Zo maak je een spectaculaire timelapse

01 Langzaam filmen

Kort samengevat is een timelapse een film samengesteld uit foto's die met tussenpozen van enkele seconden of minuten zijn gemaakt. Een gewone filmcamera legt doorgaans vijfentwintig of dertig beelden per seconde vast. Tijdens het afspelen wordt hetzelfde aantal beeldjes per seconde op het scherm getoond. Vandaar dat een film even snel afspeelt als dat het is opgenomen. Wat je op het scherm ziet, gaat even snel als in het echt.

Maar het is ook mogelijk om veel langzamer op te nemen. Desnoods maar één beeldje per seconde. Voor gewone films is dat niet aan te raden, omdat het beeld dan enorm schokkerig wordt en bewegingen niet langer vloeiend verlopen. Het is wel de perfecte manier om een spannende timelapse op te nemen.

In een timelapse verloopt de tijd aanzienlijk sneller dan in het echt.

In de hoogste versnelling

De truc van een timelapse is dat er gedurende een langere periode foto's worden gemaakt, maar dat deze in de uiteindelijke film in een fractie van de tijd worden afgespeeld. Daarmee wordt de actie enorm versneld. Processen die in het echte leven tergend langzaam verlopen of voor het blote oog lijken stil te staan, veranderen hiermee in spannende en verrassende actiescènes. Plotseling wordt zichtbaar wat wij zelf niet kunnen zien.

Bij een timelapse film je als het ware in een tergend langzaam tempo. Dat kan één beeldje per seconde zijn, maar ook een foto elke tien seconden, eens per minuut, of om de paar minuten. Als je wilt is een opname per uur of etmaal ook mogelijk. Geduld en de accuduur van het toestel zijn zo'n beetje de enige beperkingen. De tijd waarbinnen een enkele foto gemaakt wordt, heet een interval.

02 Gewoon met een smartphone

De eenvoudigste manier om de kracht van een timelapse te ontdekken, is door er zelf een te maken. Dat was vroeger een tijdrovende klus, maar tegenwoordig zijn er van die handige smartphones (en tablets) en laten daar nu kant-en-klare apps voor bestaan waarmee echt iedereen in een handomdraai een fraaie timelapse kan maken.

In deze cursus gebruiken wij een iPhone met daarop iMotion HD van Fingerlab SARL. De app is gratis en maakt timelapse-filmpjes in HD-kwaliteit.

iMotion HD is een timelapse-app voor de iPhone en uiteraard ook de iPad.

Heb je een Android-toestel, dan zijn daar ook diverse apps voor beschikbaar, zoals Lapse It van Interactive Universe. Er is een gratis Lite-versie en een betaalde Pro-versie (1,99 euro). De werking komt in grote lijnen overeen met de iPhone-app.

Op Android kan bijvoorbeeld Lapse It gebruikt worden om een timelapse te maken.

03 iMotion HD

De basiswerking van iMotion HD is simpel. Je kiest new movie op het startscherm, controleert of time-lapse is geselecteerd, gebruikt de schuifregelaar om een interval te kiezen, geeft eventueel een filmtitel op en tikt op start. De camera wordt geactiveerd en nu staat de app paraat. Je richt het toestel en tikt onderin op start.

Kies een interval en druk op start.

Vervolgens blijft de telefoon in een vast ritme opnamen maken, eentje per interval. Net zolang tot je twee keer op stop tikt. Daarna wordt meteen een voorvertoning van de timelapse op het scherm getoond. Hopelijk heb je al meteen een leuk effect te pakken. Valt het tegen? Niet getreurd, we geven in deze cursus veel aanwijzingen om de beste en leukste timelapses te maken.

Starten en stoppen van de timelapse is een kwestie van een druk op de knop.

04 Proefopname

Een plek waar mensen, dieren of voorwerpen in beweging zijn, is prima geschikt om een eerste start te maken met je timelapse. Zoals een drukke weg, publiek in een winkelcentrum, hijskranen aan het werk, eenden in een vijver of gewoon wat vogels in je eigen achtertuin of op het balkon.

Omdat iMotion HD per interval slechts één foto maakt, moet de app langere tijd draaien om een timelapse van voldoende lengte te krijgen. Daarom is het verstandig om eerst een korte testopname te maken. Dat kan door de app bijvoorbeeld een minuut te laten draaien met een interval van een seconde. Zo krijg je een heel bescheiden timelapse zonder er lang op te hoeven wachten. Puur en alleen om in te schatten hoe het effect eruitziet.

