Er verschijnen steeds meer betaalbare IP-camera's. Gunstig, want deze camera's gebruik je simpel als waakhond om je woning te beveiligen. Via een app op je smartphone, een browser of software houd je altijd een oogje in het zeil. Wij vertellen je waar je op moet letten bij aanschaf van zo'n camera.

Tip 1 - Thuisnetwerk

IP-camera's sluit je altijd aan in een thuisnetwerk. Via dit netwerk verzendt het apparaat beelddata naar een tablet, smartphone of computer. In de praktijk is het vaak lastig om een ethernetkabel te trekken, bijvoorbeeld wanneer je de camera aan het plafond of in de tuin wilt bevestigen. Gelukkig hebben veel camera's tegenwoordig een draadloze netwerkadapter ingebouwd. Hiermee meld je de camera aan op het wifi-netwerk. Zeker als je het apparaat in de tuin wilt bevestigen, is het belangrijk om vooraf even de wifi-ontvangst te controleren. Je regelt dat simpel door op de gewenste plek te gaan staan met je smartphone in de hand. Heb je niet of nauwelijks ontvangst? Kijk of je het signaal kunt verbeteren door de instellingen in de router te veranderen of zet een extra accesspoint neer. Lees ook: Veiliger met een IP-camera in huis.

©PXimport

Tip 1 - Bedenk vooraf of je de camera via ethernet of een wifi-verbinding wilt aansluiten.

Tip 2 - Binnen of buiten?

Het is belangrijk om vooraf te bepalen of je binnen of buiten wilt filmen. Buitencamera's zijn doorgaans duurder omdat de behuizing bestand is tegen alle weersomstandigheden. Fabrikanten gebruiken bijvoorbeeld een aluminium regenkap of een glazen bol om het apparaat te beschermen tegen vocht. Verder richt je goedkopere types slechts op één punt via een kogelconstructie in de voet, terwijl binnencamera's voor hetzelfde geld vaak meer richtmogelijkheden hebben middels automatisch draaien en kantelen.

©PXimport

Tip 2 - Buitencamera's hebben een robuuste behuizing en zijn hierdoor bestendig tegen alle weertypes.

Bedenk verder goed hoe breed de kijkhoek moet zijn. Voor een grote tuin is het bijvoorbeeld raadzaam om een exemplaar met een kijkhoek van minimaal negentig graden te kiezen. Op die manier breng je de volledige tuin in beeld. Let verder op dat buitencamera's vaak geen ingebouwde microfoon hebben, waardoor je geluid niet kunt vastleggen.

Regelgeving

Wanneer je een IP-camera buitenshuis gebruikt, heb je te maken met enkele regels in verband met de privacywet. Zo mag je uitsluitend je eigen tuin filmen. Let dus op dat er geen tuin, ramen en deuren van je buren op de monitor zichtbaar zijn. Een ander aspect is dat je volgens de wet duidelijk moet aankondigen dat je aan het filmen bent. Erg ingewikkeld is dat overigens niet. Het is namelijk voldoende om het camerasysteem op een duidelijk zichtbare plek te hangen.

©PXimport

Het is volgens de wet niet toegestaan om het privédomein van je buren te filmen.

Tip 3 - Resolutie

De maximale resolutie waarin de IP-camera kan filmen, bepaalt voor een groot deel de prijs van het product. Vraag jezelf af in hoeverre een hoge resolutie belangrijk is, aangezien je de beelden waarschijnlijk uitsluitend gebruikt voor bewakingsdoeleinden. Overigens zorgt een hoge resolutie er wel voor dat je de gezichten van potentiele inbrekers duidelijker in beeld krijgt.

De goedkoopste cameraatjes filmen in een resolutie van 640 x 480 pixels. Hiermee lukt het om korte afstanden tot pakweg twee meter goed op beeld te krijgen. Voor grotere oppervlaktes raden we een resolutie van 1280 x 720 pixels of meer aan. Vind je het een pré dat gezichten van mensen goed herkenbaar zijn, dan kun je een Full HD-camera overwegen.

©PXimport

Tip 3 - Camera's met een hoge resolutie brengen personen duidelijk in beeld.

