Er zijn enorm veel printers te koop en zowel de mogelijkheden als de prijzen lopen flink uiteen. Dat maakt het lastig om er eentje uit te kiezen die goed bij je wensen past. Print je alleen documenten of wil je ook foto's op hoge kwaliteit afdrukken? Wij helpen je op weg.

Tip 1: Printmogelijkheden

Voordat je een printer koopt, is het verstandig om even stil te staan bij de vraag waar je hem voor denkt te gaan gebruiken. Print je bijvoorbeeld veel documenten of ga je ook foto's afdrukken? Druk je documenten voornamelijk af in zwartwit of moet het in kleur vanwege de illustraties? En als je foto's afdrukt, stel je dan hoge eisen aan kleurechtheid, detaillering en houdbaarheid, of is het meer bedoeld om af en toe een kiekje aan iemand te laten zien?

Wil je dat zelfs de langste documenten snel afgedrukt zijn, of maakt het je niet uit als de printer daar een tijdje voor nodig heeft. Al deze facetten bepalen welke printer het beste bij jou past. Voor de een volstaat een eenvoudige printer, terwijl een ander een supersnel apparaat wil hebben met de allernieuwste snufjes aan boord. Zet daarom eerst voor jezelf op een rijtje wat voor jou de belangrijkste eigenschappen zijn. Wat heb je per se nodig, wat is handig om te hebben en wat mis je niet als het er niet opzit.

©PXimport

Sta eerst stil bij wat je met een printer wilt doen.

Tip 2: Inkjet of laser

Een eerste keuze waar je mee te maken krijgt, is of je beter een inkjetprinter of een laserprinter kunt nemen. Voor consumenten is een inkjet vaak de beste keuze. Het zijn veelzijdige printers waarmee je behalve documenten ook mooie foto's kunt afdrukken. Je hoeft alleen van tijd tot tijd een nieuwe inktcartridge te plaatsen en uiteraard wat papier in de lade te leggen. Er wordt met vloeibare inkt gewerkt en om te voorkomen dat de printkop verstopt raakt, is het verstandig om de printer met enige regelmaat te gebruiken.

Je hoeft heus niet elke week te printen, maar zet hem liever niet maandenlang stil. Laserprinters zijn vooral goed in het afdrukken van documenten en kunnen dat razendsnel. Tekst en illustraties komen bijvoorbeeld haarscherp op papier. Vergeleken met inkjet zijn ze net wat minder geschikt als je hoge eisen stelt aan foto's. Een laserprinter werkt met poeder (toner) en kan gerust een tijdlang stilstaan. Hij is duurder in aanschaf en komt vooral van pas als je vaak en veel print. Over een langere periode komen de kosten per pagina lager uit dan bij een inkjetprinter. Behalve in zwart-wit kun je tegenwoordig met een laserprinter ook prima in kleur werken.

Tip 3: Dubbelzijdig

Heb je regelmatig documenten die langer zijn dan een paar velletjes? Dan is het handig als de printer dubbelzijdig kan afdrukken. Dat spaart niet alleen papier en dus geld (hoewel de duplexmodule de aanschafprijs van een printer hoger maakt), de stapel papieren op je bureau slinkt ook nog eens met de helft. Vroeger moest je zorgvuldig te werk gaan om dubbelzijdig te printen.

Alles moest in een bepaalde volgorde gebeuren en je moest zelf de stapel papier opnieuw in de papierbak stoppen voor de tweede ronde. Tegenwoordig draaien printers die zo'n speciale duplexmodule hebben het papier automatisch voor je om. Je hoeft alleen in de printerinstellingen van bijvoorbeeld Microsoft Word aan te geven dat je dubbelzijdig wilt afdrukken en de rest gaat vanzelf. Het overwegen waard.

Tip 4: Speciale media

De meeste printers slikken papier tot en met A4-formaat. In de papierlade zitten schuifjes die de lade passend te maken voor het papierformaat dat je gebruikt. Heb je grotere afdrukken nodig, hetzij voor documenten, hetzij voor foto's, dan kun je beter een printer nemen waarin A3-formaat past, al zijn die schaarser. Soms heb je maar een enkel velletje van een afwijkende papiersoort nodig. Bijvoorbeeld een extra dikke papiersoort, een stickervel of een enveloppe.

©PXimport

Aan de achterzijde zit vaak een extra invoermogelijkheid voor speciale media.

