Microsoft laat geen kans ongemoeid om Edge als de beste browser voor Windows 10 te bestempelen. Het zou de snelste, veiligste, energiezuinigste en nog veel meer zijn. Maar gebruiksstatistieken schetsen het beeld van een browser die allerminst aanslaat. Dat is gek. Want als het echt de beste browser voor Windows 10 zou zijn, waarom wordt Edge dan niet veel meer gebruikt? Er zit nog maar één ding op: testen of Edge écht beter is dan zijn rivalen: Chrome, Firefox, Internet Explorer en Opera.

De keuze voor een browser is om meerdere redenen belangrijk. Om te beginnen hangt het tegenwoordig samen met de keuze voor een smartphone. Wie voor Android kiest, gebruikt een Google-account om dingen vanaf Android te synchroniseren. Dat motiveert om gelijk ook voor Google Chrome te kiezen, omdat je dan bijvoorbeeld je favorieten synchroon houdt. Wellicht dat het lage marktaandeel van Windows-telefoons dus ook meespeelt in de matige populariteit van Edge. Wereldwijd gebruikt 64 procent van de webbezoekers Chrome, Safari (Apple) staat met 13,6 procent op de tweede plaats, Internet Explorer en Edge delen een derde plaats met gezamenlijk 8 procent.

Beveiliging

Naast gemak speelt vanzelfsprekend ook veiligheid een rol. Beveiligingsbedrijf Symantec stelt dat de browser zelfs de eerste verdedigingslinie vormt tegen cyberaanvallen. In 2016 zag de beveiliger 229.000 aanvallen per dag die een website als oorsprong hebben. Aanvallers gebruiken een zogenaamde zero-day-zwaktes van verschillende browsers om direct met de opgevraagde content ook malware zoals ransomware mee te sturen. Symantec zag in 2016 een afname van het aantal publiek aangekondigde zwaktes in Internet Explorer (IE). Niet vreemd, want in dat jaar is geen nieuwe versie van IE uitgebracht en het gebruik van IE nam volgens Symantec ook flink af – in het voordeel van Edge. Dat geeft voordelen, omdat Edge de vernieuwde beveiligingsarchitectuur van Windows 10 beter benut.

Dat lijkt goed nieuws voor Microsoft. Het biedt Edge aan als energiezuinigste, snelste en – boven alles – veiligste browser. Helaas blijkt de praktijk weerbarstiger. Tijdens de jaarlijkse Pwn2Own hackerwedstrijd kwam Edge als minst veilige browser uit de strijd. Deze hackwedstrijd wordt tijdens de CanSecWest beveiligingsconferentie gehouden en teams winnen prijzen van meer dan 100.000 dollar voor succesvolle aanvallen. Edge werd maar liefst vijf keer gehackt. Vanuit een virtuele machine werd het werkelijke systeem overgenomen en met een andere bug werd vanuit Edge controle over de Windows-kernel verkregen. Firefox werd tijdens dit evenement één keer gehackt en Safari drie keer. Google Chrome kwam voor het tweede jaar op rij volledig ongeschonden door de wedstrijd heen.

Testen

Een derde factor die erg belangrijk is bij browsers, is de snelheid. Om hier meer inzicht in te krijgen, hebben we een aantal benchmarks op de browsers losgelaten. Alle benchmarks zijn gedraaid op (dezelfde) standaardlaptop met een Intel Core i3-processor. Bekijk het kader ‘Gebruikte benchmarks’ voor een beschrijving. De verschillende benchmarks zijn na elkaar gedraaid. We hebben tijdens het verloop van de testen de accu in de gaten gehouden met BatteryInfoView. Dit geeft ons een indruk van het verbruik van de verschillende browsers onder verder identieke omstandigheden.

Voor onze test hebben we gekozen voor ‘de grote drie’: Chrome, Firefox en Edge. Om het beeld van browsers compleet te krijgen, is deze kandidatenlijst aangevuld met Internet Explorer en Opera. Internet Explorer we graag het verschil tussen Edge en IE willen weten, en Opera omdat de ontwikkelaar van deze browser ons in het verleden al vaker wist te verrassen met slimme innovaties. Safari is niet meegenomen in de test omdat Apple al een aantal jaar geen nieuwe Windows-versie van z’n browser aanbiedt.

