In de wereldwijde top vier van de meest gebruikte antivirustools vinden we software van Avast!, AVG, Avira en Microsoft terug: samen goed voor minstens 50% marktaandeel. Niet toevallig hebben deze softwaremakers stuk voor stuk gratis producten. In dit artikel leggen we dit viertal kritisch naast elkaar, samen met nog enkele andere gratis antivirusprogramma’s.

In tegenstelling tot de meeste commerciële pakketten, die vaak ‘Internet Security Suite’ in hun naam dragen om de ‘volledigheid’ te beklemtonen, beperken veel gratis antivirusprogramma’s zich tot de essentie. De programma’s bieden op de eerste plaats realtime bescherming tegen virussen en andere malware (zoals trojans, spyware en rootkits). Zo goed als altijd bieden ze ook de mogelijkheid tot ‘on-demand’ scannen.

Mogelijke beperkingen of tekortkomingen zijn vaak minder frequente updates van virushandtekeningen, geen (gratis) support, geen e-mailbescherming, geen firewall, geen webbeveiliging (anti-phishing), geen gedragsanalyse of scanning (al tijdens het downloaden). We willen hier wel meteen twee kanttekeningen bij plaatsen: je zult in dit artikel merken dat de meeste gratis tools wel degelijk een of meer van deze extra’s aanbieden. En wat nog ontbreekt, kan je altijd aanvullen met andere – ook gratis – modules of tools.

Testmethode

Het belangrijkste criterium voor het beoordelen van een antivirustool is natuurlijk de betrouwbaarheid. Dat blijkt echter complexer te zijn dan dat je wellicht geneigd bent te denken. Een antivirusprogramma moet namelijk niet alleen overweg kunnen met bekende virussen, rootkits en andere malware, het liefste biedt hij je ook bescherming tegen onbekende (zero-day-)malware.

Zelf een steekproef houden met een beperkt aantal virussen is daardoor te weinig relevant. We hebben bij het toekennen van de totaalscore daarom sterk rekening gehouden met de testresultaten van drie onafhankelijke onderzoekers: AV-Comparatives, AV-TEST en Dennis Technology Labs. Deze labs kijken voortdurend hoe de antivirusproducten omgaan met nieuwe beveiligingsproblemen. Andere criteria bij ons eindoordeel zijn verder nog het gebruiksgemak, de functionaliteit en de flexibiliteit van het programma.

Ad Aware Free Antivirus+ 10.3

De naam Ad Aware klinkt vast niet onbekend: jarenlang was het de naam van een populaire antispywaretool. Producent Lavasoft heeft het programma intussen uitgebreid met een antivirusmodule. Naast de gratis versie, die we hier bespreken, biedt Lavasoft nog twee betaalde varianten aan, met onder meer realtime webbeveiliging (Personal) en een firewall (Pro).

Tijdens de installatie van de gratis versie moet je wel even opletten: standaard stelt de tool een ‘express installation’ (snelle installatie) voor, maar dan worden wel je startpagina en zoekmachine aangepast. Een tweede keer fronsen we de wenkbrauwen dadelijk na de noodzakelijke herstart: wil je ook na 30 dagen nog definitie-updates, dan moet je je (gratis) registreren. Hebben we een keuze? Nee, want een antivirusprogramma moet up-to-date blijven.

Even overzichtelijk als commercieel

Het hoofdvenster van Ad Aware blijkt in elk geval overzichtelijk met een duidelijke statusindicatie. Als alles goed is, kleurt die groen en verneem je dat er geen veiligheidsproblemen zijn. In ditzelfde venster tref je een reeks schuifknoppen aan, waarmee je bepaalde onderdelen in- of uitschakelt. Veel meer dan een lokmiddel naar een betaalde versie is dat echter niet. De meeste schuifknoppen bevinden zich namelijk in de rubriek ‘Advanced Protection’ en vallen dus buiten het bereik van de gratis editie. Wel in je bereik zijn de schuifknoppen Real-Time Protection, Safe Browsing en Gaming Mode. De eerste twee laat je het beste ingeschakeld staan, de laatste is handig voor wie storende meldingen tijdens het gamen wil vermijden.

Scantypes

Naast de realtime bescherming voorziet Ad Aware in on-demand scans. Dat kan een (super)snelle scan van de meest gevoelige gebieden zijn, maar ook een complete scan. Beide laten zich trouwens ook inplannen. Een ‘custom scan’ is eveneens mogelijk, je bepaalt dan zelf wat er precies moet worden gescand en hoe intens Ad Aware daarbij de systeembronnen mag aanspreken. Ad Aware nestelt zich in het contextmenu van de Windows Verkenner, zodat je ook van daaruit een scan van een bestand of map kunt starten.

©PXimport

In een custom scan baken je zelf heel nauwkeurig het terrein af.

Na afloop van een scanronde krijg je een overzichtelijk rapport. Je aanvaardt de voorgestelde interventies of bepaalt nu per item welke actie Ad Aware moet ondernemen: negeren, desinfecteren, verwijderen of in quarantaine plaatsen. Het gebeurde bij onze test echter dat Ad Aware een bestand koppig telkens weer in quarantaine plaatste, ook al haalden we het er zelf uit (wegens vals positief). Qua detectie en eliminatie van gedetecteerde malware zit het over het algemeen wel goed, maar volgens AV-TEST presteert de tool wel ondermaats naar zero-day-bedreigingen toe (althans in versie 10.1).

Ad Aware Free Antivirus + 10.3

Taal Engels

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel7/10

Pluspunten

Overzichtelijk

Niet overbodig opdringerig

Minpunten

Beperkte helpfunctie

Express Installation in browser bij installatie

Avast! Free Antivirus 7

Bij de installatie van Avast! Free Antivirus, raden wij je aan om voor een aangepaste installatie te kiezen. Pas dan kan je namelijk zelf bepalen welke onderdelen je wilt installeren. Naast de realtime schilden (zie ook verder) kan je kiezen om onderdelen als een gadget en een plug-in voor je browser te installeren. Deze laatste blijkt een soort anti-phishingtool te zijn, die echter geheel steunt op het oordeel van medegebruikers. Met de nodige scepsis benaderen dus.

