratis – modules of tools.

Testmethode

Het belangrijkste criterium voor het beoordelen van een antivirustool is natuurlijk de betrouwbaarheid. Dat blijkt echter complexer te zijn dan dat je wellicht geneigd bent te denken. Een antivirusprogramma moet namelijk niet alleen overweg kunnen met bekende virussen, rootkits en andere malware, het liefste biedt hij je ook bescherming tegen onbekende (zero-day-)malware.

Zelf een steekproef houden met een beperkt aantal virussen is daardoor te weinig relevant. We hebben bij het toekennen van de totaalscore daarom sterk rekening gehouden met de testresultaten van drie onafhankelijke onderzoekers: AV-Comparatives, AV-TEST en Dennis Technology Labs. Deze labs kijken voortdurend hoe de antivirusproducten omgaan met nieuwe beveiligingsproblemen. Andere criteria bij ons eindoordeel zijn verder nog het gebruiksgemak, de functionaliteit en de flexibiliteit van het programma.

Ad Aware Free Antivirus+ 10.3

De naam Ad Aware klinkt vast niet onbekend: jarenlang was het de naam van een populaire antispywaretool. Producent Lavasoft heeft het programma intussen uitgebreid met een antivirusmodule. Naast de gratis versie, die we hier bespreken, biedt Lavasoft nog twee betaalde varianten aan, met onder meer realtime webbeveiliging (Personal) en een firewall (Pro).

Tijdens de installatie van de gratis versie moet je wel even opletten: standaard stelt de tool een ‘express installation’ (snelle installatie) voor, maar dan worden wel je startpagina en zoekmachine aangepast. Een tweede keer fronsen we de wenkbrauwen dadelijk na de noodzakelijke herstart: wil je ook na 30 dagen nog definitie-updates, dan moet je je (gratis) registreren. Hebben we een keuze? Nee, want een antivirusprogramma moet up-to-date blijven.

Even overzichtelijk als commercieel

Het hoofdvenster van Ad Aware blijkt in elk geval overzichtelijk met een duidelijke statusindicatie. Als alles goed is, kleurt die groen en verneem je dat er geen veiligheidsproblemen zijn. In ditzelfde venster tref je een reeks schuifknoppen aan, waarmee je bepaalde onderdelen in- of uitschakelt. Veel meer dan een lokmiddel naar een betaalde versie is dat echter niet. De meeste schuifknoppen bevinden zich namelijk in de rubriek ‘Advanced Protection’ en vallen dus buiten het bereik van de gratis editie. Wel in je bereik zijn de schuifknoppen Real-Time Protection, Safe Browsing en Gaming Mode. De eerste twee laat je het beste ingeschakeld staan, de laatste is handig voor wie storende meldingen tijdens het gamen wil vermijden.

Scantypes

Naast de realtime bescherming voorziet Ad Aware in on-demand scans. Dat kan een (super)snelle scan van de meest gevoelige gebieden zijn, maar ook een complete scan. Beide laten zich trouwens ook inplannen. Een ‘custom scan’ is eveneens mogelijk, je bepaalt dan zelf wat er precies moet worden gescand en hoe intens Ad Aware daarbij de systeembronnen mag aanspreken. Ad Aware nestelt zich in het contextmenu van de Windows Verkenner, zodat je ook van daaruit een scan van een bestand of map kunt starten.

©PXimport

In een custom scan baken je zelf heel nauwkeurig het terrein af.

Na afloop van een scanronde krijg je een overzichtelijk rapport. Je aanvaardt de voorgestelde interventies of bepaalt nu per item welke actie Ad Aware moet ondernemen: negeren, desinfecteren, verwijderen of in quarantaine plaatsen. Het gebeurde bij onze test echter dat Ad Aware een bestand koppig telkens weer in quarantaine plaatste, ook al haalden we het er zelf uit (wegens vals positief). Qua detectie en eliminatie van gedetecteerde malware zit het over het algemeen wel goed, maar volgens AV-TEST presteert de tool wel ondermaats naar zero-day-bedreigingen toe (althans in versie 10.1).

Ad Aware Free Antivirus + 10.3

Taal Engels

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel7/10

Pluspunten

Overzichtelijk

Niet overbodig opdringerig

Minpunten

Beperkte helpfunctie

Express Installation in browser bij installatie

Avast! Free Antivirus 7

Bij de installatie van Avast! Free Antivirus, raden wij je aan om voor een aangepaste installatie te kiezen. Pas dan kan je namelijk zelf bepalen welke onderdelen je wilt installeren. Naast de realtime schilden (zie ook verder) kan je kiezen om onderdelen als een gadget en een plug-in voor je browser te installeren. Deze laatste blijkt een soort anti-phishingtool te zijn, die echter geheel steunt op het oordeel van medegebruikers. Met de nodige scepsis benaderen dus.

