Met de opkomst van de elektrische auto zijn er ook een hoop nieuwe termen en jargon bij gekomen. Sommige, zoals EV of laadpas, spreken inmiddels voor zich. Maar weet jij waar BEV voor staat? Wat range anxiety is, of wat er bedoeld wordt met SOC? Deze woordenlijst helpt je – letterlijk – op weg.

AC-lader

Manier van opladen via een regulier stopcontact met wisselstroom (AC). Dit is een langzamere maar goedkopere oplaadmethode, geschikt voor thuis of op kantoor waar de auto langere tijd blijft staan. Afhankelijk van de laadpaal én de lader in de auto ligt het laadvermogen tussen 3,7 en 22 kW. Veruit het meest voorkomende vermogen is 11 kW (3-fase 16A).

Actieradius

De maximale afstand die een elektrische auto theoretisch kan afleggen op een volledig opgeladen batterij, volgens de fabrikant. De werkelijke actieradius kan afwijken door factoren als de grootte van de accu, je rijstijl, de temperatuur, wind, hoogteverschil, gebruik van airco/verwarming, enzovoorts.

Afstandsbediening

Functie waarbij diverse instellingen van de elektrische auto op afstand kunnen worden bediend via een app. Denk daarbij aan het voorverwarmen/voorkoelen van de auto, checken van het batterijniveau, laden aan-/uitzetten, enzovoorts.

©Summit Art Creations - stock.ado

AWD (All-Wheel Drive)

Vierwielaandrijving waarbij alle vier de wielen worden aangedreven door (meestal) twee elektromotoren. Dit verbetert de tractie en wegligging, vooral op gladde ondergronden. Veel automerken bieden AWD aan; dit zijn vaak de luxere uitvoeringen met ook een groter accupakket voor meer range. Ook is het trekgewicht bij AWD-versies vaak hoger.

BEV (Battery Electric Vehicle)

Volledig elektrische auto met accupakket die wordt aangedreven een of meer elektromotoren. Er is geen verbrandingsmotor aanwezig.

Brandstofcelvoertuig

Een voertuig met elektromotoren en soms een (kleine) accu waarbij de benodigde elektrische energie wordt opwekt door middel van een chemische reactie tussen waterstof en zuurstof in een brandstofcel. Het enige bijproduct is water. De benodigde waterstof tank/laadinfrastructuur is nog zeer beperkt.

DC-lader

Snellader voor elektrische auto's die gebruikt maakt van gelijkstroom (DC) in plaats van wisselstroom. Doordat het voltage en de stroomsterkte bij DC-laden veel hoger is dan bij AC-laden, laadt de batterij veel sneller op. Afhankelijk van de laadsnelheid van de DC-lader, de laadsnelheid van het accupakket van de auto, de omstandigheden (temperatuur) en grootte van het accupakket, is de accu binnen 15-40 minuten van 20% naar 80% opgeladen. DC-laders zijn voornamelijk te vinden langs snelwegen, maar ook in industriegebieden zie je ze steeds vaker.

©Fastned | https://fastnedcharging.com/

Elektromotor

De motor die een elektrische auto aandrijft op de aangedreven wielen. Deze wordt van stroom voorzien door de batterij. De meeste elektrische auto’s hebben één of twee elektromotoren. Sommige (sportieve) EV’s hebben er zelfs drie of vier. Dan wordt elk wiel apart aangedreven.

EPA

De Environmental Protection Agency van de Verenigde Staten test het officiële brandstofverbruik, de actieradius en efficiëntie van nieuwe voertuigen op de Amerikaanse markt.

EV (Electric Vehicle)

Overkoepelende term voor een voertuig dat wordt aangedreven door een elektromotor die energie haalt uit een oplaadbare batterij of brandstofcel, in plaats van een verbrandingsmotor.

Homecharger

Een laadpunt voor thuis om de elektrische auto 's nachts of overdag op te laden. Meestal met een AC-lader van 3,7-22 kW.

HUD (Head-Up Display)

Een display dat belangrijke rij-informatie zoals snelheid en navigatie-aanwijzingen weergeeft op of projecteert op de voorruit, zodat de bestuurder zijn blik niet van de weg hoeft af te wenden.