Componenten als Firewall, SafeZone (voor veilig shoppen en bankieren) en Antispam lijken weliswaar aantrekkelijk, maar (je raadt het al) jammer genoeg voorbehouden voor de betalende gebruikers. Dat commerciële aspect is trouwens in de hele interface van Avast! opvallend aanwezig. Zonder registratie kan je slechts 30 dagen aan de slag met Avast!.

Opstartscan

Meteen na de installatie voert Avast! een snelle systeemscan uit. Naast zo’n snelle scan kan je ook een volledige systeemscan uitvoeren, evenals een scan van verwijderbare media of van specifieke mappen. Dat laatste kan overigens ook vanuit het contextmenu van de verkenner. Avast! bevat ook de mogelijkheid om een opstartscan te doen: jouw systeem wordt dan gescand voordat Windows is ingeladen. Dit vergroot de kans op detectie van rootkits en aanverwanten. Tijdens zo’n scan beperkt Avast! zich wel tot signaturen, scannen op basis van gedragsanalyse is dan niet mogelijk. Je kan scans inplannen, maar het is in de interface even zoeken naar deze optie.

Komt Avast! vermeende malware tegen, dan duikt een opvallend pop-upvenster op. Wanneer en hoelang je precies zo’n melding te zien krijgt en of daar een geluidssignaal bij hoort, bepaal je geheel zelf. Handig is nog dat je een e-mail kunt laten versturen zodra Avast! malware heeft gedetecteerd. Potentiële malware belandt in een ‘kluis’ en je beslist zelf wat daar verder mee dient te gebeuren. Houd er wel rekening mee dat Avast! standaard niet reageert op adware en andere ongewenste software (met laag risico): je activeert die optie desgewenst zelf.

©PXimport

Het oog van Avast!: diverse aanvalsvectoren in het vizier!

De updatesfrequentie voor de definities kan je weliswaar niet zelf instellen, maar een groot manco is dat niet. Immers, Avast! 7 introduceert streaming updates, rechtstreeks uit de cloud, zodat de databases nagenoeg op elk moment up-to-date zijn.

Schilden

Het moet gezegd, Avast! is een van de meest veelzijdige antivirustools in het gratis segment. Dat blijkt met name uit het aantal realtime beschermingsfuncties, hier schilden genoemd. Naast de bescherming van alle lokale bestanden (tijdens het openen en/of schrijven), biedt het programma ook nog bescherming aan van binnenkomende en uitgaande e-mail, van downloads via je browser, via P2P, via chattools of via je netwerk. Een scriptschild controleert bovendien alle scripts die op je systeem worden uitgevoerd.

Wat de protectie- en detectiefuncties betreft komt Avast! behoorlijk goed uit de meeste onafhankelijke tests. Op het repareren na een infectie scoort Avast! echter beduidend minder goed.

Avast! Free Antivirus 7

Taal Nederlands

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel 7/10

Pluspunten

Veelzijdig (realtime schilden)

Goed instelbaar

Streaming updates

Minpunten

Sommige opties wat verborgen

Google Toolbar bij installatie

AVG AntiVirus Free 2013

Tijdens de installatie van AntiVirus Free 2013 tracht AVG je over te halen de betaalde variant te installeren: die mag je dan 30 dagen gratis gebruiken. De meerwaarde van deze variant is vooral de aanwezigheid van een firewall, een antispammodule en een ‘online shield’ om pagina’s en online bestanden te scannen nog voor je browser die weergeeft.

Opvallend is overigens dat we meteen na de installatie een update van de virusdatabase moesten doen. Verder stelde AVG voor een werkbalk in onze browser te installeren en zelfs de zoekmachine aan te passen. Met de werkbalk valt nog te leven omdat die een indicatie geeft van de (on)veiligheid van de bezochte pagina, maar verder bevat die ook enkele functies (zoals een actuele weersvoorspelling) die weinig ter zake doen. Dat geldt trouwens ook voor een paar extra’s in het programma zelf: een snelheidstest en een tool die overbodige bestanden opspoort, het register opruimt en je schijf defragmenteert. Voor deze laatste moet je na één ‘reparatieronde’ bovendien de knip trekken.

Toegankelijke interface

Het hoofdvenster vinden we niet echt aantrekkelijk, maar sommigen zullen de wat tablet-achtige interface wellicht weten te appreciëren. Overzichtelijk is hij in ieder geval wel: in één oogopslag merk je of de diverse modules actief zijn. Naast realtime bescherming tegen virussen, spyware en rootkits, worden ook je e-mails beschermd (uitgaande berichten alleen als je die functie zelf activeert), zorgt Identity Protection er door gedragsanalyse voor dat malware geen delicate gegevens weet te ontfutselen en probeert SurfShield te voorkomen dat je ongewild phishing-sites aandoet. Deze module bleek echter in praktijk niet feilloos te functioneren.

©PXimport

AVG in het verweer tegen het EICAR-testvirus.

De ‘modulaire’ opbouw van de interface is te waarderen. De gebruiker komt immers pas in aanraking met meer geavanceerde instellingen als hij daar bewust voor kiest. In de meeste gevallen volstaat het trouwens een vinkje te verwijderen of te plaatsen om een functie te (de)activeren.

Snelle scanner

De snelheid waarmee AVG de scanrondes afhandelt is opvallend, het is de snelste toepassing uit onze test. Botst het programma op vermeende malware dan kan je kiezen of je die bedreiging wilt negeren dan wel of je de aanbevolen bescherming van AVG verkiest. In de meeste gevallen belandt de malware dan in quarantaine, waar je die definitief kunt verwijderen of kunt herstellen.

