Hoe duurzaam is jouw smartphone inmiddels?

Steeds meer mensen doen hun best om duurzamer te leven. Ze letten beter op de herkomst van hun supermarktproducten, pakken vaker de trein of elektrische auto in plaats van het vliegtuig en wekken een deel van hun eigen stroom op met zonnepanelen op het dak. Maar de smartphone, hoe duurzaam is die?

Mens en milieu

Hoe duurzaam een smartphone is, begint al bij de herkomst van de grondstoffen die nodig zijn voor de productie van de accu, de behuizing en andere onderdelen. Houdt de fabrikant verborgen uit welke mijnen de gebruikte grondstoffen komen, of meldt de fabrikant dat in een transparantierapport, en is er ter plekke toezicht op het voorkomen van kinderarbeid en onnodige milieuschade?

Merken als Fairphone en Apple lopen op dit vlak voorop. Apple laat – net als veel andere bekende merken – wel een steek vallen op het gebied van het welzijn van de duizenden fabrieksarbeiders die in verschillende Aziatische landen dag in, dag uit iPhones in elkaar zetten. Het bedrijf betaalt die medewerkers een karig loon, om de winstmarges op de iPhones zo hoog mogelijk te houden. Fairphone is een van de weinige merken die inzichtelijk maakt hoe het zijn fabrieksarbeiders behandelt en betaalt ze een normaal salaris.

Een ander duurzaamheidsvraagstuk is de keuze van smartphonefabrikanten voor gerecyclede onderdelen; die zijn doorgaans iets duurder, maar verkleinen wel de milieu-impact van een nieuw toestel. Merken als Samsung, Apple, Nokia en Fairphone gebruiken steeds meer gerecycled plastic, aluminium en andere duurzamere materialen om onderdelen te produceren voor hun telefoons. De kantoren en fabrieken van deze merken draaien ook gedeeltelijk of volledig op duurzaam opgewekte energie. Sommige merken, zoals Apple, hebben leveranciers ook gevraagd om zich te committeren tot het gebruiken van duurzame energie. Toch lopen de ambities uiteen. Apple bijvoorbeeld wil in 2030 volledig klimaatneutraal zijn, waar Samsung hier nog twintig jaar langer voor uittrekt.

In de praktijk

Samsung, Apple, Nokia en Fairphone hebben de afgelopen jaren ook andere duurzame stappen gezet. Zo zijn de verkoopdoosjes van hun toestellen kleiner geworden, waardoor er meer in een container en vrachtwagen passen. Niet-essentiële opvulmaterialen zijn hiervoor weggelaten. Ook plastic zakjes en stickers zijn uitgefaseerd, een zet waar Sony overigens mee vooropliep. En de fabrikanten leveren hun toestellen tegenwoordig ook zonder oplaadadapters, dus alleen met een usb-kabel. Dat scheelt de productie van tientallen miljoenen adapters per jaar en gebeurt met de gedachte dat vrijwel iedereen al één of meerdere adapters heeft. Hetzelfde geldt voor het meeleveren van bedrade oordopjes.

Het weglaten van de adapter en andere accessoires scheelt de fabrikant natuurlijk ook productiekosten. En dat geldt eveneens voor het verkleinen van de verkoopverpakkingen, want hoe meer doosjes er in een container passen, hoe minder containers de fabrikant hoeft te huren. Van die lagere productiekosten merk je als consument echter niets, want door de inflatie hebben merken de adviesprijzen van hun smartphones niet verlaagd.

Er zijn overigens ook merken die nog wél een oplaadadapter bij hun smartphones in de doos stoppen. Dat doen ze uit een servicegedachte, maar vaak ook omdat hun toestellen die speciale adapter vereisen om de razendsnelle oplaadsnelheid uit de marketingcampagne te realiseren. Xiaomi, Oppo, Motorola en OnePlus zijn enkele bekende merken die veel van hun toestellen nog met een oplaadadapter leveren.

© Mile Atanasov

De oplaadadapter is uit veel smartphoneverpakkingen verdwenen.

Repareren

Ooit waren vrijwel alle smartphones voorzien van een kunststof behuizing, waarvan je de achterkant zo losklikte en de accu met je vingers losdrukte. Ook onderdelen als het scherm waren eenvoudig te vervangen. In de loop der tijd zijn smartphones steeds fraaier, dunner en completer geworden, maar tegelijk werd het steeds moeilijker om zelf dingen aan de smartphone te repareren of te vervangen; dat werd een klus voor officiële reparateurs.

