Terwijl elektrische auto's de markt veroveren, blijft waterstof een intrigerende optie voor duurzaam vervoer. Maar hoe staat het er anno 2024 voor met waterstofauto's? We nemen de Toyota Mirai onder de loep en onderzoeken de voor- en nadelen van deze innovatieve technologie. Lees meer over de prestaties, het tankgemak en de kosten van rijden op waterstof in vergelijking met elektrische voertuigen. Is de waterstofauto klaar voor de toekomst of blijft het een niche in de autowereld?

Het gaat goed met de verkoop en registraties van volledige elektrische auto's. Nog even en de veel schonere vorm van mobiliteit wordt de nieuwe norm. Het afgelopen halfjaar betrof maar liefst 30 procent van de verkochte auto's een EV. De energietransitie is dan ook in volle gang, maar opvallend genoeg vooral vanuit de batterij-elektrische hoek, want hoe staat het met die andere alternatieve vorm van aandrijving, namelijk waterstof? Om dat uit te vinden, kroop Irwin van InstaAutoVlog onlangs achter het stuur van de Toyota Mirai. Hoe verloopt en bevalt het rijden op waterstof anno 2024?

©Irwin Versteegh

Geraffineerd karakter

Deze tweede generatie Mirai bestaat alweer sinds 2020, maar dat zie je er niet aan af. De Mirai oogt dynamisch, maar mede dankzij zijn lengte van net geen 4,90 meter ook elegant en statig. Achter het stuur van de Mirai waan je je al snel aan boord van een toplimousine. Je zit lekker laag, kijkt uit over een fors dashboard en de aanzienlijke middentunnel geeft een geborgen gevoel.  Het geheel is bovendien vervaardigd uit keurige materialen en de bouwkwaliteit is solide. Alleen het verouderde infotainmentsysteem is niet meer helemaal van deze tijd.

En dat klopt ook, want inmiddels heeft Toyota de Mirai op dat vlak geüpdatet door het implementeren van het nieuwste Toyota Connect-infotainmentsysteem met live-navigatie en zaken als Apple CarPlay en Android Auto. Meest opvallend is toch wel de H₂O-knop links achter het stuur. Het restproduct van een brandstofcelauto is immers water en om inwendige roestvorming tegen te gaan, kun je met deze knop na een rit het uitlaattraject van dit goedje ontdoen.

©Irwin Versteegh

Complex

De Mirai is uitgerust met een stel comfortabele zetels, al kan het wat korte zitvlak voor sommigen als een verbeterpunt worden ervaren. Op de tweede zitrij wordt de complexiteit van een waterstofauto echter direct duidelijk. De Mirai mag dan een bijna vijf meter lange concurrent voor de Mercedes-Benz E-klasse zijn, achterin een Corolla zit je bij wijze van spreken beter. De ruimte is net aan voldoende, maar door de enorme cardantunnel speelt vooral het gebrek aan voetenruimte je al snel parten.

Dat gebrek aan ruimte is het gevolg van de cilindrische tanks waar de Mirai er maar liefst drie van huisvest. Deze zijn op diverse plekken in het platform verwerkt. In de lengte onder de middentunnel bijvoorbeeld, maar ook onder de achterbank en deels in de kofferruimte. Het resultaat is niet alleen de matige ruimte op de tweede zitrij, maar ook een kofferruimte waar net aan 320 liter in past, en dat is ondermaats voor een auto in deze klasse.

©Irwin Versteegh

Lexus-trekjes

Nee, voor ruimte en praktisch gebruiksgemak heb je meer aan een volledig elektrische BZ4X of de eerdergenoemde Corolla, maar op het gebied van verfijning en luxe is de Mirai ze allebei de baas. Het is dat je naar een Toyota-badge kijkt en dat er op het gebied van afwerking en materiaalgebruik niet voor de overtreffende trap is gekozen, maar de Mirai vertoont verdraaid veel Lexus-trekjes. Qua geluidsisolatie bijvoorbeeld, al kan het goed klinkende JBL-audiosysteem daar zomaar verandering in brengen.

