We hebben de laatste maanden veelvuldig op een praktische manier aandacht besteed aan de Raspberry Pi in onze workshopreeks. Maar wist je dat er ook veel alternatieven bestaan voor dit kleine moederbordcomputertje? Ben je klaar met je Raspberry Pi, kijk dan eens naar deze apparaten.

01 Banana Pi

De Banana Pi is een Chinese kloon van de Raspberry Pi, die zoveel mogelijk compatibel is met de echte Raspberry Pi, maar meer mogelijkheden biedt. De Allwinner ARM Cortex-A7 dualcore-processor is veel krachtiger en draait alle software die voor de Raspberry Pi geschreven is. Het Chinese bordje is ook uitgerust met 1 GB RAM, gigabit-ethernet, een on-board microfoon, een interne SATA-connector, infraroodontvanger, een usb-otg-connector (on-the-go) en een power- en resetknop. De afmetingen zijn iets groter en de cameramodule van de Raspberry Pi is niet compatibel. Leuk computertje voor wie hem net wat zwaarder wil belasten.

Prijs: ca. € 60

©PXimport

De Banana Pi is een krachtiger computertje dan de Raspberry Pi, van Chinese makelij.

02 BeagleBone Black

De BeagleBone Black is iets duurder dan de Raspberry Pi, maar ook deze heeft heel wat meer power. De processor draait op 1 GHz en het bordje heeft 512 MB RAM en (in tegenstelling tot de Pi) 4 GB on-board flashopslag. Het bordje is eenvoudig uit te breiden met extra functionaliteit (zoals wifi, lcd-schermpjes of de BeagleJuice-accu) via een uitbreidingsconnector en er leeft een bloeiende community rond de BeagleBone Black en zijn voorgangers. Het computertje ondersteunt heel wat besturingssystemen, waaronder allerlei Linux-distributies (Ubuntu, Debian, Fedora, openSUSE en Ångström), Android en Windows Embedded.

Prijs: ca. € 60

©PXimport

De BeagleBone Black is een populair moederbordcomputertje met een levendige community.

03 ODROID-U3

De ODROID-U3 wordt door maker Hardkernel gepromoot als een ontwikkelbordje met de kracht van een Samsung Galaxy S3. En dat is niet gelogen: het computertje ter grootte van een creditcard is uitgerust met dezelfde Exynos 4412 quadcore-processor op 1,7 GHz die in Samsungs Galaxy S3 zit. Verder beschikt de ODROID-U3 over 2 GB RAM, 100Mbit-ethernet, drie usb-poorten, een micro-usb-poort, micro-HDMI en een microSD-kaartslot. Het bedrijf biedt ook nog extra dochterbordjes aan om de functionaliteit uit te breiden. Er is officiële ondersteuning voor Android 4.x en Xubuntu 13.10. Zowel (Android-)games als productiviteitssoftware draaien vlot op dit bordje.

Prijs: ca. € 35

©PXimport

Met de ODROID-U3 krijg je de kracht van een Samsung Galaxy S3 in een moederbordcomputertje

04 Parallella

Met de Parallella bieden de makers naar eigen zeggen 'een supercomputer voor iedereen'. Het bordje bevat een dualcore ARM Cortex-A9 die op 1 GHz draait, maar zijn kracht haalt het uit de 16-core Epiphany-coprocessor. Die 16 kernen draaien elk op 800 MHz en kunnen bliksemsnel parallel berekeningen uitvoeren met een snelheid van 25-26 GFlops. Verder is het bordje uitgerust met 1 GB RAM, twee usb-poorten, gigabit-ethernet, HDMI en 16 GB microSD-opslag. Als besturingssysteem draait er Ubuntu op. Wie van de parallelle rekenkracht gebruik wil maken, moet wel zelf aan het programmeren slaan. Voor de echte datavreters is er ook een 64-core-uitvoering.

Prijs: vanaf € 114

©PXimport

Met de Parallella haal je een kleine supercomputer in huis.

05 Arduino

De Arduino is niet één bordje, maar een hele reeks. Een Arduino-bordje bevat een 8- of 32bit-microcontroller en bevat heel wat minder rekenkracht dan de Raspberry Pi. De kracht van de Arduino zit in zijn eenvoud: je programmeert het apparaatje op je computer in de Arduino IDE-software en uploadt het programma dan met een usb-kabel naar het bordje. Een Arduino-bordje kun je uitbreiden met zogenaamde 'shields', dochterbordjes die de functionaliteit uitbreiden, zoals om een motor aan te sturen, met een SD-kaartslot of met een lcd-schermpje. Er bestaat een levendig ecosysteem van Arduino-bordjes en shields van allerlei fabrikanten.

Prijs: variërend tussen € 15 en € 215

©PXimport

De Arduino is een bordcomputertje met een levendig ecosysteem.

