ID.nl logo
Elektrische auto opladen 2.0: Dit is de ChargeArm
Š PXimport
Mobiliteit

Elektrische auto opladen 2.0: Dit is de ChargeArm

Wil je je elektrische auto opladen, dan moet de oplaadkabel misschien over de stoep leggen. Dat mag wettelijk gezien niet en is onhandig en onveilig, maar wat is het alternatief? Een Nederlandse start-up heeft de ChargeArm ontwikkeld, een uitklapbare paal met de weggewerkte oplaadkabel waar voetgangers onderdoor lopen. Tijd voor een diepte-interview.

Om de oprichting van ChargeArm en de propositie van het gelijknamige product te begrijpen, is het belangrijk om te weten welke regels er gelden rondom het (thuis) opladen van je elektrische auto. De drie bedenkers van ChargeArm – de voor dit artikel geïnterviewde Maurits Teunissen hoort daar niet bij – rijden al een tijd elektrisch en stuitten op het ‘probleem’ van het opladen van de auto. “Ik zeg probleem tussen aanhalingstekens, want dat is het natuurlijk niet. Maar dat dreigt het wel te worden”, zegt Teunissen in gesprek met PCM. Een gesprek dat vanwege de coronasituatie destijds via een videoverbinding plaatsvindt, waardoor de auteur de ChargeArm niet in het echt heeft kunnen bekijken.

Teunissen: “De bedenkers van ChargeArm constateerden dat als je de auto voor de deur parkeert, want dat is het meest praktisch, je een snoer over de stoep hebt lopen. Een aantal gemeenten gedoogt dit, maar het is bij wet niet toegestaan. In de landelijk geldende Algemene Plaatselijke Verordening staat heel duidelijk beschreven dat obstakels op de stoep verboden zijn.” Dat is vooral om de stoep veilig en toegankelijk te houden voor mensen met bijvoorbeeld een rollator of rolstoel, of slechtzienden en blinden. Zij ondervinden praktische hinder van kabelgoten en matten die oplaadkabels afdekken.

Kun je een laadpaal thuis laten plaatsen? Check hier het aanbod bij Coolblue.

Over Maurits Teunissen

Maurits Teunissen is ÊÊn van de vijf initiatiefnemers van ChargeArm. Hij houdt zich met name bezig met de marktontwikkeling van het bedrijf, waaronder het zoeken naar distributiekanalen voor het product. Ook doet hij regelmatig namens ChargeArm het woord naar de media toe. Teunissen is een ondernemer die ook voor andere klanten werkt. Zo is hij medeoprichter van StyleShoots, dat fotostudio-apparatuur verkoopt aan bedrijven als Nike, G-Star en Macy’s. Teunissen werkte in het verleden onder meer voor Apple. Hij woont in de omgeving van Haarlem. Of hij ook in een elektrische auto rijdt? “Nog niet, maar binnenkort wel.”

Tegels lichten

Tegels lichten om een oplaadkabel in de grond te graven en de tegels terugleggen mag ook niet. Teunissen: “Dat begrijp ik ook wel, want in de grond liggen al allerlei leidingen en kabels. Als jij daar je oplaadkabels dwars over legt en de graafmachine stuit erop als er een gasleiding vervangen moet worden, dan is de grootst mogelijke ellende daar. Het modificeren van de stoep is op eigen beweging niet mogelijk, dat hebben we wettelijk zo geregeld. De kabel over de stoep mag dus ook niet, dus wat kan er wel? 

Dat zette de drie mannen uit Haarlem aan het denken: wat als we de oplaadkabel niet over de grond maar door de lucht laten gaan? Dat stuit op een uitdaging genaamd zwaartekracht, want een kabel valt uit zichzelf naar beneden. Zo is al schetsend het idee ontstaan van een uitklapbare giek met een snoer erdoorheen die de stoep overspant zodat je er vrij onderdoor kunt bewegen.”

Ontstaansgeschiedenis

Achter ChargeArm zitten drie industrieel ontwerpers uit Haarlem, die Teunissen erbij haalden voor de marktontwikkeling en een vijfde collega aantrokken voor de internationale ambities. Het idee voor de ChargeArm is ruim anderhalf jaar geleden ontwikkeld, waarna het team drie prototypes liet maken door Nederlandse fabrieken. De intrede van het coronavirus maakte het volgens Teunissen moeilijker om ter plekke uit te leggen hoe ChargeArm zaken als de aarding en coating wilde. Na het vinden van een fabriek die de gewenste ChargeArm kon produceren en de oprichting van ChargeArm BV op 1 april 2021 is de start-up in augustus de markt opgegaan. Niet als eerste product in zijn soort, want in BelgiÃĢ deed een ondernemer iets vergelijkbaars. 