©Gorodenkoff Productions OU

Inductieladen

Een oplaadmethode zonder kabel, waarbij het accupakket draadloos wordt opgeladen via een elektromagnetisch veld. Nog een opkomende technologie zonder grote verspreiding. Nadelen zijn nog hoog laadverlies en relatief lage laadsnelheid.

kW (kilowatt)

De meeteenheid voor het elektrisch vermogen, bijvoorbeeld het laadvermogen dat een accu of lader maximaal aankan of het vermogen van de elektromotor in een auto.

kWh (kilowattuur)

De meeteenheid voor de hoeveelheid elektrische energie. Bijvoorbeeld de opslagcapaciteit van een batterij of het gemiddelde verbruik van een elektrische auto. Hoe hoger de opslagcapaciteit, hoe groter de potentiële actieradius. Hoe hoger het gemiddelde verbruik, hoe lager de potentiële range.

Laadmodus

EV's bieden meestal verschillende laadmodi aan om te kiezen hoe snel of langzaam de batterij wordt opgeladen, bijv. snel, normaal, langzaam (om stroomsterkte bij het laden te beperken). Het beperken van de laadstroom is handig om de elektrische installatie thuis of van openbare laadpalen niet te veel te belasten, zodat er vermogen overblijft voor andere elektrische verbruikers of om zoveel mogelijk op de opgewerkte zonne-energie te laden. Moet je snel weer weg of wil je zo snel mogelijk weer een volle accu hebben, zet dan de laadstroom op maximaal. Dan heb je ook nog eens de minste laadverliezen.

Laadcapaciteit/laadniveau

De hoeveel energie die in een accu zit. Meestal uitgedrukt in een percentage van de maximale capaciteit. 100% is een volle accu, 50% een halfvolle accu en 10% of lager een lege accu. In de meeste gevallen wordt aangeraden om de accu niet continue (maar wel regelmatig) tot 100% te laden en bij een laadniveau van 10% of lager gelijk weer op te laden.

Laadpaal

Een openbaar of semi-openbaar oplaadstation waar elektrische auto's hun batterij kunnen opladen. Dit kunnen zowel AC- als DC-laders zijn. Meestal heb je een laadpas, betaalpas of een app nodig om de laadsessie te kunnen starten. Kijk bij onze partner LaadpaalTop10 om een voor jou geschikte laadpaal te vinden.

Laadpas

Pas met RFID-chip erin die je nodig hebt om een laadsessie te starten bij een laadpaal. Door die chip weet de uitbater van de laadpaal waar de factuur voor de laadsessie naartoe moet. Er zijn heel veel aanbieders die allemaal hun eigen tarieven hanteren en het maakt ook uit in welk land je wilt laden. Kijk bij onze partner LaadpasTop10 welke laadpas voor jouw gebruik het meest interessant is. Laadpassen heb je overigens ook in de vorm van een ‘laaddruppel’: de RFID-chip zit dan verwerkt in een handzaam stukje plastic dat je makkelijk aan je sleutelbos kunt hangen.

Laadpoort

De plaats op de auto waar de laadkabel wordt aangesloten om de batterij op te laden. Je vindt de laadpoort vaak aan de voorkant of zijkant achter het achterportier. Bij veel plug-in hybride auto’s zit de laadpoort aan een van de zijkanten tussen voorportier en voorwiel.

Laadstatus

De status van de laadpaal. Hieraan kun je zien of een laadpaal beschikbaar of bezet is, en met welke eventuele tussenstap hij bezig is. Je kunt bijvoorbeeld zien of hij bezig is met de auto te communiceren, de laadpas te checken of klaar is met laden. Ook kun je aan de laadstatus zien of er eventueel laadfouten zijn opgetreden. De meeste laadpalen geven dit aan met groene, rode en blauwe ledjes. Soms krijg je via een schermpje nog wat meer informatie. Als het goed is, vind je op elke laadpaal een sticker met legenda zodat je precies kunt zien wat de kleuren van de lampjes betekenen.

©AK | ID.nl

LFP (Lithium-ijzerfosfaat, LiFePO4)

Type lithium-ion batterijtechniek die veel voordelen heeft. LFP-accu’s zijn veiliger doordat ze geen zelfontbranding hebben en makkelijker zijn te blussen. Daarnaast zijn er minder zeldzame en milieubelastende materialen voor nodig, zijn ze goedkoper, slijten minder en zijn stabieler. Een nadeel is de lagere energiedichtheid: je hebt zwaardere accu’s nodig voor dezelfde capaciteit.