Resultaten van versie 2013 konden we op het moment van schrijven niet in onafhankelijke tests terugvinden. Echter, als we ons baseren op de testresultaten van versie 2012, komt AVG er doorgaans goed tot zeer goed uit, met name ook naar het detecteren van bekende virussen en rootkits toe.

AVG AntiVirus Free 2013

Taal Nederlands

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel 8/10

Pluspunten

Overzichtelijke interface

Snelle scans

Minpunten

Overbodige extra’s

Werkbalk en zoekmachine

Avira Free Antivirus 2013

Op het moment van dit schrijven was de Nederlandstalige versie van Avira Free Antivirus 2013 blijkbaar nog niet klaar: de Engelstalige versie dus maar. Ook bij dit programma kiezen we voor een aangepaste installatie. Zo krijgen we de kans om te voorkomen dat een werkbalk wordt geïnstalleerd en onze zoekmachine wordt aangepast. Ook kunnen we nu zelf bepalen of we ook rootkit-bescherming en shell-integratie willen.

Meteen na de installatie duikt een configuratiewizard op en het mag duidelijk zijn: die heeft niet echt de beginner op het oog. Je moet bijvoorbeeld het gewenste detectieniveau voor de heuristische analyse instellen, bepalen of je ook bescherming wilt tegen “ongewone runtimecompressieprogramma’s” of “programma’s die het privédomein schenden” enzovoort. We hebben zo het vermoeden dat de meeste gebruikers hier voor de standaardinstellingen zullen kiezen.

De interface blijkt gelukkig vriendelijker voor de minder ervaren computeraar. Standaard krijg je die namelijk in een wat uitgeklede variant te zien en moet je de expertmodus activeren wanneer je meer geavanceerde opties wilt instellen. Anderzijds vinden we het wel vervelend dat de interface eigenlijk dezelfde is als de betaalde Premium-versie en dezelfde rubrieken aanbiedt: Real-Time Protection, FireWall, Web Protection, Mail Protection, Safe Browsing en Game Mode. Er is echter één belangrijk verschil: in de gratis versie is alleen de eerste optie beschikbaar.

Beginner versus expert

Blijf je in de eenvoudige modus werken, dan heb je zeer weinig instelmogelijkheden. Eigenlijk kan je hier weinig meer doen dan de updatefrequentie instellen, scans inplannen en de inhoud van de quarantaine bekijken. We ondervonden wel wat problemen met ingeplande scans: die werden op ons testsysteem blijkbaar niet altijd correct uitgevoerd.

In de expertmodus komen meer opties ter beschikking. Jij bepaalt bijvoorbeeld wat er standaard moet gebeuren als Avira malware detecteert, welk type archiefbestanden je in scanrondes wilt opnemen, welke processen je buiten de realtime protectie wilt houden et cetera.

©PXimport

De configuratiewizard zal vooral de gevorderde gebruiker aanspreken.

Leuk extraatje is nog de detectielijst: een overzicht met de namen van malware die het programma hoort te herkennen. Avira (althans versie 2012) presteert overigens uitstekend wat betreft het detecteren van reeds bekende malware (bijna de hoogste score bij AV-Comparatives), maar laat wel een paar steken vallen bij het detecteren en verwijderen van rootkits. AV-TEST stelde ook vast dat er een bovengemiddeld aantal bonafide acties werden geblokkeerd door Avira.

Avira Free Antivirus 2013

Taal Engels

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel 7/10

Pluspunten

Opsplitsing ‘eenvoudige’ en expert-modus

Minpunten

Basisbescherming

Wizard niet voor beginners

Werkbalk en zoekmachine

Comodo Antivirus Free 2012 (5.12)

De installatie van Comodo is al een hele opgave op zich, althans voor wie niet zonder meer alle standaardinstellingen wil overnemen. Of je Comodo jouw zoekmachine en startpagina wilt laten overnemen is ongetwijfeld de makkelijkste vraag.

Het wordt echter complexer met vragen als: wilt u Comodo SecureDNS en online gebaseerde gedragsanalyse activeren? Kies je hier bovendien voor de optie Installatie aanpassen, dan moet je tevens aangeven of je Comodo Dragon (een privacybeschermende Chrome-variant) en Comodo GeekBuddy (betaalde chatsessies met een expert) erbij wenst. Je kunt verder ook Defense+, de HIPS-module van Comodo in- of uitschakelen. Die monitort constant alle uitvoerbare bestanden en beschermt jouw systeem zo tegen ongeautoriseerde aanpassingen.

Heb je eenmaal de nodige knopen doorgehakt, dan wachten je nog een paar lastige beslissingen. Bij de module Antivirus bijvoorbeeld, kan je onder meer kiezen voor ‘Volledig’ of ‘Stateful’ en bij Defense+ voor ‘Veilige Modus’ en ‘Schone PC Modus’. Zijn de verschillen je niet meteen duidelijk, dan is dat niet zo gek, zeker gezien je niet op een ingebouwde helpfunctie kunt terugvallen. Ook de meldingen afkomstig van Defense+ kunnen behoorlijk afschrikwekkend zijn voor minder ervaren gebruikers.

Complex

Het mag duidelijk zijn: Comodo Antivirus is niet de meest geschikte tool voor beginners. Dat houdt echter niet noodzakelijk in dat het geen goed programma is. Comodo biedt bijvoorbeeld een HIPS-module aan en isoleert onbekende virussen in een ‘sandbox’ tot ze gescand en getest zijn. Meer zelfs, je kunt op elk moment zelf een willekeurig programma selecteren om het in de sandbox uit te voeren. Comodo kan tevens rootkits detecteren, hoewel je die functie vreemd genoeg zelf eerst moet activeren bij handmatige scans. Ook een game-modus, die ervoor zorgt dat geen meldingen jouw spel zullen verstoren, ontbreekt niet.

©PXimport

Defense+: duidelijk niet voor beginners!

