De betere digitale camera’s leveren ook foto’s in raw-formaat af. Door zulke foto’s slim na te bewerken valt er zelfs van mislukte foto’s vaak nog iets moois te maken. Een van de populairste tools daarvoor is Adobe Lightroom, maar dat kost je 130 euro. Met het opensource-pakket Darktable kan dat bijna even goed fotobewerken: bovendien helemaal gratis.

1 Verkenning

Darktable werkt zowel voor macOS, Linux als Windows. Wij gaan met deze laatste aan de slag, waarvoor overigens regelmatig updates uitkomen. De installatie vergt slechts enkele muisklikken. De Nederlandstalige interfacetaal is nog niet helemaal niet vlekkeloos; desgewenst schakel je via het tandwielpictogram, bij GUI-instellingen, over naar English. Darktable dubbelt als fotobeheerder en fotobewerker en dat verklaart de twee panelen: bibliotheek (sneltoets L, van light table) en ontwikkelen (sneltoets D, van dark room). Op dit moment zijn er logischerwijs nog geen foto’s te zien; die moet je immers nog importeren.

©PXimport

Raw

2 Foto-import

Open de bibliotheek en klik importeren aan. Je kunt nu je raw- of andere fotobestanden rechtstreeks uit je camera importeren (media) of opzoeken op schijf (afbeelding of mappen). Gedeelde netwerkmappen vindt darktable echter niet terug, tenzij je daar via de Verkenner een netwerkverbinding voor hebt gecreëerd. Onderaan het importvenster tref je enkele importeeropties aan. Selecteer hier importeer mappen recursief indien je ook submappen wilt meenemen en plaats een vinkje bij toepassen metadata op import om je foto’s al van bepaalde labels te voorzien (gescheiden door een komma). De geïmporteerde foto’s verschijnen in de groep snelle verzamelingen.

©PXimport

Camera-import

3 Modulen

Je foto’s staan nu klaar voor verdere optimalisatie. Via een dubbelklik open je een foto in het paneel ontwikkelen. Met het muiswieltje zoom je in en uit op de geselecteerde foto. Er zijn verschillende bewerkingsmodulen beschikbaar. Standaard worden de modulen voor basisbewerkingen getoond, zoals schaduwen en hooglichten, belichting, witbalans enzovoort. Klik echter onderaan op overige modulen om uit circa 60 verschillende modulen te kunnen kiezen. Klik bij een geopende module het hamburgerknopje aan en kies Favoriet om die voortaan snel bereikbaar te maken via het ster-pictogram.

4 Belichting

Laten we eerst de belichting van onze foto aanpakken. Klik het knopje modules voor basisbewerkingen aan en open de module belichting. Je kunt het proberen door de modus op automatisch te zetten. Geeft dat niet het verhoopte resultaat, zet het dan op handmatig en verplaats het schuifknopje bij belichting naar rechts. Je merkt dat het witte vlak mee naar rechts beweegt. Normaliter zorg je er liefst voor dat dit vlak niet wordt afgesneden maar mooi nabij de rechteronderhoek eindigt. Overigens kun je ook de belichting regelen per kleur door de rgb-knoppen rechtsboven het histogram in of uit te schakelen.

©PXimport

5 (Over)belichting

Je wilt natuurlijk voorkomen dat de foto overbelicht wordt. Je kunt natuurlijk op je eigen ogen vertrouwen maar darktable kan je hierbij een handje helpen. Daartoe klik je op de over- en onderbelichtingsindicator, een knopje rechtsonder de uitvergrote foto. Overbelichte delen krijgen nu een felrode kleur mee, terwijl onderbelichte vlakken felblauw kleuren. Dit laatste kun je normaliter bijwerken door het schuifknopje bij zwartpunt wat naar links te verplaatsen. Klik op het knopje reset, net boven de schuifbalken, om naar de originele (kleur)toestand terug te keren.

6 Verzadiging

Een niet optimale belichting is niet het enige probleem bij foto’s; het gebeurt wel vaker dat de kleuren iets te fel of wat te flets ogen. Dat regel je snel bij met de module contrast helderheid verzadiging, die zich eveneens in de groep modules voor basisbewerkingen bevindt. Door het schuifknopje bij verzadiging wat naar rechts te verplaatsen, bezorg je de kleuren een diepere tint. Maar het kan ook anders. Klik met de rechtermuisknop op de schuifknop; er verschijnt nu een paneel met curves. Via de muis kun je zo’n curve bewegen. Hoe hoger in de curve, hoe groter het effect. Dat geldt trouwens voor meerdere aanpassingen.