Dan is het wat omslachtig als je eerst het gewone papier uit de papierlade moet halen, om vervolgens dat ene velletje of de enveloppe erin te leggen en de maatschuifjes bij te stellen. Daarnaast mag je papier of karton vanaf een bepaalde dikte niet in de lade leggen, omdat het printermechanisme dan kan beschadigen. Vandaar dat printers vaak over een extra invoermogelijkheid beschikken waarmee je snel één velletje in de printer invoert. Meestal zit dit aan de achterkant. Je geeft bij de printerinstellingen aan dat je deze invoer wilt gebruiken, plaatst het vel of de enveloppe in deze handmatige papierinvoer en de printer trekt hem automatisch naar binnen.

Tip 5: Fotolade

Druk je wel eens foto's af? Sommige printers hebben een extra papierlade waarin je een stapeltje fotopapier van tien bij vijftien of dertien bij achttien centimeter kunt plaatsen. Dat zijn standaardformaten als het om foto's gaat, vandaar dat er een speciale wat kleinere lade voor aanwezig is. Druk je foto's liever op A4-fotmaat af, dan kan dat natuurlijk ook door de gewone papierlade te gebruiken. Het handige van de extra lade is dat je zodoende altijd een voorraadje fotopapier in de printer hebt zitten en je op elk moment een foto kunt afdrukken. Normaal moet je zelf aangeven dat je vanuit deze speciale fotopapierbak wilt printen, maar druk je een foto rechtstreeks vanaf je smartphone of tablet af (zie ook tip 14), dan wordt vaak automatisch de juiste bak gekozen.

©PXimport

Printers hebben regelmatig een extra papierlade voor kleine vellen fotopapier.

Tip 6: Schijfjes printen

Brand je nog wel eens foto's, een film, of andere bestanden op een cd of dvd? Je kunt natuurlijk met een speciale viltstift op het etiket schrijven wat je erop hebt gezet, maar het staat een stuk netter als je daar je mooie nieuwe printer voor gebruikt. Bij de printers die dit specifiek ondersteunen, stop je via een houder de cd of dvd in je printer en met de meegeleverde software kun je vervolgens een mooi etiket ontwerpen en afdrukken. Let wel: je kunt dit alleen doen met schijfjes die hier speciaal voor geschikt zijn. Meestal herken je ze aan de matte blanco bovenzijde en uiteraard staat het in de omschrijving op het etiket.

©PXimport

Met een speciale houder kun je een mooi etiket op een schijfje afdrukken.

Tip 7: Snelheid

Niet elke printer is even snel. Je hebt langzame printers, snelle printers en alles er tussenin. Snelheid is niet voor iedereen even belangrijk. Niemand wil uren op een enkel velletje wachten, maar als je slechts sporadisch een dikke stapel afdrukt, is het vast niet erg als het een keertje wat langer duurt. Het aantal pagina's per minuut (ppm) staat altijd netjes in de specificaties vermeld. Deze snelheidsaanduiding is vooral handig als je printers met elkaar wilt vergelijken, maar nog geen overduidelijke winnaar kunt aanwijzen. Houd er wel rekening mee dat de snelheid van printers snel inzakt naarmate de printkwaliteit hoger wordt en als je in kleur in plaats van zwart-wit print.

Een conceptafdruk zal vrijwel altijd razendsnel klaar zijn, terwijl een document met hoge afdrukkwaliteit of een kleurenfoto er beduidend langer over doet. Printen in zwart-wit kan bijvoorbeeld met tien pagina's per minuut gaan, terwijl dit in kleur terugvalt naar vijf pagina's per minuut. Print je met conceptkwaliteit, dan haal je misschien wel dertig (zwart-wit) of twaalf (kleur) pagina's per minuut. Ook dubbelzijdig printen duurt altijd wat langer, omdat elk vel papier via een ingenieus systeem automatisch voor je wordt omgedraaid.

©PXimport

Vooral laserprinters staan bekend om de hoge snelheid van printen.