Componenten als Firewall, SafeZone (voor veilig shoppen en bankieren) en Antispam lijken weliswaar aantrekkelijk, maar (je raadt het al) jammer genoeg voorbehouden voor de betalende gebruikers. Dat commerciële aspect is trouwens in de hele interface van Avast! opvallend aanwezig. Zonder registratie kan je slechts 30 dagen aan de slag met Avast!.

Opstartscan

Meteen na de installatie voert Avast! een snelle systeemscan uit. Naast zo’n snelle scan kan je ook een volledige systeemscan uitvoeren, evenals een scan van verwijderbare media of van specifieke mappen. Dat laatste kan overigens ook vanuit het contextmenu van de verkenner. Avast! bevat ook de mogelijkheid om een opstartscan te doen: jouw systeem wordt dan gescand voordat Windows is ingeladen. Dit vergroot de kans op detectie van rootkits en aanverwanten. Tijdens zo’n scan beperkt Avast! zich wel tot signaturen, scannen op basis van gedragsanalyse is dan niet mogelijk. Je kan scans inplannen, maar het is in de interface even zoeken naar deze optie.

Komt Avast! vermeende malware tegen, dan duikt een opvallend pop-upvenster op. Wanneer en hoelang je precies zo’n melding te zien krijgt en of daar een geluidssignaal bij hoort, bepaal je geheel zelf. Handig is nog dat je een e-mail kunt laten versturen zodra Avast! malware heeft gedetecteerd. Potentiële malware belandt in een ‘kluis’ en je beslist zelf wat daar verder mee dient te gebeuren. Houd er wel rekening mee dat Avast! standaard niet reageert op adware en andere ongewenste software (met laag risico): je activeert die optie desgewenst zelf.

©PXimport

Het oog van Avast!: diverse aanvalsvectoren in het vizier!

De updatesfrequentie voor de definities kan je weliswaar niet zelf instellen, maar een groot manco is dat niet. Immers, Avast! 7 introduceert streaming updates, rechtstreeks uit de cloud, zodat de databases nagenoeg op elk moment up-to-date zijn.

Schilden

Het moet gezegd, Avast! is een van de meest veelzijdige antivirustools in het gratis segment. Dat blijkt met name uit het aantal realtime beschermingsfuncties, hier schilden genoemd. Naast de bescherming van alle lokale bestanden (tijdens het openen en/of schrijven), biedt het programma ook nog bescherming aan van binnenkomende en uitgaande e-mail, van downloads via je browser, via P2P, via chattools of via je netwerk. Een scriptschild controleert bovendien alle scripts die op je systeem worden uitgevoerd.

Wat de protectie- en detectiefuncties betreft komt Avast! behoorlijk goed uit de meeste onafhankelijke tests. Op het repareren na een infectie scoort Avast! echter beduidend minder goed.

Avast! Free Antivirus 7

Taal Nederlands

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel 7/10

Pluspunten

Veelzijdig (realtime schilden)

Goed instelbaar

Streaming updates

Minpunten

Sommige opties wat verborgen

Google Toolbar bij installatie

AVG AntiVirus Free 2013

Tijdens de installatie van AntiVirus Free 2013 tracht AVG je over te halen de betaalde variant te installeren: die mag je dan 30 dagen gratis gebruiken. De meerwaarde van deze variant is vooral de aanwezigheid van een firewall, een antispammodule en een ‘online shield’ om pagina’s en online bestanden te scannen nog voor je browser die weergeeft.

Opvallend is overigens dat we meteen na de installatie een update van de virusdatabase moesten doen. Verder stelde AVG voor een werkbalk in onze browser te installeren en zelfs de zoekmachine aan te passen. Met de werkbalk valt nog te leven omdat die een indicatie geeft van de (on)veiligheid van de bezochte pagina, maar verder bevat die ook enkele functies (zoals een actuele weersvoorspelling) die weinig ter zake doen. Dat geldt trouwens ook voor een paar extra’s in het programma zelf: een snelheidstest en een tool die overbodige bestanden opspoort, het register opruimt en je schijf defragmenteert. Voor deze laatste moet je na één ‘reparatieronde’ bovendien de knip trekken.

