Elke twee jaar een nieuwe smartphone? Dat is eigenlijk niet meer van deze tijd. Een goedwerkende smartphone met een klein krasje kan toch best nog even mee? Neem daarnaast diverse maatregelen om de levensduur van je geliefde mobieltje te verlengen. Dat is beter voor het milieu én je portemonnee!

Vanzelfsprekend laat iedereen graag een leefbare planeet voor toekomstige generaties achter. Onze digitale afvalberg verminderen is daarvoor een stap in de goede richting. Earth Overshoot Day komt namelijk steeds dichterbij. De productie van apparatuur vereist naast het gebruik van verschillende grondstoffen ook nog eens veel energie. Het is dan ook essentieel om langer met onze spullen te doen. Apparaten zijn tenslotte geen wegwerpartikelen.

Na afloop van een tweejarig telefoonabonnement vervangen veel mensen bijna achteloos hun smartphone. Er valt op dit gebied nog veel terrein te winnen. Een smartphone is in feite een goudmijn in je broekzak. Naast twintig tot veertig milligram goud bevat een doorsnee toestel ook nog tientallen andere kostbare metalen. Wanneer het mobiele apparaat aan het einde van je contract nog prima werkt, is het zonde om hem vroegtijdig af te danken.

Abonnement kiezen

Bij het afsluiten van een mobiel abonnement heb je de keuze uit twee mogelijkheden, namelijk mét of zonder toestel. Dat laatste noemen aanbieders een sim only-abonnement. Je ontvangt alleen een simkaart en koopt zelf een smartphone. Je profiteert in dat geval van lage maandlasten. Vanzelfsprekend betaal je wel een eenmalig bedrag voor de aanschaf van een nieuw toestel.

Als je de kosten van een smartphone liever spreidt, kun je een één- of tweejarig abonnement inclusief toestel overwegen. Je betaalt dan tijdens de looptijd van het contract een hoger bedrag. Na afloop van de contractduur brengt de mobiele telecomprovider alleen nog kosten voor bellen, sms’en en internet in rekening. Veel aanbieders bieden hun klanten na afloop van het contract een nieuw abonnement inclusief nieuw toestel aan. Dit aanbod kun je negeren.

Vanuit milieuperspectief maakt het niet zoveel uit of je voor een abonnement mét of zonder toestel kiest. Wel is het zaak om zo lang mogelijk met de smartphone te doen. Zodra het mobieltje via hoge maandlasten volledig is afbetaald, stap je het best over naar een betaalbaar sim only-abonnement. Het toestel is nu tenslotte volledig van jou. Wees zuinig op het apparaat en profiteer jarenlang van lage maandlasten.

Goedkoop is vaak duurkoop

Smartphones zijn er in allerlei prijsklassen. De goedkoopste modellen van onbekende merken beginnen bij zo’n honderd euro, terwijl je voor een nieuwe Apple iPhone 14 of Samsung Galaxy S23 al gauw richting de duizend euro gaat. De kwaliteitsverschillen zijn dan ook groot. Zo hebben goedkope smartphones veelal een behuizing van slap kunststof. Laat je zo’n toestel een keer vallen, dan is er een behoorlijke kans op schade. Verder beschikken dergelijke apparaten vaak over een matige processor en weinig werkgeheugen. Bovendien valt de capaciteit van de accu meestal tegen. Al met al lenen de goedkoopste smartphones zich niet voor jarenlang gebruik. Je hebt vermoedelijk relatief snel een nieuw exemplaar nodig.

Koop om die reden liever een nieuw toestel uit een wat hogere prijsklasse. Je vergroot daarmee de kans op een lange levensduur. De behuizing bestaat meestal uit aluminium, waarbij het scherm is voorzien van beschermend glas. Tegenwoordig zijn de betere modellen volledig stof- en waterdicht, zodat je het toestel na een ongelukje in een (zwem)bad gewoon nog kunt gebruiken. Smartphones uit een hoger prijssegment bieden ook onder de motorkap goede prestaties. Vanwege een rappe processor en voldoende werkgeheugen voelen gebruikers minder snel de behoefte om het toestel te vervangen.

