Een nieuwe camera kopen kan heel simpel zijn. Kies gewoon die met de indrukwekkendste specificaties en de grootste getallen. Dat dan de prijs ook een groot getal is, is geen bezwaar, want je hebt een onbeperkt budget. De werkelijkheid zal anders zijn: je bent beter af met een toestel dat bij jou en je fotografiestijl past en met een goede prijs-prestatieverhouding. Met ons koopadvies voor compactcamera’s vind je jouw beste 'match'.

Watvoor fotograaf ben jij?

Als we op zoek zijn naar een nieuwe camera, dan moeten we eigenlijk misschien eerst op zoek gaan naar de fotograaf in onszelf en even voor de spreekwoordelijke spiegel gaan staan. Welk soort fotograaf ben jij?

Techneut of techniet (kunstenaar)

De eerste onderverdeling die je in fotografen kunt maken, is die op basis van de algemene interesse in fotografie. Er is een groep die het medium vooral bekijkt vanuit een technisch oogpunt. Een foto is voor hen vooral een zo perfect mogelijke registratie van de werkelijkheid, waarbij belichting, kleur en scherpte optimaal moeten zijn. Foto's worden bijna zonder uitzondering nauwkeurig op 100% in Photoshop tot op de pixel bestudeerd en waar nodig gecorrigeerd.
Een 'tegenhanger' van deze technische groep zijn de fotografen die vooral belang hechten aan het creatieve aspect van fotografie. Het gaat hen niet zozeer om de technische kwaliteit van een foto, maar meer om de beleving van het onderwerp en het verhaal dat de maker wil vertellen. Een onscherpe foto hoeft voor hen niet direct in de prullenmand te belanden. Integendeel, de onscherpte zou zelfs een positieve bijdrage kunnen zijn in de sfeer van de foto, net zoals onder- of overbelichting of een 'foute' witbalans dat zou kunnen zijn. De camera is slechts een gereedschap om een creatief beeld te concretiseren, zoals een kwast voor een schilder.
Bovenstaande opsplitsing in fotografen is natuurlijk erg zwart-wit, maar je zult ongetwijfeld raakvlakken hebben met een van beide. Slaat de balans door naar de technische kant, dan zul je je af moeten vragen of een compactcamera voor jou wel de juiste keuze is en misschien een systeemcamera moeten overwegen.

Gemaksdier of controlefreak

Je kunt je fotografische ik ook bekijken uit het oogpunt van bedieningsgemak en mate van controle. Wilt je weten wat een diafragma is of hoe je bewegingsonscherpte voorkomt? En heb je wel behoefte aan 25 knopjes en evenzoveel menuopties om alles zelf in te kunnen stellen en in de hand te hebben? Nee? Dan moet je een camera aanschaffen zonder al te veel toeters en bellen, waarbij de automatiek zoveel mogelijk het denkwerk van je overneemt.
Wil je echter elk onderwerp fotografisch tot een goed einde brengen, ook als de automatische functies van de camera er naast zitten, dan moet je zorgen dat je als fotograaf handmatig kunt ingrijpen. Zelf de witbalans kiezen, belichtingscompensatie toepassen, de flitser uit- of juist aanzetten en een groot diafragma instellen zijn dan zaken die belangrijk zijn.

Gelegenheid of hobby

Tot slot kunnen we nog een onderverdeling maken in gelegenheids- en hobbyfotografen. De eerste groep maakt alleen maar foto’s als er iets speciaals aan de hand is. Een feestje, een dagje uit, een vakantie. De onderwerpen van hun fotografie komen eigenlijk vanzelf op hun pad.
Een hobbyfotograaf gaat juist speciaal met zijn camera op pad, op zoek naar leuke onderwerpen. Vroeg uit bed voor een zonsopkomst of laaghangende mist. Wandelen door het bos uitkijkend naar mooie paddenstoelen. In een schuilhut wachten op een hert of wild zwijn.

Om tot de perfecte ‘match’ te komen met je nieuwe digitale compactcamera, dien je dus het antwoord te weten op de volgende vragen:

Zijn deze alle drie beantwoord, dan moet je nog op zoek naar de beste prijs en service, waarna je met je nieuwe camera vol vertrouwen op fotoavontuur kunt.