06 UDOO Quad

Met de UDOO Quad krijg je twee in één: het bordje combineert een ARM Freescale Cortex-A9 i.MX.6 quadcore-processor die Linux of Android draait met een Arduino Due-subsysteem. Verder laat de uitrusting niets te wensen over: je krijgt gigabit-ethernet, wifi, 2x usb, 1x mini-usb en 1x mini-usb-otg (on-the-go), en aansluitingen voor analoge audio en microfoon, SATA, een cameraconnector en een microSD-slot. Alle shields (uitbreidingsbordjes), sensoren en actuatoren die compatibel zijn met de Arduino Due kun je op dit computertje aansluiten, wat ideaal is als je je Android-apps wilt voorzien van gegevens die uit sensoren komen.

Prijs: vanaf € 120

©PXimport

De UDOO Quad bevat twee processoren: een quadcore-ARM-processor en Arduino-subsysteem.

07 Galileo

De Intel Galileo is een unicum: het is het eerste ontwikkelbordje dat Arduino-gecertificeerd is gebaseerd op de Intel-processorarchitectuur. Alle Arduino-software draait ongewijzigd op Intels bordje en ook Arduino-shields (uitbreidingsbordjes) voor de Arduino Uno R3 zijn compatibel. Het hart van het bordje bestaat uit een Intel Quark SoC X1000-applicatieprocessor die compatibel is met de Pentium-instructieset en Linux draait. Je hebt toegang tot mogelijkheden die op de meeste Arduino-bordjes niet te vinden zijn, zoals een mini-PCI Express slot op volledige grootte, 100Mbit-ethernet, een microSD-slot, een RS-232 seriële poort, een usb-host-poort, een usb-client-poort en 8 MB NOR-flashgeheugen.

Prijs: ca. € 75

©PXimport

Met de Galileo haal je een Pentium-processor in huis die compatibel is met Arduino.

08 Tinkerforge

Tinkerforge is een opensource hardwareplatform dat bestaat uit stapelbare bouwblokjes (Bricks van 4 bij 4 cm) die verschillende modules (Bricklets) aansturen. De hardware programmeer je op je computer in C, C++, C#, Object Pascal, Java, Perl, PHP, Python, Ruby of VB.NET en stuur je aan via usb, wifi of ethernet. Elke Brick heeft een ARM-microcontroller van 32 bit, een usb-poort en connectoren voor andere Bricks en Bricklets. Er bestaan Bricklets met knopjes, joysticks, motors, accelerometers en lcd-schermpjes. Als je Arduino te ingewikkeld vindt, biedt de blokkendoos van Tinkerforge je zeker heel wat plezier.

Prijs: variërend tussen € 13 en € 300

©PXimport

De Bricks van Tinkerforge zijn stapelbare computerbordjes.

09 VIA APC

De APC van VIA is een minidesktopcomputer in Neo-ITX-formaat die Android draait. Het hart is een ARM-processor van 800 MHz met 512 MB RAM en 2 of 4 GB NAND-flashgeheugen. Er bestaan verschillende varianten van het bordcomputertje, maar HDMI, VGA, 100Mbit-ethernet, usb, micro-usb, audio uit, audio in en een microSD-kaartslot behoren tot de aanwezige connectoren. De APC 8750 is het standaardmodel met Android, terwijl de APC Rock met Firefox uitgerust is. Een speciale variant is de APC Paper, die in een gerecycleerde kartonnen case in de vorm van een boek komt. Dit computertje, dat ook Firefox OS draait, leg je dus eenvoudig tussen een stapel boeken.

Prijs: van $ 49 tot $ 99

©PXimport

Een volledige desktopcomputer in een boek: geen toekomstmuziek, maar realiteit met de APC Paper.

10 CuBox-i

De CuBox-i van SolidRun is een zwart kubusje van 5 kubieke cm, waarin heel wat mogelijkheden verstopt zijn. Afhankelijk van de versie krijg je een i.MX6-processor met 2 of 4 kernen, 1 of 2 GB RAM en 100Mbit- of 1Gbit-ethernet. Tot de andere specificaties behoren 802.11n wifi en bluetooth (beide enkel in de quadcore-versie), usb 2.0, een microSD-kaartslot, een eSATA II 3Gbps-verbinding, een optische S/PDIF audio-uitgang en een infrarood zender en ontvanger. Het doosje biedt dus een heel volledige minicomputer, dat je als mediacenter, NAS of zelfs desktopcomputer inzet. Wordt standaard geleverd met Android, maar ondersteunt ook de meest courante Linux-distributies.

Prijs: van $ 45 tot $ 165

©PXimport

De CuBox-i van SolidRun verbergt heel wat mogelijkheden in zijn compacte behuizing.