Het nadeel van hoge resolutie-opnamen is wel dat de beelden meer opslagruimte vereisen op een geheugenkaart, NAS of computer. Let naast de resolutie ook op hoeveel beelden per seconde (fps) de camera maakt. Een hoge framerate van 24 beelden per seconden of meer zorgt voor een vloeiende opname.

Tip 4 - Pan & tilt

Bij veel IP-camera's staat er op de verpakking in grote letters de term pan & tilt vermeld. Deze types laten zich op afstand bedienen, waardoor het bereik heel groot is. Zodra er bijvoorbeeld iemand door de bewaakte ruimte loopt, laat je de camera meebewegen. Bij sommige types is het horizontale bereik zelfs 355 graden en draait de cameralens dus bijna volledig rond. Verder is de hoogte op afstand in te stellen.

Fabrikanten van pan & tilt-camera's leveren in de meeste gevallen een speciale app mee, waarmee je de richting van de camera via pijltjestoetsen of schuifbalken bepaalt. Daarnaast zijn er ook nog IP-camera's waarmee je op afstand kunt inzoomen. Overigens gebeurt het inzoomen in de meeste gevallen digitaal. Dit levert meer ruis op in de beeldopname. Wil je inzoomen zonder dat de beeldkwaliteit achteruit gaat, dan zoek je naar een camera met optische zoom.

Tip 5 - Nachtzicht

Voor videobewaking is het een vereiste dat de camera ook in het donker opnames kan maken. Veel inbraken vinden tenslotte 's nachts plaats. Veruit de meeste IP-camera's beschikken om die reden over één of meerdere infrarood led-lampjes waarmee het lukt om in een donkere ruimte duidelijke opnames te maken. Fijn is dat deze lichtbundel voor mensen niet direct zichtbaar is, waardoor de camera niet zo snel opvalt voor eventuele inbrekers.

Verder is het prettig als de camera een dag/nacht-sensor aan boord heeft. In dat geval is het namelijk niet nodig om handmatig nachtzicht in of uit te schakelen. Bepaalde camera's van Eminent zijn uitgerust met twee cameralenzen, namelijk één voor overdag en één voor 's nachts. Deze apparaten switchen automatisch tussen de dag- en nachtsensor om de beste opnames te garanderen.

Tip 6 - Beelden opslaan

Via een mobiele app, browser of monitorsoftware kijk je op ieder gewenst moment live mee met de IP-camera. Daarnaast is het handig wanneer het apparaat de beelden opslaat. De meeste producten hebben dan ook een microSD- of SD-kaartslot, waarop de bewakingscamera de beelden lokaal bewaart. Kijk goed in de specificaties welke geheugencapaciteit er maximaal mogelijk is, bijvoorbeeld 32 of 64 GB.

Het nadeel van deze methode is dat je geen beelden meer hebt zodra iemand de camera steelt. In dat geval is het handig om opnames ook via het netwerk op te slaan op bijvoorbeeld een computer of NAS. Via het programma Surveillance Station van NAS-fabrikant Synology is dat bijvoorbeeld een fluitje van een cent. Deze netwerkvideorecorder kan overweg met ruim drieduizend IP-camera's van tachtig verschillende merken. Verder leveren fabrikanten van IP-camera's ook vaak eigen software mee om opnames te bewaren op een pc.

Tip 7 - Bewegingsdetectie

Slimme bewakingscamera's detecteren beweging en sturen je hiervan een alarmbericht. Camera's met een passieve infrarood-sensor (pir) zijn in staat om beweging te detecteren. Je ziet dan op de live-beelden direct wat er aan de hand is. De kans op vals alarm is klein, want een pir-sensor herkent alleen bewegingen van warmte. Dat kunnen dus uitsluitend mensen of dieren zijn. Afhankelijk van de gebruikte IP-camera, ontvang je een waarschuwing per e-mail of pushbericht op je smartphone.

©PXimport

Tip 7 - De passieve infrarood-sensor is meestal in de vorm van een transparant bolletje onder de cameralens aanwezig.

Bij veel producten stel je in dat de camera alleen bij bewegingsdetectie het filmmateriaal bewaart. Op die manier bespaar je opslagruimte. Bewakingscamera's uit de Easy Pro View-lijn van Eminent hebben als voordeel dat ze vijf seconden voor de bewegingsdetectie al beginnen met opnemen. Deze apparaten bewaren de laatste vijf seconden namelijk continu in een buffer. Hierdoor weet je zeker dat een kritisch moment volledig is vastgelegd.

