ID.nl logo
Van JPEG tot MOV: leer alles over al die verschillende beeldformaten
© elena
Huis

Van JPEG tot MOV: leer alles over al die verschillende beeldformaten

Een foto bewaar je als jpg en een video stuur je wellicht door als mp4. Zo gebeurt het vaak, maar het zijn natuurlijk niet de enige bestandsformaten. Welk formaat je het beste kiest, hangt af van verschillende factoren.

Na het lezen van dit artikel weet je welke foto- en videoformaten geschikt zijn voor welke doeleinden en hoe je ze indien gewenst kunt converteren.

  • Fotoformaten JPEG, TIFF, RAW, HEIF/HEIC
    • Converteren naar andere extensie
  • Videoformaten AVC, HEVC, MOV
    • Geschikte combinaties van videocontainers met audiocodecs
    • Video- en audioconverters

Ben je eruit naar welk formaat je wilt converteren? Lees dan: Met deze gratis programma's kun je ieder bestand openen of afspelen

Tip 01: Digitale camera

We gaan ervan uit dat je zelf foto’s neemt met een digitale fotocamera. Zowat alle toestellen laten je toe foto’s in JPEG-formaat te bewaren (Joint Photographic Expert Group, met extensie jpeg of jpg). Dit gebeurt vooral om twee redenen. De verliesgevende compressie zorgt voor kleinere bestanden en bespaart ruimte, wat handig is bij beperkte opslagcapaciteit. Daarnaast kan bijna elk platform, apparaat of foto-app met dit formaat overweg, wat handig is bij delen.

Sommige (vooral professionele) fotocamera’s bieden ook TIFF-formaat aan (Tagged Image File Format, met extensie tiff of tif). Dit levert een hoogwaardig beeldformaat op zonder artefacten, meestal met verliesvrije compressie, zoals zip of lzw. Het wordt breed ondersteund door professionele fotobewerkingsprogramma’s als Adobe Photoshop en Lightroom. Dit alles maakt TIFF geschikt voor intensieve nabewerking, bewaring en archivering, mits voldoende opslagcapaciteit, en voor professionele afdrukken.

Ten slotte bieden de meeste camera’s ook opslag in RAW-formaat aan. Dit type beeldbestand bevat onbewerkte en ongecomprimeerde gegevens zoals die door de beeldsensor zijn vastgelegd, inclusief alle details over kleur, lichtintensiteit en metadata. Het exacte bestandstype kan per camera verschillen, zoals CR3 (Canon), DNG (Leica), NEF (Nikon) en ARW (Sony). Het RAW-formaat vereist erg veel opslagruimte, maar is uitermate geschikt voor (geavanceerde) nabewerking.

Op deze Canon-spiegelreflex kun je uit twee beeldformaten kiezen: RAW en JPEG.

Tip 02: Smartphone

Op smartphones is het JPEG-formaat altijd beschikbaar voor het bewaren van foto’s, om eerder genoemde redenen. Sommige camera’s laten je ook foto’s in PNG-formaat opslaan (Portable Network Graphics, met extensie png), hoewel PNG vooral geschikt is voor schermafbeeldingen en ook voor afbeeldingen met transparantie.

Een aantal high-end smartphones ondersteunen ook het RAW-formaat, meestal van het DNG-type, waaronder Google Pixel 4, Samsung Galaxy S21 Ultra, OnePlus 8 Pro en Apple iPhone 12 Pro met iOS 14.3 (en hoger).

Sinds iOS 11 op de iPhone 7 (Plus) zet Apple in op een ander formaat: HEIF (High Efficiency Image Format, met extensie heif) en HEIC. HEIC is een specifieke implementatie van HEIF, gebaseerd op HEVC/H.265-compressie, vandaar de extensie heic. Net als JPEG gebruikt HEIF/HEIC verliesgevende compressie, maar doet dit efficiënter, wat leidt tot kleinere bestandsgroottes bij vergelijkbare beeldkwaliteit. Dit formaat kan ook meerdere beelden in één bestand opslaan, handig voor bijvoorbeeld burst-foto’s.

