Een extra Mac heb je meestal niet voor het grijpen liggen. Soms wil je iets even testen zonder dat je je iMac of MacBook aanpast. Bijvoorbeeld om te kijken of al je software compatibel is met de volgende upgrade van OS X. Virtualiseer dan je Mac.

Apple maakt prachtige hardware en software. Veel mensen willen er daarom graag mee werken. Heb je al een Mac, dan kan het gebeuren dat je binnen jouw gezin niet de enige bent die het apparaat wilt gebruiken. Dan zou een 'extra Mac' best handig zijn. Of je wilt de Mac die je dagelijks gebruikt niet opofferen als proefkonijn voor wat experimenten. Of je wilt een tijdje met een Mac 'spelen' zonder aankoopverplichting.

Hoe gaan we dat doen? Want volgens Apple draait zijn software alleen op originele Apple-hardware, OS X laat zich niet zomaar even installeren op elke willekeurige andere pc. Virtualisatie is één van de mogelijkheden om OS X op niet-Apple hardware te installeren. We gebruiken hiervoor ESXi of, zoals ESXi officieel heet, de vSphere Hypervisor van VMware. Deze software is gratis en heeft als voordeel boven programma's voor desktopvirtualisatie zoals VMware Workstation, Hyper-V of VirtualBox dat de virtualisatiesoftware direct op de hardware draait. Er zit dus geen Windows of Linux 'onder', maar alleen de pure hardware. Hierdoor heb je meer mogelijkheden om de software naar je hand te zetten én heb je meer rekenkracht per virtuele machine.

Deel 1

In dit artikel lees je hoe je een ESXi-server inricht en gebruikt in combinatie met de vSphere-client.

Is dit legaal?

De gebruikslicentie van OS X is zeer restrictief. Standaard staat Apple het gebruik van OS X anders dan op Apple-hardware niet toe. OS X installeren op een ESXi-server is dus niet toegestaan. Wel staat Apple het toe "twee of meer extra exemplaren van de Apple-software te installeren, te gebruiken en uit te voeren in omgevingen met een virtueel besturingssysteem op elke Mac-computer die u in eigendom of beheer hebt en waarop de Apple-software al is geïnstalleerd". Je mag OS X dus wel virtualiseren met VMware Fusion, Parallels Desktop of VirtualBox op OS X. Gebruik van OS X op een ESXi-server is zeker in een bedrijfsomgeving af te raden.

01 Boodschappenlijst

Om OS X te virtualiseren heb je een aantal zaken nodig. Allereerst een ESXi-server en een pc met daarop de vSphere Client of een ander programma waarmee je verbinding met de ESXi-server kunt maken. In dit artikel heb je kunnen lezen hoe je zo'n ESXi-server inricht en hoe je er bestanden naar overzet en virtuele machines maakt. Heb je dat artikel nog niet gelezen, doe dat dan eerst en werk dit proces van begin tot eind door.

Daarnaast heb je een SSH-client nodig. Windows ondersteunt standaard geen SSH, dus hiervoor moet een apart programma worden gedownload. De bekendste is PuTTY en die is nog gratis ook. Via deze url kom je op de downloadpagina van PuTTY terecht. Scrol naar het kopje Binaries en download het bestand putty.exe. Je hoeft PuTTY verder niet te installeren, zet het ergens op de pc en je kunt het straks meteen gebruiken.

©PXimport

01 PuTTY is een gratis SSH-client die verder geen installatie nodig heeft.

02 Installatieversie OS X

Daarnaast is natuurlijk een versie van OS X nodig, de besturingssoftware om in de virtuele machine te installeren. Dat is wat lastiger: OS X komt altijd met een Apple-pc, maar steeds vaker niet meer op een cd of dvd. Om OS X te installeren hebben we die echter wel nodig. En ook de exacte versie van OS X luistert vrij nauw, want er is een kleine wapenwedloop gaande tussen Apple (dat niet wil dat zijn software op niet-Apple-hardware wordt gebruikt) en de hobbyisten (die op verschillende internet-fora uitpluizen hoe dat juist toch kan). Dit betekent soms ook dat de meest recente versie van OS X nog niet werkt in de virtuele machine, maar dan werkt vaak wel de versie ervoor. Maar draait OS X eenmaal, dan laat het zich veelal wel prima updaten naar de laatste versie, als je die tenminste wilt gebruiken.

