Tweede Kamer wil helmplicht voor fatbikes: dit moet je weten

Een minimum leeftijd van 14 jaar én een helmplicht voor fatbikes: een motie daarover is op 24 september aangenomen door de Tweede Kamer. Goed nieuws, want met fatbikes gebeuren steeds vaker ongelukken, vaak met jonge slachtoffers. In dit artikel lees je waarom deze helmplicht belangrijk is – en waarom het ook en goed idee zou zijn om een helmplicht voor álle e-bikes in te voeren.

⭐ De motie Veltman en Olger van Dijk

De motie van de leden Veltman en Olger van Dijk, waarmee de Tweede Kamer op 24 september 2024 heeft ingestemd, vraagt de regering om een minimumleeftijd van 14 jaar en een helmplicht in te voeren voor fatbikes. Dit voorstel komt voort uit de toename van onveilige situaties en ongevallen met fatbikes, waarbij veel slachtoffers kinderen tussen de 10 en 14 jaar zijn. Omdat de legitimatieplicht vanaf 14 jaar handhaving makkelijker maakt, wordt een aparte wettelijke categorie voor fatbikes voorgesteld. De motie stelt voor om kenmerken zoals dikkere banden, hoger gewicht en een niet in hoogte verstelbaar zadel te gebruiken om fatbikes te onderscheiden van elektrische fietsen.
Wat er gaat gebeuren nu de motie is aangenomen, is nog niet duidelijk. Eventuele maatregelen zullen minimaal nog een aantal maanden op zich laten wachten. Minister Madlener moet zich nog beraden op een formele reactie. Blijken aparte regels voor fatbikes wettelijk niet mogelijk, dan zal de minister dat eerder laten weten aan de Tweede Kamer.

Wat is een fatbike?

Een fatbike is een e-bike die qua uiterlijk sterk doet denken aan een snorfiets of scooter. Dit komt door de brede, dikke banden en de buddyseat. Hoewel de zithouding niet ideaal is voor fietsen en het trappen daardoor soms onnatuurlijk kan aanvoelen, zorgen de juiste ondersteuning en het juiste aandrijfsysteem toch voor een plezierige rijervaring.

Fatbikes zijn vooral populair onder jongeren omdat ze lijken op snorfietsen, maar je geen helm hoeft te dragen. Sinds 1 januari 2023 geldt de helmplicht in Nederland wel voor snorfietsers. Deze verplichting geldt voor voertuigen die sneller dan 25 km/u kunnen rijden. Omdat fatbikes vaak niet in deze categorie vallen, zijn ze aantrekkelijk voor jongeren: wél de uitstraling en snelheid van een snorfiets, maar níet de bijkomende regels. En daar zit de zorg.

Lees ook: Hier moet je op letten bij het kopen van een fatbike

©Glaserfotografie.de

Helmplicht voor fatbikes: een goed idee

Het aantal (ernstige) ongevallen met fatbikes onder jongeren (en met e-bikes onder ouderen trouwens) is recent flink gestegen. De fatbikes kunnen hogere snelheden bereiken en hebben vaak een zwaardere constructie, wat de impact van een ongeluk vergroot.

Fatbikes een aparte categorie?

Minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat heeft aangegeven dat hij moeilijkheden ziet bij de invoering van deze nieuwe regels. Volgens de minister is het namelijk moeilijk om aparte regels voor fatbikes te maken, omdat het lastig is om deze duidelijk te onderscheiden van andere elektrische fietsen. Fatbikes vallen momenteel onder dezelfde regels als elektrische fietsen, zonder kenteken, helmplicht of minimumleeftijd. Regels kúnnen, stelt hij, mits die gaan gelden voor alle elektrische fietsen, dus niet alleen voor fatbikes.

Voordelen van de helmplicht voor fatbikes en e-bikes:

• Meer veiligheid in het verkeer: Door een helmplicht in te voeren voor fatbikes en e-bikes, kan de veiligheid op de weg aanzienlijk verbeteren. Helmen bieden bescherming tegen hoofdletsels bij ongevallen.

• Iedereen veilig op de fiets: Op wat voor (elektrische) fiets je ook rijdt: een helm kan levens redden. Het is belangrijk om de veiligheid voor álle fietsers te waarborgen.

• Meer aandacht voor veiligheid: Door een helmplicht in te voeren, worden fietsers zich bewuster van de risico's. Dat leidt tot veiliger gedrag in het verkeer – en dat leidt weer tot minder ongelukken.

Nadelen van de helmplicht:

• Kosten: De aanschaf van een helm kan een extra financiële last zijn voor sommige gebruikers.

• Praktische bezwaren: Niet iedereen vindt het prettig om een helm te dragen, wat kan leiden tot minder gebruik van de fiets. Dit gebeurde ook in Australië en Nieuw-Zeeland na de invoering van de helmplicht, waarbij overigens ook de minder ontwikkelde infrastructuur een rol kan hebben gespeeld.

• Handhaving: Het handhaven van de helmplicht kan lastig zijn vanwege de toenemende werkdruk bij politie en handhavers, wat ertoe kan leiden dat kinderen hun helm vaker thuislaten.

©Maitree.B Hin255

Nog beter: een helmplicht voor álle fietsers

Een uniforme helmplicht voor alle fietsers maakt de handhaving eenvoudiger, omdat er dan geen onderscheid meer is tussen verschillende soorten voertuigen. Dit zorgt voor meer duidelijkheid, verhoogt de verkeersveiligheid en helpt letsel te verminderen. De angst dat een helmplicht leidt tot minder fietsers, zoals eerder gebeurde in Nieuw-Zeeland en Australië, lijkt in Nederland minder terecht, dankzij de goede fietsinfrastructuur die het fietsen juist aantrekkelijk maakt.

Het invoeren van een helmplicht voor alle fietsers zou kunnen bijdragen aan een breder veiligheidsbewustzijn en betere bescherming voor iedereen die de weg opgaat. Toen de gordel werd ingevoerd was er ook weerstand; inmiddels weten we met z'n allen dat het zo ontzettend veel verkeersslachtoffers scheelt.

Soorten helmen en hun kosten

We schreven eerder een artikel over hoe je de juiste fietshelm kiest: Fietshelm voor e-bikers: wachten op verplichting of nu al opzetten?

Conclusie

De helmplicht voor fatbikes en e-bikes lijkt een slimme stap om de veiligheid te vergroten en ongevallen te verminderen. Minister Madlener stelt dat aparte regels voor fatbikes weinig zin hebben en pleit voor één set maatregelen voor alle elektrische fietsen. Hoewel er nadelen en praktische bezwaren zijn, wegen de voordelen van meer veiligheid zwaarder. Bij de invoering van de gordelplicht was er ook weerstand, maar inmiddels weten we dat dit duizenden levens per jaar redt. De keuze lijkt dus logisch. De slogan 'Gebruik je kop – helm op' past hier prima bij.