©PXimport

Sidecar

7 Kleurcorrectie

Verzadiging bijsturen is één manier om de kleuren te optimaliseren, maar darktable heeft nog veel meer opties. Je vindt er een aantal in de groep modules om kleur te corrigeren. Kies hier kleurcorrectie. Je ziet een raster met verschillende kleuren met een wit en zwart bolletje. Door deze bolletjes te verslepen pas je ‘split toning’ toe, waarbij je verschillende kleuren toevoegt aan de hooglichten (wit) en/of de schaduwpartijen (zwart), bijvoorbeeld om een vintage effect te verkrijgen. Via het muiswieltje pas je meteen ook de verzadiging aan.

©PXimport

8 Zwart/wit

Om een kleurenfoto naar een artistiek zwart/wit te converteren, haal je er de module contrast helderheid verzadiging bij, waarbij je de onderste schuifknop helemaal naar links verplaatst. Of je spreekt de module monochroom aan, waar je een kleurenfilter simuleert door de cirkel te bewegen boven de gewenste kleuren. Gebruik het scrolwiel om de cirkelgrootte aan te passen. Het kan echter nog geavanceerder. Activeer de module kanalenmixer en stel bestemming in op grijs, waarna je je elk van de rgb-kleuren proportioneel instelt via de schuifknoppen. Om de originele helderheid te behouden, moet de som van de drie waarden wel 1 zijn.

9 Rode ogen

‘Rode ogen’ blijft een vervelend fenomeen. In darktable zul je vergeefs zoeken naar een ‘red eye removal’-module, dus je zult het anders moeten aanpakken. Je creëert eerst een masker voor elk van beide ogen. Open masker-manager links van de voorbeeldweergave en klik de cirkelvorm aan. Teken hiermee een cirkel over een van de pupillen. Met het scrolwiel bepaal je de grootte van de cirkel en – indien je scrolt binnen de cirkelrand – van de uitvloeiende rand. Herhaal deze procedure voor de andere pupil. Geef je maskers een gepaste naam.

©PXimport

10 Oogmaskers

Open nu de module kanalenmixer en stel de optie mengen in op vector masker. Klik het pijltje bij geen maskers aan en kies beide oogmaskers. Stel bestemming in op rood en verplaats de rgb-schuifknoppen tot je een aanvaardbaar resultaat hebt bereikt. Wellicht dien je rood ongeveer een nulwaarde te geven en groen en blauw elk circa 0.500.

Handig om weten: als je het makkelijker vindt een masker te tekenen voor de plek die je buiten de kleurwijziging wilt houden, gebruik dan gerust dat masker; vervolgens zet je in de kanalenmixer de optie masker omkeren op aan.

11 Voorkeuren

Darktable laat je ook handig gebruik maken van bepaalde voorinstellingen. Stel, je hebt een portretfoto gemaakt en je wilt die snel van een meer natuurlijke huidskleur voorzien. Activeer dan de module kleurzones en klik linksboven de module op het knopje voorkeuren. Er verschijnen nu diverse profielen, waaronder natuurlijke huidskleuren. Met wat geluk levert die meteen het gewenste resultaat op. Je kunt echter ook je eigen aanpassingen bewaren: klik voorkeuren en kies voorkeur opslaan. Eventueel plaats je een vinkje bij toon deze voorkeur alleen bij overeenkomstige afbeeldingen; stel vervolgens zelf de criteria in.

©PXimport

12 Momentopnamen

Darktable houdt uitgevoerde bewerkingen netjes bij in een geschiedenis. Die vind je links van de voorbeeldweergave. Je kunt hier een eerdere bewerking selecteren en darktable negeert de ‘hogere’ (latere) aanpassingen automatisch. Je kunt echter ook je eigen momentopnamen creëren: open de rubriek momentopnamen (linksboven) en klik op maak momentopname. Voer een nieuwe aanpassing door en creëer opnieuw een momentopname. Klik de onderste (eerdere) momentopname aan: er verschijnt een verplaatsbare scheidingslijn op de foto die je het verschil tussen beide toont. Klik het middelpunt van de lijn aan om die te 90 graden te draaien.

13 Watermerk

Er zijn natuurlijk nog tal van andere modules in darktable, maar wellicht vind je het leuk een eigen watermerk in foto’s te plaatsen, bijvoorbeeld met het oog op online publicatie. Hiervoor is het nodig dat je eerst je watermerk in svg creëert, met een tool als Inkscape of eventueel met een online conversietool als deze. Dit svg-bestand plaats je dan in de submap \share\darktable\watermarks van de installatiemap van darktable. Vervolgens open je de module watermerk in darktable en selecteer je je svg-bestand bij bestand, waarna je alle andere parameters naar wens aanpast, zoals dekking, schaal, draaiing, uitlijning enzovoort.

