14 hardware-tips voor een snellere pc
Als je pc overal sloom op reageert, is het tijd voor actie. Weet je niet waar je moet beginnen? Volg dan deze uitgebreide how to! Wanneer je systeem al een tijdje meegaat, is het verstandig om eerst de hardware onder de loep te nemen.
Tip 01: Geheugen uitbreiden
De makkelijkste manier om je computer een snelheidsboost te geven, is door het werkgeheugen uit te breiden. Dankzij het werkgeheugen is het systeem in staat om bestanden snel te laden. Wanneer het werkgeheugen volledig is bezet, gebruikt het systeem een gedeelte van de harde schijf als virtueel geheugen. Dit is aanmerkelijk trager waardoor Windows sloom reageert. Lees ook: Zo laat je Windows sneller opstarten.
Door meer werkgeheugen in te bouwen, zorg je ervoor dat het systeem minder vaak een beroep hoeft te doen op virtueel geheugen. Wil je extra geheugenmodules kopen? Controleer dan goed welk type je nodig hebt. Surf hiervoor naar www.geheugen.com en gebruik de zoekfunctie om het juiste werkgeheugen te vinden.
Je kunt bijvoorbeeld zoeken op het typenummer van de pc, de notebook of het moederbord. De montage is doorgaans vrij eenvoudig. Schroef de systeemkast open en klik de geheugenreepjes in de insteeksleuven. Bij laptops is er meestal aan de onderkant een klepje aanwezig waarachter het werkgeheugen is verstopt. Na de montage herkent Windows vanzelf de aangesloten geheugenmodules.
©PXimport
Tip 01 Via de zoekmachine Geheugen.com achterhaal je simpel het juiste geheugen voor je systeem.
Tip 02: Harde schijf
De eigenschappen van de harde schijf hebben veel invloed op de algehele prestaties van je pc. Zo is het de moeite waard om het toerental onder de loep te nemen. Hoe hoger het toerental namelijk is, hoe sneller de lees- en schrijfknop data kan verwerken. Wanneer je de snelheid van het systeem wilt opkrikken, kun je ervoor kiezen om een harde schijf met een hoog toerental in te bouwen. Zo vind je de beste harde schijf.
Schijven met 5400 of 5900 rpm (rotaties per minuut) vervang je desgewenst door een exemplaar met 7200 rpm (of nog hoger). Kies verder bij voorkeur voor een 3,5inch-schijf met voldoende cachegeheugen (bijvoorbeeld 64 MB). Voor snelle data-overdracht is ondersteuning voor SATA 3 gewenst. De montage van een harde schijf in de systeemkast is niet moeilijk. De bevestigingsmethode hangt af van de behuizing. Meestal bevestig je de schijf met kleine schroefjes in een speciale houder. Luxe systeemkasten hebben een handig kliksysteem waarmee je de schijf vastmaakt. Via
een SATA-kabel koppel je de schijf aan het moederbord en via een voedingskabel verbind je de schijf met de voeding.
©PXimport
Tip 02 De Cheetah-lijn van Seagate bestaat uit harde schijven met maar liefst 15000 rpm.
Tip 03: SSD
Een SSD (solid state drive) is een nog sneller alternatief voor een harde schijf, omdat dit opslagmedium vlotter opgeslagen gegevens terugvindt. Het loont daarom de moeite om Windows en alle programma's op een SSD te bewaren (de C-schijf) in plaats van een gewone harde schijf. Je merkt direct verschil in snelheid!
Welke SSD je moet kopen? Lees het hier.
Houd er wel rekening mee dat de prijs per gigabyte van een SSD vergeleken met een normale harde schijf een stuk hoger is. Een SSD heeft meestal het formaat van een 2,5inch-schijf, zodat je het onderdeel in de meeste systeemkasten kunt inbouwen.
Vaak levert de fabrikant van de behuizing een speciale houder of beugels mee om een SSD te bevestigen. Een SSD verbind je op dezelfde manier als een gewone schijf met het moederbord en de voeding (zie tip 2). Nadat je de behuizing hebt dichtgeschroefd, start je de pc op. Open het BIOS en controleer of het systeem de SSD herkent. In de meeste gevallen gebeurt dat automatisch. Is dat bij jou niet het geval, dan staat de gebruikte SATA-poort wellicht uit. Deze aansluiting kun je vanuit het BIOS dikwijls weer activeren.
©PXimport
Tip 03 Een SSD is meestal net zo groot als een 2,5inch-schijf.