Toegankelijke interface

Het hoofdvenster vinden we niet echt aantrekkelijk, maar sommigen zullen de wat tablet-achtige interface wellicht weten te appreciëren. Overzichtelijk is hij in ieder geval wel: in één oogopslag merk je of de diverse modules actief zijn. Naast realtime bescherming tegen virussen, spyware en rootkits, worden ook je e-mails beschermd (uitgaande berichten alleen als je die functie zelf activeert), zorgt Identity Protection er door gedragsanalyse voor dat malware geen delicate gegevens weet te ontfutselen en probeert SurfShield te voorkomen dat je ongewild phishing-sites aandoet. Deze module bleek echter in praktijk niet feilloos te functioneren.

©PXimport

AVG in het verweer tegen het EICAR-testvirus.

De ‘modulaire’ opbouw van de interface is te waarderen. De gebruiker komt immers pas in aanraking met meer geavanceerde instellingen als hij daar bewust voor kiest. In de meeste gevallen volstaat het trouwens een vinkje te verwijderen of te plaatsen om een functie te (de)activeren.

Snelle scanner

De snelheid waarmee AVG de scanrondes afhandelt is opvallend, het is de snelste toepassing uit onze test. Botst het programma op vermeende malware dan kan je kiezen of je die bedreiging wilt negeren dan wel of je de aanbevolen bescherming van AVG verkiest. In de meeste gevallen belandt de malware dan in quarantaine, waar je die definitief kunt verwijderen of kunt herstellen.

Resultaten van versie 2013 konden we op het moment van schrijven niet in onafhankelijke tests terugvinden. Echter, als we ons baseren op de testresultaten van versie 2012, komt AVG er doorgaans goed tot zeer goed uit, met name ook naar het detecteren van bekende virussen en rootkits toe.

AVG AntiVirus Free 2013

Taal Nederlands

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel 8/10

Pluspunten

Overzichtelijke interface

Snelle scans

Minpunten

Overbodige extra’s

Werkbalk en zoekmachine

Avira Free Antivirus 2013

Op het moment van dit schrijven was de Nederlandstalige versie van Avira Free Antivirus 2013 blijkbaar nog niet klaar: de Engelstalige versie dus maar. Ook bij dit programma kiezen we voor een aangepaste installatie. Zo krijgen we de kans om te voorkomen dat een werkbalk wordt geïnstalleerd en onze zoekmachine wordt aangepast. Ook kunnen we nu zelf bepalen of we ook rootkit-bescherming en shell-integratie willen.

Meteen na de installatie duikt een configuratiewizard op en het mag duidelijk zijn: die heeft niet echt de beginner op het oog. Je moet bijvoorbeeld het gewenste detectieniveau voor de heuristische analyse instellen, bepalen of je ook bescherming wilt tegen “ongewone runtimecompressieprogramma’s” of “programma’s die het privédomein schenden” enzovoort. We hebben zo het vermoeden dat de meeste gebruikers hier voor de standaardinstellingen zullen kiezen.

De interface blijkt gelukkig vriendelijker voor de minder ervaren computeraar. Standaard krijg je die namelijk in een wat uitgeklede variant te zien en moet je de expertmodus activeren wanneer je meer geavanceerde opties wilt instellen. Anderzijds vinden we het wel vervelend dat de interface eigenlijk dezelfde is als de betaalde Premium-versie en dezelfde rubrieken aanbiedt: Real-Time Protection, FireWall, Web Protection, Mail Protection, Safe Browsing en Game Mode. Er is echter één belangrijk verschil: in de gratis versie is alleen de eerste optie beschikbaar.

Beginner versus expert

Blijf je in de eenvoudige modus werken, dan heb je zeer weinig instelmogelijkheden. Eigenlijk kan je hier weinig meer doen dan de updatefrequentie instellen, scans inplannen en de inhoud van de quarantaine bekijken. We ondervonden wel wat problemen met ingeplande scans: die werden op ons testsysteem blijkbaar niet altijd correct uitgevoerd.

In de expertmodus komen meer opties ter beschikking. Jij bepaalt bijvoorbeeld wat er standaard moet gebeuren als Avira malware detecteert, welk type archiefbestanden je in scanrondes wilt opnemen, welke processen je buiten de realtime protectie wilt houden et cetera.

©PXimport

De configuratiewizard zal vooral de gevorderde gebruiker aanspreken.

Leuk extraatje is nog de detectielijst: een overzicht met de namen van malware die het programma hoort te herkennen. Avira (althans versie 2012) presteert overigens uitstekend wat betreft het detecteren van reeds bekende malware (bijna de hoogste score bij AV-Comparatives), maar laat wel een paar steken vallen bij het detecteren en verwijderen van rootkits. AV-TEST stelde ook vast dat er een bovengemiddeld aantal bonafide acties werden geblokkeerd door Avira.