Gelukkig zet de industrie tegenwoordig weer stappen om reparatie van smartphones te vereenvoudigen, zowel voor kleinere reparateurs als voor hobbyisten. Motorola, HMD Global (Nokia) en Google werken samen met de onafhankelijke internationale firma iFixit, dat reparatiehandleidingen (inclusief video’s) onderdelen en gereedschappen verkoopt om je smartphone te repareren.

Samsung is afgelopen zomer ook een samenwerking met iFixit aangegaan. Je kunt eenvoudig onderdelen kopen om bijvoorbeeld de glazen achterkant of accu van je Galaxy S20-, S21-, S22- of S23-telefoon te vervangen. Ook onderdelen als de luidspreker, aan-uitknop, usb-c-poort en volumeknoppen zijn via deze weg zelf of door een handige kennis te vervangen.

Apple biedt ook een eigen zelfreparatiedienst aan. Zo kun je de handleiding, onderdelen en gereedschappen kopen om onder meer het scherm of de accu van een iPhone 12-model of nieuwer te vervangen.

Deze onderdelen heb je nodig om het scherm van de Google Pixel 6 te vervangen (foto: iFixit).

© charnsitr

Apple voorziet de iPhone 15-serie van een usb-c-poort (links) in plaats van een lightning-aansluiting.

Samsung

Samsung behoort tot de grootste smartphoneverkopers ter wereld en heeft dus veel invloed op het verduurzamen van de industrie. Als Samsung een beslissing neemt en die pakt goed uit, dan kan de concurrentie druk voelen om te volgen.

Een voorbeeld daarvan is de beslissing van Samsung om de Galaxy-smartphones zo te ontwerpen dat ze makkelijker te repareren zijn. Zo eenvoudig als tien jaar geleden – toen je een accu met je vingers zo uit de telefoon haalde – is het zeker niet, maar Samsung geeft nu wel via handleidingen aan hoe je onderdelen als de glazen achterkant en vastgemaakte accu kunt vervangen bij een defect. De fabrikant stelt ook reserve-onderdelen beschikbaar, zodat het voor een externe reparateur of iemand die een beetje handig is, eenvoudiger wordt om reparaties uit te voeren.

Een kapot Galaxy-toestel hoeft zo dus niet meer verplicht op de post naar een reparatiecentrum van een Samsung-partner. Die reparatiecentra hebben een slecht imago omdat gebruikers hun toestel vaak een week kwijt zijn – en zelf een vervangend exemplaar moeten regelen – en ze hoge kosten rekenen voor reparaties die niet onder de garantie vallen.

Moderne Samsung-telefoons kun je zelf repareren (foto: Samsung).

Apple

Ook Apple is een reus op de smartphonemarkt, dus de invloed van de iPhone-maker reikt ver. Dat blijkt ook regelmatig op duurzaamheidsvlak, zowel positief als negatief.

Misschien herinner je je de iPhone 7 uit 2016 nog, de eerste bekende smartphone die de 3,5mm-hoofdtelefoonpoort schrapte? Volgens Apple ‘een gedurfde beslissing’, maar dat geloofden maar weinig omdat het bedrijf tegelijkertijd zijn eerste generatie draadloze AirPods-oordopjes introduceerde. Veel merken volgden met het schrappen van de audiopoort om de verkoop van hun bluetooth-oordopjes aan te jagen. Niet duurzaam, want de batterijtjes in die oordopjes zijn na een paar jaar versleten en ze vervangen is vaak niet mogelijk. Dergelijke oordopjes belanden daarom vaak bij het elektronisch afval.

Gelukkig zet Apple ook veel goede stappen. Het bedrijf draait bijvoorbeeld op hernieuwbare energie, gebruikt veel gerecyclede materialen in zijn iPhones en andere producten, en deelt transparantierapporten over zijn duurzaamheidsambities en impact op het milieu.

Apple besteedt in marketinguitingen graag aandacht aan het duurzame karakter van de iPhones.

Nokia

Nokia was vroeger een grote telefoonfabrikant, maar heeft anno 2024 nog maar weinig marktaandeel over op de smartphonemarkt. Het Finse bedrijf HMD Global, dat een licentievergoeding betaalt om de Nokia-merknaam te mogen gebruiken, ziet in duurzaamheid een kans om de verkopen aan te jagen. De onderneming verkoopt steeds meer nieuwe smartphones met een behuizing van (deels) gerecyclede materialen. Het bedrijf zet op zijn website ook per model uiteen welke grondstoffen er in het toestel zitten. Op zich doen meer smartphonefabrikanten dit inmiddels, maar wat HMD Global extra doet, is vijf jaar fabrieksgarantie geven op een selectie van zijn toestellen. Dat wekt vertrouwen in een duurzame gebruikstijd.