Teunissen noemt dat idee ‘heel mooi’ en zegt alle ontwikkelingen toe te juichen, maar voegt er aan toe: “Wij hebben wel een patent lopen op wat wij aan het doen zijn, vooral om ons idee te beschermen.” Hij spreekt van een ‘typische lancering van een nieuw product in een bestaande markt.’ Hij verklaart: “Elektrische auto’s kennen we inmiddels allemaal wel, maar het opladen geeft veel mensen nog een brr-gevoel. Want er komt een wirwar van aanbieders bij kijken, maar de meeste gemeenten staan aan de zijkant en kijken toe omdat ze niet goed weten wat ze ermee moeten.

ŠPXimport

Elektrische auto’s kennen we inmiddels allemaal wel, maar het opladen geeft veel mensen nog een brr-gevoel

-

Te weinig laadpalen

Teunissen weet wel wat gemeenten kunnen doen: niet alles verbieden en zich passief opstellen, maar meedenken aan oplossingen. Het aantal publieke laadpalen blijft in de praktijk namelijk achter bij het aantal Nederlanders dat een elektrische auto neemt. Al twee jaar lang komen er wekelijks in Nederland minder dan twintig laadpalen bij, oftewel nog geen duizend per jaar. Dat terwijl er jaarlijks meer dan zestigduizend elektrische auto’s nieuw op kenteken gezet worden. Teunissen verwacht daarom op termijn meer teleurstellingen en ruzies bij publieke laadladen en ziet de oplossing in het privÊdomein. Thuis opladen via een eigen laadbox – die je eenmalig zelf aanschaft – is namelijk flink goedkoper dan opladen via een publieke laadpaal. Uitwijken naar razendsnelle opladers van commerciÃĢle bedrijven kan alleen langs grote wegen, en dergelijke opladers zijn prijzig. ChargeArm wil met zijn uitklapbare paal meer mensen aan een thuislader krijgen.

Op zoek naar een laadpaal om je auto thuis op te laden en kosten te besparen?

Coolblue geeft advies over laadpalen

ŠPXimport

De ChargeArm

Tijd om in te zoomen op de ChargeArm, een weersbestendige aluminium paal waar je je eigen laadbox met bijbehorende oplaadkabel aan bevestigt. De laadbox krijgt zijn stroom vanuit je meterkast in huis. Teunissen: “Wie een voortuin heeft, kan de ChargeArm nabij de stoep plaatsen. De Nederlandse stoep is meestal tussen de zes en acht tegels breed. Als jouw gevel direct aan de stoep grenst omdat je geen tuin hebt, dan kun je de ChargeArm tegen de gevel aanschroeven en klapt hij uit van de muur als je hem gebruikt. Het voordeel hiervan is dat je zelf kunt bepalen hoe hoog je de ChargeArm monteert, bijvoorbeeld op 2,75 meter hoogte. Ingeklapt hangt de ChargeArm (nagenoeg) op je eigen terrein. Uitgeklapt hangt hij boven de stoep op – van paal tot uiteinde – 195 tot 245 centimeter hoogte. Voetgangers en skateboarders kunnen er dus gewoon onderdoor, aldus Teunissen. 

De spanwijdte van de ChargeArm is 228 centimeter, genoeg voor die stoep van zes tot acht tegels. Teunissen is niet bang dat een ChargeArm ten prooi valt aan vandalisme. “Onderzoek wijst uit dat een elektriciteitssnoer niet direct vandalisme uitlokt omdat men bang is voor de schok die je krijgt als je de kabel kapottrekt. Mocht je tÃŗch aan de giek willen trekken, dan veert-ie mee naar beneden en net zo hard weer omhoog, want er zit geen weerstand in.” De ChargeArm veert – net als een wolkenkrabber – een heel klein beetje mee, maar draait niet, aldus Teunissen. Wie verhuist, kan de ChargeArm volgens Teunissen loshalen en meenemen.