Tip 8: Fotokwaliteit

Met nagenoeg elke printer kun je foto's afdrukken. Dat wil niet zeggen dat ze altijd even mooi worden. De printers die de mooiste afdrukken maken, hebben vaak extra veel kleurcartridges aan boord of gebruiken bij foto's een speciale zwarte inkt uit een zogenoemde fotozwart-cartridge. Die is nodig om zoveel mogelijk levensechte kleurnuances te mengen en echt diepzwart te tonen. Als het printen van kwalitatief hoogwaardige foto's belangrijk is, is het verstandig om in een winkel enkele proefafdrukken te maken. Kijk liever niet te veel naar de plaatjes die de verkoper van de fabrikant heeft gekregen, die zijn ongetwijfeld fantastisch. Vraag liever of je zelf wat eigen foto's mag meenemen en druk ze ter plekke af op goed fotopapier.

©PXimport

De fotokwaliteit beoordeel je het beste door je eigen foto's mee te nemen.

Tip 9: Inktcartridges

Voor elke printer zijn specifieke inktcartridges nodig. In sommige printers van een fabrikant kun je dezelfde cartridges gebruiken, maar nooit tussen verschillende merken. Koop je een nieuwe printer, dan zit er altijd een setje cartridges bij, zodat je meteen aan de slag kunt. Daarom let je in het begin misschien niet zo op de prijs van nieuwe cartridges. Dat komt pas zodra de eerste leeg dreigt te raken. Het kan schrikken zijn als je dan pas ontdekt dat de inktcartridges voor jouw printer behoorlijk aan de prijs zijn. Kijk daarom voor aanschaf niet alleen naar de prijs van een nieuwe printer, maar ook naar de kosten en de inhoud van cartridges.

Het kan best zijn dat het voordeliger is om een iets duurdere printer te kopen, als je daarna jarenlang van goedkopere cartridges profiteert. Losse inktcartridges hebben de voorkeur, omdat je dan alleen de kleuren hoeft te vervangen die op zijn. Geen zin in verwisselen? Er zijn ook printers die met inkttanks werken. Die van Epson hoef je volgens de fabrikant pas na twee jaar bij te vullen met speciale inktflesjes.

Tip 10: Scannen en kopiëren

Het gros van de printers is tegenwoordig een zogenoemde all-in-one printer, waarmee je meteen ook documenten en foto's kunt inscannen of kopiëren. Handig, want dan heb je geen aparte (flatbed)scanner meer nodig. Er wordt software meegeleverd zodat je direct documenten en foto's kunt inscannen. Daarnaast kun je uiteraard ook allerlei software van derden gebruiken. Een groot pluspunt is dat je met een all-in-one zonder pc kunt scannen als er een kaartlezer of usb-aansluiting aanwezig is.

Je plaatst het origineel onder het scandeksel, drukt op een paar knoppen of bedient het aanraakscherm en vervolgens wordt de scan naar een usb-stick of geheugenkaartje weggeschreven in jpg- of pdf-formaat. Heb je snel ergens een kopietje van nodig? Inscannen en vervolgens weer afdrukken is dan wel een beetje omslachtig, en ook onnodig. Het gaat veel sneller via de kopieerfunctie die standaard op de printer zit. Scan je regelmatig langere documenten? Luxe modellen hebben een automatische dubbelzijdige documentinvoer waarin je een stapeltje papier plaatst, zodat je niet velletje voor velletje op de scanplaat hoeft te leggen.

©PXimport

Ideaal is dat je met een all-in-one meteen ook een scanner in huis haalt.

Tip 11: Draadloos printen

Vroeger was het nodig om een printer rechtstreeks aan een computer te koppelen via bijvoorbeeld een usb-kabel. Met als nadeel dat de printer het alleen deed als die specifieke computer aanstond en hij pas vanaf andere pc's bereikbaar was nadat je het nodige configuratiewerk achter de rug had.

Tegenwoordig kun je nagenoeg elke printer aan je thuisnetwerk koppelen. Dan kan iedereen erbij en hoeft er niet langer één specifieke pc aangezet te worden voor een printklusje. Je kunt zo'n printer met een netwerkkabel op de router of een switch aansluiten, maar draadloos werkt het natuurlijk nog handiger. Je koppelt hem eenmalig via het printermenu en daarna kan iedereen in huis erbij. Het maakt dan ook bijna niet uit waar je de printer neerzet. In de woonkamer, hobbykamer, slaapkamer, of desnoods ergens weggestopt op zolder. Zolang je maar voldoende wifi-signaal hebt.

©PXimport

Bepaalde printers zijn tegenwoordig draadloos bereikbaar.