Tip 8 - PoE

Sommige IP-camera's hebben een netwerkaansluiting die geschikt is voor PoE (Power over Ethernet). Naast het transport van de camerabeelden, voorziet de ethernetkabel de apparatuur dan ook van voeding. Deze technologie is handig wanneer er geen stopcontact in de buurt is. Een IP-camera die PoE ondersteunt is bijvoorbeeld de Foscam FI9853EP.

©PXimport

Tip 8 - De Foscam FI9853EP is een betaalbare IP-camera met PoE-ondersteuning.

Houd er rekening mee dat niet ieder netwerk geschikt is voor PoE. De switch waarop de IP-camera is aangesloten dient namelijk met deze techniek overweg te kunnen. Als alternatief kun je daarnaast een PoE-injector overwegen. Dit apparaatje laat zowel stroom als data door de netwerkkabel lopen. PoE-ondersteuning is voornamelijk beschikbaar op modellen die bestemd zijn voor de zakelijke markt. Vanwege de beperktere energievoorziening zijn de extra functies vaak erg sober.

Tip 9 - Babyfoon

Naast het bewaken van je huis of tuin, kun je een IP-camera ook als babyfoon gebruiken. Voorwaarde is wel dat het apparaat over een microfoon beschikt. Is dat niet het geval, dan hebben sommige types de mogelijkheid om een externe microfoon aan te sluiten. Wanneer het apparaat geluid detecteert, krijg je hiervan een e-mail en/of pushbericht. Op een mobiele app kijk je vervolgens wat de baby aan het doen is.

Een belangrijk verschil met traditionele babyfoons is dat de afstand tussen de smartphone en de camera geen rol speelt. Dankzij internet vraag je altijd en overal live-beelden van de IP-camera op.

©PXimport

Tip 9 - IP-camera's met een microfoon en luidspreker gebruik je eenvoudig als babyfoon.

Indien het apparaat beschikt over een pan & tilt-functie, positioneer je de cameralens desgewenst in de juiste positie. Sommige IP-camera's hebben ook een speaker aan boord, zodat je je kroost op afstand gerust kunt stellen via de terugspreekfunctie. Een andere mogelijkheid hiervan is om inbrekers op een veilige manier aan te spreken op hun gedrag, maar dat moet je maar net willen/durven.

Tip 10 - Dome-camera's

Als je een grote ruimte in beeld wilt brengen, is een zogeheten dome-camera het overwegen waard. Bij dit type camera is er een groothoeklens achter een glazen of plastic bol gehuisvest, waardoor een groot deel van de omgeving gefilmd kan worden. Wel is er hierdoor sprake van een fisheye-effect waardoor de beelden wat bolvormig ogen.

Je bevestigt een dome-camera meestal aan het plafond, al is muurbevestiging ook mogelijk. Bedrijven zetten dome-camera's regelmatig in op openbare plekken waar veel mensen komen vanwege het grote bereik van pakweg 180 graden. Om die reden zijn deze bewakingscamera's extra sterk om de kans op vernieling te beperken.

Omdat een dome-camera geschikt is om grote ruimtes te bewaken, kies je bij voorkeur voor een exemplaar met een hoge resolutie. Personen die op de beelden voorkomen, zijn dan gemakkelijker te herkennen.

Tip 11 - Videocodec

Als je van plan bent om de beelden van de IP-camera te bewerken, is de videocodec een interessante specificatie. Het merendeel van de producten gebruikt voor de opslag van de beelden de H.264-codec. Hiermee kunnen de video's in hoge resolutie worden opgeslagen, en is er (door de efficiënte compressie) weinig opslagruimte vereist om de bestanden te bewaren. In een enkel geval is er ook ondersteuning voor mjpeg (motion jpeg), al is hiervan de resolutie doorgaans een stuk lager.

De meeste videoprogramma's kunnen prima met deze formaten onderweg. Sommige types sturen via e-mail automatisch afbeeldingen bij bewegingsdetectie. Deze afbeeldingen zijn meestal opgeslagen als .jpg- of .bmp bestanden.