©TUAINDEED

Updates en upgrades

Voor een lange levenscyclus is het updatebeleid van fabrikanten een belangrijke factor. Mobiele besturingssystemen bevatten onderhuids geregeld kwetsbaarheden. Met behulp van updates lost de fabrikant dergelijke problemen op. Gebruik dan ook bij voorkeur een smartphone van een betrouwbaar merk met een goed updatebeleid. Dat geeft de zekerheid dat het besturingssysteem en alle apps nog jaren vlekkeloos blijven werken.

Apple heeft op dit gebied een goede reputatie. Het Amerikaanse merk bracht in het voorjaar van 2023 nog updates uit voor de iPhone 6 (Plus). Deze producten zagen bijna negen(!) jaar geleden het licht, en kun je dus nog altijd veilig gebruiken. Samsung biedt voor de meeste nieuwe modellen vier of vijf jaar beveiligingsupdates. Veel goedkopere toestellen ontvangen slechts twee of drie jaar essentiële updates. Installeer nieuwe updates het liefst automatisch, zodat je het niet kunt vergeten. Dat regel je in de instellingen van de smartphone.

Naast updates bestaan er ook upgrades. Een upgrade is kortgezegd een nieuwe versie van een besturingssysteem. Zo bracht Apple vorig jaar bijvoorbeeld iOS 16 uit voor iPhones. Een upgrade voegt onder meer een verbeterd uiterlijk en nieuwe functies aan het mobiele toestel toe. Zodra je een smartphone koopt, ontvang je een aantal jaren verse upgrades. Bij een iPhone is dat bijvoorbeeld zo’n vijf of zes jaar, voor de meeste andere merken is dat minder lang.

Robuust hoesje kiezen

Een goed hoesje waarmee je de behuizing tegen val- en stootschade beschermt, draagt bij aan een langere levensduur van je smartphone. Met name een gebroken scherm komt veel voor, terwijl je de kans daarop met een degelijk hoesje aanmerkelijk verkleint. Voor elk toesteltype is er volop keuze. Neem wel een stevig exemplaar, want een slap siliconen hoesje zorgt nauwelijks voor extra bescherming.

Er bestaan allerlei soorten hoesjes. Met een zogeheten backcover bescherm je de achterzijde en zijkanten. Vaak zijn de hoeken extra verstevigd, zodat het toestel een val overleeft. Sommige fabrikanten vermelden in de specificaties of op de verpakking zelfs een maximale valhoogte. De voorkant is bij een backcover open en bloot. Gebruik hiervoor eventueel een screenprotector, zodat het scherm vrij blijft van krassen. Je hebt hierbij keuze tussen een screenprotector van kunststof of (hybride) glas. Laatstgenoemde optie biedt de beste bescherming.

Je kunt als alternatief ook een bookcase-hoes overwegen. Hierbij klik je de smartphone veelal in een speciale houder, waarna een flap het scherm beschermt tegen krassen. Een voordeel is dat je in een bookcase-hoes meestal ook wat pasjes en briefgeld kunt opbergen. Ben je vaak actief? Koop dan een speciaal hoesje voor sporters en bevestig die om je bovenarm. Je draagt het toestel dan veilig bij je.

Behuizing schoonmaken

Elke smartphone heeft meerdere aansluitingen en knopjes, zoals een oplaadpoort, een aan-uitknop, volumetoetsen en soms nog een hoofdtelefoonuitgang. Het is natuurlijk belangrijk dat dit alles goed blijft werken. Houd de smartphone om die reden goed schoon. Het helpt al door de behuizing en het hoesje dagelijks met een microvezeldoekje af te nemen.

Ophoping van vuil is namelijk een belangrijke boosdoener voor defecten. Denk maar eens aan aansluitingen en knoppen die plotseling niet meer werken. Bevat de oplaadpoort bijvoorbeeld te veel stof, kruimels en andere viezigheid, dan lukt opladen op den duur niet meer. De connector van de usb-kabel maakt in dat geval geen contact met de smartphone. Ga in geen geval aan het stekkertje frunniken. Op die manier beschadigen er mogelijk contacten. Je maakt een vervuilde oplaadpoort het beste voorzichtig schoon met perslucht, een houten tandenstoker of een miniborsteltje.