Avira Free Antivirus 2013

Taal Engels

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel 7/10

Pluspunten

Opsplitsing ‘eenvoudige’ en expert-modus

Minpunten

Basisbescherming

Wizard niet voor beginners

Werkbalk en zoekmachine

Comodo Antivirus Free 2012 (5.12)

De installatie van Comodo is al een hele opgave op zich, althans voor wie niet zonder meer alle standaardinstellingen wil overnemen. Of je Comodo jouw zoekmachine en startpagina wilt laten overnemen is ongetwijfeld de makkelijkste vraag.

Het wordt echter complexer met vragen als: wilt u Comodo SecureDNS en online gebaseerde gedragsanalyse activeren? Kies je hier bovendien voor de optie Installatie aanpassen, dan moet je tevens aangeven of je Comodo Dragon (een privacybeschermende Chrome-variant) en Comodo GeekBuddy (betaalde chatsessies met een expert) erbij wenst. Je kunt verder ook Defense+, de HIPS-module van Comodo in- of uitschakelen. Die monitort constant alle uitvoerbare bestanden en beschermt jouw systeem zo tegen ongeautoriseerde aanpassingen.

Heb je eenmaal de nodige knopen doorgehakt, dan wachten je nog een paar lastige beslissingen. Bij de module Antivirus bijvoorbeeld, kan je onder meer kiezen voor ‘Volledig’ of ‘Stateful’ en bij Defense+ voor ‘Veilige Modus’ en ‘Schone PC Modus’. Zijn de verschillen je niet meteen duidelijk, dan is dat niet zo gek, zeker gezien je niet op een ingebouwde helpfunctie kunt terugvallen. Ook de meldingen afkomstig van Defense+ kunnen behoorlijk afschrikwekkend zijn voor minder ervaren gebruikers.

Complex

Het mag duidelijk zijn: Comodo Antivirus is niet de meest geschikte tool voor beginners. Dat houdt echter niet noodzakelijk in dat het geen goed programma is. Comodo biedt bijvoorbeeld een HIPS-module aan en isoleert onbekende virussen in een ‘sandbox’ tot ze gescand en getest zijn. Meer zelfs, je kunt op elk moment zelf een willekeurig programma selecteren om het in de sandbox uit te voeren. Comodo kan tevens rootkits detecteren, hoewel je die functie vreemd genoeg zelf eerst moet activeren bij handmatige scans. Ook een game-modus, die ervoor zorgt dat geen meldingen jouw spel zullen verstoren, ontbreekt niet.

©PXimport

Defense+: duidelijk niet voor beginners!

Jammer genoeg hebben we niet zoveel onafhankelijke testresultaten gevonden waar ook (een recente versie van) Comodo Antivirus in opgenomen was. Met enig voorbehoud kunnen we op basis van de gegevens die we wél hebben, stellen dat het met de detectie van bekende virussen en van zero-day-malware wel goed zit, maar dat het programma het toch vaak laat afweten bij het opschonen van malware.

Comodo Antivirus Free 2012 (5.12)

Taal Nederlands

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel 6/10

Pluspunten

Goed instelbaar

Minpunten

Beperkte helpfunctie

Complexe (installatie)opties en functies

Startpagina- en zoekmachinewijziging

Microsoft Security Essentials 4.1

De installatie van Microsoft Security Essentials is weinig minder dan een verademing in vergelijking met de meeste andere gratis antivirustools. Hier vinden we geen spoor van ongewenste extra software en de installatie is bovendien snel afgerond. Meteen na de installatie voert Security Essentials automatisch een eerste snelle systeemscan uit.

Het hoofdvenster van het programma blijkt erg overzichtelijk en helemaal niet volgestouwd met opties (of teasers voor commerciële producten). Er zijn vier tabbladen. Op het tabblad Startpagina verneem je of de beveiligingsstatus van jouw systeem op orde is en kan je een snelle, volledige of aangepaste scan uitvoeren. Bij de laatste kan je zelf aangeven welke stations of mappen je wilt laten scannen.

Het tabblad Bijwerken laat je alleen toe een update te forceren, indien je niet wilt wachten tot dat via Windows-updates gebeurt. Het tabblad Geschiedenis geeft je onder meer toegang tot de items in quarantaine, van waaruit je die definitief kunt verwijderen of kunt herstellen.