Zonwering

Een interessant concept, maar ook eentje waar vragen over te stellen zijn. Niet per se met betrekking tot het uitzicht van eventuele overburen, maar vooral over het uitklappen boven de stoep. Is dat veilig? Absoluut, zegt Teunissen. Is de paal duurzaam? ChargeArm is ervan overtuigd en biedt vijf jaar garantie. Maar is de ChargeArm ook wettelijk toegestaan? Daar is nog geen jurisprudentie over. ChargeArm heeft vooraf juristen onderzoek laten doen naar de relevante wetgeving. Teunissen: “Wat ons betreft overstijgt ChargeArm de zonnewering niet in werking en argumentatie, namelijk voor privaat gewin. Zonnewering hangt aan de muur en overspant de stoep als de zon schijnt, zonder dat voetgangers er last van hebben. Daarna klap je de zonnewering weer in. 

ChargeArm overspant de stoep tijdens het opladen van de auto zonder dat voetgangers er last van hebben, en daarna klap je de ChargeArm weer in. Deze argumentatie houden we aan bij beleidsmakers, maar zij weten het nog niet zo goed. Maar je kunt niet blijven verbieden en geen alternatief bieden, dat is natuurlijk heel slecht beleid.”

ŠPXimport

Vieze handen

De ChargeArm is niet alleen ontwikkeld om de stoep vrij en dus veilig te houden, maar ook om het oplaadgemak van de elektrische autorijder te vergroten. Wie nu een kunststof drempel of mat gebruikt om de kabel op de stoep af te dekken, is volgens Teunissen niet duurzaam bezig. “Los van het feit dat de kabel netter is weggewerkt met ChargeArm, levert deze toepassing ook veel meer gebruiksgemak op. Een kabel die bloot over de stoep ligt, wordt met name in de herfst en winter smerig door regen en andere weersomstandigheden. Dat levert je niet alleen vieze handen op, want door het slepen en opbergen slijt de kabel ook sneller. 

Elke oplaadkabel heeft een datakabel, dat een klein en redelijk kwetsbaar contactpunt heeft. Dit contactpunt communiceert aan de oplader dat de auto kan opladen en aan de auto dat de oplader er ook klaar voor is. Als dat contactpunt kapot is, functioneert de complete oplaadkabel niet meer en moet je dus een nieuwe oplaadkabel kopen.” Teunissen noemt de ChargeArm daarom een investering. Het apparaat werkt de oplaadkabel weg en houdt hem zo schoon en kreukvrij, waardoor de kabel volgens hem nauwelijks slijt. “EÊn van de ontwerpers zei: dit is iets dat je pas door gaat hebben als je het gaat gebruiken.”

Made in Holland

Op de ChargeArm-website staat een ‘Made in Holland’-label. Wat kan Teunissen daarover vertellen? “Dat we daar retetrots op zijn. We maken alles in Nederland. We hadden de ChargeArm ook best wat goedkoper kunnen maken door hem per boot uit China te laten komen, maar dan hadden we een CO2-uitstoot gecreÃĢerd die ongeveer vier keer groter is dan de paal. Wij maken de ChargeArm in Nederland van gerecycled aluminium en laten het fabriceren met een zo klein mogelijke CO2-footprint. Als je elektrisch gaat rijden, doe je dat waarschijnlijk uit een bepaalde overtuiging en wij maken dit ook uit een bepaalde overtuiging in Nederland.”

Dit is iets dat je pas door gaat hebben als je het gaat gebruiken

-

Kosten

Wie interesse heeft in een ChargeArm, moet met een aantal zaken rekening houden. ChargeArm verkoopt de paal namelijk niet rechtstreeks aan consumenten, alleen aan geautoriseerde installateurs. De ChargeArm zelf kost 1200 euro. Teunissen: “Als je interesse hebt, kun je een installateur langs laten komen voor een vrijblijvende offerte van de ChargeArm inclusief plaatsing. Hoe duur de plaatsing is, hangt onder meer af van de diepte en inrichting van je tuin. Maar ook van waar in huis je stoppenkast hangt en of die een driefase-aansluiting heeft.”

ŠPXimport

Gemeenten aan boord krijgen

Het blijkt lastig om gemeenten te interesseren voor het onderwerp. ChargeArm heeft zoals gezegd juristen het concept van de uitklapbare paal laten onderzoeken en toetsen en wil zijn visie graag voorleggen aan gemeenten om aan te haken op de lokale beleidsvorming. “We bellen en mailen wat af, maar het is niet gemakkelijk om met gemeenten in gesprek te gaan”, zegt Teunissen. Het kÃĄn wel lukken, zo bewijst het contact met de gemeente Haarlem. De wethouder zei maanden terug in regionale media graag het gesprek aan te willen gaan met de bedenkers van ChargeArm. Inmiddels zijn er afspraken gemaakt voor een eerste overleg met de wethouder, zegt Teunissen. “Heel hoopgevend allemaal.”