Ook qua rijdynamiek schuurt de Mirai eerder tegen het Lexus- dan tegen het Toyota-spectrum aan. De Mirai rijdt – zelfs in combinatie met de 20-inch lichtmetalen wielen onder de testauto – verfijnd, comfortabel, maar ook behoorlijk lichtvoetig. Je merkt dat er een mooie balans aanwezig is, waardoor het soms gracieuze karakter moeiteloos voor een wendbare dynamiek kan worden ingewisseld. Erg prettig en wellicht ook het resultaat van het feit dat deze auto zijn basis niet alleen met de Lexus LS, maar ook met de LC deelt. Ja, qua auto is de hernieuwde kennismaking met de Mirai fijn, zolang je maar niet al te veel passagiers en/of bagage meeneemt.

©Irwin Versteegh

Waterstof-plofmotor

Een waterstofauto wordt niet aangedreven door een 'waterstofmotor', zoals sommigen misschien denken. Hoewel Toyota werkt aan een waterstof-verbrandingsmotor, is de huidige techniek wat ingewikkelder. De Mirai tankt maximaal 5,6 kg waterstof, die via een brandstofcel wordt omgezet in elektriciteit. Omdat dit proces niet snel genoeg gaat voor directe aandrijving, heeft de Mirai ook een batterij: een nikkel-metaalhydride exemplaar met 1,6 kWh capaciteit.

In essentie is de Mirai een elektrische auto. Een 170 pk sterke elektromotor met 300 Nm koppel op de achteras zorgt voor de aandrijving. Hoewel deze motor op papier bescheiden lijkt, presteert hij in de praktijk meer dan voldoende. De kleine accu voedt in eerste instantie de elektromotor, maar dient ook als buffer voor teruggewonnen remenergie.

Rijden in een Toyota Mirai voelt vergelijkbaar met een gewone elektrische auto: stil en soepel. Alleen bij volle belasting verraadt het geluid van de brandstofcel – dat doet denken aan een gedempte snijbrander – het complexere proces onder de motorkap.

©Irwin Versteegh

In 6 jaar tijd van vier naar 17 stations

Hoe werkt dit alles in de praktijk? Toen ik in 2018 mijn eerste ervaringen opdeed met waterstof, waren er in Nederland slechts vier actieve tankstations: in Rhoon, Arnhem, Delfzijl en Helmond. Zes jaar en de nodige Europese subsidies later is dit aantal gegroeid tot zeventien. Een flinke verbetering, maar van een landelijke dekking die je als waterstofrijder gerust moet stellen, is nog altijd geen sprake.

Tijdens mijn testperiode gebruikte ik een app om de actuele status van deze stations te checken. Geen overbodige voorzorg, want gezien de hoge druk van 700 bar wordt elk risico terecht vermeden. Eén kleine belemmering of een verkeerde handeling door de gebruiker (zoals het verwarren van de tank- met de noodknop) kan al leiden tot een volledige blokkering.

Mijn tankbeurten verliepen over het algemeen probleemloos, maar ik moet toegeven dat het tanken wel wat behoudend aanvoelde. Je rijdt het station binnen, authentiseert je tank- of bankpas bij een terminal en koppelt vervolgens het tankpistool aan de auto. Het volledig vullen van de Mirai duurt net iets meer dan vijf minuten, met korte pauzes na elke kilo. Het complete proces (aankomst, authenticatie, aan- en loskoppelen) nam in totaal zo'n dertien minuten in beslag.

©Irwin Versteegh

Als je bedenkt dat je ook nog tijd kwijt bent met het rijden naar zo'n tanklocatie (in tegenstelling tot een EV vertrek je immers niet dagelijks met een volle 'tank'), blijkt het proces niet veel sneller dan snelladen. Ter vergelijking: in dezelfde tijd laad ik met een XPENG G6 ongeveer evenveel kilometers bij.

Bovendien kreeg ook ik te maken met een niet-functionerend tankstation, namelijk dat van TotalEnergies in Breda. Met 100 kilometer bereik in mijn geval geen probleem; ik kon doorrijden naar Roosendaal. Maar voor de dame naast mij in een Hyundai Nexo – met slechts 36 kilometer bereik over – was het einde verhaal.  