Het tabblad Instellingen ten slotte laat je toe een scanronde in te plannen en aan te geven hoe je Security Essentials standaard wilt laten reageren op gedetecteerde bedreigingen. Handig is dat je elk type bedreiging (laag, normaal, hoog of ernstig) anders kunt instellen, je kiest tussen Toestaan, In quarantaine of Verwijderen. Verder kan je ook nog te kennen geven welke bestanden, bestandstypen en/of processen je buiten de scanrondes wilt houden. Daarmee zijn ongeveer alle mogelijkheden van Microsoft Security Essentials uitgeput.

©PXimport

Naargelang de ernst van de dreiging kan je een andere standaardactie selecteren.

Het programma van Microsoft is eenvoudig, maar de belangrijkste vraag is: hoe goed presteert het programma bij detecties en eliminaties? De resultaten van diverse onafhankelijke tests liggen over het algemeen een heel stuk beneden het gemiddelde. Dat is in elk geval zo bij AV-TEST en bij AV-Comparatives. Bij Dennis Technology Labs is de afwijking zelf nog groter. Immers, in de analyse van juli tot september 2012 scoorde Security Essentials hier op alle tests het laagst. Alleen naar valse positieven toe scoorde het programma uitstekend en dat was ook bij AV-TEST het geval.

Microsoft Security Essentials 4.1

Taal Nederlands

OS Windows Vista/7

Oordeel 5/10

Pluspunten

Vlotte installatie

Heldere interface

Minpunten

Niet voor Windows XP

Beperkt aantal instellingsmogelijkheden

Detectie en verwijdering malware onder gemiddeld

Panda Cloud Antivirus Free 2.0.1

Vreemd genoeg liet Panda Cloud Antivirus Free zich niet op ons testtoestel (met Windows 7 64 bit) installeren, het logbestand bracht weinig opheldering. Op een ander 64bit-testsysteem werkte het prima. Bij installatie dien je met vinkjes aan te geven welke extra software of aanpassingen (in zoekmachine en startpagina) je al dan niet wilt laten doorvoeren. Op het einde van de installatie tracht Panda je alsnog te overtuigen naar de Pro-versie over te stappen. Die biedt verschillende extra’s, waaronder een firewall, sandboxing en de mogelijkheid het autorunbestand op usb-sticks te beveiligen.

Na de installatie voert Panda Antivirus automatisch een eerste systeemscan uit. Dat gebeurt aan de hand van een online database, wat toch niet wegneemt dat de systeembelasting op ons testsysteem gemiddeld zeker niet lager blijkt dan bij andere antivirusproducten.

Het hoofdvenster van het programma is allesbehalve druk, ondanks twee opvallende knoppen die verwijzen naar functies die alleen in de Pro-versie beschikbaar zijn. Vanuit het hoofdvenster kan je ook een overzicht opvragen van alle actieve processen, inclusief een veiligheidsindicatie en (als je dat zo instelt) een overzicht van de webadressen waarmee elk proces zich in verbinding heeft gesteld.

Scanopties

Uiteraard kan je vanuit dit venster op elk moment ook een scanronde starten, waarbij je kunt kiezen uit een geoptimaliseerde scan, een volledige systeemscan of een aangepaste scan. Bij de laatste kan je aangeven welke locaties je wilt laten onderzoeken. In een apart venster leg je bovendien bijkomende opties vast. Je geeft bijvoorbeeld aan of je gedragsanalyse wilt activeren, of ook op ‘mogelijk ongewenste programma’s’ moet worden gescand en of Panda jouw toelating moet vragen om gedetecteerde malware te neutraliseren. Standaard is het namelijk zo dat het programma bij een scan malware automatisch verwijdert.

©PXimport

Via radioknoppen bepaal je mee hoe Panda tijdens het scannen reageert.

Verdachte of potentieel gevaarlijke bestanden belanden normaliter in een interne prullenbak, waar je ze dan definitief verwijdert of herstelt. Krijg je tijdens het scannen een malware-melding te zien, dan voorziet Panda in een knop “stap-voor-stapgids”. Die blijkt echter alleen te leiden naar een webpagina met enkele generieke instructies.

In onafhankelijke tests met betrekking tot de antivirus-prestaties, komt Panda er doorgaans erg goed uit, althans wat het detectiegedeelte betreft. Vooral naar een doorgedreven opruiming na infectie toe, presteert het programma aanmerkelijk minder.

Panda Cloud Antivirus Free 2.0.1

Taal Nederlands

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel7/10

Pluspunten

Eenvoudige interface

Weinig opdringend

Minpunten

Geen ingeplande scans

Startpagina- en zoekmachinewijziging

Conclusie

Alles bij elkaar komt AVG Anti-Virus Free als testwinnaar uit de bus. De tool presteert goed in allerlei detectie- en eliminatietests (bij AV-TEST bijvoorbeeld is dat respectievelijk 5,5 op 6 en 5 op 6, hoge scores). Ook is de interface overzichtelijk, jouw e-mails worden in realtime gescand en de scanrondes verlopen opvallend snel zonder teveel beslag te leggen op systeembronnen.