Jammer genoeg hebben we niet zoveel onafhankelijke testresultaten gevonden waar ook (een recente versie van) Comodo Antivirus in opgenomen was. Met enig voorbehoud kunnen we op basis van de gegevens die we wél hebben, stellen dat het met de detectie van bekende virussen en van zero-day-malware wel goed zit, maar dat het programma het toch vaak laat afweten bij het opschonen van malware.

Comodo Antivirus Free 2012 (5.12)

Taal Nederlands

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel 6/10

Pluspunten

Goed instelbaar

Minpunten

Beperkte helpfunctie

Complexe (installatie)opties en functies

Startpagina- en zoekmachinewijziging

Microsoft Security Essentials 4.1

De installatie van Microsoft Security Essentials is weinig minder dan een verademing in vergelijking met de meeste andere gratis antivirustools. Hier vinden we geen spoor van ongewenste extra software en de installatie is bovendien snel afgerond. Meteen na de installatie voert Security Essentials automatisch een eerste snelle systeemscan uit.

Het hoofdvenster van het programma blijkt erg overzichtelijk en helemaal niet volgestouwd met opties (of teasers voor commerciële producten). Er zijn vier tabbladen. Op het tabblad Startpagina verneem je of de beveiligingsstatus van jouw systeem op orde is en kan je een snelle, volledige of aangepaste scan uitvoeren. Bij de laatste kan je zelf aangeven welke stations of mappen je wilt laten scannen.

Het tabblad Bijwerken laat je alleen toe een update te forceren, indien je niet wilt wachten tot dat via Windows-updates gebeurt. Het tabblad Geschiedenis geeft je onder meer toegang tot de items in quarantaine, van waaruit je die definitief kunt verwijderen of kunt herstellen.

Het tabblad Instellingen ten slotte laat je toe een scanronde in te plannen en aan te geven hoe je Security Essentials standaard wilt laten reageren op gedetecteerde bedreigingen. Handig is dat je elk type bedreiging (laag, normaal, hoog of ernstig) anders kunt instellen, je kiest tussen Toestaan, In quarantaine of Verwijderen. Verder kan je ook nog te kennen geven welke bestanden, bestandstypen en/of processen je buiten de scanrondes wilt houden. Daarmee zijn ongeveer alle mogelijkheden van Microsoft Security Essentials uitgeput.

©PXimport

Naargelang de ernst van de dreiging kan je een andere standaardactie selecteren.

Het programma van Microsoft is eenvoudig, maar de belangrijkste vraag is: hoe goed presteert het programma bij detecties en eliminaties? De resultaten van diverse onafhankelijke tests liggen over het algemeen een heel stuk beneden het gemiddelde. Dat is in elk geval zo bij AV-TEST en bij AV-Comparatives. Bij Dennis Technology Labs is de afwijking zelf nog groter. Immers, in de analyse van juli tot september 2012 scoorde Security Essentials hier op alle tests het laagst. Alleen naar valse positieven toe scoorde het programma uitstekend en dat was ook bij AV-TEST het geval.

Microsoft Security Essentials 4.1

Taal Nederlands

OS Windows Vista/7

Oordeel 5/10

Pluspunten

Vlotte installatie

Heldere interface

Minpunten

Niet voor Windows XP

Beperkt aantal instellingsmogelijkheden

Detectie en verwijdering malware onder gemiddeld

Panda Cloud Antivirus Free 2.0.1

Vreemd genoeg liet Panda Cloud Antivirus Free zich niet op ons testtoestel (met Windows 7 64 bit) installeren, het logbestand bracht weinig opheldering. Op een ander 64bit-testsysteem werkte het prima. Bij installatie dien je met vinkjes aan te geven welke extra software of aanpassingen (in zoekmachine en startpagina) je al dan niet wilt laten doorvoeren. Op het einde van de installatie tracht Panda je alsnog te overtuigen naar de Pro-versie over te stappen. Die biedt verschillende extra’s, waaronder een firewall, sandboxing en de mogelijkheid het autorunbestand op usb-sticks te beveiligen.

Na de installatie voert Panda Antivirus automatisch een eerste systeemscan uit. Dat gebeurt aan de hand van een online database, wat toch niet wegneemt dat de systeembelasting op ons testsysteem gemiddeld zeker niet lager blijkt dan bij andere antivirusproducten.

Het hoofdvenster van het programma is allesbehalve druk, ondanks twee opvallende knoppen die verwijzen naar functies die alleen in de Pro-versie beschikbaar zijn. Vanuit het hoofdvenster kan je ook een overzicht opvragen van alle actieve processen, inclusief een veiligheidsindicatie en (als je dat zo instelt) een overzicht van de webadressen waarmee elk proces zich in verbinding heeft gesteld.

Scanopties

Uiteraard kan je vanuit dit venster op elk moment ook een scanronde starten, waarbij je kunt kiezen uit een geoptimaliseerde scan, een volledige systeemscan of een aangepaste scan. Bij de laatste kan je aangeven welke locaties je wilt laten onderzoeken. In een apart venster leg je bovendien bijkomende opties vast. Je geeft bijvoorbeeld aan of je gedragsanalyse wilt activeren, of ook op ‘mogelijk ongewenste programma’s’ moet worden gescand en of Panda jouw toelating moet vragen om gedetecteerde malware te neutraliseren. Standaard is het namelijk zo dat het programma bij een scan malware automatisch verwijdert.

©PXimport

Via radioknoppen bepaal je mee hoe Panda tijdens het scannen reageert.

Verdachte of potentieel gevaarlijke bestanden belanden normaliter in een interne prullenbak, waar je ze dan definitief verwijdert of herstelt. Krijg je tijdens het scannen een malware-melding te zien, dan voorziet Panda in een knop “stap-voor-stapgids”. Die blijkt echter alleen te leiden naar een webpagina met enkele generieke instructies.