03 Een OSX-iso maken

Heb je geen installatie-dvd voor OS X El Capitan tot je beschikking, dan heb je voor deze stap óf zelf een Mac nodig óf iemand die een Mac heeft en jou wil helpen met deze stap.

Op een Mac kun je namelijk zelf een installatiebestand maken, bijvoorbeeld met de OS X El Capitan DVD Creator.app. Dit programma is gratis te downloaden via het InsanelyMac-forum. De download staat onderaan het bovenste bericht van deze forumdiscussie, onder een reeks screenshots en een filmpje met uitleg over de tool. Om het programma te downloaden, is het nodig een account aan te maken en daarmee in te loggen. Bewaar het programma op de Mac.

Ga dan naar de Apple App Store en klik op OS X El Capitan download. Je krijgt mogelijk de melding dat die al geïnstalleerd is, bevestig dat je toch wilt doorgaan. Wacht tot de download klaar is, maar breek de installatie af zodra die begint. Start dan de OS X El Capitan DVD Creator.app en sleep de OS X El Capitan-installatie naar het venster van de app. Kies dan a om de OS X Install DVD te maken. Wacht tot de OS X El Capitan DVD Creator.app meldt dat de iso op de desktop staat. Sluit dan de app. Op het bureaublad van OS X staat nu het bestand OS X 10.11 Install DVD.iso, dat je kunt gebruiken om OS X te installeren.

©PXimport

03 Heb je geen installatiebestand van OS X, dan kun je die met de OS X El Capitan DVD Creator.app alsnog maken.

04 ESXi Unlocker downloaden

Het laatste dat nodig is om OS X te installeren op de ESXi-server, kun je ook vinden op de InsanelyMac-website. Dit is namelijk de ESXi Unlocker. Download de laatste versie (momenteel is dat 2.08), tenzij aangegeven is dat voor de door jou gebruikte versie van OS X of ESXi een andere versie benodigd is. Gebruik Google of kijk via deze url op de forumpagina van InsanelyMac om de ESXi Unlocker te vinden. Opnieuw is inloggen met je InsanelyMac-account nodig om de software te downloaden. Bewaar de Unlocker op de pc en open die daarna met Windows Verkenner. Kies Alles uitpakken. Je bent nu klaar om echt te beginnen.

©PXimport

04 Het InsanelyMac-forum dankt veel van zijn populariteit aan de Unlocker van gebruiker Donk.

05 Uploaden naar ESXi

Start nu de vSphere Client en maak verbinding met de ESXi-server. Klik in de linkerkantlijn op het IP-adres van de ESXi-server en open het tabblad Configuration. Klik op Storage en daarna met de rechtermuisknop op de datastore1. Kies Browse datastore. Je ziet nu de opslaglocaties op de ESXi-server: de mappen van de virtuele machines, maar ook de map ISOs die we hier in stap 11 maakten. Klik op ISOs en wacht even tot je in het rechterdeel van het venster de submappen ziet. Klik op Create a new folder en maak in de map ISOs een nieuwe map genaamd OSX. Bevestig met OK. Open dan de map OSX en kies Upload files to this datastore / Upload file. Selecteer nu het iso-bestand van OS X en bevestig met Openen dat het naar de ESXi-server wordt gekopieerd. Om het straks iets makkelijker te maken, kun je het eerst nog een eenvoudigere naam geven, bijvoorbeeld osx10.11.iso.

Klik nu in de linkerkantlijn opnieuw op ISOs en maak een nieuwe submap aan met de naam ESXiUnlocker. Open die map en kies Upload files to this datastore / Upload folder. Selecteer dan de map waarin je de uitgepakte Unlocker hebt bewaard. Kies vervolgens Openen om deze map met alle bestanden en submappen naar de ESXi-server te uploaden.

©PXimport

05 Geef de OSX-iso eerst een eenvoudigere naam voor je deze naar de ESXi-server kopieert.

06 SSH toestaan

De volgende stap is het toestaan van SSH op de ESXi-server. Met SSH oftewel Secure Shell kun je een versleutelde verbinding openen met de ESXi-server en op de SSH-prompt opdrachten uitvoeren. We hebben SSH nodig om het Unlocker-script te draaien dat het mogelijk maakt de Apple-software op niet-Apple-hardware te gebruiken. Je kunt SSH activeren in de vSphere Client via Configuration / Security Profile / Services / Properties / SSH / Options en kies hier Start en stop with host / OK. Een andere manier is via de ESXi-server zelf. Druk op F2 voor Customize System/View logs. Log in met je gebruikersnaam en wachtwoord. Druk opnieuw op F2 en blader naar Troubleshooting options. Druk op Enter. Ga naar de regel Enable SSH en druk op Enter. Wacht even tot de optie is veranderd in Disable SSH als teken dat SSH nu ingeschakeld is. Druk op Esc om weer uit te loggen.