Websites Cameramerken:www.canon.nlwww.casio.nlwww.fujifilm-digital.nlwww.olympus.nlwww.nikon.nlwww.panasonic.nlwww.pentax.nlwww.samsung.nlwww.sony.nl

Reviews:focusmedia.nlwww.kieskeurig.nlwww.dpreview.comwww.stevesdigicams.com

Onderwaterfotografie:www.onderwaterhuis.nl

Waarom zou je eigenlijk foto’s maken met een compact- of systeemcamera als dat ook kan met je mobiele telefoon of je camcorder?

Een mobiele telefoon heb je altijd bij de hand en een compactcamera moet je speciaal meenemen. En als je filmt op vakantie en je gebruikt de camcorder ook als fototoestel, dan zou je de compactcamera gewoon thuis kunnen laten. Dit zijn volkomen terechte argumenten en veel mensen gebruiken hun smartphone dan ook al als foto- en videocamera, waarmee ze heel leuke plaatjes schieten.

Er zijn echter een paar kanttekeningen. De foto’s die genomen worden met een smartphone komen vaak niet verder dan de telefoon zelf of worden hooguit gemaild, getwitterd, gewhatsappt of naar Facebook gestuurd. Ze dienen vooral een snelle beleving op een (klein) beeldscherm. Zelden belanden ze in een weldoordacht fotoarchief voor later, laat staan dat er een mooie fotoboek mee gemaakt wordt.

Vaak is de kwaliteit hiervoor ook niet goed genoeg. Er zijn misschien wel genoeg pixels, maar de kwaliteit van de (zoom)lens van een smartphone, de snelheid, de beeldprocessing in de telefoon en de marges om foto’s aan te passen zijn allemaal een stuk minder dan bij een moderne echte compactcamera.

Als je op internet op zoek gaat naar een nieuwe camera of je loopt een fotowinkel binnen, dan zul je merken dat er onwaarschijnlijk veel soorten en maten camera’s te koop zijn. Groot, klein, zwart, wit of met een leuk kleurtje, duur, goedkoop. Een onderscheid dat je niet zo direct aan de buitenkant ziet, is of het een compact- of een systeemcamera is.

Een compactcamera (dsc, digital still camera) is veelal een camera met een kleine behuizing (formaat pakje sigaretten) en een zoomlens die niet gewisseld kan worden. Body en lens zijn dus een onlosmakelijk geheel. Een dergelijke camera kan zo klein zijn, omdat het een kleine sensor − maatje pinknagel − heeft en daarom ook maar een kleine lens nodig heeft. Meestal is er ook geen mogelijkheid om een losse flitser op de camera te zetten.

Een systeemcamera is over het algemeen wat groter, afhankelijk of het een spiegelreflex of een spiegelloos model is. Van systeemcamera’s kunnen de lenzen (zoom of vast brandpunt) gewisseld worden en er kan ook altijd een opzetflitser op de camera gezet worden. De sensor heeft de grootte van een postzegel.

Spiegelreflex (dslr, digital single lens reflex) is de ‘oudste’ techniek van deze twee en dankzij de spiegel tussen de lens en de sensor zie je het zoekerbeeld realtime door de lens. Ook hebben dslr’s een fysieke sluiter (soort gordijn). Samen met de opklappende spiegel zorgt die voor het typerende klikklakgeluid als er een foto gemaakt wordt.

Spiegelloze systeemcamera’s (csc, compact system camera) bestaan nog niet zo lang en zoals de naam al zegt, hebben ze geen spiegel meer waarmee door de lens gekeken kan worden om het onderwerp te kaderen. Het zoekerbeeld is nu een elektronische weergave op een lcd-schermpje met een hoge resolutie (evf, electronic view finder). Behalve een spiegel ontbreekt ook een sluiter in dit type camera, zodat het mogelijk is om geheel geluidloos te fotograferen. De behuizing van een spiegelloze camera en ook groothoeklenzen zijn kleiner dan van een spiegelreflex. Standaardlenzen met veel zoom en ook telelenzen zijn voor beide systemen even groot en het formaat daarvan is vooral afhankelijk van de lichtsterkte.

Compactcamera’s zijn ware alleskunners en hebben veel functies die het leven van een fotograaf gemakkelijker maken. We noemen in dat verband hd-video (720p of 1080p), hdr (high dynamic range), sweep panorama, macro, gps, wifi, nd-filter, beeldstabilisatie (geen bewogen foto’s meer), interne lenscorrectie en gezichtsherkenning. Er zijn weinig camera’s die over alle opties beschikken, maar ben je veel op reis en wil je later weten waar je bepaalde foto’s gemaakt hebt, dan is gps onmisbaar. En maak je veel portretten, dan kan gezichtsherkenning grote diensten bewijzen bij scherpstelling, belichting en huidskleur.