©PXimport

Gebruikte benchmarks

Chrome

Toen Google in september 2008 met Chrome op de markt kwam, trok de browser direct de aandacht omdat het tegen alle trends inging. Waar andere browsers steeds meer mogelijkheden boden, ging Chrome terug naar het absolute minimum met als voordeel meer snelheid. Inmiddels kunnen we dat niet meer stellen. Chrome bevat uitgebreide synchronisatieopties zodat het naadloos op andere computers en de smartphone te gebruiken is en het biedt extensiemogelijkheden.

In onze test lijken die uitbreidingsmogelijkheden hun tol te eisen. Waar Chrome met z’n uitgebreide mogelijkheden punten weet te scoren, haalt Opera op functionaliteit-gebied Google nog net in. Komt het op snelheid aan, dan tekent Edge betere resultaten op. Ook wat betreft batterijverbruik zien we een vergelijkbaar beeld. Chrome weet gelijk te blijven met Edge, maar wordt hier door innovatie van Opera ingehaald.

Toch kunnen we Chrome niet negatief beoordelen. Deze browser biedt zonder twijfel de beste ondersteuning voor mensen die op meerdere computers werken en/of met een Android-telefoon. Het aanbod van extensies liegt er ook niet om, dat is talrijk en uiteenlopend. De veiligheid moet natuurlijk ook meewegen, en afgaande op de uitmuntende prestaties tijdens Pwn2Own, zijn er slechtere keuzes dan Google Chrome.

©PXimport

Chrome

9Score90

Edge

Hand in hand met de lancering van Windows 10 bracht Microsoft de Edge-browser uit. We kunnen deze browser, die bij iedere Windows-installatie de standaardkeuze is, zien als de nieuwe Internet Explorer. Maar met de vernieuwing van de naam, is ook de code op de schop gegaan. Edge doet denken aan Chrome in de begindagen: zeer minimalistisch. Die schijn kan bedriegen. Microsoft Integreert Edge met Windows-features zoals Cortana en zit bovenop updates om zo de veiligheid van de browser te bewaken.

Dat dit niet altijd werkt, bleek uit de minder rooskleurige resultaten die Edge wist te noteren tijdens de Pwn2Own-wedstrijd. Wie kiest voor Edge, doet er verstandig aan om goede beveiligingssoftware te draaien. Aan de andere kant, dat geldt voor iedereen die werkt met Windows – ook als er een andere browser gekozen is. Qua snelheid weet alleen Opera gelijke tred te houden met Edge. Ook het energieverbruik is in orde.

In gebruik blijft Edge achter op de andere browsers. Het heeft wat basale mogelijkheden om bookmarks en instellingen met andere computers te delen, maar komt niet in de buurt van Chrome. De beperkte keuze aan extensies maakt het lastig om Edge naar eigen wens uit te breiden. En aan de mogelijkheid om aantekeningen op webpagina’s te maken (voor eigen gebruik) hebben wij nog geen echt meerwaarde kunnen ontdekken. Daar zit wat ons betreft de kern van het probleem van Edge. De browser is op zich oké, maar een overtuigende reden om naar Edge over te stappen is er niet.

©PXimport

Edge

8Score80

Microsoft over Edge

©PXimport

Firefox

Firefox was ooit de koning onder de alternatieve browsers. Het was een baanbreker wat betreft het toevoegen van extensies om hem helemaal naar je eigen hand te zetten. Ook de snelheid, stabiliteit en basisfuncties van Firefox stonden lange tijd op de lijst met redenen om voor deze browser te kiezen. Hoewel Firefox nog steeds zijn beste beentje voorzet, lijkt deze toepassing toch een beetje over zijn top heen. Vermoedelijk dat jaar op jaar code toevoegen, zijn tol aan het eisen is.

We tekenen in onze tests matige scores op voor Firefox. Deze browser blijft qua prestaties op bijna alle vlakken alleen voor op Internet Explorer. IE wordt sinds 2016 niet meer onderhouden, we hebben voor Firefox geen vergelijkbaar excuus. Alleen de WebXPRT-tests geven Firefox een opmerkelijk goede score. Qua batterijverbruik is deze browser eveneens niet aan te raden. Hij trekt de accu van onze laptop sneller leeg dan alle concurrenten. Opera komt zonder besparingsmodus zelfs nog beter uit de test dan Firefox. Ook de integratie van Firefox met mobiele apparaten blijft achter.