Kent ook zeker zijn voordelen

Het tanken en de complexiteit van het technische proces kennen nog steeds de nodige uitdagingen. Toch heeft een waterstofauto als de Mirai zeker ook voordelen. Denk aan de mogelijkheid om snel bij te tanken, vooral als er een station op je route ligt. Dat geldt ook voor het buitenland, al beperkt zich dat voornamelijk tot Duitsland, België en Oostenrijk. Spanje en Italië doen nauwelijks mee, en in Frankrijk staan de stations vooral in grote steden of aan de kust, wat doorreizen lastig maakt.

Een ander sterk punt is dat een waterstofauto minder gevoelig is voor hogere kruissnelheden of weersomstandigheden. Het waterstof- en energieverbruik schiet dan niet buitensporig omhoog. Ter illustratie: tijdens mijn test kon ik met elke kilo waterstof gemakkelijk zo'n 100 kilometer afleggen.

Dit alles komt wel met een prijskaartje. Hoewel de belastingdienst je voorlopig tegemoet komt met een bijtellingspercentage van 16 procent over de volledige catalogusprijs, vereist de auto zelf een minimale investering van 70.000 euro. Daarnaast is waterstof zelf een kostbare brandstof. De prijs hiervan is niet door de overheid gereguleerd en schommelt gemiddeld rond de 20 euro per kilo. Reken maar uit: een volledige tank van ongeveer 5 kg kost je al snel 100 euro.

Ter vergelijking: het zonder abonnement snelladen van een vergelijkbare elektrische auto is aanzienlijk goedkoper, net als de aanschafprijs van zo'n EV.

©Irwin Versteegh

De raakvlakken met een EV

Ja, het rijden met een brandstofcelauto kent zeker zijn voordelen, maar een aantal daarvan is inherent aan de aandrijving van in dit geval een elektromotor. De stilte, de souplesse en het raffinement hebben niets met waterstoftechnologie te maken. Sterker nog, afgezien van het verbruik en het onder gunstige omstandigheden sneller kunnen bijtanken, heeft een brandstofcelauto in mijn opinie meer nadelen dan voordelen. De ronde tanks nemen meer ruimte in beslag, het hele waterstofnetwerk is gevoeliger voor storingen en mankementen, en ondanks het genoemde bijtellingsvoordeel vraagt elke kilometer een behoorlijke investering.

Tel daarbij op dat je, gezien het rendement van 30 procent, voor het produceren van 1 kilo waterstof (genoeg voor ongeveer 100 km rijden) circa 60 kWh energie nodig hebt. Ook dat aspect staat in schril contrast met een elektrische auto op batterijen. Zo'n voertuig kent een rendement van zo’n 95 procent. Zo rijdt een Toyota BZ4X met eenzelfde aantal kilowatturen ongeveer 400 km. Een groot verschil dat alleen bij een overschot van wind- en zonne-energie valt te verdedigen.

Vind je dat Chrome af en toe traag presteert en ervaar je zelfs vastlopers? De efficiëntiemodus van Windows 11 is mogelijk de boosdoener. Gelukkig kun je die uitschakelen. We geven je een plan van aanpak waarmee Chrome een heel stuk sneller werkt en reageert.

De efficiëntiemodus is bedoeld om langer te kunnen werken met een volle accu, om minder ventilatorgeluid te produceren en betere prestaties te halen. De functie werd geïntroduceerd in Windows 11. Het is een systeemfunctie die automatisch het brongebruik van apps aanpast op basis van hun gebruik en prioriteit. Deze modus staat standaard ingeschakeld voor bepaalde applicaties zoals Chrome.

Wanneer je bijvoorbeeld meerdere tabbladen in Chrome hebt geopend, terwijl je er slechts één gebruikt, dan kan de efficiëntiemodus een aantal tabbladen in rust zetten. Hierdoor komen die in een energiebesparende stand te staan. Nadeel is dat deze tabbladen mogelijk niet langer worden bijgewerkt, of zelfs helemaal niet meer reageren wanneer je ernaar overschakelt. Wat aanvankelijk bedoeld is als een voordeel, pakt hierdoor soms uit als hinderlijk. Extra geheugen dat wordt vrijgemaakt lijkt op het eerste gezicht interessant, maar als hierdoor browsertabbladen niet laden of websites crashen dan is dit behoorlijk irritant. Tijd om hier wat aan te gaan doen.

