Seriebewerken met IrfanView

Soms is het handig om een serie foto's in één keer te converteren van het ene formaat naar het andere, te verkleinen of eenzelfde bewerking herhaaldelijk uit te voeren. Dat kan volautomatisch met IrfanView! Wie kent inmiddels niet het zeer veelzijdige en voor niet-commercieel gebruik gratis IrfanView voor het snel bekijken van foto's en afbeeldingen? Maar IrfanView is veel meer dan 'slechts' een viewer voor zo ongeveer elk voorkomend multimediaal bestandsformaat; het is ook een soort van Zwitsers zakmes voor fotografen. Er zijn eenvoudige beeldbewerkingen mee uit te voeren, maar ook - heel belangrijk - is het mogelijk om op een hele serie bestanden volautomatisch bewerkingen uit te voeren: batchbewerking wordt dit ook wel genoemd.

Stap 1

IrfanView is gratis te downloaden vanaf www.irfanview.com. Pak meteen ook even de Nederlandse taalmodule mee en installeer de plugins. Voor we echt gaan beginnen is het handig om eerst even ergens op een harde schijf een map aan te maken en daarin wat foto's te plaatsen om mee te experimenteren. Maak in die map vervolgens een submap aan met de naam Bewerkt, daar komen straks de door IrfanView behandelde foto's in te staan. Om IrfanView te starten dubbelklikt u simpelweg op een van de foto's in de testmap.

Stap 2

We willen eerst even de sinpelste - maar o zo nuttige - vorm van serieel 'bewerken' laten zien: conversie. Het aardige van IrfanView is dat het ongelooflijk veel beeld (en andere) bestandsformaten kent, waaronder zelfs raw-formaten van diverse spiegelreflexcamera's. Handig, want zo kunt u foto's in de hoogste kwaliteit schieten met uw digitale camera, en daarna achteraf met IrfanView de zaak omzetten naar iets gangbaarders als bijvoorbeeld het bekende .tiff-formaat. Tif omdat er dan géén compressie met verlies plaatsvindt en alle details van de oorspronkelijke foto bewaard blijven. In onze voorbeeldmap staan foto's in het . NEF-formaat, een raw-derivaat van camerafabrikant Nikon. Zoals u ziet, zijn de foto's probleemloos te bekijken met IrfanView. Om alle bestanden in de map te converteren klikt u allereerst in het menu Bestand op Groepsconversie/ Hernoemen.

Stap 3

Omdat we IrfanView hebben gestart middels een dubbelklik op een van de foto's in de testmap is dit ook meteen de werkmap van deze sessie. Wilt u álle foto's converteren, selecteer dan eerst het gewenste bestandstype van de originele foto's (1). In ons voorbeeld is dat dus de optie waarin onder andere het formaat NEF in voorkomt. U kunt nu enkele foto's selecteren in het overzichtje bovenaan, door daarbij de Ctrl-toets ingedrukt te houden kunt u door blijven klikken. Klaar? Dan klikt u op de knop Toevoegen. Wilt u alle foto's in de map converteren - zoals in dit voorbeeld - klik dan op de knop Alles toevoegen (2). Dan is het tijd om het gewenste uitvoerformaat te selecteren, kies daarvoor voor de optie TIF - Tagged Image Format. Om snel de doelmap te selecteren, klikt u op de knop Gebruik huidige map (3) en daarna op Bladeren (4). Selecteer dan de map Bewerkt (5) en klik op OK. Uiteraard kunt u met de knop Bladeren ook geheel handmatig naar een doelmap bladeren, maar dit werkt wel zo snel.

Stap 4

Om de conversie te starten, klikt u nu alleen nog even op de knop Start. Het converteren kan afhankelijk van de gebruikte bestandsformaten, de resolutie en de snelheid van uw pc even duren. Uiteraard kunt u op deze manier van zo ongeveer elk bestandsformaat naar elk ander bestandsformaat converteren. Bedenk daarbij dat het weinig zinvol is om van een bestandsformaat als .jpg naar .tif te converteren, want de beeldkwaliteit verbetert hierdoor niet (jpg is immers niet bepaald verliesvrij qua compressiemethode), maar andersom (van .tif naar .jpg) kan wel, bijvoorbeeld om schijfruimte te besparen en/ of een foto te mailen.

