Bold Glamour: dit moet je weten over het omstreden TikTok-filter
Net als zo’n beetje alle social media heeft TikTok een heel scala aan gezichtsfilters. Maar de filters die het Chinese bedrijf onlangs aankondigde, hebben nogal wat stof doen opwaaien. TikToks nieuwe Bold Glamour-filter zorgt er namelijk op realistische wijze voor dat je gezicht meer in lijn is met het huidige schoonheidsideaal. En dat is gevaarlijk, zeggen deskundigen.
In het kort Het nieuwe Bold Glamour-filter van TikTok gebruikt AI om je gezicht een volledig nieuwe vorm te geven, alsof je plastische chirurgie hebt ondergaan. Het filter is zo realistisch dat deze vrijwel niet van echt te onderscheiden is. Dat is gevaarlijk, aldus deskundigen, omdat dit het beeld van een onrealistisch schoonheidsideaal onder jongeren kan verergeren.
Naast dit filter is TikTok ook omstreden vanwege zijn mysterieuze algoritme. Zie voor meer uitleg: Verslavend en gevaarlijk? Alles over het algoritme van TikTok
Ook lezen: Psycholoog over smartphone-verslaving: we zouden ons méér moeten vervelen
Wat is Bold Glamour?
Bold Glamour werd eind februari toegevoegd aan Effect House, de TikTok-tool waarmee gezichtsfilters kunnen worden gecreëerd. In tegenstelling tot de eerdere filters maakt deze variant gebruik van machinelearning-modellen, een vorm van AI om bepaalde onderdelen en de vorm van je gezicht te transformeren. Met dit filter krijgen onder meer lippen een opspuitbeurt, wordt er cosmetische make-up toegepast en krijgt de kaaklijn een andere vorm. Ook voegt het contouren toe aan de zijkanten van het gezicht, maakt het de wenkbrauwen symmetrischer en de neus dunner. Je ziet: dit filter is overduidelijk bedoeld om je gezicht ‘conventioneel aantrekkelijker’ te maken.
De technologie achter dit filter werkt uitstekend. Het wordt door AI-experts zelfs een mijlpaal genoemd. Het past zich namelijk perfect aan de huidskleur aan en werkt vrijwel naadloos. Wat je ook doet, het filter verspringt niet en ziet er daarmee extreem realistisch uit. Dat komt doordat de AI jouw gezicht vergelijkt met een database van duizenden foto’s van mensen die er volgens de huidige schoonheidsidealen aantrekkelijk uitzien. De gezichtskenmerken van de foto’s worden vervolgens in razend tempo ‘geblend’ met jouw eigen gezicht. Eerdere filters gebruikten daarentegen een soort ‘3D-gaas’ dat over jouw gezicht heen werd gelegd. Dat volgde je bewegingen wel, maar was lang niet zo accuraat.
Voor foto’s is dit fenomeen overigens niet nieuw. Daarbij is het al jaren mogelijk om realistische filters toe te passen op je gezicht – iets wat veelvuldig gedaan wordt, blijkt uit onderzoek van 3Vraagt. De helft van de ondervraagde jongeren plaatst weleens selfies, en gemiddeld gebruikt meer dan de helft van die groep gezichtsfilters. Bij video’s is het alleen een stuk lastiger om een realistisch resultaat te krijgen; vooral als je de camera veel beweegt of je hand voor je gezicht houdt valt de façade al snel in duigen. Maar volgens veel experts en deskundigen speelt dit probleem niet op bij Bold Glamour. Dat is indrukwekkend, maar vooral een groot probleem, stellen ze.
Wat maakt Bold Glamour zo omstreden?
Het AI-filter is inmiddels al in miljoenen TikTok-filmpjes gebruikt die samen bijna 700 miljoen keer zijn bekeken. Razend populair dus, al heeft de toevoeging van Bold Glamour ook geleid tot een hoop verontwaardigde reacties onder deskundigen. De experts die onder meer Insider, The Washington Post en The Verge gesproken hebben, stellen allemaal min of meer hetzelfde: de toevoeging van Bold Glamour houdt de onrealistische schoonheidsidealen bij jongeren in stand – of verergert deze zelfs.
Vooral voor gebruikers die zich al onzeker voelen over hun uiterlijk is dat een probleem. Het is namelijk goed denkbaar dat dergelijke gebruikers zich hierdoor nog onzekerder zullen voelen en denken dat zij de enigen zijn die er niet als een Kim Kardashian-lookalike uitzien. Anderzijds, als zij het filter gebruiken en daarna weer hun ‘normale zelf’ zien, werkt dat evengoed slecht voor hun zelfbeeld.
Dat valt ook op te maken uit de vele populaire TikToks die met dit filter zijn gepost. "Gebruik dit filter als je wil janken", schrijft TikTok-ster @xandrapohl onder haar Bold Glamour-post. TikTokker @joannajkenny zegt dat ze tevreden met haar uiterlijk was, totdat ze Bold Glamour gebruikte. Ze roept haar volgers dan ook op om het filter niet te proberen. Ophelia Nichols (@shoelover99) vindt het filter niet oké omdat het ten koste kan gaan van je zelfvertrouwen, en herinnert haar 11,4 miljoen volgers eraan dat ze geen filter nodig hebben om er mooi uit te zien.
'Bold Glamour kan mogelijk leiden tot morfodysforie'
Die onzekerheid en het afwijkende lichaamsbeeld dat door dergelijke filters kan ontstaan, leidt volgens een expert die Insider sprak in ernstige gevallen zelfs tot morfodysforie. Dat is een psychische aandoening waarbij mensen zo geobsedeerd zijn door hun ingebeelde lelijkheid, dat ze niet meer goed kunnen functioneren op sociaal of beroepsmatig vlak.
Volgens een verslag van het Nederlands Tijdschrift voor Dermatologie en Venereologie zijn zij vaak sociaal geïsoleerd; de meerderheid heeft suïcidale gedachten en een derde heeft een suïcidepoging gedaan. Deze aandoening komt bij 1,9 procent van de volwassenen voor, bij 2,2 procent van de adolescenten en bij studenten zelfs 3,3 procent. In 2020 hebben onderzoekers een willekeurige steekproef gehouden onder meer dan 1000 socialmediagebruikers. Daaruit bleek dat 4,2 procent voldeed aan de voorwaarden van morfodysforie.
Hoe reageert TikTok zelf op alle ophef?
TikTok heeft op het moment van schrijven nog geen algemene reactie naar buiten gebracht. Wel zei een woordvoerder tegen Insider en The Washington Post desgevraagd dat er bij TikTok-video's duidelijk in beeld staat welk filter er wordt gebruikt. Dat klopt alleen niet altijd. Zodra gebruikers een video downloaden, verdwijnt dat label namelijk. Als ze de TikTok vervolgens op een ander socialmediaplatform reposten, is het dus niet mogelijk om met zekerheid te achterhalen of er gebruikgemaakt is van Bold Glamour. Op die zorgen wilde de woordvoerder echter niet reageren: "We kunnen alleen spreken over de ervaring van gebruikers op TikTok."