In gebruik komt Firefox archaïsch over. We moeten opnieuw wennen aan een aparte balk om te zoeken en om te browsen. Die leeftijd heeft ook een voordeel. Wie een ruimere verzameling aan extensies voor een browser kan vinden dan diegenen die voor Firefox beschikbaar zijn, mag zich melden. Al met al is dit niet onze eerste keuze als we aan de slag gaan.

©PXimport

Firefox

6Score60

Internet Explorer

Om heel eerlijk te zijn waren we een beetje verbaasd dat Internet Explorer nog steeds standaard in Windows 10 zit. Het is weliswaar niet meer de standaardbrowser, maar wie dat wil, kan direct terug in de tijd. In dit geval letterlijk, aangezien Internet Explorer sinds 2016 officieel niet meer wordt ondersteund. Vermoedelijk zit Microsoft nog even vast aan het meeleveren van Internet Explorer met Windows omdat verschillende zakelijke applicaties deze browser vereisen om goed te functioneren.

We nemen de browser mee in de test, en zijn niet verbaasd over de slechte scores. IE weet op bijna alle benchmarks een bodemscore te noteren. Alleen in de achterhaalde Sunspider-benchmark weet Internet Explorer nipt achter Edge als nummer twee te verschijnen. Het zou kunnen dat Microsoft zijn browsers voor deze benchmark optimaliseert. Gelijk een reden om als je zelf browsers met elkaar wilt vergelijken, meerdere benchmarks te gebruiken. Het energieverbruik van Internet Explorer is wat lager dan dat van Firefox, maar relatief toch ook aan de hoge kant.

Wat betreft opties biedt Internet Explorer mogelijkheden om in te loggen en te synchroniseren met je Microsoft-account. Ook zijn er verschillende add-ons en toolbars beschikbaar om de browser meer naar je hand te zetten. Desondanks kunnen we veilig stellen dat deze browser een gepasseerd station is. Edge is de betere standaard op Windows 10 meegeleverde keuze, tenzij je een webapplicatie moet draaien die je geen ander alternatief dan IE biedt.

©PXimport

Internet Explorer

4Score40

Opera

Wij hebben een zwak voor de Opera webbrowser. De software werd in 1995 afgestoten door het Noorse telefoniebedrijf Telenor en ging als zelfstandig project verder. Door de jaren heen, weet de ontwikkelaar van Opera met enige regelmaat te verbazen door nieuwe features te bedenken. Het is bijvoorbeeld de eerste browser die je favoriete pagina’s als miniaturen op je startpagina weergaf. Ondanks innovatie is het altijd een kleine speler op de browsermarkt gebleven.

Dat er met de innovatie van Opera niets mis is, zien we bij de test ook weer. We hebben deze browser tweemaal door de benchmarks gehaald, omdat we de keuze krijgen met of zonder batterijbesparing te werken. Zonder besparing noteren we gemiddeld net iets betere scores en een verbruik dat gelijk is aan Chrome en Edge. Met batterijbesparing is Opera de zuinigste browser in de test. Opera krijgt een topscore op html5-ondersteuning en behaalt topsnelheden op de meeste andere punten.

Dat Opera beter scoort dan Chrome, verbaast ons. Beide browser rusten namelijk op dezelfde Chromium-basis. Toch weet Opera betere scores uit de benchmarks te halen. Daar komt bij dat we standaard redelijk wat extra’s bij de browser krijgen. Denk bijvoorbeeld aan de ‘stash’ waarop we webpagina’s kunnen opslaan om later te lezen. Voor de meeste andere browsers zouden we daar Pocket of Evernote voor moeten gebruiken.