Interfaces

Alle inspanningen met je compactcamera leiden uiteindelijk tot bestanden van foto’s en soms ook video op de geheugenkaart. De bedoeling is dat je deze gaat delen met je publiek: familie en vrienden of misschien wel de rest van de wereld. Handig is dan dat het type geheugenkaartje ondersteund wordt door de kaartlezer van je computer, laptop, tablet, printer of televisie. Dit is meestal het geval bij secure digital-kaartjes (sd, sdhc, sdxc). Kies voor een grote opslagcapaciteit (minimaal 4 GB) en voor een hoge lees/schrijfsnelheid (minimaal 30 MB/s). Ook memorystick (duo en pro) wordt breed ondersteund door genoemde apparaten.
Behalve via een geheugenkaart kunnen foto’s en video ook overgezet worden via usb. De meeste camera’s hebben een mini-usbaansluiting, vaak echter nog van het type usb2.0 en nog geen usb3.0, dat een hogere snelheid heeft. Wil je je camera direct aansluiten op televisie of beamer, dan krijg je de hoogste kwaliteit als dit via hdmi gebeurt. Je camera moet dan beschikken over een mini-hdmi-uitgang en de televisie of beamer over een gewone hdmi-ingang. Wifi is bij aanwezigheid van een draadloos netwerk natuurlijk ook erg handig.

Overig

Naast alle technische aspecten die een rol spelen bij de aanschaf van een compactcamera, zijn nog andere facetten van belang. Heb je voorkeur voor een bepaald merk? Moet de camera een andere kleur hebben dan zwart? Heeft hij een Nederlandstalig menu en handleiding en is er een helpdesk? Hoe is het gesteld met de garantie? Allemaal zaken om toch even uit te zoeken voordat je een definitieve keuze maakt.

Compactcamera Spiegelloze camera Spiegelreflexcamera VoordelenNadelenVoordelenNadelenVoordelenNadelenAlles-in-één, geen grote tassen, geen pijnlijke schouders of nek na een dag fotograferen.Soms te weinig groothoek of inzoomen. Geen echte macro. Bijna altijd grote scherptediepte.Body redelijk compact. Lenzen kunnen gewisseld worden om onderwerp perfect te kaderen. Variatie in scherptediepte.Kan ondanks ‘kleine’ body toch groot worden door de lens/lenzen. (Nog) niet voor professionals.Volledig door-ontwikkeld systeem zonder kinder-ziektes en met veel lenzen en accessoires. Van beginner tot profes-sional. Variatie in scherptediepte.Bijna altijd relatief groot en zwaar. Aparte tas nodig.Altijd bij de hand, dus nooit meer een moment missen van de kinderen of onderweg naar het werkBij minder licht veel ruis in de foto’s. Kan minder goed omgaan met hoog contrast tussen schaduw en licht.Goede beeldkwaliteit, ook bij weinig licht.
Veel handmatige controle. RAW en Full-HD-video.Zoeker heeft andere beleving dan van spiegelreflex: enige vertraging en ruis bij weinig licht.Goede beeldkwaliteit, ook bij weinig licht.
Veel handmatige controle. RAW en HD-video.Zoekerkader niet 100%. Geen inzicht vooraf in belichting en witbalans.Weinig instel-mogelijkheden.
Veel ‘intelligente’ snufjes. HD-video.Weinig instel-mogelijkheden.Elektronische zoeker kadert 100% en laat vooraf belichting en witbalans zien.Nog weinig lenzen en accessoires beschikbaar.Zoeker zorgt voor prettige, snelle en nauwkeurige kadering.Maakt altijd enig geluid bij een opname.Niet duur.Er zit een zekere vertraging in de camera en is daardoor minder geschikt voor actie-fotografie.Geluidloos, wat handig is bij straat-fotografie en officiële gelegenheden.
Redelijk snel.Relatief duur.Supersnel en dus uitermate geschikt voor sport- en actie-fotografie.Kan dure hobby worden bij aanschaf van vele accessoires.