©PXimport

06 Schakel SSH in om op afstand op de server in te kunnen loggen.

07 Met SSH verbinden

Met SSH ingeschakeld, kun je via PuTTY een beveiligde, rechtstreekse verbinding met de ESXi-server maken. Hiervoor heb je het IP-adres van de ESXi-server nodig, dit kun je aflezen in de vSphere-client en op het scherm van de ESXi-server. Start nu PuTTY en typ in de regel bij Host Name (or IP address) het IP-adres van de ESXi-server. Controleer of eronder de connectie nog ingesteld staat op SSH, en klik dan op Open.

Je krijgt nu een melding dat de server waarmee je verbinding maakt, onbekend is. Dat klopt, klik op Ja om door te gaan. Je ziet dan een prompt. Vul bij Login as: de inlognaam voor de server in, veelal zal dit de root zijn. Druk dan op Enter. Typ vervolgens het wachtwoord en druk opnieuw op Enter. Je zit nu op de prompt van de ESXi-server. Je hebt succesvol de beveiligde verbinding tot stand gebracht.

©PXimport

07 Na de login kom je op de systeemprompt van de ESXi-server.

08 Unlocker-map openen

Nu moet je het Unlocker-script opzoeken. Hiervoor moet je eerst naar de datastore1 op de ESXi-server gaan. Dit doe je met het commando cd vmfs/volumes gevolgd door een druk op Enter. Met het commando ls vraag je de inhoud van deze map op en je ziet: de map datastore1 is hier aanwezig. Met het commando cd datastore1 opnieuw gevolgd door Enter open je die map. Voer opnieuw het commando ls uit en je ziet alle mappen in de datastore, waaronder de map met de iso's. Via het commando cd ISOs, daarna cd Unlocker en tot slot cd unlocker208 (telkens gevolgd door Enter), open je de map met de Unlocker-scripts. Met een ls gevolgd door Enter maak je de inhoud van de map zichtbaar.

©PXimport

08 Blader in de SSH-sessie naar de map met de unlocker-scripts.

09 Unlocker-scripts uitvoeren

Van de bestanden hier zijn er maar twee belangrijk voor de installatie op ESXi, namelijk esxi-install.sh, waarmee je de hardwarecontrole van OS X op ESXi deactiveert, en esxi-uninstall.sh waarmee je die hardwarecontrole later zo nodig weer inschakelt. Om de scripts te kunnen gebruiken, moet je de modus veranderen. Dit doe je met het commando chmod +x esxi-install.sh en eventueel chmod +x esxi-uninstall.sh. Beide gevolgd door Enter. Nu kun je het script starten. Dit doe je met het commando ./esxi-install.sh gevolgd door Enter. Dit gaat heel snel en het script eindigt met het verzoek "please now restart the server!".

Om de configuratiewijziging te voltooien, moet de server dus opnieuw opgestart worden. Dit kan met het commando reboot, maar beter is de SSH-sessie af te sluiten en terug te gaan naar de vSphere Client. Controleer of er nog virtuele machines actief zijn en zo ja, sluit die af. Klik met de rechtermuis op de server in het linkerdeel van het scherm en kies Reboot. Bevestig met Ja dat je weet dat de server niet in onderhoud is en typ nog een reden in het vak bij Reason to proceed en klik dan op OK voor de reboot. Wacht nu tot de server weer terug online is.

©PXimport

09 Nadat het script zijn werk heeft gedaan, moet de server nieuw worden opgestart.

10 Machine inrichten

Het eigenlijke werk is nu klaar. Wat nog resteert, is het aanmaken en inrichten van een virtuele machine. Dit verschilt niet van willekeurige welke andere virtuele machine die je al op de ESXi-server hebt ingericht. Klik op Create a new virtual machine en kies Custom / Next en geef de nieuw te maken virtuele machine een naam, bijvoorbeeld Mac OS X. Klik op Next, selecteer de Datastore.