Met losse handen

Het opnemen van een timelapse duurt best lang. Dan is het prettig als je de smartphone niet al die tijd hoeft vast te houden. Plaats het toestel liever op een statief, zet hem ergens tegenaan, of klem hem tussen bijvoorbeeld twee dikke boeken.

Op een gewoon statief past een smartphone niet, maar er bestaan speciale ministatieven, zoals de Joby GripTight GorillaPod Stand en de Joby GripTight Micro Stand (www.joby.com). Heb je een telefoonhouder in de auto of op de fiets, dan kan je die vast ook gebruiken om een leuke actiefilm te maken. De camera is immers al naar voren gericht. Zelfs een lange rit vat je dan samen in een leuke korte timelapse. Ook uit de hand zijn korte timelapses te maken. Terwijl je loopt bijvoorbeeld. Dit soort filmpjes zijn wel wat schokkeriger omdat de camera flink beweegt, maar dat geeft juist een interessant dynamisch effect.

Maak het je gemakkelijk met een ministatief voor je smartphone.

05 Stoppen en weer doorgaan

Gebruik de proefopname om te bepalen of de camera op de beste plek gericht is. Door te kijken naar alles wat beweegt, maar ook wat stilstaat in beeld. Zo doe je vrijwel zeker een paar leuke ideeën op.

Het stromen van auto's en voetgangers is bijvoorbeeld al leuk, maar is er toevallig een stoplicht in beeld, dan valt het je vast op dat alles zich eerst relatief langzaam voor een rood licht ophoopt, om vervolgens razendsnel over de weg uit te vloeien zodra het licht op groen springt. In een timelapse met versnelde tijd ziet dat er best komisch uit. Laat je de camera lang genoeg draaien, dan is dit herhalende proces van druppelsgewijs ophopen en razendsnel leegstromen perfect te zien.

06 Kort en krachtig

Een timelapse is de perfecte manier om een proces dat in het echt lang duurt, kort en krachtig in beeld te brengen. Het schutten van een sluis voorbeeld. Het duurt lang voordat het waterniveau voldoende gedaald of gestegen is voordat er schepen in of uit de sluis varen. Misschien wel een kwartier of langer. Leg je dit volledig op film vast, dan krijg je een lange en verschrikkelijk saaie film.

Een timelapse is hier de perfecte oplossing. Met de app neem je het hele proces op met een interval van bijvoorbeeld tien of twintig seconden, waarna een korte timelapse van hooguit enkele minuten overblijft. Daarin stijgt en daalt het waterpeil razendsnel en racen de boten er doorheen. Ook een zonsondergang is een mooi onderwerp en zelfs een doorsnee wolkenlucht. Want wat voor ons gezien tergend langzaam voorbij trekt, vliegt in een timelapse in no-time voorbij.

07 Op maat gesneden

Het interval stem je af op het onderwerp. Gaat het om bewegingen die met het oog waarneembaar zijn, zoals verkeer op een weg, dan kiezen we meestal een kort interval. Er is al beweging, dus hoeven we het slechts lichtjes te vertragen.

Zijn de bewegingen niet of amper te zien, dan is een lang interval beter. Bijvoorbeeld als we een smeltend ijsblokje filmen. Elke seconde een foto maken heeft dan geen zin. Het smelten gaat bij kamertemperatuur erg langzaam en kan zomaar anderhalf uur in beslag nemen. Je krijgt dan te veel dezelfde foto's, wat de timelapse langdradig maakt. Tien seconden of langer is hier een beter interval. Experimenteer daarom altijd met het interval voordat je een langdurige opname start.

Het smelten van een ijsblokje duurt anderhalf uur. Een timelapse toont het in dertig seconden.

Draaien maar

Met een smartphone op een statief heb je steeds dezelfde omgeving in beeld. Alleen wat beweegt zal zich verplaatsen. Om wat meer dynamiek in het beeld te brengen, is het een idee het toestel langzaam te draaien. Dat mag langzaam gebeuren, want in de uiteindelijk timelapse wordt alles toch versneld.