Li-ion (Lithium-ion)

Vrijwel alle batterijen in elektrische auto’s zijn lithium-ion-batterijen. Deze hebben een hoge capaciteit en laden en ontladen met een hoge snelheid. De in auto’s meest gebruikte lithium-ion-batterijen bevatten kobalt, nikkel of mangaan. Voordeel is een hoge energiedichtheid, dus minder gewicht voor dezelfde capaciteit. Maar de benodigde metalen zijn vaak zeldzaam en/of de winning ervan gaat gepaard met veel milieuvervuiling en slechte werkomstandigheden. Ook zijn dergelijke typen lithium-accu’s lastig te blussen bij brand.

NEDC

De oude ‘Nieuwe Europese Rijcyclus’ die gebruikt werd om het brandstofverbruik en de uitstoot van auto's te testen. Minder realistisch dan de nieuwe(re) WLTP.

OTA (Over-the-Air)

Software-updates die draadloos naar de elektrische auto kunnen worden gedownload om functies toe te voegen of systemen bij te werken. Soms is een wifi-verbinding nodig als de update erg groot is.

PHEV (Plug-in Hybrid)

Een hybride auto met zowel een benzine- of dieselmotor als een elektromotor en kleine oplaadbare batterij. Het elektrisch rijbereik is beperkt tot ongeveer 30-60 km.

©ULI_SONNTAG

Praktijkbereik

Het daadwerkelijk haalbare rijbereik van een elektrische auto gebaseerd op realistische rijomstandigheden, rijstijl, temperatuur enzovoorts. Meestal lager dan volgens fabrieksopgave.

Range anxiety

De angst of zorg van een bestuurder van een elektrisch voertuig om met een lege accu stil te komen staan door een beperkte actieradius.

Range extender

Een kleine verbrandingsmotor die fungeert als generator om het rijbereik te verlengen door de batterij van stroom te voorzien.

Regeneratief remmen

Een systeem waarbij kinetische energie tijdens het remmen of uitrollen wordt teruggewonnen en gebruikt om de batterij bij te laden.

Rijbereik

De geschatte maximale afstand die een elektrische auto kan rijden voordat de batterij moet worden opgeladen. Varieert sterk per model en is ook afhankelijk van weersomstandigheden.

Rijmodus

Instellingen voor verschillende soorten rijstijlen, zoals een Sport-modus voor maximale prestaties, of ECO-modus voor een zuiniger/langere actieradius.

Snelladen

Een manier om de batterij snel op te laden via een DC-lader met hoge vermogens tot 350 kW. Vaak laad je in 15-40 minuten de batterij op van 20% naar 80% lading.

SOC (State of Charge)

De hoeveelheid resterende lading in een batterij, uitgedrukt als een percentage van de volledige capaciteit.

WLTP

De Worldwide Harmonised Light Vehicle Test Procedure die sinds 2017 in Europa gebruikt wordt om het brandstofverbruik en de uitstoot van nieuwe auto's realistischer te meten dan de oude NEDC-cyclus. WLTP-waarden zijn doorgaans nauwkeuriger, maar nog steeds is de praktijkwaarde een stuk lager van de WLTP-waarde.

De Tapo Smart HomeBase H500 is een smarthomecontroller voor Tapo-smarthomeproducten. Hij doet voornamelijk dienst als centraal punt voor een beveiligingssysteem bestaande uit camera's en sensors. Wij hebben de H500 getest in combinatie met Tapo-camera's.

Tapo is het merk waaronder TP-Link smarthomeproducten zoals camera's en robotstofzuigers verkoopt. De Tapo Smart HomeBase H500 is gemaakt van wit kunststof en komt degelijk over. Alle aansluitingen vind je op de achterkant in de vorm van netwerk, HDMI, usb-a, usb-c en een voedingsaansluiting. De netwerkaansluiting kun je gebruiken om de HomeBase met je thuisnetwerk te verbinden, maar dat kan ook via wifi. De HDMI-poort is bedoeld om beelden van je camera's op je televisie te bekijken, terwijl je de usb-c-poort kunt gebruiken om een tablet op te laden. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Extra functies

De H500 is ontworpen om in het zicht in je woonkamer te zetten en heeft wat extra handigheidjes die dan van pas komen, zoals knoppen om te kunnen praten als iemand aanbelt. Ook vind je op de voorkant een klepje dat dienstdoet als tabletstandaard; handig als je een tablet gebruikt om je smarthome mee te bedienen. Je kunt de usb-c-poort, die maximaal 1,5 ampère levert, gebruiken om je tablet via de HomeBase op te laden.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Smart HomeBase H500 is voorzien van 16 GB ingebouwd geheugen. Dat is op zich genoeg voor een bescheiden systeem, omdat er alleen clips worden opgeslagen als er beweging gedetecteerd wordt. Bovendien loopt de opslag nooit echt vol omdat oudere opnames automatisch worden overschreven. Heb je meerdere camera's of wil je opnames langere tijd bewaren, dan kun je de opslag zelf uitbreiden. Op de zijkant vind je een klepje waarachter je een 2,5inch-uitbreidingslot vindt. Uitbreiden kan met een 2,5-inch SATA-schijf; dat kan ook een ssd zijn.