Als je een ‘kijk-en-klikfotograaf’ bent, dan hoeft de camera alleen maar een aan/uitknop en een ontspanner te hebben. Wil je toch ook zelf zaken als witbalans, belichtingscompensatie, flits, zelfontspanner en iso snel in kunnen stellen, dan is het handig dat ze elk een apart knopje hebben of via één functiemenu beschikbaar zijn. Heeft de camera een speciale programmakeuzeknop, dan kun je ook diafragma en sluitertijd eenvoudig zelf kiezen.
Sommige compactcamera’s hebben een aanraakscherm waarmee de camera bediend kan worden zoals bij een smartphone, maar tot op heden gaat het instellen sneller en gecontroleerder met fysieke knopjes.

Nu je weet wat voor fotograaf je bent en welk type camera daarbij het beste past, rijst de vraag welk specifiek model camera het dan moet worden. Als je op internet rondkijkt of je voor laat lichten in een winkel, zul je overvallen worden met allerlei technische terminologie. Wij hebben een overzicht gemaakt met uitleg van de belangrijkste specificaties van compactcamera’s, zodat je niet overrompeld wordt door een verkoper of door indrukwekkende getalletjes.

Megapixels

De meeste compactcamera’s hebben tussen de 10 en 16 miljoen pixels (megapixels, mp) op de sensor. Dat is meer dan voldoende voor een afdruk van bijvoorbeeld 30 bij 45 centimeter in een fotoboek. Voor een hd-televisie of beamer zijn 2 mp (1920x1080) al voldoende. Meer pixels betekent meer ruis bij weinig licht, maar omdat we de foto’s toch altijd verkleind en van een zekere kijkafstand bekijken, zal het praktisch kwaliteitsverschil tussen 10 en 16 mp nauwelijks te zien zijn. Wil je bij weinig licht toch kwalitatief goede foto’s, dan zul je een systeemcamera met een grotere sensor moeten overwegen.

Lens

Belangrijker dan het aantal megapixels is de kwaliteit van de lens. Hoe groter het optisch zoombereik, hoe groter de kans op lensafwijkingen: tonvervorming, donkere hoeken, gekleurde contrastrandjes. Vaak kun je beter een stuk uitsnijden uit de foto dan verder inzoomen.
De kwaliteit van de lens kan ook tot uitdrukking komen in de lichtsterkte. Hoe meer licht de lens doorlaat, des te beter. Dit is te zien aan het maximale diafragma van de lens. Dit wordt voorop de lens vaak aangegeven met bijvoorbeeld 1:2.0-5.6. Het eerste getal na de dubbele punt geeft het grootste diafragma (lensopening) aan als helemaal is uitgezoomd en het twee getal als helemaal is ingezoomd. Hoe kleiner deze getallen, hoe hoger de lichtsterkte en des te beter de lens waarschijnlijk is.

Lcd-scherm

Een lcd-scherm met een groot diameter is mooi, maar belangrijker is wat de resolutie ervan is. Bij 230.000 pixels zijn de beeldpunten zichtbaar. Bij een resolutie van 460.000 wordt de scherptebeleving al een stuk beter en met 920k is het beeld haarscherp. Behalve de scherpte zijn ook de kijkhoek en de leesbaarheid in de volle zon van belang. Test dat bij aankoop even uit. Voor creatieve standpunten en een optimale leesbaarheid is daarom een kantel- en draaischermpje ideaal.

Geavanceerd

Gemak dient de mens en daarom hebben compactcamera’s veel ‘kunstmatige intelligentie’ en automatische functies. In 95 procent van de situaties die je met de camera tegenkomt, maak je dan ook zonder veel nadenken of instellen een geslaagde foto. Soms is het zelfs moeilijk om een mislukte opname te maken. Er zijn echter omstandigheden waardoor de automatiek van een compactcamera op het verkeerde been gezet wordt en helderheid, kleuren of scherpte niet naar wens zijn. Dan wordt het tijd om als fotograaf in te grijpen en dat kan met een geavanceerde compactcamera met veel handmatige instelmogelijkheden.

Diafragma, sluitertijd, gevoeligheid en witbalans heb je desgewenst allemaal zelf in de hand. Bovendien zijn deze camera’s redelijk robuust uitgevoerd en komt ‘functie boven fun’. Dus geen leuke kleurtjes of pakkend ontwerp, maar veel knopjes op een ‘saaie’ behuizing. Omdat geavanceerde compactcamera’s door fotografen vaak gebruikt worden als extra ‘walkaroundcamera’ bij een systeemcamera, is de kwaliteit van de lens beter dan van een doorsnee compactcamera en is het mogelijk om in raw te fotograferen.