In onafhankelijke tests met betrekking tot de antivirus-prestaties, komt Panda er doorgaans erg goed uit, althans wat het detectiegedeelte betreft. Vooral naar een doorgedreven opruiming na infectie toe, presteert het programma aanmerkelijk minder.

Panda Cloud Antivirus Free 2.0.1

Taal Nederlands

OS Windows XP/Vista/7/8

Oordeel7/10

Pluspunten

Eenvoudige interface

Weinig opdringend

Minpunten

Geen ingeplande scans

Startpagina- en zoekmachinewijziging

Conclusie

Alles bij elkaar komt AVG Anti-Virus Free als testwinnaar uit de bus. De tool presteert goed in allerlei detectie- en eliminatietests (bij AV-TEST bijvoorbeeld is dat respectievelijk 5,5 op 6 en 5 op 6, hoge scores). Ook is de interface overzichtelijk, jouw e-mails worden in realtime gescand en de scanrondes verlopen opvallend snel zonder teveel beslag te leggen op systeembronnen.

AVG is echter geen afgetekende winnaar. Verschillende andere pakketten komen erg dicht in de buurt en doen het op specifieke facetten zelfs beter. We hebben het dan met name over het veelzijdige Avast! Free Antivirus, Adaware Free Antivirus+, Avira Free Antivirus en Panda Cloud Antivirus Free.

Comodo Antivirus Free kunnen we eigenlijk alleen aanbevelen aan gevorderde gebruikers. Microsoft Security Essentials blinkt dan wel uit door eenvoud, in de meeste tests presteert het programma opvallend minder goed dan de concurrentie.

Papieren facturen, garantiebonnetjes, contracten en andere documenten slingeren al snel overal rond. Waarom niet alles digitaal bewaren, zodat je het in enkele klikken terugvindt? In dit artikel vind je gratis tools en praktische tips om je administratie te scannen, te taggen, doorzoekbaar te maken en veilig op te slaan zonder veel gedoe.

Tip 1: Scanner

Stel, je wilt een hele reeks documenten digitaliseren, zoals garantiebewijzen of facturen. We gaan ervan uit dat je een scanner in huis hebt, eventueel als onderdeel van een all-in-one-printer. Zo’n toestel is goed geschikt voor stabiele, rechte scans, en een (soms optionele) documentinvoer maakt het extra handig bij grotere aantallen. Je scant het best op zo’n 300 dpi, in grijswaarden of kleur, en bewaart het resultaat bij voorkeur als pdf. Helaas genereert de meegeleverde scansoftware vaak alleen pdf’s met een afbeelding van de tekst, waardoor je die later niet kunt doorzoeken of kopiëren.

©OttoPles

Tip 2: NAPS2

Gebruik in dit geval beter scansoftware met geïntegreerde OCR, zoals het gratis en opensource NAPS2 (www.naps2.com, Windows, macOS en Linux). Start de app, klik op Nieuw profiel en op Apparaat kiezen om je scanner te selecteren. Je kunt kiezen uit drie drivertypes: WIA (ingebouwd in Windows, beperkt), TWAIN (krachtiger) en ESCL (voor moderne netwerk- of wifi-scanners, vergelijkbaar met Apple AirScan). Doorgaans kies je voor TWAIN. Stel de scanopties in en open Geavanceerd voor extra instellingen. Typ een profielnaam en bevestig met OK.

Klik nu op de knop OCR en download de gewenste talen, zoals Dutch en English. Plaats een vinkje bij PDFs doorzoekbaar maken middels OCR en kies taal en modus (Snel of Beste). Vink ook de andere opties aan en druk op Scannen.

Klik daarna op het pijlknopje bij PDF opslaan en kies PDF-instellingen. Vul bij Standaard bestandspad een bestandsnaam in – gebruik eventueel ‘placeholders’ als $(YY)-$(MM)-$(DD) – en kies bij Compatibiliteit bij voorkeur PDF/A, zoals PDF/A-2b. Dit formaat slaat namelijk alle lettertypes, kleurprofielen en structuurinformatie in het bestand zelf op, wat ‘garandeert’ dat je het document ook jaren later nog in zijn oorspronkelijke vorm te zien krijgt. Vink Onthoud deze instellingen aan, klik op OK, selecteer de scans en kies PDF opslaan. Het is trouwens ook mogelijk om een (niet-doorzoekbaar) pdf-bestand in NAPS2 te importeren, dit vervolgens te OCR’en en als PDF/A te bewaren.

Tip 3: Mobiel

Een vlakbedscanner is zeker handig, maar niet noodzakelijk, want je kunt tegenwoordig ook prima scannen met je smartphone. Met de juiste app wordt het beeld automatisch ge-OCR’d en indien nodig rechtgetrokken. Een van de betere apps is Adobe Scan, beschikbaar via www.kwikr.nl/adobescan of in de appstore van Android en iOS.

Installeer en start de app. De gratis versie volstaat meestal, al laat de betaalde versie (circa 10 euro per maand) je onder meer tot 100 pagina’s per bestand scannen (in plaats van 25) en pdf’s exporteren naar Office 365-formaten.

Meld je aan, bijvoorbeeld via je Google-account, en tik op Scan. Je kunt het resultaat onder meer uitsnijden, roteren en de helderheid en het contrast aanpassen. Kies Blijven scannen voor extra pagina’s of tik op PDF opslaan zodra je klaar bent. De pdf belandt standaard in je Adobe-account (https://acrobat.adobe.com), maar je kunt het bestand ook delen of (via Meer) bijvoorbeeld opslaan in Google Drive. Het pdf-bestand is standaard doorzoekbaar, controleer bij Voorkeuren of Tekstherkenning uitvoeren op opgeslagen PDF wel is ingeschakeld, maar het is geen PDF/A. Wil je dat, dan kun je het bestand alsnog omzetten met reeds eerder vermelde, gratis tools als NAPS2 of PDFCreator (zie ook kader ‘Pdf-printer’).