Belangrijk is de stap met de Virtual Machine Version: selecteer hier Virtual Machine Version 10. Klik op Next en selecteer bij het besturingssysteem Other / Mac OS X 10.9 (64-bit). Selecteer bij Memory minimaal 2 GB, maar liefst 4 of meer. Laat alle overige opties ongewijzigd en sluit af via Finish. Klik nu met de rechtermuisknop op Mac OS X in de lijst met virtuele machines en kies Edit settings. Ga naar CD/DVD drive en kies Datastore ISO File. Klik op Browse en dubbelklik nu datastore1 / ISOs en open dan de map met het iso-bestand van OS X. Selecteer die en bevestig via Open. Zet nu boven in het scherm een vinkje bij Connect at power on en sluit dan de wizard via OK.

11 Installatie starten

Klik nu opnieuw op de virtuele machine in de linkerkantlijn van de ESXi-server en kies Open console. Klik dan op Power on om de virtuele machine te starten en de installatie van OS X zal automatisch beginnen. Opnieuw, dit verschilt niet van andere installaties in een virtuele machine. Klik in het venster en gebruik dan muis en toetsenbord als je de virtuele machine wilt bedienen, en sleep de muis het venster uit als je de computer of de ESXi-server wilt aansturen. Gebruik eventueel de toetscombinatie Ctrl+Alt om hetzelfde effect te bereiken.

Een lastig moment is het selecteren van de installatieschijf. In eerste instantie ziet de OSX-installatie alleen de OS X Installatie DVD. Kies dan Hulpprogramma's / Schijfhulpprogramma en selecteer de VMware Virtual Disk. Klik dan op Wis, geef de partitie een naam en bevestig met Wis. De virtuele harde schijf wordt nu ingedeeld en klaar gemaakt voor de verdere installatie van OS X. Als dit klaar is, klik je op Gereed en sluit je het Schijfhulpprogramma af. Terug in het installatiescherm kies je de harde schijf OSX en kies je voor Ga door om de installatie te vervolgen.

©PXimport

11 Zodra je de virtuele machine start, begint ook de installatie van OS X.

12 Klaar voor gebruik

Het laatste deel van de installatie bevat geen verrassingen meer. Log in met je Apple-ID op de virtuele OS X en selecteer alle instellingen zoals jij ze wilt hebben. Heb je een oudere versie van OS X geïnstalleerd, dan kun je via de App Store de upgrade naar El Capitan uitvoeren. Om het gebruik verder te vergemakkelijken en de prestaties van het systeem te optimaliseren kun je via VM / Guest / Install/Upgrade VMware-tools nog de VMware-drivers en verbeteringen uitvoeren. En daarmee is de virtualisatie van OS X op ESXi helemaal klaar. De virtuele Mac is klaar voor gebruik.

©PXimport

12 Zodra je bent ingelogd op de virtuele OS X is het weinig anders dan op een echte Mac.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Waar je een paar jaar geleden nog de hoofdprijs betaalde voor een goede 65 inch smart-tv, zijn deze tv's nu al een stuk betaalbaarder. Wij vonden vijf exemplaren die voor minder dan 600 euro te koop zijn.

Een 65 inch 4K smart-tv is natuurlijk de ultieme televisie voor het kijken van series en films in de hoogste kwaliteit. Voordeel is verder ook dat je niet al te dicht op je scherm hoeft te zitten: voor een 65 inch televisie geldt een afstand vanaf zo'n drie tot drieënhalve meter. En dankzij de smart-functionaliteit heb je toegang tot tal van streamingdiensten. Wij bekeken de mooiste modellen die je voor minder dan 600 euro kunt kopen.

LG 65UR73006LA

Voor wie houdt van heldere beelden en natuurlijke kleuren is de LG 65UR73006LA.AEUQ een prima keuze. Het 4K-paneel met ondersteuning voor HDR10 en HLG laat films en series mooi uitkomen. Wat direct opvalt is het brede kijkhoekpaneel, zodat je vanuit elke hoek goed beeld hebt. Drie HDMI 2.1-poorten zijn aanwezig, handig voor bijvoorbeeld een spelcomputer of soundbar. Het geluid is degelijk, met 20 watt RMS, al kan een extra speaker geen kwaad. De televisie zelf is niet overdreven dik, ongeveer 57 mm, en draait op WebOS dat vlot en makkelijk werkt.