11 Gumstix

Al lang voor er van de Raspberry Pi sprake was, maakt het Amerikaanse bedrijf Gumstix computerbordjes ter grootte van een stukje kauwgum (17 bij 58 mm). Er bestaan talloze varianten van, met processorsnelheden tot 1 GHz, een SD-kaartslot en optioneel wifi en bluetooth. Standaard komen de computerbordjes met weinig poorten, maar er bestaan ook heel wat uitbreidingsbordjes, waaronder de Parlor die onder andere micro-HDMI, usb-otg (on-the-go), ethernet, audio en een usb-consolepoort aanbiedt. Er bestaat ook een camerabordje en een uitbreidingsbordje met lcd-aanraakscherm. Gumstix biedt ook bordjes met behuizing aan. Al deze minicomputertjes draaien op Linux.

Prijs: van $ 169 tot $ 199

©PXimport

De computertjes van Gumstix zijn maar zo groot als een stukje kauwgum.

12 A10-OLinuXino-LIME

De OLinuXino van Olimex is een bordcomputertje waarvan de specificaties en het hardwareontwerp volledig open zijn. Bovendien gebruikt het bordje een iMX233-processor die in kleine aantallen te koop is. Daardoor kan in principe iedereen zelf een OLinuXino-bordje tegen redelijk lage kosten maken. De OLinuXino werkt in een temperatuurbereik van -25 tot +85 graden Celsius, waardoor het ook in industriële omgevingen of buiten bruikbaar is. De A10-OLinuXino-LIME beschikt over 512 MB RAM, SATA, HDMI, 2x usb, 1x usb-otg, 100Mbit-ethernet en een microSD-kaartslot, en er bestaan nog enkele andere uitvoeringen. De bordjes draaien Linux.

Prijs: vanaf € 30

©PXimport

De OLinuXino-bordjes van Olimex hebben een volledig open hardwareontwerp.

13 Cotton Candy

De Cotton Candy van FXI Technologies is een computertje ter grootte van een usb-stick, dat je via HDMI in je televisiescherm inplugt. Aan de andere kant van het staafje zit een usb-aansluiting voor randapparatuur. Verder beschikt de Cotton Candy over 802.11b/g/n wifi, bluetooth 2.1+EDR en een microSD-kaartslot. De processor is een Samsung Exynos 4210 die op 1,2 GHz draait en 1 GB RAM heeft. FXI ondersteunt Android en Ubuntu op de Cotton Candy, die H.264 1080p-video's kan streamen en decoderen. Het computertje weegt maar 21 g en kun je overal gemakkelijk mee naartoe nemen. Je tovert er elke tv of computermonitor mee om in een volwaardige computer. De Cotton Candy is op dit moment helaas niet leverbaar.

©PXimport

Met de Cotton Candy tover je elk scherm om in een volwaardige computer.

14 Rikomagic MK802 IV

De MK802 van het Chinese bedrijf Rikomagic is al enkele jaren een populaire Android mini-pc in de vorm van een usb-stick. De nieuwste versie is de MK802 IV, met een ARM Cortex-A9 quadcore-processor op 1,6 GHz, 2 GB RAM, 8 GB flashopslag, 802.11 b/g/n wifi, bluetooth, HDMI en usb 2.0. Je sluit de stick aan op de HDMI-ingang van je tv om er een gigantische Android-tablet van te maken. Stroom trekt de MK802 IV van een usb-poort van je tv of met de meegeleverde voedingsadapter. De grafische chipset is krachtig genoeg voor games in Full HD-resolutie en met de ondersteuning van DLNA en Miracast stream je video van elk apparaat naar je tv.

Prijs: ca. € 80

©PXimport

De MK802 IV is de nieuwste Android mini-pc in de populaire reeks van Rikomagic.

15 TBS 2910 Matrix

De TBS 2910 Matrix van de Chinese tv-tunerproducent TBS is een buitenbeentje: deze minicomputer die Android en Linux draait, ondersteunt de usb- en mini-PCIe-tuners van TBS en populaire software om tv-programma's op te nemen, zoals XBMC, VDR, Tvheadend en DVBLast. Het apparaatje is uitgerust met een Cortex-A9 quadcore-processor op 1 GHz, 2 GB RAM en een variëteit aan aansluitmogelijkheden: 3x usb 2.0, HDMI, SATA 3, mini-usb, mini-PCIe, optische S/PDIF, infraroodontvanger, een SD-kaartslot en microSD-kaartslot, gigabit-ethernet en 802.11 b/g/n wifi. Ideaal om er je eigen opnamesysteem voor digitale tv mee in elkaar te knutselen.

Prijs: ca. $ 150

©PXimport

De TBS 2910 Matrix is een Android-mini-pc om tv-programma's op te nemen.

Misschien heb je het al gemerkt: je komt online steeds meer posts en reacties tegen die door kunstmatige intelligentie zijn gemaakt. Het aantal bots dat zich voordoet als gewone internetgebruikers lijkt verder toe te nemen. Stevenen we af op een internet dat, zonder dat we het doorhebben, wordt gedomineerd door AI-gegenereerde content?