Tip 4: Tags koppelen

Om naderhand snel het gewenste document te kunnen terugvinden, zorg je er dus allereerst voor dat je documenten doorzoekbaar zijn (bij pdf’s kan dit via OCR: zie tip 2). Je kunt gerust ook zelf extra trefwoorden, zeg maar digitale kleefbriefjes, aan je documenten koppelen.

Met een tool als TagSpaces (www.tagspaces.org, Windows, macOS en Linux) tag je in één keer meerdere bestanden en mappen met eigen trefwoorden. Bestaande tags voeg je simpelweg toe door ze naar bestanden te slepen. TagSpaces heeft ook een krachtige zoekfunctie waarmee je snel documenten met de juiste tag(s) terugvindt.

Handig zijn ook ‘smart tags’: je bepaalt dan zelf de criteria, waarna nieuwe bestanden automatisch de juiste tags krijgen. Deze tags kun je opslaan in aparte sidecar-bestanden (JSON) of je voegt ze achteraan de bestandsnaam toe: een bestand als aanpassing.pdf bijvoorbeeld wordt dan iets als aanpassing[huur indexering].pdf. De betaalde Pro-versie (42 euro per jaar) heeft enkele geavanceerde opties, zoals het toekennen van tags op basis van lokale AI-taalmodellen.

Tip 5: Tags zoeken

Vind je TagSpaces toch wat overkill, dan zijn er andere manieren om documenten van (doorzoekbare) trefwoorden te voorzien. Je kunt in Verkenner (met sneltoets F2) trefwoorden toevoegen aan de bestandsnaam, maar het kan ook anders. Klik met rechts op een bestand of selectie, kies Eigenschappen en open het tabblad Details. Afhankelijk van het bestandstype kun je hier tags toevoegen bij velden als Titel, Onderwerp, Labels, Categorieën en Opmerkingen. Dit werkt goed bij bijvoorbeeld Office-bestanden en afbeeldingen, maar pdf-documenten laten zich minder makkelijk taggen. Dit kan bijvoorbeeld wel bij het aanmaken van zo’n document vanuit NAPS2 of PDFCreator. Bij deze laatste kun je bij een profiel titel, auteur, onderwerp en trefwoorden meegeven.

Vanuit de Verkenner kun je vervolgens zoeken op deze tags, ook in pdf-bestanden (ook al zijn ze niet zichtbaar op het tabblad Details). Navigeer naar de juiste map of het station en typ in de zoekbalk van de Verkenner labels:<trefwoord>.

Werkt dit niet, dan ontbreekt waarschijnlijk een geschikt zoekfilter. Je kunt zo’n Adobe-IFilter alsnog installeren via deze link. Je kunt dit controleren vanuit het Configuratiescherm: open Indexeringsopties, klik op Geavanceerd en scrol op het tabblad Bestandstypen naar pdf. Daar hoort PDF Filter (of eventueel Reader Search Handler) te staan, en Eigenschappen en inhoud van het bestand indexeren moet zijn ingeschakeld. Zorg er tevens voor dat alle gewenste mappen zijn opgenomen bij Deze locaties beheren (via de knop Wijzigen).

Tip 6: Opslagstructuur

Je documenten zijn nu doorzoekbaar en mogelijk ook getagd, maar er is nog een derde belangrijk aspect: bewaar alles met logische bestandsnamen in een doordachte mappenstructuur.

Voor bestandsnamen plaats je de belangrijkste info, zoals projectnaam en/of datum, liefst vooraan. Gebruik de ISO-notatie (JJJJ-MM-DD), zodat je bestanden makkelijk chronologisch sorteert. Zoals vermeld in tips 4 en 5 kun je de naam aanvullen met trefwoorden, gescheiden door een koppelteken of onderstrepingsteken (vermijd spaties of speciale tekens). Eventueel voeg je achteraan een versienummer toe, zoals _v1. Een voorbeeld is 2025-08-31_Huurcontract_Appartement_v1.pdf.

Breng de bestanden onder in een logische structuur, bijvoorbeeld op datum, per project of klant, of per categorie (zoals Huis, Werk, Gezondheid, Financieel enzovoort). Je zult merken: dankzij consistente map- en bestandsnamen vind je documenten sneller terug.

Tip 7: Organisatietool

Je hebt een logische mappenhiërarchie opgezet, maar je moet natuurlijk ook zorgen dat documenten in de juiste map terechtkomen. Externe hulp van een organisatietool als het gratis Dropit (www.dropitproject.com, werkt nog onder Windows 11) of File Juggler (www.filejuggler.com, betaalde versie 44 euro) kan daarbij handig zijn. We bekijken kort deze laatste.

Start de geïnstalleerde tool op en klik op Add rule (of eerst op Add rule group als je de regels wilt categoriseren). Stel dat je alle pdf’s die in de map \gedeeld terechtkomen automatisch wilt verplaatsen op basis van trefwoorden. Vul dan Description in en klik op de knop met drie puntjes bij Monitor om de bronmap te kiezen. Via het tandwielpictogram kun je eventueel Examine everything regularly <frequentie> between checks instellen, wat ook goed werkt voor gedeelde netwerkmappen.

Klik daarna op de plus-knop bij If en stel het filtercriterium in, bijvoorbeeld: Any of the following / Other / PDF Properties / Keywords. Bevestig met Insert en geef het trefwoord op bij Contains / Text. Je kunt via de plus-knop extra filters instellen en kiezen tussen Any of All of the following.

Leg nu de gewenste actie vast bij Then: klik op de plusknop, kies bijvoorbeeld Move file en vul de doelmap in bij to. Bewaar je filter met Save and close. Op het tabblad Rules klik je op de pijlknop naast je filter om het te activeren. Test het resultaat.