©Jeroen Boer - ID.nl

Verwarrende koppeling

De H500 moet aan je Tapo-camera's worden gekoppeld. Dat is enigszins verwarrend, want dat kan als je al camera's hebt op twee manieren. Onze camera's (de C410 en C460) stonden niet in de lijst die je ziet als je eerst op de H500 klikt, maar wel in de andere lijst. Begin je met de H500, dan speelt dat probleem niet en worden ondersteunde camera's automatisch gekoppeld.

Na koppeling worden video’s op de H500 opgeslagen. De H500 kan daarnaast tot zes camera's AI-herkenning geven voor personen, gezichten, voertuigen en huisdieren. Na het inschakelen hiervan wordt een database met herkende personen opgebouwd. Verwarrend is dat je om opnames op de H500 te bekijken op het pictogram 'microSD' moet klikken. Je kunt beelden downloaden om ze veilig te stellen.

Extra AI-functies

Behalve opnemen kan de Smart HomeBase H500 ook AI-functies toevoegen aan Tapo-camera's. De HomeBase kan maximaal zes camera's betere herkenningsmogelijkheden geven op basis van AI, maar dat wordt ook als je minder dan zes camera's hebt niet automatisch ingeschakeld. Je kunt dat zelf doen door in de app op de tegel AI Empowerment te klikken. De camera's kunnen dankzij AI personen, gezichten, voertuigen en huisdieren herkennen. Je kunt zelf bepalen welke herkenningsmogelijkheden actief zijn. Herkende personen verschijnen vervolgens automatisch in de app waarna je eventueel kunt aangeven wie die personen zijn.

Opnames terugkijken

In de Tapo-app kun je per camera zowel livebeelden bekijken als opgeslagen fragmenten vanaf de Smart HomeBase terugzien. Verwarrend is dat je daarvoor moet kiezen tussen de pictogrammen cloud en microSD. Ook al gebruik je de HomeBase, toch valt die onder het microSD-symbool. Logischer zou zijn als TP-Link een apart pictogram toevoegt voor de HomeBase. De door ons geteste batterijcamera's nemen korte clips op zodra beweging wordt gedetecteerd. Zodra de opslag vol raakt, worden automatisch de oudste opnames overschreven. Clips kun je desgewenst ook downloaden.

Beperkt nut HDMI

De Tapo Smart HomeBase H500 is voorzien van een HDMI-uitgang waarmee je de hub kunt aansluiten op een televisie of monitor. Je kunt in de app een dashboard configureren bestaande uit één of vier secties. Zo kun je maximaal vier camera's tegelijkertijd bekijken. Heb je minder dan vier camera's, dan kun je ook kiezen voor een klok. Dat klinkt op zich handig, maar met batterijgevoede camera's zoals wij tijdens de test hebben gebruikt, heb je daar niet zoveel aan. Je ziet in het dashboard alleen beeld als de camera op dat moment beweging detecteert. Het is dus niet mogelijk om naar wens live mee te kijken. Het is ook niet mogelijk om via de televisie oudere opnames te bekijken die op de Smart HomeBase staan. Deze functie heeft kortom alleen enigszins nut als je op netstroom gevoede camera's hebt.

Conclusie

De Tapo Smart HomeBase H500 is een praktisch basisstation voor gebruikers van Tapo-camera’s, zoals beveiligingscamera’s en de videodeurbel. Met dit kastje sla je opnames centraal op, zonder dat je een cloudabonnement nodig hebt. De ingebouwde opslag biedt ruimte voor enkele weken aan beeldmateriaal en kan eenvoudig worden uitgebreid als je meer capaciteit wilt. Toch zijn er nog wat kinderziektes. Zo kan de koppeling met camera’s verwarrend verlopen, afhankelijk van de volgorde waarin je apparaten installeert. Ook wekt het gebruik van een SD-kaartpictogram voor lokaal opgeslagen beelden snel verkeerde verwachtingen.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.