©PXimport

Opera

9Score90

Conclusie

In de keuze voor een browser spelen drie factoren mee: veiligheid, snelheid en gebruiksvriendelijkheid. Op het gebied van snelheid vallen Edge en Opera op en qua veiligheid zien we het voordeel naar Chrome gaan. Opera is hier lastig te beoordelen omdat deze browser bij de grotere hack-wedstrijden niet is meegenomen. Firefox is weliswaar veiliger dan Edge, maar valt qua snelheid af. Een strijd tussen browsers komt daarom uit tussen Chrome en Opera, waarbij wij het voordeel zóuden laten gaan naar Opera. Deze browser biedt interessante mogelijkheden met bijvoorbeeld z’n batterijbesparende modus en weet goede resultaten te boeken. Zouden we in een wereld leven waarop we maar met één machine werken, dan was de keuze op deze browser gevallen. Helaas (voor Opera) wisselen we van woonkamerlaptop, naar werkcomputer, naar mobiele telefoon en weer terug. Chrome weet deze werelden het eenvoudigst met elkaar te verbinden. Als beste browser kiezen we daarom Google Chrome. Deze browser is veilig, redelijk snel en gebruiksvriendelijk.

Benchmarkrestulaten

©PXimport

Symantec over browsers

©PXimport

Wie een lekker potje wil gamen, doet er goed aan om een goede gaming monitor aan te schaffen. Dat zorgt er niet alleen voor dat je game er nog beter uitziet, je eigen prestaties gaan er ook van omhoog. De Lenovo Legion R27qe is een 27 inch beeldscherm met een hoge verversingssnelheid en een QHD-paneel. Hier lees je alles over de monitor.

Partnerbijdrage - In samenwerking met Lenovo

27 inch QHD

De Lenovo Legion R27qe heeft een diameter van 27 inch, oftewel een kleine 70 centimeter. Daarmee is het een relatief compact beeldscherm, maar nog steeds ruim voldoende groot om alle details goed te kunnen zien.

Het IPS-paneel zelf heeft een resolutie van 2560 x 1440 pixels, waarmee het een QHD-scherm is. Zo kun je games spelen op hoge kwaliteit, en zie je nog meer van wat er op je scherm gebeurt.

180 Hz verversingssnelheid

De verversingssnelheid of refresh rate is bij elk beeldscherm belangrijk, maar bij een gaming monitor is dat helemáál het geval – je wilt natuurlijk precies kunnen zien wat er binnen je game gebeurt. Bij de Legion R27qe is die snelheid maar liefst 180 Hz, oftewel: 180 verversingen per seconde. Dat is beduidend hoger dan bij veel andere gaming monitoren.

Met die hoge refresh rate lijkt het alsof je zelf midden in de actie zit, omdat alles veel vloeiender verloopt. Bovendien heb je een voordeeltje ten opzichte van je tegenstanders, omdat ook elk detail op je scherm net iets sneller ververst.

©Dragos Condrea

0,5 ms reactietijd

Niet alleen de refresh rate is een belangrijke factor bij gaming monitoren, ook de reactietijd speelt een rol. De reactietijd is de tijd die het duurt voor het scherm heeft gereageerd op bewegingen.

Voor veel gaming monitoren ligt die reactietijd rond de één à twee milliseconden. Bij de Legion R27qe is dat slechts een halve milliseconde: net even sneller dus, wat je ook weer een voordeel oplevert als je gaat gamen.

Daarbij beschikt de Legion R27qe over AMD Freesync. Dat is een techniek die ervoor zorgt dat screen tearing, het fenomeen waarbij het lijkt alsof er iemand met een schaar door je scherm is gegaan, tot het verleden behoort. Veel populaire gaming monitoren gebruiken die techniek, en de R27qe is daar geen uitzondering op.

450 nits helderheid

Een ander belangrijk punt om rekening mee te houden bij het kopen van een gamingbeeldscherm is de helderheid. Dat zorgt ervoor dat je details nog beter kunt zien, ook als je zelf in een goed verlichte ruimte zit en het beeld op het scherm juist donker is.

Gemiddelde beeldschermen hebben een helderheid van zo'n 300 nits, de eenheid die wordt gebruikt om de felheid van verlichting aan te geven. Bij de Legion R27qe is dat maar liefst 450 nits, genoeg om te kunnen blijven gamen, zelfs als de zon vol op het scherm gericht staat.

Verstelbare hoogte

Een nadeel van veel gaming monitoren is dat de voet niet in hoogte verstelbaar is, zodat je altijd afhankelijk bent van de vaste positie. Bij de R27qe is dat niet het geval: je kunt het scherm in alle hoeken draaien en keren.