Tip 8: Zoektool

Zoals gezegd laat de ingebouwde zoektool in Windows je met de juiste filters en instellingen ook zoeken naar metadata, zoals trefwoorden in pdf’s. Met zoekfilters en operatoren zijn zelfs complexe opdrachten mogelijk, zoals labels:factuur auteur:Toon van Daele grootte:>300kB gewijzigdop:dit jaar. Echt gebruiksvriendelijk of handig is deze functie helaas niet. Je bent dan beter af met een tool als Agent Ransack (alias Filelocator Pro, www.mythicsoft.com/agentransack). Ook de gratis Lite-versie ondersteunt netwerkshares, Booleaanse operatoren, reguliere expressies en zoeken naar metadata via IFilter.

Start de tool, zet deze op Expert en open het tabblad Hoofd. Vul bij Bevat tekst je zoekterm in en bij Zoek in het gewenste station of de map. Eventueel kun je ook filters instellen voor Grootte en Gewijzigd Na / Voor. Op het tabblad Datum voeg je extra tijdsfilters toe en op het tabblad Opties vink je zeker Office en PDF documenten aan. Vul je bij Bevat tekst een pdf-trefwoord in, dan vindt Agent Ransack ook de bijbehorende bestanden. In het tabblad Treffers (rechtsonder) zie je bij gevonden bestanden bijvoorbeeld Keywords: <gezocht_trefwoord>. Met een dubbelklik open je meteen het bestand.

Tip 9: Back-ups

Je administratie digitaliseren is een goed idee, maar dit is pas veilig met een degelijke back-upstrategie. Het best hanteer je hier de 3-2-1-regel: drie datakopieën (hoofdversie en twee back-ups), op twee soorten media, waarvan minstens één kopie op een andere locatie. Zo bescherm je je data tegen hardwarestoringen, ransomware, brand en diefstal.

Een uitstekende gratis en opensource back-uptool is Duplicati (www.duplicati.com, Windows en macOS), die we zelf al jaren dagelijks geautomatiseerd gebruiken voor back-ups naar zowel een netwerkschijf (NAS) als de cloud (Google Drive).

Installeer het gedownloade msi-bestand. Klik na afloop met rechts op het programma-pictogram in het Windows-systeemvak en kies Open om het browserdashboard te starten. Verschijnt First Run Setup, klik dan op Yes en stel een wachtwoord in. Je kunt Duplicati in je browser openen via http://localhost:8200. Wil je ook toegang vanaf een andere pc in je netwerk, open Instellingen in Duplicati en vink Remote toegang toestaan aan, zodat het dashboard bereikbaar is via http://<intern_ip-adres>:8200. Klik vervolgens op +Back-up toevoegen, laat Een nieuwe back-up instellen geselecteerd en vul een naam in. Schakel bij opslag buiten je netwerk versleuteling in. Geef vervolgens doel- en bronlocatie op en bepaal wanneer en hoe vaak de back-up wordt uitgevoerd. Duplicati maakt standaard incrementele back-ups, waarbij alleen nieuwe of gewijzigde data worden opgeslagen, waardoor het back-upvolume beperkt blijft.

Tip 10: Beveiliging

Een goede back-upstrategie is cruciaal om je data veilig te bewaren, maar veiligheid draait ook om privacy. De beste manier om te voorkomen dat onbevoegden inzage krijgen in je (medische, financiële …) gegevens is versleuteling. In tip 9 vermeldden we al dat je in Duplicati back-ups automatisch kunt versleutelen met sterke AES-256-encryptie. Maar ook de data op je originele opslaglocatie wil je wellicht beveiligen.

Hiervoor kun je een gratis opensource-tool als VeraCrypt gebruiken, die naast containerbestanden ook complete partities of schijven kan versleutelen met sterke algoritmen als AES-256. We hebben niet de ruimte hier verder op in te gaan, maar hier vind je meer uitleg. Ook handig is Cryptomator om via je lokale synchronisatiemap data te versleutelen bij cloudopslagdiensten als Google Drive, OneDrive of Dropbox. Je vindt hier meer uitleg daarover.

Daarnaast kun je voor diverse documenttypes ook individuele bestanden beveiligen met een wachtwoord, al is dit vaak minder robuust dan een volledig versleutelde opslaglocatie. Dit kan bijvoorbeeld vanuit verschillende Office-applicaties, maar ook met pdf-tools zoals NAPS2 (bij PDF-instellingen vink je PDF versleutelen aan) en PDFCreator (bij Profielen, via Actie toevoegen / Versleuteling).

Philips introduceert de Baristina Plus Stainless Steel, een semi-automatische koffiemachine met een roestvrijstalen design en iced coffee-functie. Dit derde apparaat in de Baristina-lijn combineert een robuuste uitstraling met veel gebruiksgemak. Kan er echt niks verkeerd gaan? ID.nl testte het uit.

Ontwerp & specificaties

De Baristina Plus Stainless Steel is een matte, zilverkleurige koffiemachine waarmee je espresso, lungo en cold brew kunt maken van je eigen gewenste soort koffiebonen. In het apparaat zit een grinder die de bonen maalt, de gemalen koffie komt in het portafilter terecht en daarmee zet de Baristina een kop koffie in de gewenste sterkte. De machine is met zijn 5,8 kilo makkelijk te verplaatsen en niet overdreven groot: 35 centimeter hoog, 38 centimeter diep en 15 centimeter breed. De buitenzijde is uitgevoerd in RVS. Smaakvol, maar wel gevoelig voor vingerafdrukken (zoals alle apparaten van roestvrij staal).

©Versuni

Plaats in de Baristina-lijn & techniek

Deze machine is de derde variant in de Baristina-lijn. De eerste, de Baristina, bood in vergelijking met dit apparaat geen ice koffie en was eenvoudiger uitgevoerd. De tweede, de Baristina met Bean swap, bood de gebruikers de keuze om bij elke bak koffie te kiezen tussen twee soorten bonen, of een mix van beide. Dit derde, nieuwe apparaat is een premium-machine die naast een luxe uitstraling de kwaliteit van versgemalen koffie combineert met gebruiksgemak. Als extraatje vergeleken met het instapmodel is er dus de ice coffee-optie. Voor het koffiezetten zet de machine 16 bar pompdruk in voor optimale extractie.