Stap 5

In het geval u naar .jpg converteert, loont het om even op de knop Opties naast het gekozen uitvoerformaat te klikken. Met de schuifregelaar in het geopende dialoogvenster kunt u de kwaliteit en bestandsgrootte instellen. Meer naar rechts betekent een betere beeldkwaliteit, maar ook een groter bestand. Meer naar links werkt deze redenering andersom. Goed om in het achterhoofd te houden als u iets wilt mailen.

Stap 6

U kunt eventueel de map met de in de vorige stappen geconverteerde bestanden leegmaken, puur om het overzicht te behouden. Want er kan nog meer met IrfanView. Stel dat we onze .NEFbestanden naar .jpg willen converteren en deze tegelijkertijd willen verkleinen. Dat kan allemaal, het is zelfs mogelijk er in één run meteen een of ander filter op los te laten. Klik weer in het menu Bestand op Groepsconversie/ Hernoemen. Voeg weer alle (of een aantal) foto's toe en kies het gewenste uitvoerformaat. We gaan deze keer voor .jpg. Schakel vervolgens de optie Gebruik geavanceerde opties in (1) en klik op de knop Geavanceerd (2).

Stap 7

Stel dat u een multimegapixelfoto naar iets mailbaars wilt converteren qua afmetingen, bijvoorbeeld naar 640 x 480 pixels. Dan schakelt u allereerst de optie WIJZIG GROOTTE (1) in om daarna de gewenste breedte of hoogte in te vullen. Omdat het misschien om een mix van zowel staande als liggende foto's gaat, schakelen we de optie Langste zijde in en vullen we de gewenste waarde (640) in het veld daarachter (2) in. Op die manier worden staande en liggende foto's allemaal even groot. Omdat foto's uit met name spiegelreflexcamera's niet de standaard 3:4 beeldverhouding hebben, schakelt u ook het vakje voor de optie Behoud aspectratio (proportioneel) (3) in, daardoor wordt bij de gewenste langste zijde van 640 pixels automatisch de waarde voor de kortste zijde berekend. Die zal dan niet altijd precies 480 zijn, maar uw foto wordt niet opgerekt of samengedrukt. Verder is het zaak om de optie Gebruik Resample functie (4) aan te zetten voor de beste verkleinkwaliteit. Desondanks treedt er bij verkleining altijd een beetje wazigheid op, schakel daarom de optie Verscherpen (5) in. Een waarde van circa 20 doet het wat ons betreft goed in de meeste omstandigheden. Verder kunt u natuurlijk naar hartenlust gebruik maken van allerlei andere aanwezige filters en opties. Weet u bijvoorbeeld dat er wat kleurverhoudingsproblemen zijn in veel van de te converteren foto's, schakel dan de optie Automatische kleuraanpassing (6) eens in. Met al deze opties beschikt u eigenlijk over uw eigen digitale ontwikkelcentrale!

Stap 8

De verkleinde foto's zijn uiteraard in een handomdraai te mailen, de bestandsgrootte van onze testfoto's ligt tussen de 51 Kb en 165 Kb. Dat is héél wat gunstiger dan de oorspronkelijke foto's die tussen de circa 10 en 12 MB per stuk innemen. Bedenk tot slot dat áls u gaat converteren naar een ander bestandsformaat (al dan niet verkleind) het beslist zaak is om de originele .rawfotobestanden te bewaren. Hierin zit namelijk cameraspecifieke informatie verwerkt zodat u later met speciale .raw-bewerkingssoftware dingen kunt doen die op geen enkele manier met een .tif-bestand mogelijk zijn. Staat tegenover dat de meeste camera's inmiddels zulke goede foto's afleveren dat nabewerking op .rawniveau bijna niet nodig is. Maar mocht u ooit eens een creatieve bui krijgen...

Deze workshop komt uit Computer Idee nummer 17, jaargang 2009