Toekomstplannen

Gevraagd naar de plannen voor 2022 antwoordt Teunissen: “Wij hebben heel veel belangstelling uit het buitenland. Met name uit Engeland en BelgiÃĢ. De Belgische stedelijke gebieden lijken veel op die in Nederland dus in die zin snappen we die belangstelling. Uit Engeland komt de belangstelling vooral uit de regio ‘Greater London’, waar veel mensen dicht op elkaar wonen en waar het verboden is om kabels over de stoep te leggen. Men zoekt daar dus naarstig naar alternatieven.” Vandaar dat ÊÊn van de vijf ChargeArm-medewerkers zich bezighoudt met de internationalisering. Teunissen bevestigt desgevraagd dat ChargeArm de productie in Nederland kan opschroeven voor internationale leveringen. Hij verwacht geen langere levertijden, mede omdat het bedrijf mikt op kopers van een nieuwe elektrische auto. Die moeten vaak een paar maanden wachten op hun auto. “Onze levertijd via een installateur is op dit moment een week over vier.”

Op zoek naar een laadpaal om je auto thuis op te laden en kosten te besparen?

Coolblue geeft advies over laadpalen
â–ŧ Volgende artikel
Review Bosch Serie 6 Air Fryer – Comfortabel heteluchtfrituren
Š Bosch
Huis

Review Bosch Serie 6 Air Fryer – Comfortabel heteluchtfrituren

Met zijn elegante touchscreen, ruime kijkvenster en geïntegreerde verlichting is de Bosch Serie 6 Air Fryer een heuse blikvanger. Naast het oog willen je smaakpapillen natuurlijk ook wat. We voelden deze stijlvolle airfryer een aantal weken aan de tand. Lees hier onze ongezouten mening.

Uitstekend
Conclusie

De Bosch Serie 6 Air Fryer biedt veel waar voor zijn prijs van 169,99 euro. Merken als Ninja, Inventum en Tefal zijn vaak iets goedkoper, maar dit model heeft handige extra's zoals een kijkvenster en verlichting om het kookproces te volgen. Schoonmaken gaat snel en de gerechten smaken goed. Minpunt: er zit geen fysiek receptenboek bij.

Plus- en minpunten
  • Ruime capaciteit
  • Duidelijke touchscreen
  • Gebruiksvriendelijk
  • Maakt relatief weinig geluid
  • Groot kijkvenster
  • Ingebouwde verlichting
  • Schoonmaken kost weinig tijd
  • Vaatwasserbestendige onderdelen
  • Knapperige maaltijden
  • Stroef sluitsysteem
  • Na afwassen vocht in kijkvenster
  • Frietjes verschillen van kleur
  • Geen receptenboek

Dankzij een riante capaciteit van 7,2 liter is de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) geschikt voor gezinnen. Naast de airfryer zelf levert de Duitse fabrikant een grillrooster en vijf vleesspiesjes mee. Dit grillrooster komt ook van pas als je gerechten wilt 'stapelen'. Kortom, keukenprinsen en -prinsessen kunnen er alle kanten mee op. Na het uitpakken kan de kok van dienst er vrijwel meteen mee aan de slag. Je dient wel eerst even het handvat op het mandje te monteren, maar dat is vanwege het kliksysteem zo gepiept. De behuizing weegt nog geen 6 kilo, waardoor je deze airfryer van 30,9 × 31,4 × 38,8 centimeter relatief makkelijk meeneemt, mocht dat nodig zijn.

ŠMaikel Dijkhuizen

De inhoud van de productdoos.

Kookinstellingen kiezen

Het touchscreen bevat duidelijke pictogrammen voor patat, kip, vlees, vis, groente, gebak en brood. Daarnaast is er een warmhoudfunctie. Zodra je op een van de pictogrammen tikt, selecteert het apparaat de bijbehorende temperatuur en kooktijd. Het kan eigenlijk niet misgaan. Vanzelfsprekend pas je deze automatische instellingen naar eigen inzicht aan. Gebruik hiervoor de plus- en minknoppen. Kies hierbij tussen een temperatuur van minimaal 40 en maximaal 200 graden Celsius. Dat gaat in stapjes van vijf graden. Het opgegeven uitgangsvermogen bedraagt 1800 watt. Wanneer er een kookprogramma is gestart, komt het geluidsniveau uit op zo'n 63 decibel. Dat valt erg mee, zodat je in de keuken gelukkig nog gewoon een gesprek kunt voeren.

