Nu moderne smartphones hogeresolutiefoto’s en zelfs 4K-video’s opnemen, neemt de hoeveelheid data die we moeten opslaan ook toe. Ouderwetse externe harde schijven zijn weliswaar spotgoedkoop geworden, maar zijn ook kwetsbaar en traag. De oplossing? Een externe solid state drive (ssd). Sneller, compacter, stiller, duurzamer. Wij namen dertien populaire modellen onder de loep.

De voordelen van een externe ssd vergeleken met een externe hdd zijn dezelfde als die van een interne ssd. In de eerste plaats zijn ze vooral veel en veel sneller. Het overzetten van data gaat meestal zo’n 5 tot 25 keer sneller, of zelfs een meervoud daarvan als je vooral veel kleine bestanden overzet. Daarnaast zijn ze veel lichter en kunnen ze allemaal tegen vallen of trillingen, wat ze een geschikter medium maakt om mee te nemen en als extra back-up in te zetten dan mechanische schrijven. Een externe ssd is ook prima te gebruiken om de opslagruimte van je laptop uit te breiden en direct ervanaf te werken, bijvoorbeeld voor foto- of videobewerking.

Verdeeld in drie klassen

De ssd’s in deze test verdelen we in drie categorieën. De eerste en laagste categorie bestaat uit usb-ssd’s gebaseerd op een sata-ssd. Sata beperkt de snelheid van de drives tot zo’n 550 MB per seconde, zo’n 5 keer sneller dan een gemiddelde externe harde schijf. De stap hierboven zijn usb-ssd’s met een nvme-ssd. Hier is de snelheid van de usb-poort de beperking. De snelste usb-poorten (usb 3.2 Gen 2) laten deze ssd’s data met zo’n 1000 MByte/s overzetten. Maar let op: niet alle pc’s hebben zo’n razendsnelle poort. Controleer of jouw pc een usb 3.2 Gen 2-poort (of usb 3.1 Gen 2) heeft, ook wel te herkennen aan een SuperSpeed+ of 10Gbit/s-aanduiding, anders voldoen de goedkopere sata-opties. Beide categorieën usb-ssd’s werken in principe met alle Windows-pc’s en Macs, maar ook andere apparaten zoals telefoons of consoles.

De allersnelste (en duurste) externe ssd’s zijn voorzien van Thunderbolt 3. Deze lijken gewoon een usb-c-aansluiting te hebben, maar als je pc of Mac geen Thunderbolt-chip heeft, werken ze simpelweg niet. Veel Macs en high-end Windows-laptops hebben dit wel, maar de chips zitten slechts in een beperkt aantal desktop-moederborden.

Twee soorten snelheid

Samsung T5

De T5 van Samsung gaat al even mee, maar is nog altijd een uitstekende allround externe ssd en vormt de benchmark waar andere ssd’s zich aan mogen meten. Hij is lekker compact, licht, ziet er aantrekkelijk uit en zet als usb-schijf in de lagere sata-klasse prima snelheden neer rond de 550 MByte/s. Zoek je een betaalbare ssd om actief vanaf te werken, dan is dit één van de snelste opties. Alleen de Seagate is iets sneller, maar momenteel ook een stuk duurder. Samsung zal de prijzen wel scherp moeten houden, want de SanDisk is momenteel iets goedkoper, waterdicht en nauwelijks trager. Een goede optie dus, met genoeg gezonde concurrentie.

©PXimport

Samsung T5

Prijs
€ 79,- (250 GB), € 94,- (500 GB), € 169,- (1 TB), € 333,- (2 TB)
Klasse
Usb-sata
Website
www.samsung.nl8Score80

WD My Passport SSD (V2)

WD is een grote naam in opslagland, maar hun externe ssd komt niet lekker uit de verf. Verschillende modellen tonen hogere overdrachtssnelheden en zijn flink sneller om actief vanaf te werken, terwijl ze ook nog eens goedkoper zijn. Fysiek is hij wel aantrekkelijk, en met 40 gram is het ook een lichte optie, maar hij moet wel in een heel scherpe aanbieding zijn om hem in overweging te nemen. Een opvallend resultaat, want juist de SanDisk Extreme Portable SSD doet het wel erg goed en SanDisk was al volledig eigendom van WD voordat WD de My Passport SSD (v2) uitbracht.

©PXimport

WD My Passport SSD (V2)

Prijs
€ 79,- (256 GB), € 99,- (512 GB), € 168,- (1 TB), € 349,- (2 TB)
Klasse
Usb-sata
Website
www.westerndigital.com8Score80

HyperX Savage Exo

De HyperX Savage Exo is fysiek wat opvallender met zijn slanke, erg langwerpige design. Het gaminglabel van Kingston legt de focus van dit product logischerwijs volledig op gamers die de opslag van hun PS4 of Xbox willen uitbreiden. We moeten opmerken dat alle door ons geteste modellen in deze test in elk geval op de PlayStation (bij afwezigheid van een Xbox) prima werken en dat focus op games dus weinig verdere gevolgen heeft. Hoewel de prestaties redelijk zijn, zeker om actief vanaf te werken doet hij goed mee, blijven de prestaties wat achter zodra je grote datasets gaat overzetten. Bij gebrek aan echt unieke voordelen kan het een prima externe ssd zijn in een aanbieding, maar met momenteel hogere prijzen dan de Samsung- en SanDisk-opties kan hij de strijd niet aangaan.