©PXimport

14 Batch

Je hebt optimalisaties doorgevoerd op een foto en je wilt diezelfde aanpassingen toepassen op andere foto’s. Selecteer dan de betreffende foto in de bibliotheek en druk op Ctrl+C. Vervolgens selecteer je de andere foto’s in de bibliotheek – houd de Ctrl- of Shift-toets ingedrukt voor meervoudige selecties – en druk op Ctrl+V. Alle bewerkingen worden nu overgebracht op je fotoselectie. Het kan echter ook anders. Selecteer de uitgangsfoto en open rechts bewerkingsstappen. Kies kopieer alles. Selecteer de andere foto’s, kies plakken en duid aan welke stappen je precies wilt kopiëren.

15 Export

Wil je je foto’s elders bekijken met behoud van alle metadata en aanpassingen, dan moet je die exporteren. Selecteer de gewenste foto’s en kies selectie exporteren, onderaan rechts. Bij doel selecteren we lokale map (en negeren we voorlopig opties als flickr, facebook en google+). Via het mapicoontje verwijs je naar een geschikte locatie. Houd de muisaanwijzer even boven het pad om de talrijke variabelen te zien die je in de bestandsnaam kunt opnemen. Geef het gewenste bestandstype (jpeg, tiff, png, …) evenals de kwaliteit aan en eventueel ook de beoogde grootte. Bevestig met exporteren (helemaal onderaan het paneel).

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Met een aparte vriezer kun je extra veel eten invriezen en voor langere tijd bewaren. Wij zochten vier vrijstaande vriezers voor je met een inhoud van minstens 100 liter.

Bij een koelkast is het vriesvak meestal beperkt van formaat. Kies je voor een losse vriezer, dan heb je veel meer ruimte. Modellen met meer dan 100 liter zijn geen uitzondering. Wij hebben vijf stuks voor je gevonden met flink wat ruimte.

Whirlpool W55ZM 112 W 2 N

De Whirlpool heeft een netto inhoud van 103 liter. Met een hoogte van 83,8 cm is het apparaat geschikt voor plaatsing onder een aanrechtblad. De vriezer beschikt over twee transparante lades en een vriesvak met klep. De draairichting van de deur is omkeerbaar, waardoor de vriezer flexibel te plaatsen is. De W55ZM heeft een invriescapaciteit van 4,5 kg per 24 uur en een bewaartijd bij stroomuitval van 16 uur. De vriezer behoort tot klimaatklasse SN-T, wat betekent dat hij goed functioneert bij omgevingstemperaturen tussen +10°C en +43°C, maar niet geschikt is voor onverwarmde ruimtes als een schuur of garage. Gezien het formaat is hij ook eerder geschikt voor plaatsing in de keuken.

Jaarlijks energieverbruik: 170 kWh
Netto inhoud: 103 liter
Bewaartijd bij stroomuitval: 16 uur
Geschikt voor schuur of garage: Nee

Bosch GSN29VLEP 

Deze vrieskast heeft een royale inhoud van 200 liter en is afgewerkt in een roestvrijstalen look, waardoor hij er strak uitziet in elke keuken. Binnenin vind je vier handige, doorzichtige vrieslades, waaronder een extra ruime BigBox-lade voor grotere producten zoals pizza's of diepvriesgroenten. Dankzij de Supervriezen-functie worden nieuwe etenswaren snel ingevroren. Bij een eventuele stroomuitval hoef je je geen zorgen te maken: de vriezer houdt je producten tot wel 25 uur op de juiste temperatuur.

Jaarlijks energieverbruik: 221 kWh
Netto inhoud: 200 liter
Bewaartijd bij stroomuitval: 25 uur
Geschikt voor schuur of garage: Nee

Inventum VR1420

De Inventum VR1420 is een vrijstaande vrieskast met een netto inhoud van 160 liter. Hij beschikt over drie transparante lades en twee vriesvakken met kleppen. De draairichting van de deur is omkeerbaar, waardoor de vriezer flexibel te plaatsen is. Met een invriesvermogen van 7,2 kg per 24 uur en een bewaartijd bij stroomuitval van 9 uur biedt de VR1420 betrouwbare prestaties. Het geluidsniveau bedraagt 42 dB, wat als normaal wordt beschouwd voor dit type apparaat. De vriezer is geschikt voor plaatsing in ruimtes met temperaturen tot -10°C, zoals een garage. Het energielabel van de VR1420 is E, met een jaarlijks energieverbruik van 235 kWh.