Dat geldt zowel voor de hoogte als voor de positie. Het scherm is los van de voet te draaien, zelfs volledig verticaal, en te kantelen, zodat je altijd de perfecte hoek hebt.

Felle kleuren en diepe schaduwen

Ook qua kleurweergave is de R27qe een goede keuze. Het scherm kan overweg met meer dan een miljard kleuren, zodat je altijd een waarheidsgetrouw beeld voor je neus krijgt. Bovendien beschikt het beeldscherm over speciale technologieën die het licht en de schaduwen nog realistischer maken.

©RyanKing999

Low blue light

Blauw licht is funest als je lange tijd naar je beeldscherm wilt of moet staren: het zorgt ervoor dat je ogen sneller vermoeid raken, en je komt achteraf moeilijker in slaap. Toch zenden veel monitoren een behoorlijk fel blauw licht uit, omdat dat makkelijker af te lezen is.

De Lenovo Legion R27qe doet dat niet. Via de Low Blue Light technologie wordt het blauwe licht zoveel mogelijk gedempt, zodat je minder last krijgt van je ogen en langer door kunt gamen of werken.

Conclusie

Wie op zoek is naar een goede gaming monitor, moet zeker de Lenovo Legion R27qe overwegen. Het scherm geeft kleuren, licht en schaduwen zeer realistisch weer. Met de hoge verversingssnelheid en de lage reactietijd heb je altijd een voordeel ten opzichte van je tegenstanders.

De hoogte en de hoek van de monitor zijn makkelijk aan te passen, zodat je altijd recht voor het scherm zit. De Low Light technologie zorgt ervoor dat je minder last krijgt van je ogen, en 's avonds na je gamesessie makkelijker in slaap kunt komen.

Al met al is de Lenovo Legion R27qe een compacte, maar uitgebreide gaming monitor, waarmee je de nieuwste games in QHD-resolutie en zeer waarheidsgetrouw op het scherm tovert.

Odido schudt de markt van vast internet voor thuis op met Klik&Klaar, een dienst van 25 euro per maand die 5G-signaal omzet naar wifi voor al je apparaten. Klik&Klaar is zo een alternatief voor internet via de kabel of glasvezel, en waarschijnlijk ook goedkoper dan wat je nu betaalt voor bekabeld internet. Wij hebben Klik&Klaar een maand getest in een appartement en delen de plus- en minpunten van de dienst met je.

De eerste plus is de prijs. Met 25 euro per maand is Klik&Klaar lekker betaalbaar. Heb je al een geselecteerd mobiel abonnement van Odido, dan betaal je slechts 20 euro per maand voor Klik&Klaar. De dienst is maandelijks opzegbaar, waardoor je lekker flexibel bent.

Het bestellen via de Odido-website is eenvoudig en we ontvingen het pakket na twee werkdagen thuis, in ons appartement in Castricum. In de doos vind je een Zyxel 5G-modem en een 5G-simkaart, die je in de router stopt om internet te ontvangen. Het blijft fascinerend hoe je al je apparaten van wifi kunt voorzien dankzij een simkaartje ter grootte van je nagel.

©Rens Blom

Het simkaartje dat je bij de router krijgt.

Installatie

Om Klik&Klaar te installeren, download je de gratis Klik&Klaar-app op je iPhone of Android-smartphone. Die loodst je binnen het beloofde kwartiertje door de installatie heen. De app laat duidelijk zien waar je de router het beste kunt neerzetten. Neem die instructies serieus, want weggestopt in een hoek ontvangt de router geen goed internetsignaal en heb je dus ook weinig aan de dienst. Na de eenvoudige installatie geef je je wifinetwerk een naam en verbind je je apparaten. Vervolgens zijn je smartphone, computer, tablet, smart-tv en andere gadgets online. Je hebt onbeperkt internet op de hoogst mogelijke snelheid, zoals je gewend bent van internet voor thuis.

©Rens Blom

De installatie van Klik&Klaar is eenvoudig.