©PXimport

HyperX Savage Exo

Prijs
€ 124,- (480 GB), € 214,- (960 GB)
Klasse
Usb-sata
Website
www.hyperxgaming.com6Score60

SanDisk Extreme Portable SSD

De SanDisk Extreme Portable SSD is, zoals de naam doet vermoeden, echt extreem draagbaar. De ssd is met 39 gram de lichtste geteste ssd. De rubberen afwerking doet hem wat goedkoop ogen, maar geeft SanDisk wel één heel groot voordeel: hij is waterdicht. Nu zul je niet snel gaan zwemmen met een ssd, maar een apparaat dat op tafel ligt en tegen morsen kan, heeft een groot voordeel. De prestaties behoren ook tot de betere van de usb-sata-ssd’s. Hij legt het net af tegen de Samsung T5 om actief vanaf te werken, maar zet wel goede transfersnelheden neer en is één van de goedkoopste opties, zowel in 500GB- als 1TB-uitvoering. Dat maakt hem erg interessant als je veel snelheid voor een scherpe prijs zoekt.

©PXimport

SanDisk Extreme Portable SSD

Prijs
€ 79,- (250 GB), € 89,- (500 GB), € 149,- (1 TB), € 329,- (2 TB)
Klasse
Usb-sata
Website
www.SanDisk.com8Score80

Minix Neo Storage

De Minix Neo Storage is de vreemde eend in de bijt. Het is namelijk een externe ssd en usb-dock in één. Zo krijg je naast 240 of 480 GB opslag ook een hdmi-poort, twee usb-poorten en nog een usb-c-poort bedoeld om het aangesloten apparaat op te laden. Hoewel hij op Windows-pc’s en Macs werkt, is de hdmi alleen bruikbaar op Macs. Hoewel de Minix interessant is als je toch al een dock nodig had, is hij puur als ssd niet bijster onderscheide3nd. Vooral om actief vanaf te werken zijn de prestaties teleurstellend. Een dock dus voor Mac-gebruikers die toevallig ook nog wat externe opslag nodig hadden. Een ander nadeeltje voor sommigen: je kunt hem alleen bij Amazon of via AliExpress bestellen en niet direct in Nederland.

©PXimport

Minix Neo Storage

Prijs
€ 99,- (240 GB), € 149,- (480 GB)
Klasse
Usb-sata
Website
www.minix.com.hk/nl/6Score60

LaCie Portable SSD

De LaCie Portable SSD is iets zwaarder dan de meeste andere geteste exemplaren, maar compact genoeg en fysiek wel lekker degelijk dankzij het gebruik van wat meer staal. Prestatie-technisch is het een vlotte usb-drive voor dataoverdracht, maar blijft hij iets achter op livegebruik om vanaf te werken. De 500GB-versie is scherp geprijsd, de 1TB-uitvoering is momenteel wat prijzig. Als extraatje geeft LaCie een bijzondere garantie. Gaat de ssd binnen jaar kapot, dan krijg je niet alleen een nieuwe, maar bieden ze ook dataherstel. Een prijzige service, maar aangezien succes daarbij niet gegarandeerd is, zul je net als bij de andere ssd’s alsnog zelf voor back-ups moeten zorgen. Uiteindelijk is het een goede, ietwat onopvallende keuze, die met de juiste prijs zeker het overwegen waard is.

©PXimport

LaCie Portable SSD

Prijs
€ 89,- (500 GB), € 189,- (1 TB), € 349,- (2 TB)
Klasse
Usb-sata
Website
www.lacie.com7Score70

Seagate BarraCuda Fast SSD

Je ziet het niet verkeerd, de Seagate heeft exact hetzelfde ontwerp als de LaCie. Logisch, want LaCie is al een tijdje van Seagate. De jongere Seagate-uitvoering biedt echter heel andere resultaten, met zowel uitstekende overdrachtssnelheden als de beste prestaties om live vanaf te werken in de usb-sata-klasse. Ons enige bezwaar momenteel is de prijs, want zowel de 500GB- als 1TB-versies zijn nu significant duurder dan de nauwelijks tragere, en lichtere Samsung T5 en SanDisk Extreme Portable SSD. Lukt het Seagate om de prijzen met die twee te laten concurreren, dan is dit dé usb-sata-prestatietopper om te overwegen. Aangezien deze drive pas vlak voor publicatie is uitgebracht, is de kans op een prijsdaling richting de zomer in elk geval niet ondenkbaar.

©PXimport

Seagate BarraCuda Fast SSD

Prijs
€ 109,- (500 GB), € 219,- (1 TB), € 349,- (2 TB)
Klasse
Usb-sata
Website
www.seagate.com8Score80

Transcend ESD350C

We stappen over naar externe ssd’s van de tweede categorie: die met intern een snellere nvme-ssd. Deze Transcend laat de potentie daarvan goed zien, met grofweg twee keer hogere snelheden dan de modellen hiervoor. Ook om live vanaf te werken liggen de prestaties hoger. De prestaties blijven vooral hierbij wel iets achter bij de Crucial X8 en de SanDisk Extreme Pro. En dat is voor de relatief dure 960GB-versie van de Transcend een stevig stukje concurrentie. De 480GB-versie is echter aanzienlijk goedkoper, en zelfs nauwelijks duurder dan op sata gebaseerde alternatieven. Met zijn scherpe prijzen is de 480 GB Transcend dan ook zeker het overwegen waard als je pc zo’n snellere usb-poort heeft.

©PXimport

Transcend ESD350C

Prijs
€ 89,-(240 GB), € 109,- (480 GB), € 199,- (960 GB)
Klasse
Usb-nvme
Website
www.transcend-info.com8Score80

SanDisk Extreme Pro Portable SSD

De Pro-versie van SanDisk is eigenlijk vergelijkbaar met het eerder besproken model, maar dan met een dosis steroïden. Het design lijkt vergelijkbaar, maar hij is een stukje groter en iets zwaarder geworden. Gelukkig zonder het unieke voordeel van de waterdichtheid te verliezen en dat vinden we toch best wat waard. Ook de prestaties hebben een stevige boost gekregen. Ook op dat vlak zet SanDisk één van de beste prestaties binnen zijn klasse neer. Snelle transfers, uitstekende prestaties om live vanaf te werken, en ook nog eens aangevuld met een extra lange garantie van vijf jaar. Van die vier nvme-varianten is hij echter wel de duurste.