Tip 12 - Mobiele app

Schaf bij voorkeur een IP-camera waarvan je de live-beelden rechtstreeks kunt bekijken in een mobiele app. Gelukkig is dat bij de meeste consumentenproducten tegenwoordig het geval. Via een app voor iOS (iPhone en iPad) of Android kun je altijd de beelden opvragen. Bovendien ontvang je op het toestel een alarmbericht zodra de IP-camera beweging constateert.

Afhankelijk van welke functies er in de mobiele app gebouwd zijn, kun je ook de positie van de cameralens (pan & tilt) wijzigen, de kleuren aanpassen en nachtopnames maken. De mobiele app van Foscam-camera's stelt je in staat om het apparaat vliegensvlug aan te melden op het wifi-netwerk. Hiervoor hoef je met je smartphone namelijk alleen maar de QR-code aan de achterzijde van de IP-camera te scannen. Erg handig.

Tip 13 - Monitorsoftware

Naast een mobiele app hebben IP-camera's nog meer mogelijkheden om de beelden te bekijken. Zo beschikken veel modellen over een webserver. Via een unieke url vraag je de beelden op in een browser. Daarnaast leveren de fabrikanten meestal ook speciale monitorsoftware mee. Deze optie biedt doorgaans de meeste mogelijkheden, omdat je de eigenschappen van de IP-camera helemaal naar eigen wens kunt instellen. Bovendien is het in veel gevallen mogelijk om de beelden van pakweg acht of zestien camera's tegelijkertijd te monitoren.

©PXimport

Tip 13 - Het programma van camerafabrikant Edimax is in staat om maximaal zestien IP-camera's tegelijkertijd te bedienen.

Kooptips

De prijzen van IP-camera's variëren van een paar tientjes tot enkele honderden euro's. We zetten drie interessante producten op een rij die ook nog eens betaalbaar zijn.

Foscam C1

Straatprijs: € 70,-

Als je een betaalbare IP-camera wenst met veel mogelijkheden, dan kun je de Foscam C1 overwegen. Via wifi of een ethernetkabel sluit je dit model eenvoudig aan in het netwerk. De behuizing is volledig van kunststof en daarom alleen geschikt voor binnengebruik. De resolutie van 1280 x 720 pixels is voor een camera in deze prijsklasse erg netjes. Verder is er een passieve infrarood-sensor ingebouwd voor het detecteren van beweging. Voor de opslag van beelden heb je keuze tussen een microSD-kaart, smartphone, tablet of pc. Dankzij een ingebouwde microfoon en speaker is de C1 eventueel ook te gebruiken als babyfoon. Je bekijkt de beelden via een mobiele app, browser of monitorprogramma.

©PXimport

Foscam FI9903P

Straatprijs: € 116,-

Met de Foscam FI9903P haal je een degelijke buitencamera in huis. De behuizing is van aluminium en om die reden geschikt voor alle weertypes. Een wifi-adapter ontbreekt, dus je kunt dit exemplaar alleen via een netwerkkabel aansluiten. Prettig is dat er twee krachtige infrarood-lampjes aan weerszijden van de cameralens zijn verwerkt, waardoor er 's nachts tot dertig meter zicht is. De beeldkwaliteit is van deze Full HD-camera overigens scherp genoeg om personen van een afstandje te herkennen. De FI9903P heeft een microSD-kaartslot om beelden lokaal te bewaren. Houd er rekening mee dat deze buitencamera geen geluid vastlegt vanwege het ontbreken van een microfoon.

©PXimport

Eminent EM6225

Straatprijs: € 79,-

De EM6225 is een draadloze pan & tilt-camera van Eminent. De cameralens kan ronddraaien en kantelen waardoor dit exemplaar een horizontaal bereik heeft van maar liefst 355 graden en een verticaal bereik van 120 graden. De resolutie van 1280 x 720 pixels en framerate van dertig frames per seconde zorgen voor een vloeiende beeldweergave. Rondom de cameralens zijn acht infrarood led-lampjes aanwezig om in het donker te filmen. Zodra de EM6225 beweging constateert, ontvang je hiervan een notificatie per e-mail. Fijn is dat er lokale opslag mogelijk is via een microSD-kaart. Verder zijn er een microfoon en speaker geïntegreerd, zodat je dit product ook kunt gebruiken als babyfoon.