Je bepaalt zelf in welk formaat je iPhone foto’s bewaart: ga naar Instellingen / Camera / Bestandsstructuren en kies tussen High Efficiency (voor HEIF) of Meest compatibel (voor JPEG).

Op iPhones kies je zelf in welk standaardformaat je foto’s opslaat.

Tip 03: HEIF/HEIC

Behalve op iOS en macOS is HEIF nog niet zo breed ondersteund als JPEG. Android (vanaf versie 9) en Ubuntu (vanaf versie 20.04) bijvoorbeeld ondersteunen het formaat wel. Om in Windows Verkenner foto’s met de extensie heif te kunnen bekijken, ook als voorbeeldafbeelding, moet je vanuit de Microsoft Store het gratis onderdeel Uitbreidingen voor HEIF-afbeeldingen installeren. Voor afbeeldingen met de extensie heic heb je ook het onderdeel Uitbreidingen voor HEVC-video nodig om deze in Verkenner te bekijken (deze kost 0,99 euro). Voor persoonlijk gebruik kan dit ook gratis met CopyTrans HEIC for Windows.

Hoe dan ook, om compatibiliteitsproblemen te vermijden, converteert een iPhone heic-afbeeldingen standaard naar jpg-bestanden wanneer je deze deelt. Wil je dit anders, ga dan naar Instellingen / Foto’s en kies bij Zet over naar Mac of pc in plaats van Automatisch voor Behoud originelen.

Langs deze weg kun je automatische conversie van foto’s (en video’s) vermijden.

Tip 04: Converters

Heb je foto’s met extensies als raw, tif of heif/heic en wil je deze delen, of wil je raw- en tif-bestanden ook in een compacter formaat archiveren, dan moet je vaak converteren naar bijvoorbeeld jpg. Er zijn verschillende converters beschikbaar, maar wij houden deze overwegingen in gedachten: liefst gratis, ondersteuning voor RAW, TIFF en HEIF/HEIC, gebruiksvriendelijk, veel opties en met een batchmodus.

IrfanView (gratis voor niet-commercieel gebruik) voldoet aan deze voorwaarden en is beschikbaar in 32 en 64 bit (de 64bit-versie kan grotere bestanden aan en deze sneller verwerken). Op dezelfde pagina download je ook de tool All Plugins voor dezelfde architectuur. Installeer eerst het programma zelf en vervolgens de plug-ins in dezelfde map. Eventueel kun je op de website via Languages het Nederlandse taalpakket downloaden en in dezelfde map installeren.

Start IrfanView na deze installaties op. Bij Options / Change language kun je Nederlands instellen. Test of de beoogde beeldformaten worden ondersteund via Bestand / Openen. Bestandstypen staat hier standaard ingesteld op Standaard grafische bestanden, maar je kunt dit wijzigen in bijvoorbeeld Alle bestanden (*.*) of in specifieke formaten als HEIC/AVIF of DRC/DNG […] (Digital Camera Raw Format).

Dankzij de geïnstalleerde plug-ins kan IrfanView ook met diverse soorten raw-bestanden overweg.

Tip 05: Groepsconversie

We tonen kort hoe je met IrfanView bestanden in batch kunt converteren. Ga naar Bestand / Groepsconversie. Bij Uitvoerformaat stel je bijvoorbeeld JPG - JPG/JPEG format in. Verwijs bij Zoeken in naar je fotomap en pas indien nodig Bestandstypen aan. Selecteer de gewenste bestanden en klik op Toevoegen. Linksonder stel je de doelmap in. Start de groepsconversie met Start, of klik eerst op Opties om parameters voor de uitvoerbestanden in te stellen. Zet de schuifknop bij Kwaliteit eventueel op beste, en bepaal of en welke metadata je wilt behouden (EXIF, IPTC, XMP).