©PXimport

SanDisk Extreme Pro Portable SSD

Prijs
€ 154,- (500 GB), € 233,- (1 TB), € 549,- (2 TB)
Klasse
Usb-nvme
Website
www.sandisk.com9Score90

Crucial X8

De Crucial X8 zit een beetje tussen de Transcend en de SanDisk in. Hij is iets sneller dan de Transcend en wat goedkoper dan de SanDisk. Om vanaf te werken doet hij niet onder voor de SanDisk, maar de Crucial is dan weer niet waterdicht. Crucial zet daar wel een fysiek wat aantrekkelijker metalen ontwerp tegenover. De prestaties zijn op geen enkel vlak iets anders dan erg goed. Inhoudelijk laat de X8 dus weinig te wensen over, en is het zoals vaker vooral de vraag of de prijs goed is. Op het moment van schrijven is de 500GB-variant 40 euro duurder dan de Transcend, en dat is het echt niet waard. De 1TB-variant is juist weer de goedkoopste snelle usb-ssd van dit moment en dan is de Crucial X8 juist weer de aantrekkelijkste keuze om te overwegen.

©PXimport

Crucial X8

Prijs
€ 149,- (500 GB), € 199,- (1 TB)
Klasse
Usb-nvme
Website
www.crucial.com9Score90

Samsung T7 Touch

Met de T7 Touch zet Samsung in op een snelle externe ssd met een opvallende unieke eigenschap: een vingerafdruklezer. Hoewel de meeste externe ssd’s weliswaar encryptie ondersteunen, is het vaak wel wat gedoe met zelf software installeren of Bitlocker erop zetten. Met de T7 Touch stel je eenmaal wat vingerafdrukken in, en vervolgens hoef je op andere systemen alleen maar je vinger te scannen om bij je bestanden te kunnen. Puur als externe ssd blijft deze Samsung helaas wel wat achter op de drie eerder besproken snellere externe usb-ssd’s. Om actief vanaf te werken is Samsungs oudere T5 zelfs nog wat sneller dan deze duurdere T7 Touch. En een chic voorkomen vinden we dan toch minder zwaar wegen dan pure prestaties. Zoek je echter een manier om encryptie echt makkelijk te maken, dan is een kleine concessie wat snelheid betreft het echter wel waard.

©PXimport

Samsung T7 Touch

Prijs
€ 148,- (500 GB), € 219,- (1 TB), € 419,- (2 TB)
Klasse
Usb-nvme
Website
www.samsung.nl8Score80

Samsung X5

Zocht je écht snelle externe opslag, dan was deze Samsung X5 lange tijd de enige optie. Het voordeel van deze Thunderbolt 3-drives is dat ze direct via de pci-express verbonden zijn en zo hogere snelheden en een lagere latency hebben. Voor bijvoorbeeld live videobewerken is de winst in prestaties absoluut de moeite waard. Topsnelheden kennen echter ook een prijs. Niet alleen in euro’s, maar ook in gewicht en warmteproductie als je heel snel grote hoeveelheden data overzet. Afhankelijk van de omstandigheden kun je bij overdrachten tussen de 300 en 600 gigabyte zogeheten thermal throttling zien, waarbij de prestaties zelfs tot onder het niveau van usb-sata-ssd’s zakken (circa 185 MByte/s). Vooral om vanaf te werken dus, of als je regelmatig datasets van tientallen tot een paar honderd gigabyte overzet.

©PXimport

Samsung X5

Prijs
€ 204,- (500 GB) € 399,- (1 TB) € 649,- (2 TB)
Klasse
Thunderbolt 3
Website
www.samsung.nl9Score90

Sabrent XTRM

Op de valreep stuurde Sabrent de gloednieuwe XTRM Thunderbolt 3-ssd in. Dat Sabrent goed naar de wat oudere X5 heeft gekeken, is duidelijk, want de XTRM is op elk front nog net wat sneller. En daarbij is hij ook nog iets compacter en lichter. Sabrent zet dus feitelijk de echte topprestatie in deze test neer. Maar let op: ook deze ssd lijkt na een transfer van circa 400 gigabyte terug te vallen door de beveiliging tegen warmte, zij het minder extreem dan de Samsung X5. Op dat moment is hij echter wel te heet om aan te raken. De beschikbaarheid is het echte issue, want op het moment van schrijven is deze gloednieuwe Sabrent nog niet in de EU te koop en zijn er nog geen prijzen in euro’s bekend. Naar verwachting van de fabrikant kun je hem als je dit leest kopen via Amazon, maar helemaal zeker weten we dit niet. Gezien de verkrijgbaarheid geven we deze best presterende ssd nu geen keurmerk.