Met de opkomst van generatieve AI werd het eind 2022 ineens veel makkelijker om een bot teksten en afbeeldingen te laten creëren alsof ze door een mens zijn gemaakt. Vooral nu we een paar jaar verder zijn en AI-modellen alsmaar beter lijken te worden, wordt het ook lastiger om te weten of een onlinefoto of -post door een mens of door een bot is gemaakt. Steeds meer internetgebruikers vrezen dat we op een punt komen dat er zó veel realistische AI-content online wordt geslingerd, dat posts, reacties, foto’s en video’s van menselijke gebruikers worden ondergesneeuwd door die van bots. Als dat scenario werkelijkheid wordt, is het internet dan nog wel bruikbaar?

Niet te bewijzen

Over de angst voor zo’n doemscenario wordt al lange tijd gediscussieerd, maar pas sinds kort begint dit idee populair te worden. Dat komt voornamelijk door de ‘Dead Internet Theory’. Die werd in 2021 bedacht door een internetforumgebruiker en stelt dat het internet al sinds 2016 hoofdzakelijk uit bots bestaat. “Deze theorie werd al snel een meme die zich over het hele internet verspreidde”, zegt Danny Lämmerhirt. Hij staat aan het hoofd van het Future Internet Lab van onderzoeksinstantie Waag Futurelab, dat zich bezighoudt met de toekomstige ontwikkeling van het internet.

Volgens hem is het dan ook geen wetenschappelijke theorie, aangezien de claim niet is te bewijzen. Dat beaamt Maarten Sukel, AI-ontwikkelaar en schrijver van het boek De AI-revolutie. “Het is erg lastig meetbaar, omdat de AI-modellen zo goed zijn geworden.” Toch vindt hij de theorie niet per se vergezocht. “Als je de logica volgt dat je een beperkt aantal mensen hebt op de wereld, maar in theorie een onbeperkt aantal bots online kunt loslaten, is de kans groot dat er op een gegeven moment zoveel bots zijn dat ze voornamelijk nog met elkaar praten.”

Wantrouw de babypauw

Er zijn in ieder geval aanwijzingen dat de AI-content toeneemt. Zo toont een onderzoek van Harvard aan dat de hoeveelheid kunstmatige media en hun zichtbaarheid op X in 2023 duidelijk is gegroeid. Daarnaast heeft Meta onlangs aangekondigd dat het vanaf 2025 meer AI-gegenereerde content op Facebook en Instagram wil plaatsen. Dit gebeurt onder meer door zelf een lading AI-profielen op de sociale media los te laten die met echte gebruikers moeten communiceren. De techreus hoopt dat zijn platformen daardoor ‘vermakelijker en aantrekkelijker’ worden, zodat mensen langer actief blijven op de sociale media.

Een door Meta gemaakt AI-account op Instagram.

Ook als je geen sociale media gebruikt, is de toename van online AI-content merkbaar. Zoek op Google Afbeeldingen maar eens naar ‘Baby Peacock’. Een groot deel van de foto’s die je daar ziet, is AI-gegenereerd. “Dat komt doordat de echte babypauw nogal lelijk is”, legt Sukel uit. “Er worden daardoor amper foto’s van gemaakt en dus zijn plaatjes van een babypauw vaak nep.” Dit is nu nog een uitzonderingsgeval, maar geeft wel aan dat AI al vrijwel overal op het internet zijn sporen nalaat.

©Abdallah - stock.adobe.com

Deze babypauw is net zo schattig als dat hij nep is.

Beeld: Abdallah, stock.adobe.com.

Makkelijker catfishen

De toename van AI-gegenereerde content is volgens Lämmerhirt op zichzelf geen reden voor zorg. “Als je voor de lol een dom AI-plaatje online deelt, kan het heel onschuldig zijn. Het wordt pas een probleem als het misleidend wordt.” AI-bots worden daar volgens de deskundigen regelmatig voor ingezet, bijvoorbeeld op datingplatforms. Een gesprekspartner kan zomaar een bot zijn die je probeert op te lichten. “Die vraagt dan bijvoorbeeld met een of andere smoes of je geld kunt opsturen. Dat is wel heel kwalijk en iets waar je goed op moet letten.”

Bots op datingapps zijn geen nieuwe ontwikkeling, maar volgens de AI-ontwikkelaar wordt het probleem wel verergerd door generatieve AI. “Voorheen werden nepprofielen nog gemaakt op basis van echte foto’s. Als je toentertijd werd gecatfisht, kon je altijd nog opzoeken of de profielfoto ergens online te vinden was en op die manier achterhalen dat je met een oplichter aan het praten was. Inmiddels kan dat niet meer, omdat je gezichten gewoon kunt genereren.”

Kaas vastlijmen

Ook kunnen AI-bots worden gebruikt om politieke meningen van gebruikers te beïnvloeden, weet Robin Effing, AI- en socialmediadeskundige bij de Universiteit van Twente. “Veel partijen, waaronder regimes, hebben er belang bij om online discussies te verstoren. Eerder werden daar mensen uit landen als India voor betaald. Zij werden achter de computer gezet, maar het wordt steeds makkelijker om dat soort werk aan chatbots over te laten.” Zo bleek onlangs dat Rusland duizenden bots op sociale media als TikTok had losgelaten om de Roemeense verkiezingen te beïnvloeden.