Plaats een vinkje bij Toon voorbeelddialoog als je de kwaliteit van elke foto tijdens de conversie wilt bijsturen. Je kunt deze parameters in een profielbestand bewaren voor snel hergebruik. Bevestig met OK.

Als je een vinkje plaatst bij Gebruik geavanceerde opties, krijg je via de knop Geavanceerd nog meer instellingen. Zo kun je het beeld uitsnijden, de grootte aanpassen, de kleurdiepte wijzigen en allerlei filters en talrijke speciale effecten toepassen. Ook deze instellingen kun je in een profiel bewaren en snel laden. Bevestig ook hier met OK.

Geen gebrek aan parameters, filters en effecten in de IrfanView-groepsconversie.

RAW en TIFF Je kunt met een tool als IrfanView ook foto’s in RAW en TIFF converteren, maar weet dat je hierdoor inboet aan kwaliteit door verliesgevende compressie bij JPEG. Ook raak je ten opzichte van RAW opname-informatie kwijt, zoals witbalans, kleurdiepte en belichting. Hierdoor heb je ook minder geavanceerde nabewerkingsopties.

Voor optimale en consistente resultaten gebruik je voor deze formaten daarom beter (eerst) een professionelere tool als Adobe Photoshop of Lightroom, of het gratis darktable of RawTherapee. In RawTherapee bijvoorbeeld selecteer je de gewenste foto’s, klik je met rechts op de selectie en kies je Plaats in verwerkingsrij. Open deze aan de linkerkant, selecteer het gewenste bestandstype, zoals JPEG en stel de parameters naar wens in. Selecteer alle foto’s, duid een geschikte doelmap aan bij Sla op in map en druk op de startknop bij Verwerkingsrij.

Zowel darktable als RawTherapee laten zich bovendien integreren in de gratis fotobewerkingstool GIMP. Installeer hier eerst de BIMP-extensie. Om vervolgens vanuit GIMP in batch te converteren, ga je naar Bestand / Batch Image Manipulation, klik op Add, kies Verander formaat en compressie, kies (bijvoorbeeld) Jpeg en klik op Extra opties.

Voor optimale RAW- en TIFF-conversies zet je het best een gespecialiseerde bewerkingstool in (hier: GIMP met BIMP, gecombineerd met RawTherapee).

Tip 06: Containers en codecs

We gaan verder met de videoformaten. We grijpen hiervoor terug naar onze iPhone. Ongeacht of je High Efficiency of Meest compatibel instelt (zie tip 2), genereert iOS telkens een bestand met de extensie mov. Dat er toch verschil is, wordt duidelijk wanneer je de bestandsgroottes vergelijkt. Voor onze testvideo’s (elk circa vier seconden) was dat 7 versus 11 MB, zonder merkbaar kwaliteitsverschil.

Hoe dit mogelijk is, zie je met een gratis tool als MediaInfo, die zich na installatie in het contextmenu van Windows Verkenner integreert. Als we rechtsklikken op beide mov-bestanden, MediaInfo kiezen en vervolgens Beeld / Boomstructuur openen, zien we meteen wat er aan de hand is. Bij de video werd respectievelijk AVC (Advanced Video Codec) voor het grootste bestand gebruikt (Meest compatibel) en HEVC (High Efficiency Video Coding) voor het kleinste bestand (High Efficiency). Verder zie je dat er in het mov-bestand ook audio is opgenomen (in beide gevallen met het AAC-LC-formaat) en dat er ook allerlei metadata in het bestand staan.

MOV (met de bestandsextensie mov) is namelijk een ‘mediacontainer’ en zo’n container kan naast metadata en eventuele ondertitels ook verschillende video- en audioformaten oftewel codecs bevatten. ‘Codec’ staat voor coder-decoder of compressor-decompressor. De gebruikte codecs kunnen een grote impact hebben op de bestandsgrootte, de afspeelkwaliteit en de compatibiliteit met software- en hardwarematige mediaspelers.