Tip 04: Processor vervangen
Als je de pc aanmerkelijk wilt versnellen, zit er niets anders op dan de processor te vervangen. Wanneer het systeem in staat is om met een nieuwe processor meer berekeningen uit te voeren, leidt dat tot kortere wachttijden. In de behuizing van laptops is de processor helaas vaak onbereikbaar. Bij desktops kun je meestal wel een sneller rekencentrum inbouwen. Het is lastig om dit onderdeel te vervangen, maar als je de componenten binnen in de systeemkast een beetje kunt benoemen, valt dat in de praktijk nog mee. Je gaat allereerst op zoek naar een nieuwe processor voor je pc.
Belangrijk is om het type moederbord te achterhalen. Heb je geen enkel idee? Download het tooltje Belarc Advisor. Na de installatie controleert het programma welke hardware er aanwezig is. Het rapport verschijnt vervolgens in een browser. Onder het kopje Main Circuit Board zie je het type moederbord staan. Bekijk op de website van de fabrikant onder het juiste typenummer welke processors het moederbord allemaal ondersteunt. Schaf op basis van deze informatie een snelle processor aan. Voor de montage is het bovendien handig om alvast een tube koelpasta te kopen.
©PXimport
Tip 04 Voordat je een processor aanschaft, controleer je eerst welk moederbord je systeem bevat.
Tip 05: Cpu-koeler losmaken
Voor de demontage is het meestal noodzakelijk om het moederbord uit de systeemkast te halen. In enkele gevallen is de processor goed bereikbaar zonder het moederbord los te schroeven, maar helaas is dat zeldzaam. Voordat je aan de slag gaat, haal je eerst de voedingskabel uit het stopcontact. Kun je de processor niet bereiken, dan haal je alle kabels en insteekkaarten voorzichtig los. Onthoud goed op welke connectors alle kabels zijn aangesloten. Desnoods gebruik je hiervoor markeerstickers of je maakt een duidelijke foto. Verwijder zo nodig ook de voeding. Bovenop de processor is er een cpu-koeler aanwezig.
Ontkoppel hiervan de voedingskabel van het moederbord en haal de cpu-koeler zorgvuldig los zonder iets te beschadigen. Afhankelijk van het type is het nodig om drukpennetjes of schroefjes los te maken. Til de cpu-koeler rustig omhoog. Mogelijk is de cpu-koeler aan de processor vastgeplakt met koelpasta. Koelpasta wordt gebruikt om de warmte van de processor efficiënter af te voeren. Met korte draaibewegingen lukt het meestal om de cpu-koeler los te maken. Wil je de cpu-koeler later opnieuw monteren? Verwijder de resten van de koelpasta in dat geval met een zacht doekje. Zo nodig gebruik je hiervoor een beetje isopropylalcohol (ook wel IPA of isopropanol genoemd) .
©PXimport
Tip 05 De processor zit verstopt achter de cpu-koeler.
Tip 06: Processor inbouwen
De processor leg je in een soort houder van het moederbord: de socket. Via een kleine hendel maak je het deksel open. Haal de oude processor uit de houder en vervang die voor een nieuw exemplaar. Let op dat je de processor aan de zijkanten vastpakt zonder de contactpunten aan te raken. Bekijk goed in welke richting je de processor in de houder legt zonder iets te beschadigen (hij kan er maar op één manier in). Doe het deksel weer dicht en klem de chip vast door de hendel omlaag te duwen.
Op de achterkant van de processor verdeel je een beetje koelpasta met een doseerspuit. Zorg er met bijvoorbeeld een oud bankpasje voor dat er overal een dun laagje aanwezig is, door de pasta goed uit te smeren. Monteer vervolgens de cpu-koeler bovenop de processor. Via drukpennetjes of schroefjes bevestig je het onderdeel. Koppel daarna de voedingskabel van de cpu-koeler aan de juiste connector op het moederbord. Je brengt ten slotte het moederbord weer in oude staat terug binnen de behuizing van je pc.
©PXimport
Tip 06 Haal de oude processor voorzichtig uit de houder.
Tip 07: Overklokken
Bij sommige processors kun je de kloksnelheid wat opschroeven. De fabrikanten Intel en AMD hanteren een veiligheidsmarge voor hun producten, zodat de pc niet oververhit raakt. In werkelijkheid hebben de meeste processors (veel) meer rekenkracht in huis dan hoe ze in werkelijkheid staan afgesteld. Door het rekencentrum van de pc te overklokken, zijn er meer berekeningen mogelijk. Het resultaat is een vlotter systeem! Wel is het belangrijk om te beseffen er meer risico bestaat op oververhitting. In de praktijk kun je op verantwoorde wijze ongeveer 15 á 25 procent snelheidswinst boeken. Houd er rekening mee dat bij overklokken de garantie op de processor vervalt en dat het pc-component sneller slijt.