ŠMaikel Dijkhuizen

Bepaal op het overzichtelijke aanraakpaneel welk gerecht je wilt bereiden.

Eten bereiden

Op de bodem van het mandje bevindt zich een uitneembaar rooster. Hierop plaats je rechtstreeks een flinke lading friet, snacks of groente. Voor het bereiden van vlees kun je eventueel ook het bijgesloten grillrooster gebruiken. Een minpunt is het ietwat stroeve sluitsysteem voor het mandje. De onderzijde bevat weliswaar antislipvoetjes, maar het apparaat glijdt evengoed (te) makkelijk over het keukenblad. Hierdoor is het noodzakelijk om de achterkant van de behuizing met ÊÊn hand tegen te houden als je het mandje in het apparaat duwt. Zeker wanneer het apparaat al warm is, is dat niet zo prettig.

Dankzij het kijkvenster houd je de voortgang van het gerecht nauwlettend in de gaten. Tik je op het pictogram met het lampje, dan gaat de verlichting ongeveer tien seconden branden. Voor diverse kookprogramma's activeert de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) het zogeheten Shake-alarm. Je hoort dan om de zoveel minuten een piepend geluid. Na het schudden van het mandje gaat het kookproces weer verder.

ŠMaikel Dijkhuizen

Beoordeel via het kijkvenster in hoeverre de patat al klaar is.

Knapperige gerechten

Net als de meeste airfryers heeft ook dit exemplaar boven in de behuizing een verwarmingselement en ventilator. Deze fan blaast de hete lucht omlaag. Volgens de fabrikant heeft deze airfryer voldoende power om vijf porties friet klaar te maken. Dat blijkt ook in de praktijk. Het bereiden van 750 gram patat is bijvoorbeeld geen enkel probleem. Leg daarnaast gerust tien kroketten in de mand, want ze worden stuk voor stuk warm. Bosch claimt dat je gerechten zonder voorverwarmen kunt klaarmaken, maar neem deze belofte met een flinke korrel zout. Voor een knapperig resultaat is het namelijk wel degelijk nodig om de airfryer voor te verwarmen. Daarnaast is goed schudden essentieel, anders worden de frietjes niet gelijkmatig gaar.

Verder zien we een verschil in kleur, maar gelukkig smaken ook de ietwat bleke patatjes prima. Na de maaltijd ben je weinig tijd kwijt met schoonmaken. De gladde buitenkant bevat geen knoppen die uitsteken, waardoor je de behuizing vlot kunt afnemen. Verder zijn alle losse onderdelen vaatwasserbestendig. Was je het mandje handmatig af, dan belandt er soms wel wat water of sop in de loze ruimte van het kijkvenster. Dit kijkvenster bestaat namelijk uit twee 'plaatjes' van transparante kunststof. Overigens trekt dat vocht snel weg.

ŠMaikel Dijkhuizen

Een behoorlijke ventilator boven in de behuizing blaast de hete lucht rond.

ŠMaikel Dijkhuizen

In de ruime mand passen met gemak tien kroketten.

Bosch Serie 6 Air Fryer kopen?

De Bosch Serie 6 Air Fryer heeft een goede prijs-kwaliteitverhouding. Merken als Ninja, Inventum en Tefal produceren weliswaar vergelijkbare airfryers tegen een iets lagere aanschafprijs, maar toch vinden we de adviesprijs van 169,99 euro gerechtvaardigd. Dit apparaat beschikt tenslotte over enkele extra's die veel andere producten niet hebben. Zo volg je met het kijkvenster en de verlichting het kookproces op de voet. Bovendien maak je de airfryer inclusief alle accessoires binnen mum van tijd schoon. Ook niet onbelangrijk; de gerechten smaken prima! Jammer genoeg levert Bosch geen fysiek receptenboek mee.

â–ŧ Volgende artikel
🍂 Voorbereiden op de herfst: deze tuintaken doe je in september
Š Elena Elisseeva
Huis

🍂 Voorbereiden op de herfst: deze tuintaken doe je in september

Het is september, en dat betekent dat de nazomer ten einde loopt. Het licht wordt zachter, de avonden koeler en veel planten maken zich klaar voor de herfst. Dit is de maand om nog nieuw groen te planten, vaste planten te verjongen en hagen bij te knippen. Ook het gazon, de moestuin en de vijver vragen nu aandacht. Met een paar gerichte klussen zorg je dat je tuin gezond de herfst en winter ingaat.