Bots verspreiden overigens niet alleen schadelijke desinformatie in opdracht van kwaadwillenden. AI heeft van zichzelf al de neiging om onjuiste informatie te genereren. Lämmerhirt noemt als voorbeeld een incident waarbij Googles AI-zoekmachine een opvallend antwoord gaf op de vraag: ‘Hoe zorg je ervoor dat kaas niet van je pizza afvalt?’ Het advies? De kaas met lijm aan de pizzabodem vastplakken.

Waar dit antwoord vandaan kwam? Iemand plaatste dit advies als grap op een forum, waarna de bot het klakkeloos als serieuze tip overnam. “Dat is wel illustratief van wat er kan gebeuren als je AI ongecontroleerd zijn gang laat gaan.”

Kaas aan pizza vastlijmen? Prima idee, volgens Google.

Minder moderatie

Om de toestroom van AI-desinformatie in de kiem te smoren zijn er volgens de experts verschillende opties, al is geen van allen echt ideaal. AI-modellen kunnen bijvoorbeeld AI-content gaan voorzien van een onzichtbaar watermerk, zodat herkenningssoftware meteen ziet of een post van ChatGPT vandaan komt of een foto nep is. Het is alleen moeilijk om alle AI-modellen – waar er duizenden van zijn – te dwingen om watermerken te gaan gebruiken. “Momenteel is er ook geen trend dat dit uit eigen beweging gedaan wordt”, vertelt Lämmerhirt. Daarnaast kunnen zulke watermerken momenteel nog eenvoudig worden omzeild. Effing: “Er zijn veel maskeringstechnieken om AI-content te verbergen. ChatGPT-teksten kun je bijvoorbeeld in een algoritme gooien dat bepaalde tekens verwisselt, zoals de hoofdletter i met de kleine l. Mensen zullen het verschil niet zien, maar detectiesoftware kun je zo om de tuin leiden.”

Volgens Lämmerhirt is strengere moderatie een betere optie. Techplatformen moeten dan zelf actief (AI-gegenereerde) desinformatie opsporen en verwijderen, misschien ook wel met behulp van AI-systemen. “We zien alleen dat X en sinds kort ook Meta steeds minder modereren”, vervolgt de Waag-onderzoeker. In plaats daarvan willen ze leunen op een systeem waarbij gebruikers zelf misleidende content van een ‘fact check-label’ kunnen voorzien. “Dat is een slechte aanpak, want dat laat zien dat deze bedrijven zelf geen keuzes meer willen maken en hun rol van platformbeheerder niet serieus nemen.”

AI-detectiesoftware is nog verre van betrouwbaar. De tekst in deze afbeelding is volledig door AI geschreven, maar de software denkt daar anders over.

China-model

Nog een andere oplossing zou zijn om gebruikers zich te laten verifiëren voordat ze een account aan mogen maken, om te voorkomen dat ze meerdere ‘sock puppet-profielen’ kunnen beheren. Op sommige platformen, zoals chatdienst Signal, gebeurt dat al met een telefoonnummercontrole. Dat is volgens Sukel een redelijk betrouwbare manier om te controleren of je gebruikers echt zijn, maar waterdicht is het niet. Je kunt namelijk ook een prepaid simkaart kopen en daar een bot aan koppelen. Een zogeheten China-model is volgens Effing een grondigere methode. “Dan moet je bijvoorbeeld naar het gemeentehuis met je paspoort voordat je een account krijgt. Dan ben je van heel veel problemen af. Alleen dat leidt tot massasurveillance en dat is ook niet gewenst.”

Op Signal moet je je telefoonnummer verifiëren voordat je een account krijgt.

Blijf op je hoede

Kortom, een écht goede methode om schadelijke AI-content en -bots te weren is er nog niet. Nóg niet inderdaad, want de deskundigen hebben er vertrouwen in dat de huidige uitdagingen met AI op te lossen zijn. Zo denkt Sukel dat onderzoekers vroeg of laat een manier verzinnen om AI-gegenereerde desinformatie betrouwbaar weg te filteren. “In het verleden is dat ook altijd gelukt, bijvoorbeeld met e-mail”, zegt de AI-ontwikkelaar. “Daar werd steeds meer spam verstuurd, maar toen kwamen er robuuste spamfilters en is dat probleem in zekere zin opgelost.”

Spamfilters voor e-mails doen hun werk goed; krijgen we in de toekomst iets soortgelijks voor AI-content?

Tot het zover is, moeten we ermee leven dat we het internet delen met veelal onzichtbare en onbetrouwbare bots. Effing raadt daarom aan om altijd goed op je hoede te blijven. “Ik denk dat het heel gezond is om je bij elke reactie op internet als eerste af te vragen: hoe groot is de kans dat dit door een reguliere burger geschreven is? Je kunt er momenteel van uitgaan dat de meerderheid van de user-generated content online niet door gewone mensen is geschreven, maar ofwel door ingehuurde mensen of door een bot.”