Eerst controleren

We gaan eerst controleren of de efficiëntiemodus inderdaad is ingeschakeld en of die zijn werk doet. Heb je Windows 11 geüpdatet naar versie 22H2 of hoger, dan is de kans groot dat de efficiëntiemodus in Google Chrome al actief is. Controleer dit met Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en selecteer Taakbeheer.

In de app die opent, zoek je nu het proces Google Chrome. Klik op het pijltje ernaast om deze groep uit te vouwen. In de kolom Status staat Efficiëntiemodus naast alle processen waarvoor deze functie is ingeschakeld. Wanneer je dit label aantreft, weet je dat deze modus over het algemeen actief is voor Google Chrome. De efficiëntiemodus is ook herkenbaar aan een pictogram van een groen blaadje.

Het groene blaadje geeft aan dat bij deze processen de efficiëntiemodus actief is.

Efficiëntiemodus uit

Je kunt de efficiëntiemodus voor Google Chrome in Windows 11 tijdelijk uitschakelen in Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op een van de subprocessen waar de waarde Efficiëntiemodus in de kolom Status te zien is. Klik daarna met de rechtermuisknop op het label Efficiëntiemodus om het vinkje weg te halen. Herhaal deze stap bij alle Chrome-subprocessen waar de efficiëntiemodus actief is, tot in de groep Google Chrome geen enkel groen blaadje meer staat. Hierdoor wordt de efficiëntiemodus voor deze subprocessen tijdelijk uitgeschakeld.

De proceslijst verandert en wordt continu bijgewerkt wanneer je nieuwe tabbladen opent en sluit. Het is dus mogelijk dat je deze stappen meerdere keren moet herhalen om ervoor te zorgen dat de wijzigingen van kracht blijven. Ook als je Chrome later sluit en opnieuw start, wordt de modus opnieuw ingeschakeld. Hetzelfde geldt wanneer je de pc opnieuw opstart.

Haal het vinkje weg bij Efficiëntiemodus.

Twee versies

Als je de vorige methode niet elke keer opnieuw wilt herhalen nadat je Google Chrome hebt gestart, dan kun je werken met Chrome-snelkoppelingen. In dit voorbeeld gebruik je een snelkoppeling om Chrome in de standaardinstelling (met de efficiëntiemodus actief) te gebruiken en daarnaast maak je een snelkoppeling om Chrome te gebruiken zónder de efficiëntiemodus.

Begin met het plaatsen van een snelkoppeling voor Chrome op het bureaublad. Binnen Windows 11 verloopt dat anders dan in Windows 10. Klik op Start en selecteer rechtsboven de optie Alles. Hiermee verschijnt er een alfabetische lijst met alle apps. Zoek Google Chrome en sleep dit pictogram naar het bureaublad. Daar is de eerste snelkoppeling. Klik met rechts op deze snelkoppeling en kies Kopiëren. Daarna klik je op het bureaublad met rechts en je selecteert Plakken.

Sleep een snelkoppeling op het bureaublad vanuit Alle apps.

Zonder efficiëntiemodus

Zo, vanaf nu heb je twee snelkoppelingen voor Chrome op het bureaublad. Bij de tweede verander je de naam bijvoorbeeld in Google Chrome zonder efficiëntiemodus. Klik met de rechtermuisknop op deze tweede snelkoppeling en kies Eigenschappen in het contextmenu. Klik in het venster Eigenschappen / Snelkoppeling op het veld Doel. Daar zie je het pad: C:\Program Files\Google\Chrome\Application\chrome.exe. Voeg daar de volgende opdracht aan toe. Zet de cursor achter chrome.exe, plaats een spatie en daarachter typ of plak je --disable-features=UseEcoQoSForBackgroundProcess. Het totale pad ziet er dus als volgt uit:

Klik op Toepassen in de rechterbenedenhoek van het venster. Door deze toevoeging schakel je de Eco QoS (Eco Quality of Service) voor achtergrondprocessen uit. Hierdoor gebruikt Chrome niet langer de functie die is ontworpen om het energieverbruik te optimaliseren. Windows vraagt je in sommige gevallen om de beheerrechten te verlenen om door te kunnen gaan. Klik dan gewoon op Doorgaan. Sluit het venster Eigenschappen van Google Chrome als je klaar bent. Start nu Google Chrome opnieuw op.