In dit artikel ontdek je welke tuinactiviteiten je in september mag doen: 🍂 Dit kun je zaaien en planten in september 🍂 Haal de snoeischaar maar tevoorschijn 🍂 Extra snoeitips 🍂 Planten en gras in september 🍂 Blad ruimen 🍂 Werk in de moestuin

Lees ook: Van januari tot en met december: dit doe je elke maand in de tuin

Dit kun je zaaien en planten in september

In september kan er nog veel de grond in. Bosanemonen, herfst- en winterakonieten en cyclamen doen het goed wanneer je ze nu plant, net als groenblijvers die de tuin ook in de koude maanden kleur geven. Koop je een boom, let er dan op dat het blad nog stevig en fris oogt. Een boompje dat al kaal aan het worden is, kun je beter niet planten.
Wie volgend voorjaar een bloemenzee wil, zaait in deze periode korenbloemen, goudsbloemen en klaprozen. Ook vaste planten die al jaren op dezelfde plek staan, kun je nu delen om ze te verjongen. Wil je een groenblijver verplaatsen, dan is dit de juiste tijd: de grond is nog warm genoeg voor de wortels om zich goed te herstellen.

ŠLeika production

Haal de snoeischaar maar tevoorschijn

Veel planten kun je nu nog een knipbeurt geven. Begin bij kuipplanten die buiten staan, want snoeiwonden genezen beter in de buitenlucht. Ook hagen kun je in september mooi in vorm brengen. Werk van onder naar boven en knip ze licht taps toe, zodat ook de onderste takken voldoende licht krijgen. Geef daarna wat compost zodat de haag sterk de winter ingaat.
Lavendel kort je ongeveer tien centimeter in, de Japanse wijnbes die vrucht heeft gedragen knip je helemaal terug en hortensia's ontdoe je van de stugge bloemen. Bij bomen en struiken verwijder je aangetast blad. Daarnaast is het slim om wekelijks uitgebloeide bloemen van dahlia's, rozen en andere zomerbloeiers weg te knippen. Zo blijft de tuin verzorgd en verklein je de kans op ziektes.

ŠSKT Studio

Extra snoeitips

Kies voor een droge dag, zonder felle zon en zonder dreigende vorst. Snoei net boven een knop. Wijst die naar binnen, dan groeit de nieuwe tak ook die kant op. Een knop die naar buiten wijst zorgt ervoor dat de tak zich die richting op ontwikkelt.

Lees ook: Welke snoeischaar voor welke tuinklus?

Planten en gras in september

Sommige planten hebben juist nu extra zorg nodig. Camelia's en rododendrons vormen in september hun knoppen voor volgend jaar en hebben daarom voldoende water nodig. Tweejarige planten zoals vingerhoedskruid kun je verplaatsen naar een nieuwe plek in je tuin. Hoge bloeiers als zonnebloemen, dahlia's en herfstasters geef je steun, zodat ze niet bezwijken onder de eerste herfststormen.
Het gazon vraagt een andere aanpak dan in de zomer. Maai het gras wat hoger en zaai waar nodig bij. Verticuteer eerst om mos en dood gras te verwijderen. Kies een zaadmengsel dat past bij zon of schaduw, afhankelijk van de ligging van je tuin. Heb je in augustus niet bemest, dan is dit hÊt moment om dat alsnog te doen. Vul kuilen aan en houd je terras vrij van onkruid en mos.

Blad ruimen

In september beginnen bomen hun bladeren te verliezen. Laat ze niet liggen op het gazon, want daardoor krijgt het gras te weinig lucht en licht en kunnen schimmels ontstaan. Ook in de vijver kan blad problemen geven doordat het zuurstofgehalte van het water afneemt. Houd daarom gazon, terras en vijver zoveel mogelijk bladvrij.

Werk in de moestuin

Ook in de moestuin valt er nog genoeg te doen. Boontjes moeten tijdig worden geplukt om taaie peulen te voorkomen. Tomaten die nog groen zijn leg je op een zonnige plek zodat ze verder kunnen rijpen. September is ook de maand van de appel- en perenoogst. Maak er compote, sap of een taart van, of bewaar ze op een koele plek. Verder kun je winterpostelein en raapstelen zaaien, zodat je later in het seizoen nog kunt oogsten.

Mooie appeloogst?

Tijd voor appeltaart!