De werkwijze verschilt per processor en moederbord. Meestal is het nodig om in het BIOS de Front Side Bus, de multiplier en het voltage handmatig te verhogen. Heeft je computer een recent moederbord, dan kun je de processor waarschijnlijk ook met de meegeleverde software overklokken. Handig, want je hoeft Windows dan niet te verlaten. Overklokken brengt risico's met zich mee, waardoor het verstandig is om vooraf een back-up van het systeem te maken. Als je de processor hebt opgevoerd, controleer je met een stresstest of het systeem stabiel is bij maximale belasting. Gebruik hiervoor het programma Prime95. Je hoeft dit hulpje niet te installeren, alleen op te starten. Kies voor Just Stress Testing / In-place large FFTs om de stresstest uit te voeren.
©PXimport
Tip 07 Bij veel moederborden hoort een programma voor Windows om de processor te overklokken.
Tip 08: Turbostand
Bepaalde processors van Intel en AMD overklokken zichzelf automatisch als het systeem daarom vraagt. Wanneer je bijvoorbeeld veel programma's tegelijkertijd hebt openstaan of een mooie game speelt, schakelt het rekencentrum vanzelf een tandje bij. Intel noemt deze technologie Turbo Boost, terwijl AMD de naam Turbo CORE gebruikt. Als je computer een geschikte processor aan boord heeft, controleer je in het BIOS van de pc of de turbostand is ingeschakeld.
Tijdens het opstartproces van het systeem druk je op een bepaalde sneltoets om het BIOS te openen, bijvoorbeeld F2 of Delete (de exacte toets is op sommige systemen verschillend). Vervolgens controleer je bij de instellingen van de processor (cpu) of de turbostand actief is. Haal vervolgens het maximale uit je processor.
©PXimport
Tip 08 Als je processor een turbostand heeft, zet je die in het BIOS van de pc aan.
Tip 09: Koeling
Een snelle processor geeft vrij veel warmte af. Voor optimale prestaties van het systeem is het belangrijk dat hete lucht efficiënt wordt afgevoerd. Met een (extra) ventilator voorkom je koelingsproblemen. Bij de montage zorg je ervoor dat de fan warme lucht door het ventilatierooster naar buiten blaast. Met behulp van schroefjes maak je het onderdeel vast binnen de behuizing.
Aansluiten is simpel, want je hoeft het kabeltje alleen maar aan een vrije fan-connector te bevestigen. Let bij de aanschaf op hoeveel lawaai de ventilator produceert. Overigens zijn er ook specifieke ventilators te koop om bepaalde hardware te koelen, bijvoorbeeld voor de processor, grafische kaart of harde schijf. Naast een goede koeling is een goede luchtcirculatie belangrijk. Gebruik om die reden kabelbinders (tie-wraps) om snoeren samen te binden.
©PXimport
Tip 09 Een goede koeling is essentieel voor de prestaties van je pc.
Tip 10: Videokaart
Als je graag games speelt of video's bewerkt, draagt een goede videokaart bij aan de snelheid van je computer. De processor levert data van het systeem aan de videokaart, waarna er via complexe berekeningen een beeld wordt opgebouwd op je monitor. Hoe sneller de videokaart kan rekenen, hoe vlotter dit beeld verschijnt bij grafische toepassingen. Met name voor moderne games is een goede videokaart onmisbaar. Anders loop je namelijk het risico dat het beeld stottert. Bij veel pc's is de videochip op het moederbord of in de processor geïntegreerd.
Gebruik je de pc hoofdzakelijk voor simpele werkzaamheden, dan voldoet een interne videochip prima. Wil je graag een supersnel systeem dat geschikt is voor mooie videospelletjes en videobewerking, dan doe je er verstandig aan om een krachtige losse videokaart aan te schaffen. Let wel op dat de juiste aansluiting van de beoogde videokaart op het moederbord aanwezig is. Bij een recent moederbord gebruik je hiervoor een PCI Express x16-slot. Stop de videokaart in de juiste gleuf en maak hem zo nodig vast met een schroefje.
©PXimport
Tip 10 Veel videokaarten zijn speciaal ontworpen voor gamers, zoals de MSI GeForce GTX 760.
Tip 11: Hardwareversnelling
Sommige videokaarten helpen de processor een handje door bepaalde rekentaken over te nemen. Gunstig, want de processor houdt hierdoor meer rekenkracht over voor andere zaken. Een voorwaarde is wel dat de gebruikte software hardwareversnelling door de videokaart ondersteunt. De bekende fabrikant NVIDIA produceert GeForce-kaarten met ondersteuning voor CUDA.
Zware applicaties die overweg kunnen met deze programmeeromgeving lopen hierdoor een stuk vlotter op je pc. Onder meer Adobe Premiere Elements Pro, AutoCad en sommige games ondersteunen deze technologie. AMD's videokaarten doen een beroep op de programmeercode OpenCL om zware rekentaken uit te voeren. Als je de processor wilt ontlasten, is het slim om een videokaart met ondersteuning voor hardwareversnelling in te bouwen.