AVG is echter geen afgetekende winnaar. Verschillende andere pakketten komen erg dicht in de buurt en doen het op specifieke facetten zelfs beter. We hebben het dan met name over het veelzijdige Avast! Free Antivirus, Adaware Free Antivirus+, Avira Free Antivirus en Panda Cloud Antivirus Free.

Comodo Antivirus Free kunnen we eigenlijk alleen aanbevelen aan gevorderde gebruikers. Microsoft Security Essentials blinkt dan wel uit door eenvoud, in de meeste tests presteert het programma opvallend minder goed dan de concurrentie.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.

De ingebouwde zoekfunctie van Windows - Windows Zoeken - kennen we inmiddels wel. En eerlijk is eerlijk: dat onderdeel is inmiddels wel wat gedateerd. Welke andere mogelijkheden zijn er om te zoeken? Welke AI en andere slimme tools kunnen we inzetten om de antwoorden op onze vragen te vinden? Je ontdekt ze hier.

Copilot: bestanden doorzoeken

Microsofts Copilot kan je helpen met het doorzoeken van de inhoud van de bestanden op je computer. Hiervoor moet je momenteel nog eerst het bestand uploaden naar OneDrive. Vanuit daar kun je er allerlei acties mee uitvoeren. Copilot kan straks ook voor je op zoek gaan naar lokale bestanden. Die functie is nu nog niet geactiveerd in Nederland, maar is al wel actief in de VS en Engelstalige regio's. De Copilot-app lijkt er voor Nederland al wel op voorbereid.

Je kunt je alvast voorbereiden op de komst van deze functie. Dat doe je door ervoor te zorgen dat je de nieuwste versie van Copilot hebt geïnstalleerd. Daarmee wordt de functie direct actief als deze in Nederland beschikbaar komt. Je vindt de nieuwe versie van Copilot in de Microsoft Store (via het startmenu). Eenmaal geopend, klik je op de gebruikersafbeelding linksonder in het scherm. Kies Instellingen. Geef Copilot vervolgens toegang tot de bestanden. Blader naar Machtigingsinstellingen en zet de schuif op Aan bij Bestand zoeken. Zet hierna ook de schuif op Aan bij Lezen van het bestand.

Copilot maakt onderliggend nog steeds gebruik van gedeelten van het bestaande Windows Zoeken. Die kennis biedt meer controle: je kunt bepalen welke locaties mogen worden doorzocht. Klik in hetzelfde instellingenvenster op Windows-instellingen. Geef bij Mijn bestanden zoeken aan welke locaties mogen worden bekeken.

Copilot: zoeken in bestanden

Soms ben je niet op zoek naar bestanden, maar juist naar informatie ín de bestanden. Als je de nieuwste update van Windows 11 gebruikt, kun je hiervoor op een slimme manier Copilot inzetten. Klik met de rechtermuisknop op het bestand waarin je wilt zoeken of waarover je specifieke vragen hebt. Doet dat bijvoorbeeld via het bureaublad of via de verkenner.

Kies voor de nieuwe optie Vraag het aan Copilot. Het bestand verschijnt in het venster van Copilot. Vervolgens kun je bijvoorbeeld vragen om het te doorzoeken of het opnieuw te structureren. Je kunt ook vragen om het bestand samen te vatten of de inhoud ervan in compacte bewoordingen te beschrijven. Verschijnt de nieuwe optie nog niet in het menu van de rechtermuisknop? Controleer dan of je de instellingen uit de alinea hiervoor hebt geactiveerd.

Copilot: gezichten herkennen

Maak je gebruik van OneDrive? Ook OneDrive zet steeds vaker AI in om je bestanden eenvoudiger vindbaar te maken. Op het moment van schrijven wordt de laatste hand gelegd aan de gezichtsfuncties. We hebben deze dus zelf nog niet in de praktijk kunnen testen.

Microsoft gebruikt AI om gezichten te herkennen in foto's en afbeeldingen die je in een OneDrive-account hebt bewaard. Je moet hiervoor wel toestemming geven. Hierna wordt informatie uit afbeeldingen en gezichten verzameld om vergelijkbare gezichten te vinden.