Besturingssysteem: WebOS
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

TCL 65C655 Pro

Deze TCL 65C655 Pro is een goede keus als je graag series kijkt of een filmavond houdt. Dankzij de QLED-techniek komen de kleuren mooi tot leven en ook HDR10+ en Dolby Vision helpen mee voor extra diepte. Google TV zorgt ervoor dat je toegang hebt tot de meeste (streaming-)apps van Netflix tot YouTube. Het geluid springt eruit: met 50 watt RMS en een ingebouwde subwoofer krijg je een stevig geluid. De tv zelf is daardoor wel een tikje dikker, zo’n 80 mm. Er zijn drie HDMI-poorten voor het aansluiten van extra apparaten.

Besturingssysteem: Google TV
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 50W

Hisense 65A7NQ

Ben je iemand die vooral van gemak houdt? De Hisense 65A7NQ biedt precies dat. De tv is simpel in gebruik, draait op het VIDAA-besturingssysteem en start razendsnel op. Met zijn 4K-beeld en ondersteuning voor Dolby Vision zie je mooie kleuren en scherpe beelden. Er zijn drie HDMI-poorten, voldoende voor al je apparaten. De tv heeft een redelijk slank ontwerp, ongeveer 80 mm dik. Het geluid van 20 watt RMS is prima voor dagelijks gebruik, al klinkt het met een soundbar net even beter.

Besturingssysteem: VIDAA U
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

Samsung QE65Q80DAT

Wat deze Samsung QE65Q80DAT meteen bijzonder maakt, is het strakke ontwerp en de Direct Full Array-achtergrondverlichting. Daardoor zijn de zwarttinten diep en het contrast sterk. De tv is heel geschikt voor wie sportwedstrijden of actiefilms kijkt. Hij heeft vier HDMI 2.1-poorten en een krachtig geluid van 40 watt RMS, wat zorgt voor een volle klank bij films. Het scherm is vrij dun, met 54 mm, en draait op het vertrouwde Tizen-besturingssysteem dat soepel werkt.

Besturingssysteem: Tizen
Aantal HDMI-poorten: 4
Audio-output (RMS): 40W

Philips 65PUS7609/12

Bij de Philips 65PUS7609/12 draait het om eenvoud en betaalbaarheid. De beeldkwaliteit is prima voor dagelijks gebruik, met 4K-resolutie en ondersteuning voor Dolby Atmos voor beter geluid. De tv werkt met Titan OS, dat simpel is en vlot laadt. Er zijn drie HDMI 2.1-poorten, genoeg om bijvoorbeeld een spelcomputer of extra box aan te sluiten. De tv is iets dikker dan sommige andere modellen, ongeveer 92 mm, en levert 20 watt RMS geluid. Philips is voor deze serie afgestapt van Google TV en levert de modellen nu met Titan OS.

Besturingssysteem: Titan OS
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

Ga je op vakantie met je camper of met de caravan? Dan wil je vooral ontspannen rijden, zonder zorgen over te lage viaducten, smalle haarspeldbochten of weggetjes waar je amper kunt keren. Toch gebruiken veel mensen nog steeds een standaard autonavigatie, terwijl die niet is afgestemd op de afmetingen en het rijgedrag van een groter of zwaarder voertuig. In dit artikel lees je wat campernavigatie anders doet – en waarom dat handig is.

Lees ook: Een airco in je caravan of camper? Dit zijn de mogelijkheden!

Een gewone navigatie – los toestel of via smartphone – is gebouwd voor personenauto's. Je voert een bestemming in, kiest eventueel tussen snelste of kortste route, en krijgt aanwijzingen gebaseerd op normale verkeersregels en gangbare voertuigafmetingen. Voor dagelijks gebruik werkt dat prima. Maar zodra je met een grote camper of een caravan op pad gaat, kom je al snel beperkingen tegen. Denk aan tunnels met een beperkte doorrijhoogte, wegen met maximale asdruk of gewichtslimiet, scherpe bochten in bergachtig gebied of dorpskernen waar je amper kunt keren of parkeren. Een standaard navigatie houdt daar geen rekening mee. Dat kan onderweg voor behoorlijk wat stress zorgen, of in het slechtste geval zelfs voor schade.

Wat doet campernavigatie anders?