Een goedkope truc is door een kookwekker te gebruiken. In diverse winkels zijn voor weinig geld exemplaren te koop met een vlakke bovenkant. Daarop kan je met een beetje handigheid eenvoudig je telefoon zetten. Bijvoorbeeld met ministatief en al, of door een steuntje of een plakstrip te gebruiken. In een uur draait de kookwekker rond. Met als bonus een rinkelende bel zodra de cirkel voltooid is. Er zijn wel wat beperkingen. Want de maximale draaitijd is dus een uur (minder mag natuurlijk wel altijd) en de camera draait altijd linksom.

Een kookwekker kan dienen als goedkoop draaiplateau.

08 Van draaitijd naar speeltijd

Hoe kleiner het interval, hoe eerder je voldoende opnamen hebt voor een korte timelapse. Gebruik je echter een lang interval, dan duurt het een behoorlijke tijd voordat je genoeg beeldjes hebt verzameld voor een filmpje van voldoende lengte. Hoe weet je van tevoren hoe lang je moet doorgaan?

Daar komen we achter door terug te redeneren. Afspelen doen we namelijk meestal met de standaardsnelheid van films: vijfentwintig beelden per seconde. Dus vijfentwintig intervallen (beeldjes) vormen samen een speeltijd van exact een seconde. Dit betekent dat als je een interval van één seconde instelt in iMotion HD, je pas na vijfentwintig seconden genoeg materiaal hebt voor precies een seconde in de eindfilm. Voor een beetje timelapse moet je daarom minutenlang opnemen. Want pas na vijf minuten heb je in dit voorbeeld een timelapse van twaalf seconden.

09 Timelapse opslaan

Zodra je met iMotion HD een timelapse hebt gemaakt, is het zaak deze op te slaan in de filmrol. In het hoofdscherm van de app tik je op my movies voor een overzicht van de opgenomen fotoreeksen. Kies een reeks uit en vervolgens is onderin het scherm met een schuifregelaar de afspeelsnelheid te regelen. Zo kan je het effect nog eens optimaal afstellen.

Tik je op tools, dan kan je snel naar het begin en het einde toespringen, of de timelapse beeldje voor beeldje bekijken. Bevalt een beeldje niet, dan kan het uit de reeks verwijderd worden. Dat is onder andere handig als er aan het begin of het einde een paar onbruikbare beeldjes zitten. Zodra je tevreden bent sla je de timelapse als een filmpje op met een tik op export.

Tijdens het exporteren worden de foto's samengevoegd tot een echte timelapse.

Van HD naar Full HD

Met de gratis versie van iMotion HD kan een film in HD-kwaliteit (1280 bij 720 pixels) bewaard worden. Wil je liever Full HD hebben (1920 bij 1080 pixels) dan kan dat via een eenmalige in-app-aankoop van 1,79 euro. Je kunt de film in de filmrol van de telefoon bewaren, maar onder andere ook rechtstreeks op Facebook of YouTube neerzetten en via E-mail versturen.

Grappig detail is dat je tijdens het exporteren linksboven via de optie photo zelfs de individuele plaatjes mag opslaan. Dat legt wel flink beslag op het geheugen, maar dit kan handig zijn als je liever handmatig een timelapse in elkaar zet met software op de computer of de mooiste opnamen eruit wilt pikken om aan je fotoverzameling toe te voegen.

De timelapse kan ook meteen gedeeld worden met vrienden.

10 Met een camera

Ook met een spiegelreflexcamera kan je een timelapse maken. Deze toestellen bieden een hogere beeldkwaliteit dan smartphones, zodat de timelapses werkelijk van het beeld spatten. Nadeel is wel dat er geen kant-en-klare films uit het toestel komt rollen. Er staan honderden of zelfs duizenden foto's op het geheugenkaartje en daar maak je via software op de computer zelf een timelapse van. Dat klinkt misschien wat ingewikkeld, maar is gelukkig een eenvoudig klusje.

11 Intervalfunctie

Als je camera een intervalfunctie heeft, kan je meteen aan de slag. Die zit er helaas niet altijd op en dan heb je een losse afstandsbediening nodig. Voor alle bekende merken zijn die verkrijgbaar, zowel merkspecifiek als universele. Voor een paar tientjes kan je al klaar zijn.