Open de OneDrive-app en wacht totdat automatisch de melding met toestemming verschijnt. Ga je akkoord met de verwerking, dan kies je Toestaan. Het duurt tot 72 uur om de foto's te indexeren. Download de nieuwste versie van de OneDrive-app (via Google Play of de Apple App Store) en tik op de nieuwe tab Personen. In het zoekvak eronder kun je zoeken op specifieke personen op foto's.

Perplexity: vinden wat je zoekt

Perplexity is een geavanceerde en populaire AI-zoekmachine. Je kunt deze AI-dienst ook goed inzetten voor het doorzoeken van de inhoud in je eigen bestanden. Er bestaan wel een paar voorwaarden voor het zoeken met de AI-agent van Perplexity: allereerst heb je een betaald abonnement nodig. De gratis versie ondersteunt de functie (nog) niet. Hiervoor betaal je circa 20 euro per maand, vergelijkbaar met de betaalde abonnementen van veel andere AI-aanbieders.

Perplexity kan daarnaast alleen zoeken in bestanden die je in de cloud hebt opgeslagen. Op dit moment worden alleen nog Google Workspace, Dropbox en WhatsApp ondersteund. Op het gebied van bestandsformaten kun je onder meer Google Docs, pdf-bestanden, Microsoft Office-documenten en csv-bestanden gebruiken. Ook Markdown (MD)- en JSON-bestanden worden ondersteund.

Perplexity: aan de slag

Het zoeken in je eigen bestanden staat in Perplexity standaard uitgeschakeld. Het zoeken van bestanden wordt mogelijk met plug-ins, die in Perplexity 'verbinders' worden genoemd. Laten we deze eens inschakelen.

Klik in het hoofdvenster van Perplexity linksonder op de gebruikersfoto en kies Instellingen. Kies Verbinders. Een overzicht van ondersteunde locaties verschijnt. Klik op Enable bij de locatie die je wilt koppelen, bijvoorbeeld Google Drive. Hierna geef je toestemming voor het weergeven en downloaden van je bestanden. Je kunt de koppeling op elk moment weer ongedaan maken. In het eerdergenoemde overzicht van onlinediensten klik je op de drie puntjes naast de opslagdienst en kies je Ontkoppelen.

Perplexity: bestanden doorzoeken

Zijn de gewenste diensten gekoppeld? Dan is het mogelijk om Perplexity AI in te zetten om je bestanden te vinden. De zoekfunctie met eigen bestanden is op twee manieren te gebruiken. Zo kun je de bestanden gebruiken als bron tijdens de conversaties. Klik hiervoor op de knop Sources en wijs je online cloudopslag aan. Op dit moment beperkt de dienst zich helaas alleen tot zakelijke varianten van de cloudopslag, zoals het eerdergenoemde Google Workspace. De consumentenversie van Google Drive wordt niet ondersteund als directe bron.

Gelukkig doet Perplexity dit wél voor het inhoudelijk doorzoeken van je bestanden. Klik op de paperclip. Afhankelijk van welke verbinders je hebt geactiveerd, kun je hier kiezen tussen Lokale bestanden, Google Drive en Dropbox. Wijs het bestand aan, zodat je er vragen over kunt stellen.

Uiteraard is het belangrijk om te weten hoe Perplexity met je bestanden omgaat. Je eigen bestanden worden niet gebruikt om de AI-modellen te trainen. Bovendien worden de bestanden - als deze al worden opgeslagen - door Perplexity binnen AWS S3-servers opgeslagen.

PowerToys Run

Ook de PowerToys Run voor Windows 11 zijn onmisbaar als je de beperkte zoekprestaties van Windows 11 wilt verbeteren. Hiermee kun je snel bestanden zoeken op verschillende locaties, zoals de lokale computer, specifieke programma's en online. PowerToys Run in combinatie met hulp van een AI-agent zoals hiervoor besproken, geeft een krachtige combinatie. Je gebruikt PowerToys Run om de bestanden te zoeken en met een andere AI-tool ga je eventueel inhoudelijk de diepte in.

Haal eerst de nieuwste versie van PowerToys binnen en activeer PowerToys Run via het algemene venster van PowerToys. Zet de schuif op Aan bij dit programma. Druk vervolgens op de toetscombinatie Alt+Spatiebalk. De app verschijnt als pop-up. Typ het bestand in dat je zoekt: de resultaten verschijnen direct in het venster eronder. Onder elk bestand lees je op welke locatie het is opgeslagen. Ook kun je meer informatie over het bestand online opzoeken.