Een Quooker lijkt op het eerste gezicht een gewone kraan, maar wie zo'n systeem eenmaal in huis heeft, wil vaak niet meer zonder. Met één draai of druk komt er direct kokend water uit de kraan. Ideaal voor thee, koken of schoonmaken. Maar hoe werkt zo'n Quooker eigenlijk precies? En wat gebeurt er allemaal onder het aanrecht? In dit artikel lees je er alles over.

Wat is een Quooker?

De naam Quooker is een samentrekking van 'quick cooker' – een snelle manier om kokend water te krijgen. In de basis bestaat het systeem uit twee onderdelen: een speciale kraan op het aanrecht en een reservoir dat onder het aanrecht wordt geplaatst. Sommige modellen leveren naast kokend water ook warm, koud, bruisend of gekoeld water.

Hoewel Quooker een merknaam is, wordt de term vaak gebruikt als soortnaam voor kokendwaterkranen. Toch is het een gepatenteerd systeem dat op een andere manier werkt dan veel van de goedkopere alternatieven.

Het hart van het systeem: het reservoir

Onder het aanrecht bevindt zich het reservoir, dat meestal in een keukenkastje wordt geplaatst. Hierin wordt een voorraad water continu op 110°C gehouden onder druk. Omdat het reservoir is geïsoleerd, blijft de warmte behouden zonder dat er voortdurend veel energie nodig is. Je kunt het vergelijken met een thermosfles, maar dan geavanceerder en onder druk.

Doordat het water boven het kookpunt zit en onder druk wordt bewaard, kookt het pas als het uit de kraan komt. Dat voorkomt borrelend water in het reservoir zelf en maakt het systeem veiliger. Pas zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en wordt het water omgezet in 'echt' kokend water (100 °C).

Zo komt het water uit de kraan

De kraan op het aanrecht is speciaal ontworpen om kokend water veilig te kunnen doseren. Afhankelijk van het model moet je een draai-, druk- of duwbeweging maken, vaak met een extra beveiliging zoals een dubbele druk- en draaibeweging om per ongeluk gebruik te voorkomen. Zodra je de kraan opent, stroomt er direct kokend water uit.

Bij modellen met meerdere functies, zoals de Fusion of Flex, komt koud, warm en kokend water allemaal uit één kraan. Bij een Nordic-model zijn er aparte kranen: één voor gewoon water en één voor kokend water.

©Quooker

Veiligheid voorop

Veiligheid is een belangrijk aandachtspunt bij kokendwaterkranen. De Quooker-kraan heeft een vernevelde straal, waardoor de kans op ernstige brandwonden klein is. De buitenkant van de kraan wordt bovendien niet heet, ook niet bij veelvuldig gebruik. Daarnaast is de kraan vast gemonteerd; hij kan dus niet omvallen. En omdat het water constant op 110°C  gehouden wordt, is er ook geen kans op legionella. Tot slot zorgt de bediening (drukken en draaien) ervoor dat de kans dat iemand per ongeluk kokend water aftapt, klein is. En waar we 'iemand' zeggen, bedoelen we natuurlijk ook kinderen! Ook zie je aan de gekleurde ring of je met kokend water te maken hebt: rood = heet!

©Quooker | Inga Powilleit

Energieverbruik en efficiëntie

Op het eerste gezicht lijkt het energieverslindend om continu water op 110°C te houden. Maar door de goede isolatie verbruikt het reservoir verrassend weinig stroom: gemiddeld zo'n 10 watt in stand-by. Daarmee is het systeem zuiniger dan het meerdere keren per dag aanzetten van een waterkoker, zeker in huishoudens waar veel gebruik wordt gemaakt van heet water. Ter vergelijking: een Quooker verbruikt in 170 minuten stand-by ongeveer evenveel energie als een waterkoker in 1 minuut. Het totale jaarverbruik ligt op ongeveer 511 kWh voor een gemiddeld gezin; naast het verbruik in stand-by moet je natuurlijk ook rekening houden met de stroom die nodig is om steeds nieuw water op te warmen.