Het is belangrijk dat je een afstandsbediening koopt die specifiek voor je toestel bedoeld is. De handleiding van de camera en de website van de camerafabrikant of de leverancier de afstandsbediening helpen je hierbij. Raadpleeg bij twijfel een fotozaak, die kan je er alles over vertellen. Belangrijk is dat er een intervalfunctie op de afstandsbediening zit, waardoor de camera automatisch een reeks foto's kan maken.

Met een losse afstandsbediening voeg je een intervalfunctie aan de camera toe.

12 Afstandsbediening instellen

De camera stel je in net als wanneer je een gewone foto maakt. Daar mag je jouw favoriete camerastand voor gebruiken, bijvoorbeeld de Auto-, P-, of Av-stand. Maak een paar testfoto's om te controleren of de belichting en de scherpte in orde zijn. Gooi die testopnames meteen weer weg, om te voorkomen dat ze straks per ongeluk in de timelapse terechtkomen.

Sluit daarna de afstandsbediening aan en kies een interval dat goed bij het onderwerp past, net zoals we daarnet met de smartphone hebben gedaan. Je kunt weer kiezen uit een interval van secondes, minuten of zelfs uren.

Vervolgens geef je het aantal te maken opnamen aan. Vaak betekent de waarde nul dat de camera doorgaat totdat je het genoeg vindt. Erg handig, want dan hoef je niet vooraf uit te rekenen hoeveel foto's er nodig zijn. Verder is eventueel een pauze in te stellen, zodat de intervallen wat verder uit elkaar komen te liggen.

Ben je een ervaren cameragebruiker, dan is het een idee de belichting, witbalans en scherpstelling handmatig in te stellen zodat die in alle opnamen exact hetzelfde blijft.

Lange adem

Langdurige opnamen putten een accu behoorlijk uit. Ook al maak je relatief weinig foto's, de telefoon of camera staat wel continu aan. Zorg daarom dat je met een volledig opgeladen accu begint, om te voorkomen dat de stroom halverwege uitvalt.

Dim het scherm zoveel mogelijk. Dat scheelt enorm in het energieverbruik. Een smartphone houdt het verder een stuk langer uit als je binnenshuis de adapter gebruikt of onderweg een krachtige mobiele accu aansluit.

Is de intervaltijd lang, zorg dan dat de slaapstand van een camera niet actief wordt. Via een menu-optie is die tijdelijk te verlengen of zelfs uit te schakelen.

13 Timelapse maken en opslaan

Zijn de opnamen gemaakt? Zet ze dan bij elkaar in een map op je computer. Dankzij de nummering in de bestandsnamen staan ze meteen in de juiste volgorde voor de timelapse. De foto's voeg je met een videobewerker samen tot een heuse timelapse. Daar kan je bijvoorbeeld het gratis programma Movie Maker van Microsoft voor gebruiken.

Laad de fotoreeks in Microsoft Movie Maker.

Via Video of foto toevoegen laad je alle foto's die samen de timelapse moeten. Zodra ze zijn ingeladen, ga je naar tabblad Bewerken onder het kopje Opties voor video. Zorg dat de foto's nog steeds geselecteerd zijn (gebruik eventueel sneltoets Ctrl+A om dat alsnog te doen) en geef via het veld Weergaveduur aan hoe lang elke foto getoond moet worden. Dat bepaalt de afspeelsnelheid van de timelapse. Bijvoorbeeld 0,04 voor vijfentwintig beelden per seconde (oftewel 1/25 van een seconde per foto). Vervolgens sla je de film in het door jou gewenste formaat op via Film opslaan op tabblad Start.

Geef de weergaveduur voor de foto's in.

14 Geluid toevoegen

Een timelapse bevat standaard geen geluid of muziek, omdat het een film is die wordt samengesteld uit losse foto's. In Movie Maker kan je via Muziek toevoegen op het tabblad Start alsnog muziek toevoegen. Dat kan een lokaal muziekbestand zijn of een gratis dan wel betaald muzieknummer via diensten als AudioMicro, Free Music Archive en Vimeo.

Een andere mogelijkheid is met een smartphone of losse dictafoon ter plaatse geluid opnemen en daar een fragment uit gebruiken tijdens de filmmontage. Het geluid zal niet synchroon lopen met het beeld, maar dient puur voor de sfeer.

Voeg eventueel geluid of muziek aan de timelapse toe.