Sabrent XTRM

Prijs
$ 250,- (500 GB), $ 400,- (1 TB), $ 650, (2 TB) (prijzen in euro’s nog onbekend)
Klasse
Thunderbolt 3
Website
www.sabrent.com10Score100

Conclusie

Een bekend gezegde is dat er weinig echt slechte producten zijn, maar vooral slechte prijzen. En zeker bij externe ssd’s, die vooral door hun aansluiting en interne interface worden beperkt, zit daar een kern van waarheid in. Een enkeling valt echt buiten de boot dankzij wat mindere prestatie, maar de ssd’s ontlopen elkaar binnen hun klasse weinig. Het is dus vooral zaak om goed na te denken over wat belangrijk is voor jouw gebruik. Geef je vooral om een ssd om vanaf te werken, kijk dan goed naar de ATTO 4K-benchmarkresultaten en de score in PC Mark 8. Zet je vooral veel data over, kijk dan naar de overdrachtstijden in de verschillende benchmarks. Dat gezegd hebbende, zien we een aantal positieve uitschieters. Zoek je vooral een betaalbare drive, dan zijn de Samsung T5 en SanDisk Extreme Portable SSD goede opties, waarbij de nipt lichtere en waterdichte SanDisk onze redactietip weet te pakken. Zoek je een nvme-variant om alles uit een snelle usb Gen 2-aansluiting te halen, dan tonen de SanDisk Extreme Pro Portable en de Crucial X8 zich daar de snelste. We geven de award wederom aan SanDisk vanwege de waterdichtheid en de encryptie. Let op: beide moeten niet veel duurder zijn dan de Transcend of de Samsung T7 Touch die hen op de hielen zitten. Die laatste krijgt van ons een redactietip, want een vingerafdrukscanner als beveiliging werkt een stuk soepeler dan de softwareoplossing die anderen gebruiken.

Zoek je ultieme prestaties voor je pc of Mac met Thunderbolt 3? De Sabrent XTRM zet de indrukwekkendste prestaties neer van allemaal, met de Samsung X5 als een respectabele tweede. Het is alleen nog even de vraag of Sabrent op prijs en beschikbaarheid ook gaat concurreren met marktleider Samsung.

©PXimport

Kleine ssd’s zijn het zelden waard

Sinds LG de OLED C-serie introduceerde, heeft dit model door zijn combinatie van prestaties en prijs een reputatie opgebouwd als de maatstaf voor andere oled-tv’s. Sinds de lancering van die eerdere serie is er echter flink wat concurrentie bij gekomen. Tijd dus om te kijken of deze nieuwe LG OLED65C4 nog steeds als referentie kan dienen.

De LG C4 mag dan wel geen topmodel zijn, een premium uitstraling heeft hij wel. Er zit een dunne metalen rand om het slanke scherm en dat detail geeft deze tv scherpe lijnen. De behuizing van de elektronica en aansluitingen is natuurlijk wat dikker, maar een profiel van 48 mm blijft slank en oogt ongetwijfeld mooi aan de muur.

De donkerbruine achterkant (LG noemt dat Umber Brown) heeft een opvallende textuur die aan stof of leer doet denken. De C4 staat op een centrale voet met geborstelde metaalkleur. Wil je een soundbar bij deze televisie aanschaffen, houd er dan rekening mee dat je onder het scherm slechts 5,5 cm ruimte hebt. 

Aansluitingen

De vier HDMI-poorten van de C4 bieden allemaal de maximale HDMI 2.1-bandbreedte (48 Gbit/s). Ze ondersteunen ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en Nvidia G-Sync) en op één poort kun je ARC/eARC gebruiken. Dat maakt het toestel interessant voor gamers die een soundbar willen, want zelfs met een soundbar op de eARC-poort houd je drie HDMI-poorten over die 4K op 120 Hz aankunnen voor high end-gameconsoles, of zelfs 4K op 144 Hz als je een game-pc aansluit. Ook de input-lag (vertraging) bewijst dat we hier met een gamevriendelijke tv te maken hebben: bij 4K60 bedraagt die 10,1 ms, en bij 2K120 slechts 5,5 ms.

De bijgeleverde infraroodmodule kun je gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook wanneer deze uit het zicht staan. De C4 ondersteunt ook het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association). Daarmee kun je compatibele draadloze luidsprekers aansluiten. Een draadloze surround-opstelling is echter niet mogelijk; je bent in dat geval beperkt tot 2.1-configuraties.

©Eric Beeckmans | ID.nl

Premium piekhelderheid

De LG C4 is uitgerust met een Evo-oledpaneel en Brightness Booster-algoritme. Dit type paneel nestelt zich qua prestaties tussen de oledpanelen met microlenzen (zoals de G4) en standaard oledpanelen (zoals de B4). De piekhelderheid scoort uitstekend: 1060 nits op een 10%-venster, en zelfs iets meer bij 2%. 

LEES OOK: Zo testen we tv's voor ID.nl

Een volledig wit beeld haalt 198 nits. Vergelijkbare modellen zoals de Sony Bravia 8 en de Panasonic Z85A zitten daar duidelijk onder. De Philips OLED809 komt meer in de buurt, maar de C4 pakt duidelijk de leiding. Qua kleurbereik presteren alle modellen vergelijkbaar met ongeveer 97% P3-dekking. Het Evo-oledpaneel heeft een goede kijkhoek en gaat reflecties goed tegen, maar de G4 doet het net iets beter. De beelduniformiteit ziet er uitstekend uit: er is geen dirty screen-effect zichtbaar. 

©LG

Dat LG goed weet hoe het prachtige beelden op het scherm tovert, zagen we al op de G4. En we merken dat de C4 die lijn mooi doorzet. In SDR is de HDR Filmmaker-modus erg goed gekalibreerd, met een accurate kleurweergave. Er is voldoende schaduwdetail, al was dat iets donkerder dan verwacht. Dolby Vision IQ met Precision Detail blijft de beste keuze voor topkwaliteit, al wordt het verschil met HDR10 steeds kleiner.

Voor HDR10 is de Filmmaker-modus een tikje te helder gekalibreerd, vooral in donkere en midtinten. Maar die afwijking is klein genoeg om door de vingers te zien. Ondersteuning voor HDR10+ ontbreekt, maar LG compenseert dat met slimme dynamische tone mapping. Net als de G4 analyseert de tv het beeld in verschillende zones voor optimale aanpassing. Met 1000 nits piekhelderheid is tone mapping niet per se nodig, maar door die slimme aanpak kun je het veilig aan laten staan. Als het algoritme moet ingrijpen, levert het uitstekend witdetail met rijke kleuren. Ook in moeilijke, donkere HDR-scènes laat de tv zich niet op een fout betrappen en toont hij zeer goede schaduwnuances. 