Een speciaal campernavigatiesysteem is ontworpen met campers en auto's met aanhanger in gedachten. Je voert vooraf de lengte, breedte, hoogte en het gewicht van je combinatie in. Op basis daarvan worden alleen routes getoond die ook echt geschikt zijn voor jouw voertuig. En dat maakt een wereld van verschil.

Zo vermijd je automatisch bruggen waar je niet onderdoor kunt, te smalle weggetjes in dorpjes of natuurgebieden, steile hellingen waar je niet comfortabel kunt rijden of keren en wegen waar een caravan officieel niet is toegestaan. Veel campernavigaties bieden ook aanvullende functies. Denk aan filters voor campings, servicepunten of camperplaatsen, kaarten die je offline kunt gebruiken in gebieden zonder bereik, weergave van hellingspercentages en scherpe bochten onderweg en waarschuwingen voor zijwind, milieuzones of tolwegen. Sommige systemen kun je zelfs koppelen aan een achteruitrijcamera, wat handig is bij parkeren of keren op krappe plekken.

Wat je bij campernavigatie ook vaak ziet: een groter scherm dan bij standaard modellen. Dat is geen luxe, maar een bewuste keuze. De zitpositie in een camper is meestal hoger en wat verder van het dashboard af. Een scherm van 7 inch of groter zorgt dan voor beter overzicht en leesbaarheid, zonder dat je moet turen of knijpen met je ogen. Zeker als je tijdens het rijden snel de kaart of de aanwijzingen wilt checken, is dat een voordeel.

©GARMIN International ©2022

Voorbeelden uit de praktijk

Stel: je rijdt met een camper door de Ardennen. De kortste route volgens je telefoon gaat dwars door een dorpje met een smal bruggetje en steile oprit. Een standaard navigatie stuurt je daar zonder waarschuwing heen. Een campernavigatie herkent de beperkingen en kiest een alternatieve route via een doorgaande weg, ook al is die iets langer. Of je rijdt in Zuid-Frankrijk met een caravan achter je auto. Je komt bij een tunnel waar voertuigen hoger dan 2,60 meter niet doorheen mogen. Een gewone navigatie weet dat niet – een campernavigatie voorkomt dit soort problemen.

Is het altijd nodig?

Als je met een compacte buscamper reist die nauwelijks groter is dan een gewone auto, heb je in de praktijk minder snel last van beperkingen. Maar zodra je camper langer of hoger is, of je met een flinke caravan rijdt, wordt specifieke navigatie al snel een stuk comfortabeler – en veiliger. Ook voor langere reizen of tochten buiten West-Europa is het verschil merkbaar. Niet elk land signaleert hoogte- of gewichtsbeperkingen even duidelijk. Dan is het prettig als je navigatie dat voor je bijhoudt.

Campernavigatie kopen? Hier moet je op letten

Niet elk navigatiesysteem voor campers biedt dezelfde functies. Let daarom goed op de specificaties voordat je iets aanschaft. Controleer of je de voertuigafmetingen (lengte, breedte, hoogte, gewicht) kunt invoeren. Alleen dan kan het systeem echt rekening houden met obstakels op de route. Kijk ook naar het kaartmateriaal: is het actueel en dekt het voldoende landen? Zeker als je buiten West-Europa reist, is dat belangrijk. Sommige modellen bieden gratis kaartupdates, anderen niet. Let daarnaast op of er specifieke camper-POI's in het systeem zitten, zoals camperplaatsen, servicestations of campings. Ook de gebruikersinterface speelt een rol: is het systeem vlot te bedienen, ook als je onderweg bent? En niet onbelangrijk: hoe groot is het scherm? Bij voorkeur is dat minstens 7 inch. Een groter scherm is niet alleen prettiger tijdens het rijden, maar maakt het ook makkelijker om in een oogopslag hellingen, bochten en alternatieven te overzien. Ten slotte: als je al een achteruitrijcamera hebt, controleer dan of deze te koppelen is aan het systeem. Dat maakt het manoeuvreren op een krappe camping een stuk makkelijker.

Fijne vakantie!

Een campernavigatie lijkt op het eerste gezicht misschien een extra uitgave, maar het levert je onderweg vooral rust en gemak op. Geen stress over bruggen, geen gedoe bij keren, en geen verrassingen bij tunnels of bergwegen. Zeker als je vaker met je camper of caravan op pad gaat, is het een investering die je reis een stuk comfortabeler en ontspannen maakt.