Volgens Sukel moet je vooral bij gebruikersrecensies goed op je tellen passen. “Het is natuurlijk heel makkelijk om tegen een AI-bot te zeggen: schrijf 500.000 negatieve recensies over mijn concurrent en evenveel positieve over mijn eigen toko. Je kunt niet meer blind vertrouwen op platformen als Tripadvisor.”

Lämmerhirt ziet dat gebruikers langzamerhand beter worden in het herkennen van bots. “Er zijn onderzoeken die aantonen dat mensen hun onlinegedrag aanpassen. Ze ontwikkelen strategieën om nepaccounts te identificeren en vermijden deze accounts vervolgens. Hier valt nog wel veel winst te behalen. Ik denk dus dat het belangrijk is dat we ervoor zorgen dat mensen nog kritischer worden op de oorsprong van online content.”

“Als je op een platform zit met veel AI-onzin waar je niet blij van wordt, ga dan lekker weg”, adviseert Sukel tot slot. “Jij bent het product. Als er genoeg mensen weggaan, wordt dat platform gedwongen om zich te verbeteren. Je hoeft het niet zomaar te accepteren.”

Gebruikersrecensies op Tripadvisor: zijn ze nog te vertrouwen?

Diensten als iCloud-foto’s en Google Foto’s zijn handig om je foto’s te back-uppen, beheren en delen. Alleen is de online opslagruimte beperkt. Ook je kijkt naar je privacy, zijn deze oplossingen niet altijd ideaal. Er zijn gelukkig gratis tools waarmee je bijna dezelfde ervaring hebt als bij deze online diensten. Je zet je foto’s niet in de cloud, maar gewoon op je eigen pc of NAS.

Er is weinig mis met de gespecialiseerde cloudopslagdiensten van Apple, Google, Microsoft (OneDrive) en Dropbox. Je kunt hiermee prima foto’s bewaren en delen. De tools zijn voor dit gebruik zelfs uitstekend, maar de opslagruimte is vaak beperkt en het blijven cloudoplossingen. Je bestanden staan dus ergens anders opgeslagen.

Overweeg je een alternatief om foto’s te synchroniseren zonder cloudopslag, dan zijn er meerdere opties, zoals Nextcloud (met de Photos-app), PhotoPrism, digiKam en Piwigo. Wij zijn gecharmeerd van de opensource-dienst Immich en Synology Photos, die je specifiek voor de Synology-NAS kunt gebruiken. Beide tools bieden functies als automatische fotoback-ups, album- en gebruikersbeheer, gezichtsherkenning, tijdlijnweergave, tagging, locatiegebaseerd zoeken, delen, raw-bestanden en toegang via een webinterface. Kortom, er is weinig in de cloudoplossingen dat je bij deze gratis tools niet vindt. We maken eerst kennis met Immich (uitgesproken als het Engelse ‘image’) en daarna met Synology Photos. We focussen ons hierbij op de installatie, de initiële configuratie en het basisgebruik.

Immich

Docker-installatie

Immich wordt frequent geüpdatet en is beschikbaar voor meerdere platformen. Wij gaan aan de slag met de installatie onder Windows. Dit doen we via het gratis Docker Desktop. Docker Desktop beheert containers, een soort lichte, afgescheiden virtuele omgevingen met alle benodigde apps, services en instellingen. Installeer de app met enkele muisklikken en start deze op (de eerste keer kun je op Accept en tweemaal op Skip klikken). Minimaliseer vervolgens het venster, maar laat de app actief.

Goed om te weten: je kunt Immich via Docker ook op je NAS installeren, wat hier ook wel Container Manager (Synology) of Container Station (QNAP) genoemd. In dit artikel gaan we hier alleen niet verder op in.

Docker Desktop heb je met een paar muisklikken geïnstalleerd en opgestart.

Voorbereiding

Immich installeren we dus als Docker-container. Eerst voer je enkele voorbereidingen uit. Open de verkenner en ga naar de map Linux (onderaan). Open vervolgens de submap docker-desktop en dan Home. Maak hier een map met jouw naam en daarbinnen de submap Docker. Binnen deze docker-map maak je de map Immich-app aan. Het pad wordt dus: \\wsl.localhost\docker-desktop\home\<je_naam>\docker\immich-app.

Creëer nu twee submappen in een andere map op een schijf met genoeg opslagruimte: Library en Postgres (bijvoorbeeld C:\Users\<je_accountnaam>\Docker\Immich\library).

Navigeer nu in de verkenner naar de map Immich-app. Houd de Shift-toets ingedrukt, klik met rechts op een lege plek en kies PowerShell-venster hier openen. Houd de verkenner geopend en ga via deze pagina naar de downloadsite. Klik bij Get docker-compose.yml file op het documenten-pictogram (Copy), plak dit in PowerShell met Ctrl+V en druk op Enter om het yml-bestand te downloaden. Herhaal dit voor het commando bij Get .env file, zodat zowel het yml-bestand als het env-bestand in de map Immich-app staan.