Ervaringen

Na ruim een maand gebruik zijn we over het algemeen erg tevreden over Odido Klik&Klaar, maar sturen we de router toch terug. Dat ligt niet aan de internetsnelheden. Odido belooft via deze dekkingskaart dat de router op ons adres een snelheid van 300 Mbit/s of meer biedt en dat klopt. In de woonkamer – waar de router voor het raam staat – halen we tussen de 300 en 600 Mbps download en 70 tot 200 Mbps upload. Dat zijn uitstekende snelheden. In andere kamers, verder weg van de router, halen we nog steeds meer dan 100/50 Mbps. Netjes.

Ons probleem met Odido Klik&Klaar is de betrouwbaarheid. Niet alleen viel de router in een maand twee keer uit (om na een herstart weer te functioneren), tijdens flinke regenbuien en een najaarsstorm had de router grote moeite om een stabiel thuisnetwerk te bieden. Dipjes in het wifisignaal verstoorden onze videobelvergaderingen, onderbraken de muziek uit de Sonos-speakers en lieten onze telefoons af en toe automatisch overschakelen naar het mobiele netwerk. Ongemakken die we tijdens slecht weer niet ervaren via een vaste internetverbinding, en ongemakken waar we niet op zitten te wachten in het gure Nederland.

©Rens Blom

De Klik&Klaar-router uit de doos.

Goed om te weten: de router heeft twee 2,5Gbit/s-ethernetpoorten om apparaten bekabeld aan te sluiten. Wij hebben de smart-tv rechtstreeks aangesloten en de andere poort verbonden met een switch. De smart-tv heeft tijdens het kijken van Videoland, YouTube en NPO Plus nooit problemen met zijn internetverbinding gehad, ook niet tijdens slecht weer.  

Wifirepeaters

Voor een volledige test hebben we ook twee wifirepeaters van Odido Klik&Klaar besteld. Die heten Wifipunten, zijn optioneel en kosten 2,50 euro per stuk per maand. Je huurt ze en moet ze als ze niet bevallen of bij het stoppen van Klik&Klaar dus terugsturen.

©Rens Blom

©Rens Blom

De installatie van de Wifipunten.

Onze ervaringen met de kleine repeaters, die je neerzet in de vensterbank of op je bureau, zijn gemengd. Enerzijds verbeteren ze het wifisignaal in ons appartement duidelijk. Op onze werkplek, een vide boven de keuken/woonkamer en net buiten de directe zichtlijn van de router in de woonkamer, haalden we via router een downloadsnelheid van 270 Mbps en een uploadsnelheid van 120 Mbps. Na het installeren van een wifirepeater op de wifi, met bijna een zichtlijn op de router, schoot de downloadsnelheid omhoog naar 425 tot 616 Mbps – op basis van vier tests verspreid over een uur. De uploadsnelheid bedroeg bij deze tests 107 tot 110 Mbps en verbeterde dus niet ten opzichte van de oude situatie.

©Rens Blom

Een snelheidstest na het koppelen van een wifirepeater.

Een Wifipunt-wifirepeater heeft twee 2,5Gbit/s-lanpoorten om apparatuur bekabeld aan te sluiten. Onze computer op de werkplek tikte bekabeld op de repeater vrijwel dezelfde snelheden aan als via de wifi.

©Rens Blom

De wifirepeater is handzaam en daarom op veel plekken neer te zetten.

Opmerkelijk is dat heel wat van onze apparaten in de war raakten van de Wifipunten. Smartphones, laptops en tablets leken soms niet meer te weten met welk wifipunt (router, wifipunt één of wifipunt twee) ze het beste konden verbinden, wat leidde tot verbindingsproblemen. Dat terwijl we de repeaters geïnstalleerd hebben volgens de instructies van deKlik&Klaar-app, die in de weken erna steevast aangaf dat ons wifinetwerk er keurig uitzag. Na het verwijderen van de Wifipunten waren de verbindingsproblemen ook opgelost.

©Rens Blom

Conclusie

Odido Klik&Klaar is kinderlijk eenvoudig te installeren, is – afhankelijk van je locatie – razendsnel en werkt over het algemeen goed. De verbindingsproblemen tijdens slecht weer zijn ons wel tegengevallen. Dit is voor ons reden om te blijven bij de stabielere vaste internetaansluiting in onze woning. Klik&Klaar lijkt ons wel ideaal voor een campingstandplaats, vakantiehuisje of andere plek zonder (betaalbare) vaste internetaansluiting.