©PXimport
Tip 11 Aan de hand van de programmeertaal CUDA nemen GeForce-kaarten rekentaken van de processor over.
Tip 12: Voeding
Zodra je nieuwe hardware inbouwt, is het ook slim om even de voeding onder de loep te nemen. De voeding zorgt ervoor dat er voldoende energie bij alle pc-onderdelen terechtkomt. Wanneer je bijvoorbeeld een snelle processor en videokaart hebt gemonteerd, is het wattage van de voeding misschien niet meer toereikend. In dat geval vervang je de voeding voorzichtig voor een nieuw exemplaar.
Voor zware systemen heb je pakweg een voeding met een uitgangsvermogen van 700 watt nodig. Met de Engelstalige calculator van deze website reken je desgewenst uit welk wattage je minimaal nodig hebt. Vul alle specificaties van je pc in en klik onderaan op de knop Calculate. Kies bij voorkeur voor een product van een goed merk, bijvoorbeeld Suasonic, Cooler Master of be quiet. Het voedingsblok zit meestal vast met vier schroefjes. Door deze los te maken, lukt het om dit onderdeel te vervangen. Gebruik de meegeleverde kabel van 20 of 24 pinnetjes om het voedingsblok met het moederbord te verbinden. Een aparte kabel voorziet de processor van voldoende energie.
©PXimport
Tip 12 Via een online calculator bereken je eenvoudig het gewenste wattage van de voeding.
Tip 13: Usb3.0-poorten
Wanneer je vaak foto's en video's overzet, gebruik je hiervoor het beste een usb3.0-poort. Mits de externe harde schijf, camera of andere randapparatuur deze usb-standaard ondersteunt, kopieer je hiermee razendsnel grote hoeveelheden data naar de pc (of andersom).
Bij de meeste moederborden kun je op het moederbord gemakkelijk een zogeheten usb3.0-controller aansluiten. Afhankelijk van het type controller dat je monteert, staan er één of meerdere usb3.0-poorten voor je klaar. Meestal hoef je voor de montage alleen maar een afdekplaatje te verwijderen en de usb3.0-uitbreidingskaart aan het moederbord te bevestigen.
©PXimport
Tip 13 Via een uitbreidingskaart voeg je gemakkelijk usb3.0-poorten toe.
Tip 14: Stofvrij
Stof is een grote boosdoener voor pc's. Hoewel de ventilator warme lucht afvoert, blijven de meeste stofdeeltjes achter in de behuizing. Op den duur is er op alle hardware, koelvinnen en roosters een laagje aanwezig. Dat is ongewenst, want het systeem heeft hierdoor meer moeite om alle onderdelen goed te koelen. Op den duur gaat dat ten koste van de systeemprestaties. Het is dan ook verstandig om ieder halfjaar de systeemkast open te schroeven en de boel stofvrij te maken.
In huishoudens met honden en/of katten doe je dit klusje het beste ieder kwartaal. Haal vooraf wel even de stekker uit het stopcontact. Met een zacht kwastje lukt het meestal om alle stofnesten van alle hardware en koelvinnen weg te vegen. Als alternatief gebruik je een spuitbusje met perslucht om hardnekkig stof weg te blazen. Voor stofwolken kun je ook voorzichtig een stofzuiger gebruiken. Zorg er dan wel voor dat de zuigmond geen onderdelen aanraakt.
©PXimport
Tip 14 Een busje met perslucht is een ideaal hulpmiddel om de behuizing stofvrij te maken.
Snel internet
Naast een snel systeem heb je wellicht ook behoefte aan een rappe internetverbinding. Zeker als je graag films vanaf het web streamt of downloadt, loont het de moeite om een internetabonnement met voldoende snelheid te nemen. Kabel is doorgaans vlugger dan ADSL. Kabelaanbieders verkopen tegenwoordig internetabonnementen met een downloadsnelheid van 180 Mbit/s of meer. Dit zijn wel de duurste abonnementen. Wil je graag een nóg snellere verbinding, dan heb je glasvezel nodig.
Verschillende aanbieders beloven zelfs een downloadsnelheid van 500 Mbit/s. Helaas zijn nog lang niet alle huishoudens op het glasvezelnetwerk aangesloten. Op www.eindelijkglasvezel.nl controleer je via de postcode en het huisnummer de beschikbaarheid. Houd er rekening mee dat op deze website alleen het glasvezelnetwerk van Reggefiber in kaart is gebracht. Inwoners van Twente krijgen veelal te maken met Cogas voor het aanleggen van snel internet. Op www.cogasglasvezel.nl bekijk je in welke gemeenten binnen deze regio er momenteel glasvezel beschikbaar is.
©PXimport
Via www.eindelijkglasvezel.nl controleer je of een glasvezelabonnement op jouw adres beschikbaar is.