Uitstekende beeldverwerking

De Alpha9 Gen7-beeldprocessor verschilt maar heel weinig van de Alpha 11-processor in de G4. De features die ontbreken, lieten op de G4 geen sterke indruk achter (AI Directors Processing en Perceived Object Enhancing), dus lijkt de C4 het nauwelijks beter te doen. Bij het testen merken we dat ook. Zowel upscaling als ruisonderdrukking scoren zeer goed. Hinderlijke kleurstroken in zachte kleurovergangen kan de processor duidelijk elimineren, zonder dat je aan detail hoeft in te leveren.

Oledpanelen hebben een erg goede bewegingsscherpte, te danken aan de snelle pixelresponstijd. Dat heeft echter een nadeel: filmbeelden in 24 fps kunnen zichtbaar beginnen te stotteren als de camera snel beweegt. Dat effect kun je wegwerken met de functie Trumotion, al speelt persoonlijke smaak daarbij een grote rol. Voor vloeiende beelden is de Vloeiend-stand prima, al creëert die soms wel beeldfouten als de achtergrond erg complex is.

De instelling Cinematografische Beweging is voor filmpuristen; persoonlijk opteren we liever voor de stand Natuurlijk. Dat is een mooi compromis dat veel van het gestotter wegwerkt, zonder andere beeldfouten te introduceren. 

©LG

Dolby Atmos en DTS:X

Bij die knappe beeldprestaties hoort ook aangenaam geluid. De LG C4 beschikt over 2.2-kanalen, 40 watt vermogen en hij ondersteunt Dolby Atmos en DTS:X. Voor echte hoogte-effecten is een goede soundbar vereist, maar de surround-ervaring van de C4 is prima. De AI Sound-modus klinkt te scherp, zeker bij muziek, maar bij films viel dat gelukkig mee.

We raden aan om de Standaard-, Muziek- of Bioscoop-stand te kiezen, afhankelijk van wat je kijkt of luistert. We zijn vooral gecharmeerd van de warme, goed gebalanceerde klank van de C4. Die bevat ook aardig wat bas en er is meer dan voldoende volume voor de doorsnee huiskamer. Wie de volumeknop iets te enthousiast opendraait (verder dan echt noodzakelijk), kan wel vervorming horen. 

webOS 24 en webOS Re:New

Wie een C4 in huis haalt, krijgt webOS 24 als besturingssysteem. Maar dankzij het webOS Re:New-programma krijg je gedurende vijf jaar de meest recente versie van webOS op je tv. Dat is in elk geval een mooie garantie dat je smart-tv nog wel even up-to-date blijft. Houd er wel rekening mee dat de eerste update (naar webOS 25) vermoedelijk pas in het najaar van 2025 naar deze modellen komt. Hier lees je meer over WebOS. Het artikel behandelt webOS 23, maar de meeste wijzigingen zijn puur cosmetisch.

©Eric Beeckmans | ID.nl

De belangrijkste nieuwe functie is de toevoeging van Google Cast. Omdat LG al AirPlay 2 ondersteunde, maakt de C4 het nu voor zowel Android- als iOS-gebruikers erg eenvoudig om content naar het tv-scherm te streamen. De Quick Cards op het startscherm zijn iets compacter geworden, maar functioneren nog steeds op dezelfde manier. Ze groeperen bepaalde functies, zoals Games, Muziek, de Thuis-hub, Thuiskantoor, Sport, Leren en Toegankelijkheid.

©Eric Beeckmans | ID.nl

Het app-aanbod is bijzonder volledig; zowel internationale als lokale streaming-apps zijn ruim vertegenwoordigd. De lay-out werkt prima en je navigeert vlot door het aanbod. De Magic Remote is een integraal onderdeel van het gebruiksgemak. Je beweegt de cursor op het scherm eenvoudig door met de remote naar het scherm te wijzen.

Helaas, we hebben ook een negatieve opmerking. LG plaatst advertenties op het Home-scherm en in de screensaver. En dan bedoelen we niet de gebruikelijke aanbevelingen voor content, maar echte ongerelateerde reclame (automerken, sportwinkels, dat werk). Gelukkig kun je het wel uitschakelen: je leest in dit artikel hoe je reclame verwijdert. 

Conclusie

De conclusie is duidelijk: de LG OLED65C4 is nog steeds een referentie voor wie de echte topmodellen te duur vindt, maar toch premium beeld wenst. Reclame op het Home-scherm en in de screensaver is echt ongewenst, maar je kunt het via de instellingen gelukkig wel uitschakelen. Voor de volledigheid zien we graag HDR10+-ondersteuning, maar door de uitstekende dynamische tone mapping vinden we dat niet meer zo belangrijk.

Wat krijg je dan wel? De beste piekhelderheid in deze categorie, uitstekende kalibratie in de Filmmaker-modus, prachtige, levensechte kleuren en een natuurlijk perfect contrast. De beeldverwerking levert betrouwbare en erg goede resultaten – ook met oudere bronnen. Dankzij het webOS Re:New-programma krijg je nu vijf jaar updates op het webOS smart-tv-systeem. Een zeer ruim app-aanbod, AirPlay2 en Google Cast maken het entertainment-aanbod erg volledig. Ook gamers vinden alles wat ze nodig hebben op de C4. De prijs is wat ons betreft eveneens gerechtvaardigd.

Stel, je wilt je thuisnetwerk beter afschermen en beveiligen. Wellicht heb je hiervoor een oude pc of mini-pc ter beschikking of je zet een hypervisor in. Dan is de gratis en opensource-firewall en -routersoftware OPNsense precies wat je zoekt. We geven je hier een solide basis.