Specials

Hoewel de bovengenoemde categorieën voor 99 procent voorzien in de behoefte van de gemiddelde fotograaf en de onderwerpen die hij tegenkomt, zijn er toch omstandigheden waarvoor de genoemde cameratypes niet geschikt zijn. Fotografeer je in onherbergzame gebieden bij extreme vochtigheid en temperaturen (-40 tot +40 °C) of wil je onder water, dan zul je daar speciaal gereedschap voor moeten gebruiken. Maar ook een dagje op het strand of een wandeling door de sneeuw vraagt om een camera die tegen een stootje kan. De meeste cameramerken voeren dan ook enkele compactmodellen die speciaal voor buitenactiviteiten bedoeld zijn.

Meestal zijn de behuizingen van deze camera’s voorzien van rubberen stootstrips, zijn de bedieningsknopjes groot genoeg om met een handschoen ingedrukt te kunnen worden en zijn alle afdichtingen bij knopjes, wieltjes en klepjes stof- en spatwaterdicht. Met sommige modellen kun je zelfs gaan duiken tot vele meters diepte.
In plaats van een speciale outdoorcamera kun je ook overwegen voor je bestaande camera een onderwaterbehuizing te kopen, waarmee je deze in incidentele gevallen toch kunt beschermen tegen extreme natuur- en weerelementen.

Zoals je in het kader met de vergelijking tussen systeem- en compactcamera’s hebt kunnen lezen, is het grootste verschil tussen deze twee types camera dat bij compactcamera’s de (zoom)lens onlosmakelijk verbonden is met de body en bij een systeemcamera verwisselbaar is. In het compactsegment zelf zijn echter ook nog significante verschillen te onderscheiden waarop we ze in verschillende categorieën kunnen verdelen.

Instap en design

Onder de groep ‘Instap en design’ vallen alle compactcamera’s die vooral bedoeld zijn om zonder veel inbreng van de fotograaf eenvoudig goede foto’s te maken. Ze zijn ideaal voor snapshots en bij uitstapjes met familie en vrienden. Aanzetten, kijken en klikken is het motto van dit type camera. Ze zijn over het algemeen niet veel groter dan een mobiele telefoon en de zoomlens (3 tot 6x zoom) is in de uitstand helemaal in de behuizing getrokken, zodat ze erg ‘draagbaar’ zijn in een broekzak of handtasje.

Het verschil tussen een instapcamera en een designmodel is dat van deze laatste het ontwerp en de gebruikte materialen meer aansprekend (kleur, vorm) en duurzaam (metaal, glas) zijn. En hoewel beide camerasoorten veel automatische functies hebben, heeft een designcamera vaak nog wat extra toeters en bellen en kun je soms zelfs ook handmatig zaken instellen. Ze zijn vaak duurder (vanaf € 200) dan de instapmodellen (vanaf €100).

Reiscamera’s (bridgecamera’s)

Een groot voordeel van een compactcamera is dat hij inderdaad lekker compact is, dus niet al te groot en te zwaar om een hele dag mee rond te lopen. Dit is natuurlijk ook ideaal als je met het vliegtuig op vakantie gaat en niet eenvoudig een volle fototas mee kunt nemen. Speciaal voor reislustige fotografen zijn er daarom compactcamera’s ontwikkeld die ware alleskunners zijn. De lens heeft een bereik van minstens 15x optische zoom, beginnend bij een groothoek van minimaal 28mm. Dit houdt in dat je vanuit één standpunt niet alleen een weids landschap kadervullend kunt fotograferen, maar ook een olifant die op honderd meter afstand staat. Omdat zo ver ingezoomd kan worden, beschikken deze camera’s allemaal over beeldstabilisatie om toch scherpe foto’s te kunnen maken zonder statief.

Bovendien kan met deze reiscamera’s meestal in full-hd gefilmd worden en kunnen ze in bepaalde gevallen tevens een camcorder vervangen. Ook ontbreken ‘snufjes’ als hdr (high dynamic range) en sweep camera niet, die vooral van pas komen bij het vastleggen van de prachtige, weidse landschappen die je onderweg tegenkomt. Naast al deze automatiek zijn ze ook handmatig te bedienen als een systeemcamera, hoewel ze in gebruik wel iets minder snel reageren bij scherpstellen en afdrukken dan een spiegelreflex. Hoewel redelijk prijzig (€ 350 tot € 500) zijn deze reiscamera’s, ook wel bridgecamera’s genoemd, toch een stukje voordeliger dan systeemcamera’s, omdat je daar vaak meerdere lenzen bij moet kopen voor een groot zoombereik.

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.