©UTKARSH_SHARMA

Accuverbruik beperken

De accu is zonder twijfel het meest slijtgevoelige onderdeel van de smartphone. Ga hier dan ook zorgvuldig mee om. Gebruik voor een optimaal en veilig laadproces sowieso altijd de officiële oplader. Vermijd daarnaast dat het toestel aan extreme hitte of kou wordt blootgesteld; accu’s kunnen daar slecht tegen.

Elke oplaadbare batterij ondersteunt een beperkt aantal laadcycli, bijvoorbeeld vijfhonderd of duizend keer. Zodra dit aantal is bereikt, zijn de accuprestaties veelal gereduceerd tot zo’n tachtig procent ten opzichte van een nieuwe batterij. Overigens maakt het niet uit op welk moment je de smartphone oplaadt. Hang je het toestel bij een resterende batterijlading van zeventig procent aan de lader en doe je dat de volgende dag bij dertig procent? Dan geldt dat bij elkaar als één laadcyclus.

Als je het aantal laadcycli in toom houdt, voorkom je een vroegtijdig einde van de accu. Beperk daarom zoveel mogelijk het energieverbruik op je smartphone. Dat is niet bijster ingewikkeld. Gebruik je op een bepaalde locatie geen wifi, bluetooth en gps? Zet deze batterijslurpers dan in de instellingen uit. Verder kun je de helderheid van het scherm verlagen. Veel hedendaagse toestellen hebben een energiebesparingsmodus waarmee je in één klap het batterijverbruik minimaliseert. Zet je smartphone tot slot gerust geregeld een dag volledig uit, bijvoorbeeld tijdens vakanties.

Toestel (laten) repareren

Soms zit er niets anders op dan een defect onderdeel van de smartphone te repareren, zoals een kapotte accu of gebroken scherm. Dat is nog altijd beter voor het milieu dan de aanschaf van een nieuw toestel. Helaas kun je bij de meeste moderne smartphones lastig zelf componenten vervangen. Zelfs bij het verwisselen van een accu komt tegenwoordig heel wat kijken. Op YouTube zijn van alle bekende modellen gedetailleerde instructiefilmpjes te vinden; uiteraard heb je dan wel het bewuste onderdeel en juiste gereedschap nodig.

Je kunt de reparatieklus ook uitbesteden. Met een beetje geluk valt het defect nog onder de garantie. Klop hiervoor aan bij de (web)winkel waar je het product hebt gekocht. Buiten de garantieperiode dien je bij de smartphonefabrikant eventueel een reparatieverzoek in. Jammer genoeg rekenen veel merken hiervoor woekerprijzen. De tarieven zijn vaak zó hoog dat je haast beter een nieuw exemplaar kunt kopen. Financieel gezien dan, want vanuit milieuperspectief is repareren altijd de betere keuze. Tot slot bestaan er ook allerlei reparatiebedrijven die tegen betaling defecte smartphones herstellen. Bedenk wel dat dergelijke bedrijven vaak geen originele onderdelen gebruiken.

Foto’s en video’s bewaren

Wie veel fotografeert en filmt, loopt wellicht tegen de opslaglimiet van een oudere smartphone aan. Ren dan niet meteen naar de winkel voor een nieuw mobieltje. Veel Android-toestellen hebben namelijk een microSD-kaartlezer, waarin je een geheugenkaart met een behoorlijke capaciteit kunt plaatsen.

Helaas kun je niet van elk toestel de opslagcapaciteit uitbreiden; iPhones en de onlangs verschenen Samsung Galaxy S23 hebben geen kaartlezer. In dat geval zit er niets anders op dan regelmatig data over te hevelen naar een ander opslagmedium, bijvoorbeeld een computer, online opslagdienst of NAS.

Smartphone toch afdanken

Valt er ondanks de genoemde tips niets meer met je smartphone te beginnen? Dan is afdanken de enige optie. Hopelijk heeft het toestel flink wat jaren dienst gedaan. Onderzoek wat je nog met het apparaat kunt doen. Zo zijn er soms tijdelijke acties van fabrikanten. Als je een toestel opstuurt, ontvang je bijvoorbeeld een cadeaubon. Daarnaast zamelen allerlei goededoelenorganisaties gedateerde toestellen in.