Wijzig de gegevens in het veld Doel.

Controle

Om te controleren of de functie is uitgeschakeld open je de snelkoppeling zonder efficiëntiemodus. Typ in het adresvak chrome://version en druk op Enter. Hierdoor zullen de details van Chrome op je pc in beeld komen. En daar zul je de opdrachtparameters lezen die je zojuist hebt toegevoegd. Als je Chrome opent vanaf de eerste snelkoppeling (met efficiëntiemodus) en je typt chrome://version, dan zul je deze parameters niet terugvinden. Ook wanneer je het oorspronkelijke Chrome-uitvoerbare bestand start vanuit de map C:\Program Files\Google\Chrome\Application zul je ontdekken dat de efficiëntiemodus nog steeds aan staat.

Deze aanpassing schakelt de efficiëntiemodus alleen uit als je Chrome start vanuit de bewerkte snelkoppeling.

Geheugenbesparing uitzetten

Behalve de efficiëntiemodus gebruikt Chrome ook functies voor geheugen- en energiebesparing. Beide verminderen het stroomverbruik van de browser door bepaalde functies en mogelijkheden te beperken, maar ze kunnen ook de browserprestaties vertragen. Om ze uit te schakelen, tik je op de drie puntjes in de rechterbovenhoek en ga je via Instellingen naar Prestaties. Je kunt ook in het adresvak chrome://settings/performance typen en dan op Enter drukken. Hiermee kom je op het tabblad Prestaties. In dit tabblad kun je de schuifjes bij Geheugen / Geheugenbesparing en Voeding / Energiebesparing uitschakelen.

Deze laatste optie is alleen beschikbaar op Chrome die op een laptop draait. Een van de bekende problemen van Geheugenbesparing is dat het tabblad automatisch bevriest of opnieuw gaat laden wanneer je ernaar teruggaat. Energiebesparing kan ook de oorzaak zijn dat de visuele effecten in de browser worden beperkt. Hierdoor zal bijvoorbeeld smooth scrolling niet meer werken en ook videoframerates kunnen hierdoor vertragen.

Probeer Geheugenbesparing uit te zetten en kijk of het probleem hiermee is opgelost.

Sluit ongebruikte tabs

Chrome opent voor elk tabblad zijn eigen proces. Als er veel tabbladen openstaan, dan verbruiken die veel geheugen, wat kan leiden tot vertraging. Om te weten hoeveel systeembronnen Chrome aanspreekt, ga je naar Taakbeheer en bekijk je het lopende verbruik. De oplossing is simpel: sluit onnodige tabbladen om te zien of Chrome hierdoor sneller wordt.

Alle open tabbladen spreken gezamenlijk veel geheugen aan.

Cache en cookies wissen

Wanneer je de Chrome-browser lang gebruikt, verzamel je heel wat gegevens in de browsercache en ook veel cookies, wat de browser kan vertragen. Je kunt dit probleem oplossen door de browsegegevens te wissen. Klik op de drie puntjes in de rechterbovenhoek van de browser. Selecteer Browsegegevens wissen. Vervolgens selecteer je de vakjes Cache en Cookies en je klikt op Gegevens wissen. Als dat is gebeurd, start je Chrome opnieuw op en kijk je of het programma nog steeds traag is.

De gecachte afbeeldingen en bestanden nemen 320 MB in beslag.

Een 'gewoon prima' smartphone hoeft echt geen vele honderden euro's te kosten, weten we inmiddels. De nieuwe Motorola Edge 60 Fusion is daar een mooi voorbeeld van, lees je in deze review. Voor een adviesprijs van 329 euro krijg je een telefoon die luxe oogt, fijne specificaties heeft en zes jaar updates ontvangt.

De Edge 60 Fusion is het goedkoopste model in Motorola's Edge 60-serie en verkrijgbaar in drie kleuren: blauw, roze en het geteste turquoise. Niet de meeste alledaagse kleuren voor een smartphone, en het veilige grijs, zwart en wit ontbreken. Wij kunnen dat wel waarderen.

Opvallend ontwerp

De Edge 60 Fusion valt lekker op in de saaie massa. Een hoesje kan handig zijn om de telefoon beter te beschermen, maar is niet nodig voor grip. De nepleren achterkant biedt namelijk veel grip. Motorola schermt bovendien met een MIL-STD-810H-certificering, die aangeeft dat de Edge 60 Fusion niet stuk zou moeten gaan door een val van maximaal 1,2 meter hoogte.