Bij sommige modellen kun je een Quooker ook combineren met een zogenaamde COMBI of COMBI+ boiler. Daarmee levert het systeem niet alleen kokend water, maar ook direct warm water voor bijvoorbeeld de keukenkraan. Dat voorkomt wachttijd en verspilling van water terwijl je wacht op warm water uit de cv-ketel.

Samenvattend

Een Quooker werkt op basis van een drukreservoir waarin water op 110°C wordt gehouden. Zodra je de kraan opent, ontsnapt de druk en krijg je direct kokend water. Dankzij goede isolatie is het energieverbruik laag. De bediening is kindveilig en de straal is verneveld om brandwonden te voorkomen. Met extra opties zoals de COMBI-boiler of de CUBE-unit kun je het systeem uitbreiden voor warm, gekoeld en bruisend water. Je hebt dus veel mogelijkheden; laat je daarom goed voorlichten in de winkel waar je een Quooker wilt kopen.

Misschien heb je het al gemerkt: je komt online steeds meer posts en reacties tegen die door kunstmatige intelligentie zijn gemaakt. Het aantal bots dat zich voordoet als gewone internetgebruikers lijkt verder toe te nemen. Stevenen we af op een internet dat, zonder dat we het doorhebben, wordt gedomineerd door AI-gegenereerde content?

Met de opkomst van generatieve AI werd het eind 2022 ineens veel makkelijker om een bot teksten en afbeeldingen te laten creëren alsof ze door een mens zijn gemaakt. Vooral nu we een paar jaar verder zijn en AI-modellen alsmaar beter lijken te worden, wordt het ook lastiger om te weten of een onlinefoto of -post door een mens of door een bot is gemaakt. Steeds meer internetgebruikers vrezen dat we op een punt komen dat er zó veel realistische AI-content online wordt geslingerd, dat posts, reacties, foto’s en video’s van menselijke gebruikers worden ondergesneeuwd door die van bots. Als dat scenario werkelijkheid wordt, is het internet dan nog wel bruikbaar?

Niet te bewijzen

Over de angst voor zo’n doemscenario wordt al lange tijd gediscussieerd, maar pas sinds kort begint dit idee populair te worden. Dat komt voornamelijk door de ‘Dead Internet Theory’. Die werd in 2021 bedacht door een internetforumgebruiker en stelt dat het internet al sinds 2016 hoofdzakelijk uit bots bestaat. “Deze theorie werd al snel een meme die zich over het hele internet verspreidde”, zegt Danny Lämmerhirt. Hij staat aan het hoofd van het Future Internet Lab van onderzoeksinstantie Waag Futurelab, dat zich bezighoudt met de toekomstige ontwikkeling van het internet.

Volgens hem is het dan ook geen wetenschappelijke theorie, aangezien de claim niet is te bewijzen. Dat beaamt Maarten Sukel, AI-ontwikkelaar en schrijver van het boek De AI-revolutie. “Het is erg lastig meetbaar, omdat de AI-modellen zo goed zijn geworden.” Toch vindt hij de theorie niet per se vergezocht. “Als je de logica volgt dat je een beperkt aantal mensen hebt op de wereld, maar in theorie een onbeperkt aantal bots online kunt loslaten, is de kans groot dat er op een gegeven moment zoveel bots zijn dat ze voornamelijk nog met elkaar praten.”

Wantrouw de babypauw

Er zijn in ieder geval aanwijzingen dat de AI-content toeneemt. Zo toont een onderzoek van Harvard aan dat de hoeveelheid kunstmatige media en hun zichtbaarheid op X in 2023 duidelijk is gegroeid. Daarnaast heeft Meta onlangs aangekondigd dat het vanaf 2025 meer AI-gegenereerde content op Facebook en Instagram wil plaatsen. Dit gebeurt onder meer door zelf een lading AI-profielen op de sociale media los te laten die met echte gebruikers moeten communiceren. De techreus hoopt dat zijn platformen daardoor ‘vermakelijker en aantrekkelijker’ worden, zodat mensen langer actief blijven op de sociale media.

Een door Meta gemaakt AI-account op Instagram.