Gooi apparatuur nooit zomaar in een vuilnisbak. Breng je een oude smartphone naar een geschikt afvaldepot, zoals een inzamelingsbak voor kleine apparatuur bij een elektronicawinkel of de milieustraat van de gemeente. Recyclefabrieken proberen vervolgens zoveel mogelijk kostbare metalen uit de smartphones te halen.

En áls je dan op zoek bent naar een andere smartphone, dan is een tweedehands gereviseerd exemplaar ook nog een optie. Je kunt hiervoor onder andere terecht bij (web)winkels met zogeheten refurbished-producten.

In november lijkt de tuin tot stilstand te komen, maar schijn bedriegt. Juist nu leg je de basis voor een prachtige tuin in het voorjaar. Van het beschermen van planten tegen de kou tot het planten van bollen en fruitbomen: wie in november de handen uit de mouwen steekt, wordt in de lente beloond met een gezonde, bloeiende tuin.

Maak je tuin winterklaar

Een goed voorbereide tuin kan tegen een stootje. Zodra de temperatuur daalt, bescherm je gevoelige planten met vliesdoek of noppenfolie. Leg dat materiaal nu alvast klaar, zodat je snel kunt handelen bij vorst. Maak in de schuur of het tuinhuisje plek voor planten in pot die niet tegen kou kunnen. Binnen blijven ze het best bij een temperatuur tussen de 2 en 10 graden. Vergeet niet af en toe te luchten en de aarde vochtig te houden, zodat de wortels niet uitdrogen. Controleer tot slot de fruitbomen en verwijder ingedroogde of verschrompelde vruchten. Die kunnen schimmels bevatten en zo de boom verzwakken.

Nog even wat extra liefde voor je gazon

In november geef je het gazon nog een laatste onderhoudsbeurt voordat het in winterrust gaat. Steek de randen strak af en verwijder het blad dat op het gras ligt. Blijven bladeren liggen, dan krijgt het gazon te weinig licht en kunnen er schimmels ontstaan. Gebruik het blad liever op andere plekken in de tuin, bijvoorbeeld onder struiken of tussen vaste planten, omdat het blad verteert en voedingsstoffen aan de grond afgeeft.

©Konstantin Zibert - stock.adobe.com

Planten: fruitbomen...

November is een goede maand om fruitbomen te planten. De grond is nog relatief warm, waardoor de wortels kunnen aanslaan voordat de winter begint. Graaf een ruim plantgat en maak in het midden een kleine heuvel waar de stam op rust. Spreid de wortels voorzichtig uit, vul het gat met een mengsel van aarde en compost en druk de grond stevig aan. Geef ruim water en plaats een boompaal als de boom op een open of winderige plek staat.

...en bollen

Ook bloembollen kunnen nu de grond in: tulpen, narcissen, hyacinten en irissen bloeien in het voorjaar als je ze nu plant. Wie meteen wat kleur in de tuin wil, kan wintervaste planten als heide, winterviolen, Skimmia of kleine coniferen in potten zetten.

©iMarzi - stock.adobe.com

Snoeien en onkruid wieden (ja, ook nu nog!)

Zolang het niet vriest, kun je nog prima snoeien. Vooral kale fruitstruiken zijn nu aan de beurt: door oude takken weg te halen, verjong je de struik en bevorder je de groei van nieuwe scheuten. Ook jonge boompjes met een doorgaande stam kun je licht terugsnoeien, zodat ze een mooie, evenwichtige vorm ontwikkelen. De treurwilg mag in deze periode worden geknot, zodat hij in het voorjaar weer mooi uitloopt.

Blijf daarnaast onkruid verwijderen, ook al groeit het minder hard. Door het bij te houden, voorkom je dat het in het voorjaar de overhand krijgt. Zo blijft de tuin netjes en houd je het werk beperkt wanneer alles straks weer begint te groeien.

Vooruitkijken naar het voorjaar

Wie in november nog even de handen uit de mouwen steekt, maakt het zichzelf straks een stuk makkelijker. De tuin krijgt rust, maar de basis voor een nieuw seizoen ligt er al. Zodra de eerste zon zich in het voorjaar laat zien, zie je de beloning van het werk dat je nu hebt gedaan: gezonde planten, een sterk gazon en fruitbomen die vol leven zitten.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.