Je router zorgt al voor enige bescherming van je netwerk en waarschijnlijk gebruik je ook een softwarematige firewall, zoals de Windows Firewall. Maar als je meer flexibiliteit wilt en liever alles zelf instelt, dan is OPNsense een uitstekend alternatief. Het is gratis en opensource. Het tweede betekent dat iedereen de broncode kan bestuderen, wat de kans op achterdeurtjes verkleint. De naam ‘opensense’ is dus zeker niet toevallig gekozen.

OPNsense is een afsplitsing van pfSense, een firewallproject dat op zijn beurt weer gebaseerd is op m0n0wall (dat ongeveer twintig jaar geleden begon). Toen het pfSense-team tien jaar later aankondigde te willen commercialiseren, leidde dit in 2015 tot de lancering van OPNsense door het Nederlandse netwerkbedrijf Deciso. In tegenstelling tot pfSense blijft OPNsense volledig gratis en opensource onder de BSD-licentie.

De software heeft een moderne, gebruiksvriendelijke webinterface en ondersteunt functies als IPS/IDS (Intrusion Detection/Prevention System), VPN (zoals WireGuard), verkeersmonitoring en bandbreedtebeheer, en biedt een architectuur voor opensource-plug-ins.

1 Benodigdheden

OPNsense draait op diverse hardware en er zijn zelfs ‘security appliances’ beschikbaar waarop OPNsense reeds is geïnstalleerd. Voorbeelden zijn de DEC700-serie van Deciso voor kleinere netwerken en de DEC4200-serie voor grotere bedrijven (geschikt voor 19inch-racks). Maar in dit artikel installeren we OPNsense zelf. We gebruiken hiervoor een gratis en opensource hypervisor, Oracle VM VirtualBox, maar je kunt dit op vrijwel identieke wijze op bijvoorbeeld een bare-metal-machine doen, zoals een oude pc of een mini-pc (zie ook het kader ‘Zuinige mini-pc’).

De minimale systeemeisen zijn bescheiden, zeker voor een thuisnetwerk. Je kunt al starten met een 1GHz-dualcore-processor, 2 GB RAM en 4 GB opslagruimte. In de praktijk is het beter om iets krachtigere hardware te gebruiken: minstens een 1,5GHz-processor met meer dan twee cores, 4 tot 8 GB RAM en minimaal 40 GB. Dit hangt natuurlijk ook af van welke functies je activeert. Een cache-webproxy zoals Squid of een Captive Portal kunnen bijvoorbeeld flink wat cpu-belasting veroorzaken.

Deciso maakt ook eigen hardware voor kleine en grote bedrijven.

2 Fysieke machine

De benodigde schijfkopiebestanden voor OPNsense vind je op de officiële website. Op het moment van schrijven is versie 24.7 Thriving Tiger de meest recente stabiele versie. Klik op de Download-knop en selecteer amd64 als architectuur. Ga je voor een fysieke installatie, zoals op een (mini-)pc, dan kies je vga als image-type.

De download komt weliswaar in de vorm van een bz2-archief, maar dit kun je naar een img-schijfkopiebestand uitpakken met een gratis tool als 7-Zip. Dit img-bestand kun je vervolgens naar een bootstick schrijven, bijvoorbeeld met het gratis Rufus of balenaEtcher. Bij deze laatste selecteer je Install from file, verwijs je naar het img-bestand, kies je bij Select target een usb-stick en start je de procedure met de Flash!-knop.

De pc die je vervolgens met dit bootmedium opstart, dient wel over minstens twee netwerkadapters te beschikken. Of zelfs drie voor bijvoorbeeld een gastnetwerk of een DMZ-zone voor servers die je van je primaire netwerk wilt isoleren. In de meeste scenario’s is een van deze adapters direct met je modem(/router) verbonden.

In paragraaf 4 lees je meer over de installatieprocedure.

Je kunt het img-bestand omzetten naar een bootstick met balenaEtcher.

3 Virtuele machine

Doe je liever een installatie op een virtuele machine, kies dan voor dvd als image-type om een iso-schijfkopiebestand te krijgen. Zo’n virtuele installatie kan bijvoorbeeld handig zijn om een veilig testlab te bouwen met meerdere virtuele machines. De gratis en opensource-hypervisor Oracle VM VirtualBox is een goed programma om te gebruiken.

Installeer VirtualBox, start deze op en druk op de knop Nieuw. In het dialoogvenster geef je OPNsense op bij Naam, kies je een geschikte map (met voldoende opslagruimte) en verwijs je bij ISO-image naar het uitgepakte iso-bestand. Stel Type in op BSD, Subtype op FreeBSD, en Versie op FreeBSD (64-bit).

Open de sectie Hardware, waar je afhankelijk van je systeembronnen en het beoogde gebruik het veld Basisgeheugen instelt op bijvoorbeeld 4096 MB, en Processoren op 2. Stel Harde schijf in op bijvoorbeeld 40 GB en bevestig met Afmaken. De nieuwe virtuele machine wordt nu toegevoegd.

Voor je deze start, klik je eerst met rechts op de (nog uitgeschakelde) VM en kies je Instellingen. In het onderdeel Netwerk moet je nu minimaal twee netwerkadapters instellen. In het kader ‘Virtuele netwerkconfiguratie’ en in de tabel lees je meer over hoe je dit kunt aanpakken.

Stel de nodige parameters in voor de virtuele machine van OPNsense.