Open het env-bestand in een teksteditor, bijvoorbeeld Notepad++ of Kladblok, en pas de volgende variabelen aan:

Zorg ervoor dat de paden kloppen met jouw situatie en sla het aangepaste bestand op.

Voordat je de container installeert, moet je eerst enkele variabelen aanpassen in het env-bestand.

Installatie

Alles is nu klaar om de Docker-container met Immich te draaien. Ga terug naar de map Immich-app en voer het commando docker-compose up -d uit. Dit zorgt ervoor dat alle benodigde onderdelen worden gedownload en uitgevoerd. Na enkele minuten zie je in het Docker Desktop-venster, bij Containers, dat de vier Immich-onderdelen actief zijn. Test dit direct door Localhost:2283 op de adresbalk van je browser in te vullen. Dit is de standaardpoort waarop Immich draait; dit zie je bij Immich_server in het Docker-containeroverzicht. Als het nodig is, kun je het poortnummer aanpassen in het yml-bestand. Klik in de webinterface op Aan de slag om daadwerkelijk met Immich te starten.

Je kunt de containers op elk moment stoppen en starten vanuit Docker Desktop. Dit doe je in de rubriek Containers: selecteer Immich en druk op Stop of Start.

De vier containers zijn gestart en Immich is nu bereikbaar vanuit de webinterface.

Configuratie

Je begint met het aanmaken van een beheerdersaccount. Vul de gevraagde gegevens in en bevestig met Registreren. Log daarna in met het opgegeven e-mailadres en wachtwoord.

Klik in het welkomstvenster op Thema, kies Licht of Donker, en ga naar Privacy. Hier kun je de kaartfunctie inschakelen (om foto’s via coördinaten op een kaart te tonen) en de versiecontrole activeren (voor het ontvangen van updates).

Ga vervolgens naar Opslagtemplate en bepaal of je fotobestanden automatisch wilt ordenen op basis van metadata. Als dit ingeschakeld is, kun je bij Voorinstelling een structuur kiezen met een sjabloon. Kies bijvoorbeeld voor {{y}}-{{MMMM}}-{{dd}}/{{filename}}. Bevestig met Klaar.

Je kunt via een sjabloon je foto’s bewaren op basis van bepaalde metadata.

Basisgebruik

Links in de webinterface zie je een venster met onderdelen als Foto’s, Verkennen, Kaart, Delen, Favorieten, Albums en Gereedschap. Open Foto’s, klik op de plusknop en selecteer de gewenste fotobestanden. De geüploade foto’s verschijnen als miniaturen in een tijdlijn. Bovenaan zie je een zoekbalk met rechts een filterknop om media te selecteren op onder meer naam, plaats, camera, datum en type. Gebruik Uploaden (rechtsboven) om extra foto’s toe te voegen.

Selecteer een of meer foto’s. Rechtsboven verschijnen meerdere knoppen, zoals Toevoegen aan favorieten (voor de rubriek Favorieten) en een menu om de selectie te downloaden, archiveren, verwijderen, de datum of locatie te wijzigen, of miniaturen en metadata te vernieuwen.

Via Toevoegen aan kun je foto’s aan een album toevoegen. Klik op +Nieuw album om een album te maken dat je terugvindt in de rubriek Albums. Gebruik Verkennen in het linkervenster om foto’s gegroepeerd te zien op tijd, locatie of – via AI – op herkenbare objecten, gezichten of thema’s, zoals berglandschappen.

De webinterface van Immich heeft wel wat weg van Google Foto’s.

Back-ups en delen

Je vindt in de webinterface ook de optie Delen. Klik hierop, voeg een beschrijving toe en eventueel een wachtwoord. Geef aan of de ontvanger foto’s mag downloaden en/of uploaden. Stel hiervoor een verloopdatum in, bijvoorbeeld over 1 dag. Klik op Link maken om een link te genereren. Deze link is mogelijk http://localhost<…>, maar je kunt dit aanpassen naar het interne ip-adres van je Immich-server, of een extern adres dat vanaf internet bereikbaar is (zie tekstkader ‘Vanaf het internet’).

Wil je media delen met specifieke personen? Klik hiervoor rechtsboven op je accountpictogram en kies Beheer. Ga naar Gebruikers, klik op Gebruiker aanmaken, vul de gegevens in en bevestig. Bij het openen van een fotoselectie of album kun je dan via de deelknop direct de gewenste gebruiker(s) selecteren, zodat de media in hun webomgeving beschikbaar zijn.

Voor Android en iOS kun je de mobiele Immich-app installeren. Vul het ip-adres van je Immich-server in en meld je aan. Tik op de upload-knop, geef Immich de nodige machtigingen en kies Selecteer om aan te geven welke fotoalbums de app moet back-uppen naar je server. Zet Albums synchroniseren aan om dit te automatiseren en bevestig met Back-up uitvoeren.