Uitpakken & installatie

De machine zit deugdelijk verpakt in een grote doos met kartonnen bescherming. Er zit geen handleiding bij, alleen een sticker met iconen die aangeven wat er ongeveer moet gebeuren. We vinden dat echt een minpunt; wie nieuw is 'in de koffie' heeft toch wat meer informatie nodig over wat de machine precies kan.

Monteren is een groot woord voor wat je zelf nog moet doen om je eerste kop koffie te zetten. Je pakt het portafilter uit, spoelt het goed om en vult het waterreservoir van 1,2 liter. Dat kan door het reservoir los te halen uit de machine en onder de kraan te vullen. Handiger is het om het klepje bovenaan even open te doen en dan met een kan of maatbeker het water aan te vullen. Bovenin zit een reservoir voor koffiebonen. Ook dit open je met een klepje en vul je tot de rand. Dat is alles!

Bediening & functies

Dit apparaat is duidelijk ontwikkeld voor de koffieliefhebber die houdt van gemak en kwaliteit. De kwaliteit heb je natuurlijk deels zelf in de hand door het type koffiebonen dat je gebruikt. Het gemak uit zich in de bediening van de machine. Aan de bovenzijde zitten verschillende knoppen: een voor espresso, een voor lungo, een voor koffie waar je een ijskoffiedrank mee wilt maken, en een knop voor extra sterke koffie, voor als de standaardinstelling niet voldoende voor je is. Voor de ice coffee wordt de koffie eerst warm gebouwen waarna het doorstroomproces traag verloopt zodat de koffie langzaam afkoelt tijdens het zetten.

De instelling van de molen is niet aanpasbaar, het volume van de koffie in het kopje wel. Hier uit zich het gemis aan een handleiding, deze functie ontdekten we pas toen we op het YouTube-kanaal van Philips wat filmpjes bekeken over de bediening en functies. HIER vind je de betreffende video.

©Versuni

Workflow: van boon tot kop

Je duwt het portafilter in de gleuf links tot deze vastklikt. Dan kies je de gewenste drank, en beweegt (swipet) het portafilter helemaal naar rechts, waar de grinder zit. Het filter zit dan vast en de machine maalt de koffiebonen. Dat maakt uiteraard geluid, vergelijkbaar met andere koffiezetapparaten. Het filter spring terug naar de beginpositie, en de machine zet de gewenste hoeveelheid koffie. Stopt de keuzeknop met knipperen, dan is je 'bakkie' klaar. Het portafilter kun je dan loshalen, ondersteboven boven de vuilnisbak houden en met een druk op de knop de koffiedrab eruit werpen. Dat is alles.

Hier zie je in een Duitstalige video precies hoe dit werkt:

Praktijktest

Koffiemachines moeten natuurlijk getest worden en het liefst door veel verschillende mensen. Ons testexemplaar beleefde de vuurdoop tijdens een drukke verjaardagsvisite, waarbij alle koffiedrinkende bezoekers een kopje Baristina kregen. De vraag was of de machine snel genoeg zou zijn om mensen niet nodeloos lang te laten wachten, en of het geluid van het malen de gesprekken niet zou overstemmen. Voor beide aspecten slaagde de machine met vlag en wimpel. Iedereen was erg te spreken over de smaak van de koffie. Het waterreservoir van 1,2 liter is natuurlijk na enige tijd leeg, dus moet tijdens zulke bijeenkomsten tussentijds wel worden bijgevuld.

Aandachtspunt

Wel dook er een klein aandachtspunt op. Na enige tijd kwam er nogal waterige koffie met een raar kleurtje uit de machine en klonk het malen ook een beetje gek. De koffiebonen bleken op te zijn. Daar komt verder geen signaal of melding van, maar is iets om in de gaten te houden. Het deksel van het koffiebonen-reservoir is semi-transparant, dus normaliter zou je dat wellicht snel zien. Echter, de machine wordt niet geleverd met een handleiding, maar... met een paarse sticker precies op die plek! Als je die er niet afhaalt, zie je dus niet hoe het gesteld is met de voorraad koffiebonen.

Onderhoud & schoonmaak

De machine heeft verder weinig nodig aan energie van de gebruiker. Het lekbakje is afneembaar en kun je periodiek schoonmaken. Als je zorgt voor voldoende water en bonen en het portafilter elke keer leegmaakt na het zetten van een kopje koffie, kun je een tijd vooruit. Overigens: als je vergeet de drab weg te gooien en aan een nieuwe bak koffie wilt beginnen, kun je het portafilter niet naar de grinder bewegen, dan zit 'ie vast. Je kunt dus nooit verse koffie gemaald krijgen over de drab van een eerdere sessie.

©Versuni

Eindoordeel & alternatieven

Deze machine blinkt uit in gebruiksgemak en het robuuste design zal zeker een grote groep koffiedrinkers aanspreken. Het reservoir bevat genoeg water om de dag door te komen, en er kan eigenlijk niets misgaan tijdens het gebruik. De prijs is stevig vergeleken met de eerder uitgebrachte Baristina Bean Swap, die geen optie heeft voor ice koffie, maar wel weer de keuze biedt uit twee soorten koffiebonen. Ben je erg prijsbewust en wil je wel de genoemde functies voor espresso, lungo en ice koffie, maar geef je niks om verse bonen, dan is de L'OR Barista Absolu zeker een optie. Die werkt met cups maar is in functionaliteit identiek. Kies je voor je eigen bonen, stijl en gebruiksgemak, dat is de Baristina Plus Stainless Steel een goede keuze.

☕ Bekijk alle koffieapparaten van Philips op Kieskeurig.nl