Ook als je geen sociale media gebruikt, is de toename van online AI-content merkbaar. Zoek op Google Afbeeldingen maar eens naar ‘Baby Peacock’. Een groot deel van de foto’s die je daar ziet, is AI-gegenereerd. “Dat komt doordat de echte babypauw nogal lelijk is”, legt Sukel uit. “Er worden daardoor amper foto’s van gemaakt en dus zijn plaatjes van een babypauw vaak nep.” Dit is nu nog een uitzonderingsgeval, maar geeft wel aan dat AI al vrijwel overal op het internet zijn sporen nalaat.

©Abdallah - stock.adobe.com

Deze babypauw is net zo schattig als dat hij nep is.

Beeld: Abdallah, stock.adobe.com.

Makkelijker catfishen

De toename van AI-gegenereerde content is volgens Lämmerhirt op zichzelf geen reden voor zorg. “Als je voor de lol een dom AI-plaatje online deelt, kan het heel onschuldig zijn. Het wordt pas een probleem als het misleidend wordt.” AI-bots worden daar volgens de deskundigen regelmatig voor ingezet, bijvoorbeeld op datingplatforms. Een gesprekspartner kan zomaar een bot zijn die je probeert op te lichten. “Die vraagt dan bijvoorbeeld met een of andere smoes of je geld kunt opsturen. Dat is wel heel kwalijk en iets waar je goed op moet letten.”

Bots op datingapps zijn geen nieuwe ontwikkeling, maar volgens de AI-ontwikkelaar wordt het probleem wel verergerd door generatieve AI. “Voorheen werden nepprofielen nog gemaakt op basis van echte foto’s. Als je toentertijd werd gecatfisht, kon je altijd nog opzoeken of de profielfoto ergens online te vinden was en op die manier achterhalen dat je met een oplichter aan het praten was. Inmiddels kan dat niet meer, omdat je gezichten gewoon kunt genereren.”

Kaas vastlijmen

Ook kunnen AI-bots worden gebruikt om politieke meningen van gebruikers te beïnvloeden, weet Robin Effing, AI- en socialmediadeskundige bij de Universiteit van Twente. “Veel partijen, waaronder regimes, hebben er belang bij om online discussies te verstoren. Eerder werden daar mensen uit landen als India voor betaald. Zij werden achter de computer gezet, maar het wordt steeds makkelijker om dat soort werk aan chatbots over te laten.” Zo bleek onlangs dat Rusland duizenden bots op sociale media als TikTok had losgelaten om de Roemeense verkiezingen te beïnvloeden.

Bots verspreiden overigens niet alleen schadelijke desinformatie in opdracht van kwaadwillenden. AI heeft van zichzelf al de neiging om onjuiste informatie te genereren. Lämmerhirt noemt als voorbeeld een incident waarbij Googles AI-zoekmachine een opvallend antwoord gaf op de vraag: ‘Hoe zorg je ervoor dat kaas niet van je pizza afvalt?’ Het advies? De kaas met lijm aan de pizzabodem vastplakken.

Waar dit antwoord vandaan kwam? Iemand plaatste dit advies als grap op een forum, waarna de bot het klakkeloos als serieuze tip overnam. “Dat is wel illustratief van wat er kan gebeuren als je AI ongecontroleerd zijn gang laat gaan.”

Kaas aan pizza vastlijmen? Prima idee, volgens Google.

Minder moderatie

Om de toestroom van AI-desinformatie in de kiem te smoren zijn er volgens de experts verschillende opties, al is geen van allen echt ideaal. AI-modellen kunnen bijvoorbeeld AI-content gaan voorzien van een onzichtbaar watermerk, zodat herkenningssoftware meteen ziet of een post van ChatGPT vandaan komt of een foto nep is. Het is alleen moeilijk om alle AI-modellen – waar er duizenden van zijn – te dwingen om watermerken te gaan gebruiken. “Momenteel is er ook geen trend dat dit uit eigen beweging gedaan wordt”, vertelt Lämmerhirt. Daarnaast kunnen zulke watermerken momenteel nog eenvoudig worden omzeild. Effing: “Er zijn veel maskeringstechnieken om AI-content te verbergen. ChatGPT-teksten kun je bijvoorbeeld in een algoritme gooien dat bepaalde tekens verwisselt, zoals de hoofdletter i met de kleine l. Mensen zullen het verschil niet zien, maar detectiesoftware kun je zo om de tuin leiden.”