©Rens Blom

De Edge 60 Fusion valt lekker op.

De gebruikservaring van de Motorola-smartphone is uitstekend. Met 178 gram is het toestel relatief licht, door de gekromde randen aan de zijkanten heb je het idee dat je een hele dure telefoon in handen hebt en het 6,67 inch-oledscherm ziet ook heel goed uit. De verversingssnelheid is 120 Hz en de resolutie wat hoger dan Full-HD, waardoor het scherm scherp oogt.

Complete smartphone

We zijn ook blij dat Motorola de scherp geprijsde smartphone zo compleet heeft gemaakt. De Edge 60 Fusion is bijvoorbeeld waterbestendig, ondersteunt een e-sim en heeft lekker veel (256 GB) opslagcapaciteit. Ook het werkgeheugen is van gebruikelijke grootte (8 GB) en de gangbare accucapaciteit van 5200 mAh levert een meer dan prima accuduur op. Wij kunnen de smartphone bij redelijk intensief gebruik, ook buiten de deur, zeker een lange dag gebruiken. 's Avonds opladen kan, maar de volgende ochtend redt het toestel ook.

©Rens Blom

Het grote scherm ziet er goed uit

Je dient wel zelf een oplaadadapter te regelen, en het liefst een krachtige. Motorola levert – vanwege nieuwe EU-wetgeving – namelijk alleen een usb-c-kabel in de doos van de Edge 60 Fusion mee. Met de juiste adapter kan de smartphone overigens lekker rap opladen, namelijk met 68 watt. Wat dat zegt? Dat het drie kwartier duurt om de telefoon van 0 naar 100 procent te brengen.

Is de Edge 60 Fusion zonder compromissen? Nee. De gebruikte MediaTek-processor is niet zo snel, waardoor de telefoon ons af en toe niet kan bijhouden. Geen ramp, maar wel een aandachtspunt. Toestellen worden door de jaren heen namelijk wat trager door alle apps en bestanden die je erop hebt gezet, en de Edge 60 Fusion is dus vanaf dag één al niet de snelste in zijn segment.

©Rens Blom

Camera's

De camera's van de smartphone zijn wat verwarrend. Achterop lijken drie cameralenzen te zitten, aangevuld met een flitser. Er zijn echter maar twee camera's: een hoofdcamera en een groothoekcamera. De Edge 60 Fusion kan ook inzoomen, maar gebruikt daar zijn hoofdcamera voor. Hoewel de camera's prima zijn gelet op de prijs, merken we duidelijk dat duurdere smartphones betere kiekjes schieten. Een begrijpelijk compromis, en we zijn blij dat Motorola de groothoeklens voorzien heeft van een macrofunctie, om van heel dichtbij te fotograferen. Dat kunnen lang niet alle telefoons in dit prijssegment.

Hieronder zie je twee fotoseries met van links naar rechts de hoofdcamera, groothoekcamera en zoomfunctie (2x) aan het werk.

©Rens Blom

©Rens Blom

Zes jaar updates

Prettig aan de Motorola Edge 60 Fusion is dat de telefoon drie Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates krijgt. Je kunt het toestel dus heel lang veilig gebruiken. Motorola installeert ook heel wat AI-functies op het toestel. Sommige functies zijn nuttig, andere niet. Vertrouwd prettig blijven de gebaren om de smartphone efficiënt te bedienen. Motorola's tijdlijn met artikelen in allerlei categorieën toont ons om onduidelijke redenen alleen Engelstalige content, aangevuld met advertenties. Google's nieuwsfeed blijft dus relevanter.

©Rens Blom

Sommige onderdelen van Motorola's software bevallen goed, andere delen minder.

Conclusie: Motorola Edge 60 Fusion kopen?

De Motorola Edge 60 Fusion is niet de snelste smartphone in zijn prijsklasse, maar scoort op alle andere belangrijke punten wel (erg) goed. We zijn ook blij met het updatebeleid van zes jaar. Voor iets meer dan 300 euro koop je zo een telefoon waar je veel plezier aan kunt beleven.