4 Installatie

Start de installatie van OPNsense door de bootstick of virtuele machine op te starten en het proces te voltooien. Dit duurt grofweg vijf minuten. Aan het eind hoor je doorgaans een korte piep. De live-versie van OPNsense draait nu en is bereikbaar via het standaard ip-adres 192.168.1.1, zowel via de webinterface als via SSH met bijvoorbeeld met het gratis Putty. De standaard inloggegevens zijn gebruikersnaam root met wachtwoord opnsense.

Omdat deze live-omgeving in het geheugen draait, wordt de configuratie niet permanent opgeslagen. Dit geeft je de kans om de omgeving eerst te testen. Voor een permanente installatie moet je opnieuw installeren. Meld je hiervoor aan in de consoleprompt met de naam installer en wachtwoord opnsense. Als dit toch niet lukt: log dan in als root, kies Shell in het menu (optie 8) en typ opnsense-installer, of gebruik hiervoor SSH.

Tijdens de installatie kies je: het toetsenbord (keymap); het bestandssysteem (bij voorkeur ZFS of eventueel UFS); de partitie-opties (doorgaans stripe zonder redundantie bij een enkele schijf); en de schijf zelf (meestal da0 of nvd0). Bevestig met Yes om de schijf te partitioneren en formatteren (kies bij UFS ook Yes voor de swap). Stel een sterk root-wachtwoord in (let op de correcte toetsenbordindeling) en bevestig dit. Selecteer tot slot Complete Install – Exit and reboot.

De ‘echte’ installatie van OPNsense is volop bezig.

5 Netwerkinterfaces

Na de herstart verschijnt, na aanmelding als root, het configuratiemenu van OPNsense. Hier vind je opties als Logout, Power off system en Reboot system. Boven dit menu zie je de toegewezen netwerkinterfaces, bijvoorbeeld:

LAN (em0) -> v4: 192.168.1.1/24

WAN (em1) -> v4/DHCP4: 192.168.0.171/24

De WAN-toewijzing kan per systeem verschillen. Als er geen WAN is toegekend, kies dan menuoptie 1 (Assign interfaces). Beantwoord de vraag over LAGG’s (Link Aggregation Groups) en VLAN’s met N. Voer eventueel zelf de naam in van de nog niet toegewezen netwerkadapter (in ons voorbeeld em1). Je kunt dit proces altijd nog onderbreken en terugkeren naar het menu met Ctrl+C.

Ga na of de netwerkinterfaces correct zijn toegewezen aan de LAN- en WAN-instellingen.

6 Informatie

Na de installatie van OPNsense kun je beginnen met de configuratie en optimalisatie via het grafische dashboard. Dit is toegankelijk via de webinterface op 192.168.1.1, waar je inlogt met je (inmiddels gewijzigde) inloggegevens.

Klik linksboven op het OPNsense-logo om widgets te bekijken met statusinformatie. Bij Traffic Graph en Interface Statistics zie je bijvoorbeeld live-grafieken voor inkomend en uitgaand verkeer. Ook kun je op de Firewall-grafiek klikken om gefilterd verkeer door de firewall te bekijken. Verder geeft een widget inzicht in het geheugen-, schijf- en cpu-gebruik en toont het blok Services welke services actief zijn, zoals DHCPv4Server, Unbound DNS en Web GUI. Hier kun je services (her)starten en sommige ook stopzetten.

In de widget System Information kun je via Click to check for updates controleren op updates. Scrol naar beneden en klik op Update om OPNsense bij te werken. Bevestig met OK om het systeem na de update te herstarten.

Om het dashboard aan te passen, klik je rechtsboven op het potloodpictogram Edit dashboard, waarna je ook extra widgets kunt toevoegen, zoals OpenVPN en WireGuard.

Extra rapporten vind je in de rubriek Reporting en subrubrieken als Health (met tabbladen Packets, System en Traffic) en Unbound DNS. Om de DNS-aanvragen te kunnen zien, moet je deze rapportage wel eerst activeren. Dit doe je bij Reporting / Settings, waar je Enables local gathering of statistics inschakelt. Ook interessant is Reporting / Traffic voor een live-weergave van het verkeer – kijk ook even op het tabblad Top Talkers, voor de actiefste systemen.

Dankzij live-widgets krijg je vanuit je dashboard een goed inzicht de status van je OPNsense.

7 Basisconfiguratie

Voordat je de geavanceerdere functies van OPNsense verkent, is het verstandig enkele basisinstellingen te controleren. Ga naar System / Settings / General, waar je de Hostname (standaard OPNsense), Domain (standaard localdomain, eventueel vervangen door je eigen domeinnaam) en Time zone (bijvoorbeeld Europe/Amsterdam) kunt instellen. De optie Dutch is vooralsnog niet beschikbaar bij Language.

Bij DNS servers kun je DNS-servers instellen voor het systeem, inclusief voor de DHCP-service. Wij laten deze lijst echter leeg en vinken Allow DNS server list to be overridden bij DHCP/PPP on WAN aan, zodat de DNS-servers van de internetprovider (mogelijk via je fysieke router) worden overgenomen. Klik altijd op Save (of soms Apply) om wijzigingen te bevestigen voordat je een andere rubriek in het dashboard opent.

Vervolgens kun je bij System / Settings / Administration de optie HTTP inschakelen bij Protocol als je het storend vindt om telkens het zelf-ondertekende SSL-certificaat te bevestigen (indien gewenst, kun je via System / Trust / Certificates trouwens een echt certificaat importeren). Je kunt bij Listen interface ook kiezen voor LAN in plaats van All als je alleen verbindingen van die specifieke netwerkinterface wilt accepteren.

Controleer als eerste een aantal basisinstellingen.