De Nokia G22 en G42 5G zijn verder zo ontworpen dat je zelf onderdelen kunt vervangen, of dit kunt uitbesteden aan een lokale reparateur. Reserve-onderdelen en handleidingen vind je bij Nokia zelf, dat hiervoor samenwerkt met het eerdergenoemde iFixit. Kopers van een Nokia-telefoon kunnen HMD Global zelfs verzoeken om samen met Ecologi bomen te planten. Inmiddels zijn er meer dan 160.000 bomen geplant, meldt de fabrikant. En heb je een smartphone, tablet of elektronische accessoire die ligt te verstoffen in de kast? Dan kun je het apparaat online aanmelden en kosteloos opsturen naar HMD Global, dat het apparaat belooft te recyclen.

Waar HMD Global nog wel stappen in kan zetten, is het updatebeleid. Duurzame smartphones als de Nokia X30 5G en G22 krijgen slechts drie jaar updates, waar veel andere merken vijf jaar of langer updates garanderen. Die toestellen zijn dus langer veilig te gebruiken.

Sommige nieuwe Nokia-telefoons kun je zelf repareren.

Refurbished

Als je je gebruikte smartphone niet wil of niet meer kunt repareren, ligt het kopen van een nieuw model voor de hand. Maar je kunt natuurlijk ook een refurbished model kopen. Refurbished wil zeggen: een gebruikte telefoon die door de fabrikant gecontroleerd is en waarin indien nodig onderdelen zijn vervangen, zodat het toestel weer functioneert als nieuw. Op een refurbished toestel zit ook een paar maanden tot een paar jaar garantie. Grote verschillen dus met een tweedehands toestel dat je via Marktplaats koopt, waar je hoogstens fabrieksgarantie krijgt, en dan alleen als het toestel nog geen twee jaar oud is.

Steeds meer merken bieden refurbished smartphones aan. Fairphone en Apple zijn enkele voorbeelden. Refurbished toestellen van deze en andere merken kun je ook kopen bij derde partijen. Let hierbij goed op de betrouwbaarheid van de aanbieder.

Op de Apple-website kun je refurbished iPhones kopen.

Fairphone

De fabrikant die het meest inzet op duurzaamheid is het Nederlandse Fairphone. Deze smartphonemaker bracht zijn eerste telefoon uit in 2012 en is een zelfstandig bedrijf dat zich hard maakt voor elektronica met zo min mogelijk impact op het milieu. De nieuwe gadget moet bovendien met zoveel mogelijk respect voor arbeiders gefabriceerd worden én door de consument zelf te repareren zijn. Je kunt onderdelen als het scherm, de usb-c-poort en camera vervangen met behulp van een Philips-schroevendraaier en reserveonderdelen die te koop zijn bij de fabrikant.

Fairphone publiceert ook jaarlijks een uitgebreid rapport over zijn bedrijfsvoering en voortgang op het gebied van duurzaamheid. De bevindingen in het rapport zijn door iedereen te controleren, waardoor het merk transparant is over zijn doen en laten.

Je kunt belangrijke onderdelen van de Fairphone 5 zelf repareren (foto: Fairphone).

Benieuwd naar de Fairphone 5? Lees de review Fairphone 5 is voorbeeld voor de smartphone-industrie

De Fairphone 5 is de meest duurzame smartphone van dit moment.

Conclusie

Veel bekende fabrikanten zetten stappen om hun smartphones duurzamer te maken. Die ontwikkeling valt te prijzen, maar komt niet altijd voort uit ideologie. Sommige duurzame keuzes, bijvoorbeeld het verkleinen van de verkoopverpakking en het weglaten van accessoires, schelen de fabrikant ook geld. Dan is er ook nog druk van buiten, bijvoorbeeld van de EU, die merken dwingt tot duurzamere keuzes, bijvoorbeeld door een usb-c-oplaadpoort en betere repareerbaarheid te eisen. We constateren dat sommige merken op dit vlak al experimenteren om kennis op te doen om op tijd aan de nieuwe regelgeving te voldoen.

Het enige merk dat écht en al jarenlang op eigen initiatief zo duurzaam mogelijke smartphones maakt, is het Nederlandse Fairphone. Voor velen misschien nog een onbekende speler, maar wel een die de moeite waard is om beter te leren kennen.

0

Powered by