Volgens Lämmerhirt is strengere moderatie een betere optie. Techplatformen moeten dan zelf actief (AI-gegenereerde) desinformatie opsporen en verwijderen, misschien ook wel met behulp van AI-systemen. “We zien alleen dat X en sinds kort ook Meta steeds minder modereren”, vervolgt de Waag-onderzoeker. In plaats daarvan willen ze leunen op een systeem waarbij gebruikers zelf misleidende content van een ‘fact check-label’ kunnen voorzien. “Dat is een slechte aanpak, want dat laat zien dat deze bedrijven zelf geen keuzes meer willen maken en hun rol van platformbeheerder niet serieus nemen.”

AI-detectiesoftware is nog verre van betrouwbaar. De tekst in deze afbeelding is volledig door AI geschreven, maar de software denkt daar anders over.

China-model

Nog een andere oplossing zou zijn om gebruikers zich te laten verifiëren voordat ze een account aan mogen maken, om te voorkomen dat ze meerdere ‘sock puppet-profielen’ kunnen beheren. Op sommige platformen, zoals chatdienst Signal, gebeurt dat al met een telefoonnummercontrole. Dat is volgens Sukel een redelijk betrouwbare manier om te controleren of je gebruikers echt zijn, maar waterdicht is het niet. Je kunt namelijk ook een prepaid simkaart kopen en daar een bot aan koppelen. Een zogeheten China-model is volgens Effing een grondigere methode. “Dan moet je bijvoorbeeld naar het gemeentehuis met je paspoort voordat je een account krijgt. Dan ben je van heel veel problemen af. Alleen dat leidt tot massasurveillance en dat is ook niet gewenst.”

Op Signal moet je je telefoonnummer verifiëren voordat je een account krijgt.

Blijf op je hoede

Kortom, een écht goede methode om schadelijke AI-content en -bots te weren is er nog niet. Nóg niet inderdaad, want de deskundigen hebben er vertrouwen in dat de huidige uitdagingen met AI op te lossen zijn. Zo denkt Sukel dat onderzoekers vroeg of laat een manier verzinnen om AI-gegenereerde desinformatie betrouwbaar weg te filteren. “In het verleden is dat ook altijd gelukt, bijvoorbeeld met e-mail”, zegt de AI-ontwikkelaar. “Daar werd steeds meer spam verstuurd, maar toen kwamen er robuuste spamfilters en is dat probleem in zekere zin opgelost.”

Spamfilters voor e-mails doen hun werk goed; krijgen we in de toekomst iets soortgelijks voor AI-content?

Tot het zover is, moeten we ermee leven dat we het internet delen met veelal onzichtbare en onbetrouwbare bots. Effing raadt daarom aan om altijd goed op je hoede te blijven. “Ik denk dat het heel gezond is om je bij elke reactie op internet als eerste af te vragen: hoe groot is de kans dat dit door een reguliere burger geschreven is? Je kunt er momenteel van uitgaan dat de meerderheid van de user-generated content online niet door gewone mensen is geschreven, maar ofwel door ingehuurde mensen of door een bot.”

Volgens Sukel moet je vooral bij gebruikersrecensies goed op je tellen passen. “Het is natuurlijk heel makkelijk om tegen een AI-bot te zeggen: schrijf 500.000 negatieve recensies over mijn concurrent en evenveel positieve over mijn eigen toko. Je kunt niet meer blind vertrouwen op platformen als Tripadvisor.”

Lämmerhirt ziet dat gebruikers langzamerhand beter worden in het herkennen van bots. “Er zijn onderzoeken die aantonen dat mensen hun onlinegedrag aanpassen. Ze ontwikkelen strategieën om nepaccounts te identificeren en vermijden deze accounts vervolgens. Hier valt nog wel veel winst te behalen. Ik denk dus dat het belangrijk is dat we ervoor zorgen dat mensen nog kritischer worden op de oorsprong van online content.”

“Als je op een platform zit met veel AI-onzin waar je niet blij van wordt, ga dan lekker weg”, adviseert Sukel tot slot. “Jij bent het product. Als er genoeg mensen weggaan, wordt dat platform gedwongen om zich te verbeteren. Je hoeft het niet zomaar te accepteren.”

Gebruikersrecensies op Tripadvisor: zijn ze nog te vertrouwen?