Jaarlijks energieverbruik: 235 kWh
Netto inhoud: 160 liter
Bewaartijd bij stroomuitval: 9 uur
Geschikt voor schuur of garage: Ja

Beko RFNE448E45W

Deze Beko heeft een netto inhoud van maar liefst 404 liter. Met een hoogte van 192 cm, een breedte van 70 cm en een diepte van 77 cm biedt deze vriezer dus ruime opslagmogelijkheden. Het apparaat heeft acht transparante vrieslades, waaronder een ruime lade voor het opslaan van grotere producten. De draairichting van de deur kan aangepast worden aan de plaatsingsruimte. Bij stroomuitval blijft de temperatuur tot 30 uur op een veilig niveau. Deze vriezer is echter niet geschikt voor de schuur of garage. Wel heeft deze vriezer een iets zuiniger energielabel dan de meeste apparaten die hier besproken zijn, namelijk D.

Jaarlijks energieverbruik: 233 kWh
Netto inhoud: 404 liter
Bewaartijd bij stroomuitval: 30 uur
Geschikt voor schuur of garage: Nee

AEG OAG7M281EX

De AEG OAG7M281EX is een vrijstaande vrieskast uit de 7000-serie met een netto inhoud van 278 liter. Dankzij de NoFrost-technologie hoef je nooit meer handmatig te ontdooien. De MultiFlow-luchtcirculatie zorgt voor een stabiele temperatuur en luchtvochtigheid in de hele vriezer, wat de kwaliteit van je voedsel beschermt. De vriezer is uitgerust met vijf transparante lades en twee uitneembare glazen legplanken, wat flexibiliteit biedt bij het opbergen van grotere items. Dankzij de elektronische bediening met LED-indicatie kun je de temperatuur en andere instellingen precies regelen. De invriescapaciteit bedraagt 13 kilogram per 24 uur, ruim voldoende om ook na een grote boodschappenronde alles snel in te vriezen.

Jaarlijks energieverbruik: 248 kWh
Netto inhoud: 278 liter
Bewaartijd bij stroomuitval: 15 uur
Geschikt voor schuur of garage: Nee

De JBL Tour One M3 is een over-ear-hoofdtelefoon met ANC-modus, waarin hij zoveel mogelijk omgevingsgeluiden minimaliseert om jou rustig te laten luisteren naar muziek of een podcast. JBL voorziet de hoofdtelefoon van nog veel meer functies. In deze review lees je onze ervaringen met de JBL Tour One M3 na drie weken intensief gebruik.

JBL heeft voor velen een wat stoerder imago, onder andere door de focus op krachtige luidsprekers en oordopjes en marketing gericht op een jongere doelgroep. Daar horen ook speciale hoofdtelefoons bij. De Tour One M3 is wat dat betreft een minder typisch JBL-product, want deze luxe hoofdtelefoon past qua adviesprijs (350 euro), uitstraling en functies meer bij mensen die in alle rust willen genieten. Bijvoorbeeld in de trein of in het vliegtuig. Ja, de Tour One M3 is zeker interessant voor (zaken)reizigers. Een domein waar traditioneel vooral Bose en Sony sterk in zijn.

Ontwerp en draagcomfort

De JBL Tour One M3 oogt zakelijk in zijn blauwe (getest), zwarte of zandachtige kleur en valt prettig over onze oren heen. De hoofdband is zacht en irriteert niet na een paar uur luisteren. We krijgen dan wel wat warme oren. Je kunt de bluetooth-hoofdtelefoon opvouwen. De knoppen op de schelpen voor de bediening vergen wat gewenning om op de tast te vinden, maar werken naar behoren.

©Rens Blom

Ook de meegeleverde opbergdoos is strak, sterk gebouwd en geeft een premium gevoel. In de doos zitten genoeg kabels om de hoofdtelefoon bekabeld te gebruiken, ook in het vliegtuig. Een usb-c-oplaadkabel is uiteraard ook aanwezig.

©Rens Blom

Geluidskwaliteit en ANC-modus

Heel belangrijk aan een dure hoofdtelefoon is de geluidskwaliteit. We vallen met de deur in huis: die is heel goed bij de JBL Tour One M3. De hoofdtelefoon klinkt krachtig, duidelijk en best ruimtelijk. Altijd knap aangezien de oorschelpen over je oren heen vallen en het geluid dus heel duidelijk je oren in gaat.