Immich is ook beschikbaar als mobiele app, wat handig is voor (automatische) mediaback-ups.

Synology Photos

Voorbereiding

We gaan uit van een Synology-NAS (Network Attached Storage) die via een webinterface toegankelijk is. Verbind via je browser met de webinterface van DSM, het Synology-besturingssysteem.

Open nu eerst het Configuratiescherm, kies Gebruiker en groep, ga naar Geavanceerd en zorg dat Gebruiker basismap inschakelen is ingeschakeld (op het gewenste volume). Bevestig met Toepassen. Open daarna de app File Station, waar je ziet dat de mappen Home en Homes (met persoonlijke submappen voor elke NAS-gebruiker) zijn aangemaakt.

Ga vervolgens naar Package Center in het hoofdmenu. Als de app Synology Photos nog niet is geïnstalleerd, zoek dan naar de naam van deze app. Klik vervolgens op Installeren en daarna op Openen. Klik rechtsboven op je profielicoon, kies Instellingen en open het tabblad Gedeelde ruimte. Schakel eventueel Gedeelde ruimte in en bevestig met Opslaan. Gedeelde media worden nu standaard opgeslagen in de map \photo.

Het is even wennen, maar je persoonlijke media en je gedeelde media belanden voortaan in de daarvoor bestemde mappen.

Gedeelde media

Als je nu foto’s met bijvoorbeeld familieleden wilt delen die toegang hebben tot je NAS, volg dan deze stappen. Ga naar Configuratiescherm / Gebruiker en groep, open het tabblad Groep en klik op Maken. Geef een groepsnaam op (bijvoorbeeld Familie) en druk op Volgende. Selecteer de gewenste leden, druk drie keer op Volgende en vink Synology Photos in de kolom Toestaan aan. Bevestig met Volgende (tweemaal) en met Voltooid.

Open vervolgens de app Synology Photos. Bij Instellingen / Gedeelde ruimte klik je op Toegangsmachtigingen instellen. Selecteer de groep (Familie) en kies Volledige toegang in de uitklapmenu’s. Bevestig met de plusknop en klik op Opslaan. Zet daarna op het tabblad Gedeelde ruimte een vinkje bij zowel Gezichtsherkenning inschakelen in Gedeelde ruimte als Onderwerpherkenning inschakelen in Gedeelde ruimte. Bevestig met Opslaan.

Test de instellingen door een gebruiker uit de groep aan te melden op je NAS, bijvoorbeeld via een incognito-tabblad in je browser. Zodra deze gebruiker Synology Photos opent, kan ook hij media uploaden in zowel de persoonlijke ruimte als de gedeelde ruimte. Links bovenaan in het applicatievenster kun je tussen deze ruimtes schakelen. De inhoud van deze ruimtes kun je overigens ook op bestandsniveau beheren via de overeenkomstige mappen in File Station (althans als administrator).

Als lid van de groep Familie krijgt deze gebruiker meteen ook toegang tot de gedeelde ruimte.

Basisgebruik

We laten nu zien hoe je met fotoalbums werkt. Gebruik eerst de knop Filter tonen (rechtsboven) om filters te activeren en snel de gewenste foto’s te vinden. Selecteer vervolgens een reeks foto’s; er verschijnt een rode balk. Klik hier op de plus-knop Toevoegen aan album, kies +Nieuw album, vul een naam in en druk op OK. Ga naar Albums (tweede knop) in het applicatievenster. Hier kun je foto’s opvragen volgens Recent toegevoegd, Labels en Locaties en, indien eerder ingeschakeld, volgens Mensen (gezichtsherkenning) en Onderwerpen (objectherkenning). Je albums vind je hier ook. Met de plus-knop rechtsboven kun je hier nieuwe albums maken.

Ga met de muisaanwijzer boven een album staan; er verschijnt een knop met drie puntjes. Klik op Delen. Schakel Koppeling delen in en stel bij Privacy-instellingen in of het album Privé of Openbaar is (eventueel met downloadmachtiging). Bij Privé selecteer je bij Lijst van genodigden de gewenste gebruiker(s) of groep(en) en geef je de machtigingen aan: Weergave, Downloaden of Provider (beheerder). Je kunt ook een wachtwoord en vervaldatum instellen. Kopieer de link en bevestig met Opslaan.

Klik op Delen (derde knop) in het applicatievenster en kies Fotoverzoek. Klik op Fotoverzoek maken, vul een onderwerpsregel in, selecteer een bestemmingsmap en bevestig met Verzoek maken. Je hoeft nu alleen maar de link te sturen naar de mensen van wie je graag foto’s wilt ontvangen voor je collectie.

Goed om te weten: er is ook een mobiele app voor Android en iOS van Synology Photos met de functie Photo Backup. Daarmee synchroniseer je opgeslagen foto’s en video’s.

Je kiest zelf met wie je albums deelt en met welke machtigingen je dat doet.