PowerToys Run: aanpassen

Om het onderste uit de zoekfuncties van PowerToys Run te halen, is het nodig om het programma naar je hand te zetten. Open de instellingen van het programma en ga naar Zoeken en resultaten. Standaard hanteert de app een vertraging voordat de eerste zoekresultaten worden getoond. Wil je liever de eerste resultaten direct zien? Schakel Afvlakking van invoer uit. Deze 'doortastendere' zoekaanpak vergt wel iets meer van het systeem.

Hierna zoeken we de optie Aantal resultaten dat wordt weergegeven voordat u schuift. Standaard toont Run slechts vier resultaten: dat kan beter voor een completer overzicht. Verander de waarde naar bijvoorbeeld 10 en controleer het resultaat via een zoekopdracht in de app. Run onthoudt overigens welke zoekopdracht je het meest recent hebt uitgevoerd en toont deze in het venster. Begin je liever telkens met een schone lei? Activeer de optie De vorige query wissen bij het starten.

PowerToys RunResultaten verfijnen

Standaard laat PowerToys Run telkens alle resultaten zien zonder verdere weging, maar je kunt ervoor kiezen om de volgorde van de zoekresultaten te laten verfijnen. Hierbij houdt PowerToys Run bij welke resultaten worden geselecteerd en deze stijgen in de resultaten. Activeer de optie Volgorde van resultaten verfijnen. Hierna geef je een gewicht aan de geselecteerde items, van 0 tot 5. Standaard wordt 5 gehanteerd, maar je kunt het gewicht naar beneden bijstellen. Kies 0 om het volledig uit te schakelen. 

PowerToys Run: gericht vinden

Met behulp van voorvoegsels kun je PowerToy Run gerichter laten zoeken naar informatie in specifieke gebieden. Wil je alleen naar bestanden en mappen zoeken? Typ ? voor de zoekterm. Bijvoorbeeld ?vakantie. Ben je op zoek naar een specifieke Windows-instelling, dan typ je $, bijvoorbeeld $beeldscherm. Om online te zoeken, waarbij Run gebruikmaakt van de standaardzoekmachine, gebruik je ?? (zoals ??feestdagen). Om het voorgaande zoekresultaat te zien, typ je !!.

PowerToys Run: invoegtoepassingen

Je kunt zelf bepalen welke gebieden PowerToy Run kan doorzoeken. Dat gebeurt met behulp van invoegtoepassingen. De lijst vind je onder Invoegtoepassingen in het instellingenvenster. Loop door de lijst en schakel de invoegtoepassingen in voor de gebieden die je wilt doorzoeken. Andersom doe je dit ook: alles wat je niet gebruikt, schakel je uit. Elke ingeschakelde invoegtoepassing wordt namelijk geraadpleegd tijdens een zoekopdracht.

Regelmatig worden nieuwe invoegtoepassingen voor zoeken toegevoegd. Klik op Meer invoegtoepassingen zoeken voor een actuele lijst. Hier vinden we bijvoorbeeld plug-ins om de browsergeschiedenis te doorzoeken en per query een zoekmachine aan te wijzen die de zoekopdracht moet uitvoeren.

Terug naar het instellingenvenster. Als je een invoegtoepassing uitklapt, krijg je toegang tot aanvullende opties. Bij Opdracht voor directe activering kun je de 'letter' aanpassen waarmee je specifiek zoekt in dat onderdeel (waarover je in de paragraaf 'Gericht vinden' hebt gelezen). Interessanter is de optie Opnemen in globaal resultaat: hiermee zorg je ervoor dat de zoekresultaten van die invoegtoepassing standaard in de lijst worden getoond. In andere gevallen moet je de invoegtoepassing expliciet aanroepen via de eerdergenoemde letter. 

Toekomst: semantic search

Het valt op dat softwaremakers dit jaar intensief bouwen aan opties waarmee je je bestanden nog eenvoudiger kunt vinden. Zo wordt de ingebouwde zoekfunctie van Windows 11 uitgebreid met de mogelijkheid om in je eigen bewoordingen naar bestanden te zoeken. Bijvoorbeeld: 'foto's die ik vorige maand heb gemaakt' of 'de presentatie die vorige week door mijn collega is gestuurd'. Dit wordt semantic search genoemd, waarbij niet alleen naar de exacte woorden wordt gekeken, maar ook naar de betekenis (semantiek) erachter.

Deze functie is straks helaas niet voor iedereen beschikbaar. Je computer heeft namelijk een geschikte npu-chip nodig, die je onder meer vindt in de Copilot+-computers. Ook worden er in eerste instantie maar zes talen ondersteund, waaronder Engels en Duits. Nederlands komt momenteel nog niet in de lijst voor, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

 Op zoek naar een nieuwe laptop? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers voor de beste deal!