Wat we ook fijn vinden is dat JBL geen extra nadruk legt op de bas, iets dat het merk wel doet bij producten die meer op jongeren gericht zijn. Podcasts klinken ook lekker realistisch.

We zijn ook fan van de uitgebreide equalizer in de JBL Headphones-app die je op je smartphone kunt installeren. Wie raad weet met een equalizer, kan lekker pingelen in de app om de geluidskwaliteit van de Tour One M3 meer naar eigen hand te zetten.

©Rens Blom

De app van JBL biedt heel veel functies.

De ANC-modus is effectief in het onderdrukken van omgevingsgeluiden, vooral repetitieve geluiden als vliegtuigmotoren (wanneer we in het vliegtuig zitten) of voorbijrazende auto's (als we op circa dertig meter van een drukkere weg wandelen). We merken echter ook dat de Sonos Ace en Sony WH-1000XM5 nog beter zijn in het minimaliseren van niet-repetitieve geluiden, zoals luid pratende mensen achter je in het vliegtuig, joelende kinderen in de trein of knisperende verpakkingen in een kantoortuin. Met de JBL Tour One M3 op horen we dergelijke geluiden meer dan met de twee andere genoemde hoofdtelefoons. Voor onze volgende langere vlieg- en treinreizen kiezen we daarom liever voor een van die andere modellen. Niet omdat de accuduur van de Tour One M3 tegenvalt – die is ruim voldoende – maar vanwege de demping van omgevingsgeluid.

©Rens Blom

Accuduur

Over die accuduur gesproken: de Tour One M3 gaat zeker 35 uur mee bij het luisteren naar muziek met de ANC-modus aan. Zonder ANC komen daar nog tientallen uren bij. Opladen doet de hoofdtelefoon snel via zijn usb-c-poort. Vijf minuten opladen is goed voor ruim drie uur muziek luisteren.

Smart Tx is interessante gadget

Dan nog even over de Smart Tx, het kleine rechthoekige apparaatje dat werkt met de hoofdtelefoon. De Smart Tx heeft een accu die in de praktijk meerdere werkdagen meegaat, of langer als je de hoofdtelefoon minder vaak gebruikt. Op het aanraakgevoelige schermpje van de gadget zie je nuttige informatie over het gebruik van de hoofdtelefoon en je muziek. Je kunt ook allerlei instellingen veranderen. Met deze gadget binnen handbereik hoef je de JBL-app op je smartphone eigenlijk niet te openen.

©Rens Blom

Maar de gadget kan – gelukkig – meer. Je kunt 'm namelijk bekabeld via usb aansluiten op vele typen audiobronnen, van een computer en televisie tot het inflight-entertainmentsysteem in het vliegtuig. Na het koppelen en aanzetten van de Smart TX maakt deze automatisch verbinding met je Tour One M3 en stuurt het geluid draadloos door. Zo kun je dus een film kijken op het vliegtuigschermpje zonder dat je per ongeluk de kabel uit je hoofdtelefoon trekt als je je dekentje lekker warm om je benen vouwt.

©Rens Blom

Ook noemenswaardig is dat de Smart Tx ondersteuning biedt voor Auracast, een relatief nieuwe bluetooth-functionaliteit waarmee je geluid van één apparaat kunt streamen naar meerdere ondersteunde hoofdtelefoons, oordopjes en luidsprekers. JBL zet al langer in op Auracast, wat de Smart Tx-gadget extra nuttig maakt voor wie al andere moderne JBL-producten gebruikt.

Spreken de functies van de Smart Tx je niet aan? Je kunt de Tour One M3 los kopen voor een adviesprijs van 349 euro of in combinatie met de Smart Tx voor 399 euro. Fijn dat JBL je niet verplicht laat betalen voor een gadget die je misschien niet hoeft.

©Rens Blom

Conclusie: JBL Tour One M3 kopen?

De JBL Tour One M3 biedt premium draagcomfort, een uitstekende accuduur en krachtig geluid in een strak jasje. De ANC-modus werkt effectief, maar moet verschillende andere hoofdtelefoons voor zich dulden. Tot slot de Smart Tx: een slim ontworpen gadget waar de een veel plezier aan gaat beleven, en waar een ander geen behoefte aan heeft. Goed dat JBL de Tour One M3 met en zonder Smart Tx aanbiedt, voor een prijs vanaf 350 euro. Een stevige prijs, maar een gerechtvaardigde prijs naar onze mening.