Tip 12: Mobiel printen

We doen steeds meer met onze smartphones en tablets. Daarom is het niet zo verwonderlijk dat we er ook mee willen printen en scannen. Een document dat je in Word op je tablet opstelt of via e-mail op je telefoon ontvangt, kun je tegenwoordig dan ook net zo makkelijk rechtstreeks naar een draadloze printer sturen via Apple Air Print, Google Cloud Print of via een gratis eigen app van de fabrikant. Als de printer zoiets ondersteunt, hoef je er niet meer voor naar de computer te lopen.

Sterker nog, die mag gewoon uit blijven staan. Via het bedieningspaneel van moderne printers kun je nu ook documenten en foto's die je bij online opslagdiensten als Dropbox en OneDrive hebt opgeslagen uitprinten. Of je stuurt foto's en documenten die je scant er automatisch naartoe. Ondersteunt de printer functies als NFC en Wi-Fi Direct, dan kun je tegen het apparaat tikken om snel een afdrukje te maken, zonder dat de telefoon of tablet met het (thuis)netwerk verbonden hoeft te zijn. Ook kun je waar dan ook ter wereld iets op je eigen printer afdrukken, gewoon door er een document of foto naartoe te mailen.

©PXimport

Vanaf je smartphone of tablet kun je rechtstreeks printen en scannen.

Kooptips

Uit de vele printers geven we drie aanraders, iets oplopend in prijs. Het zijn alle drie veelzijdige all-in-one printers die volledig via het (draadloze) netwerk bereikbaar zijn. Geen pc meer nodig dus.

Brother DCP-J562DW

Straatprijs: € 95,-

De Brother DCP-J562DW is een draadloze printer die je bedient via het aanraakgevoelige kleurenscherm. Het is een all-in-one printer, waarbij je ook kunt printen van en scannen naar een geheugenkaart of usb-stick, als je een keertje geen computer wilt gebruiken. Draadloos printen vanaf een smartphone of tablet kan via AirPrint, Google Cloud Print of via de speciale Brother-app. Met de printer kun je ook meteen het internet op, zodat je kunt printen en scannen via online diensten als Dropbox, OneDrive, Google Drive en OneNote, of sociale netwerken zoals Facebook, Flickr en Picasa. Om nog zuiniger en goedkoper te printen, kun je dubbelzijdig printen, inktcartridges gebruiken met een extra hoge capaciteit en een inkt-bespaarstand inschakelen.

©PXimport

Canon Pixma MG7750

Straatprijs: € 159,-

De Canon Pixma MG7750 is gemaakt voor zowel het thuiskantoor als normaal thuisgebruik. Het is een all-in-one met zes inktcartridges en een aanraakscherm waarmee je kunt printen, scannen en kopiëren. Documenten en foto's kunnen rechtstreeks vanuit clouddiensten zoals Dropbox, OneDrive en Google Drive geprint worden, of daar worden opgeslagen zodra je ze scant. Dat werkt via het aanraakscherm, je hebt er dus geen computer bij nodig. Printen kan ook vanaf sociale netwerken zoals Instagram. Je kunt zelfs iets scannen op je eigen printer en dit ergens anders laten uitprinten op een geschikte printer, waarmee je soort van moderne uitvoering van de fax hebt. Dankzij technieken als Wi-Fi Direct en NFC kun je razendsnel scannen en printen met je smartphone zonder het (thuis)netwerk op te gaan.

Epson Expression Premium XP-830

Straatprijs: € 199,-

De Expression Premium-reeks van Epson bestaat uit vier all-in-one printermodellen, waaronder de XP-830. Er wordt met losse inktpatronen in vier kleuren gewerkt, aangevuld met nog een extra vijfde fotozwart-cartridge speciaal voor foto's. De printer beschikt over een automatische documentinvoer en kan dubbelzijdig afdrukken. Er zijn twee papierladen aanwezig en zowel het bedieningspaneel als de uitvoerlade zijn gemotoriseerd, zodat ze zich automatisch openen zodra je een printopdracht geeft. Bedienen doe je via het aanraakgevoelige kleurenscherm. Via de specialiteiteninvoer aan de achterzijde kan onder andere dikker papier gebruikt worden en daarnaast kun je cd's en dvd's bedrukken. Draadloos printen kan via de gratis iPrint-app, je kunt documenten en foto's overal ter wereld via e-mail naar de printer sturen en er is een app om wenskaarten, briefpapier en fotoboeken te maken.

©PXimport

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!