8 Interfaces

Standaard activeert OPNsense een DHCP-service binnen het LAN-subnet (192.168.1.0/24). Hierdoor krijgen clients die (wellicht via een switch) met de toegewezen netwerkinterface verbinden, automatisch een compatibel ip-adres en DNS-server (standaard 192.168.1.1) toegewezen. Je kunt dit controleren bij Services / ISC DHCPv4 / [LAN]. De optie Enable DHCP server on the LAN interface staat standaard aan met een ip-bereik van 192.168.1.100 tot 192.168.1.199, zodat je ruimte hebt om bepaalde apparaten een statisch ip-adres toe te kennen. Hier vind je trouwens ook diverse geavanceerde opties.

Als alles goed is ingesteld, ga dan naar Interfaces / Assignments. Hier controleer je welke interface met welk MAC-adres aan de LAN- of WAN-interface is gekoppeld. Heb je een extra netwerkinterface, bijvoorbeeld voor een DMZ of gastnetwerk, dan kun je die hier toewijzen. Selecteer de interface bij + Assign a new interface, klik op Add en dan op Save om de interface aan de rubriek Interfaces toe te voegen. Open de nieuwe interface en vink Enable Interface en eventueel ook Prevent interface removal aan. Stel IPv4 Configuration Type in op Static IPv4 en geef een ip-adres, zoals 192.168.2.1 / 24. Bevestig met Save en Apply changes.

Ga vervolgens naar Services / ISC DHCPv4 / [interfacenaam] om de DHCP-server in te schakelen en een passend ip-bereik in te stellen. Je doet er wellicht ook goed aan om Services / Unbound DNS / General te openen en daar Register ISC DHCP4 Leases en Register DHCP Statis Mappings in te schakelen, zodat je de machines ook via hun hostnaam kunt bereiken.

Je moet de extra netwerkinterface wel nog even koppelen en configureren.

9 Firewall

Bij een extra netwerk zijn alle inkomende verbindingen standaard geblokkeerd door de firewall. Open Firewall / Rules en selecteer de LAN-interface. OPNsense heeft hier al pass-regels aangemaakt voor IPv4 en IPv6 (verwijder de IPv6-regel indien gewenst). De regel IPv4* LAN net * * * * * staat al het verkeer toe.

Voor je extra interface kun je regels toevoegen, bijvoorbeeld om toegang tot het LAN-netwerk te blokkeren. Klik op de rode plus-knop, stel Action in op Block, en kies DMZ bij Interface. Laat Protocol op any staan, stel Source in op DMZ net en kies LAN net bij Destination. Voeg een beschrijving toe, zoals Blokkeer LAN toegang. Sla deze wijzigingen op met Save en bevestig met Apply changes.

Om je DMZ wel toegang tot je DNS-server en gateway binnen het LAN te verlenen, kun je extra pass-regel toevoegen. Kies Pass bij Action, DMZ bij Interface, en Single host or network bij Destination. Vul hier het (standaard) ip-adres 192.168.1.1 in, stel Protocol in op TCP/UDP en kies bij Destination bij de optie Port (other) voor poort 53.

Kopieer deze pass-regel via de Clone-knop en pas deze aan voor TCP, en respectievelijk poort 80 en 443, zodat je HTTP(S)-verkeer naar je gateway toestaat. Zorg met behulp van de pijlknopjes dat de drie pass-regels boven de blokkeerregel staan, aangezien de firewall deze regels altijd van boven naar beneden doorloopt.

De kans is groot dat je de standaardfirewallregels nog wat moet verfijnen.

10 Firewall-regels voor DMZ-zone

Wil je wel verkeer van de DMZ naar het internet toestaan, voeg dan een extra regel toe. Kies Pass als Action en DMZ als Interface. Stel Source in op DMZ net en Destination op WAN net. Vul een beschrijving in, bijvoorbeeld Toegang naar internet toelaten, en bewaar de regel.

Voor het toegankelijk maken van services op de DMZ vanaf het internet, ga je naar Firewall / NAT / Port Forward. Klik op Add, kies WAN als Interface en stel het juiste protocol in, bijvoorbeeld TCP/UDP. Selecteer WAN address bij Destination en stel bij Destination Port Range de poort(en) in die je wilt openstellen, bijvoorbeeld HTTP. Vul bij Redirect target IP het ip-adres in van het DMZ-netwerk dat het verkeer moet ontvangen. Indien nodig stel je bij Redirect target Port een alternatieve poort in voor de service (bijvoorbeeld (other), 8080). Bewaar de regel en bevestig ook hier met Apply changes.

Zo zou de firewall-regelset van je extra netwerk (bijvoorbeeld een DMZ-zone) er eventueel uit kunnen zien.

11 Plug-ins

Zoals je aan de menu-opties in je dashboard kunt zien, biedt OPNsense allerlei mogelijkheden en services, zoals VPN (inclusief OpenVPN en WireGuard), OpenDNS en een Captive Portal. We hebben helaas niet de ruimte hier verder op in te gaan, maar tonen je nog wel hoe je de functionaliteit van OPNsense kunt uitbreiden met gratis plug-ins. Bekende namen zijn clamav, ddclient, freeradius, os-intrusion-detection, iperf, nginx, squid, tftp, VirtualBox en VMware guest additions, zabbix enzovoort.

Om bijvoorbeeld ClamAV toe te voegen, zorg je er eerst voor dat OPNsense up-to-date is. Ga vervolgens naar System / Firmware / Plugins en klik op de plusknop Install bij os-clamav. Op het tabblad Updates volg je de voortgang van de installatie.

Na de installatie vind je ClamAV in de rubriek Services. Ga naar Configuration, klik op Download signatures en zorg dat Enable clamd service is ingeschakeld. Pas waar nodig de instellingen aan en klik op Save om de wijzigingen op te slaan.

Veel configuratiewerk vergt ClamAV dus niet, andere plug-ins vergen juist wat meer aanpassingen.

ClamAV is slechts een van de tientallen beschikbare plug-ins voor OPNsense.