Links: AVC-codec (groter bestand), rechts: HEVC-codec (kleiner bestand, zelfde kwaliteit).

Tip 07: Overwegingen

De combinatie container-codecs maakt het optimaal opslaan van video (met audio) complexer dan een foto in het juiste formaat bewaren. Je moet namelijk niet alleen de container, maar ook de video- en audiocodecs kiezen die deze kan bevatten, want niet elke container werkt met elke codec.

Net als bij foto’s hangt je keuze af van de containers en codecs die je videoapparatuur of videobewerker ondersteunt. Sommige mobiele apparaten ondersteunen bijvoorbeeld beter de MP4-container met AVC/H.264-codec, terwijl professionelere video-editors, zoals het gratis DaVinci Resolve, nauwkeuriger werken met de container MOV en de codec ProRes.

Ook de bestandsgrootte kan een overweging zijn, vooral bij beperkte opslagruimte of bandbreedte. Codecs als Apple ProRes, Avid DNxHD/HR en ffv1 gebruiken verliesloze compressie en produceren grotere bestanden, terwijl AVC/H.264, HVEC/H.265, VP9 en AV1 compacter zijn door verliesgevende compressie. Ook audio heeft trouwens codecs die verliesloos (bijvoorbeeld APE, FLAC en WAV) of verliesgevend (bijvoorbeeld AAC, MP3, Ogg Vorbis en WMA) zijn.

Het beoogde doel en de toepassing spelen eveneens een rol bij de keuze van container en codec. Voor streaming is de MP4-container met H.264 (brede ondersteuning) en H.265 (betere efficiëntie) populair. Verder houd je het liefst ook rekening met het bronmateriaal, zoals resolutie en framerate. Zo is H.265 efficiënter bij 4K-video’s dan H.264.

Tot slot, sommige codecs zijn gepatenteerd. Om licentie- en kostenproblemen te vermijden, kun je opensource-codecs als VP9 of AV1 overwegen. In de tabel hieronder vind je een lijst met veelgebruikte combinaties van containers en codecs.

OmschrijvingContainerCodec
VIDEOZeer populair voor zowel streaming als video-opslag, wegens goede balans tussen bestandsgrootte en videokwaliteit.MKV en MP4H.264 (AVC)
VIDEOSterk in opmars, vooral voor 4K-video’s en films, door de efficiënte compressie.MKV en MP4H.265 (HEVC)
VIDEOOpensource-combinatie ontwikkeld door Google, vooral voor online videostreaming, zoals bij YouTube.WebMVP9
VIDEOVooral gebruikt in professionele videoproductie, wegens de hoge kwaliteit en bewerkingsmogelijkheden.MOVProRes
VIDEOVroeger erg populair voor het delen van video’s via internet.AVIDivX/XviD
AUDIOErg populaire combinatie wegens de brede ondersteuning en degelijke kwaliteit bij kleine bestandsgroottes.MP3MP3
AUDIOVooral populair bij Apple, wegens betere kwaliteit dan mp3 bij vergelijkbare bitratio’s.M4AAAC
AUDIOVooral populair binnen het Microsoft-ecosysteem (zowel met verliesloze als verliesgevende opties).WMAWMA
AUDIOVooral populair bij audiofielen en voor het archiveren van muziekcollecties wegens de verliesloze compressie.FLACFLAC

Professionelere video-editors zien graag mov-bestanden met Apple ProRes (hier: Davinci Resolve).

Tip 08: Beperkingen

Je weet nu welke combinaties van videocontainers met video- en audiocodecs vaak gebruikt worden, maar soms ben je beperkt tot wat je apparaat of video-editor ondersteunt. OpenShot bijvoorbeeld laat je via Bestand / Project exporteren / Video exporteren kiezen uit veel combinaties, waaronder MP4 (h.264), MKV (h.265), MOV (h.264) en WEBM (vp9), al dan niet lossless.

Bij Microsoft ClipChamp, de ingebouwde video-editor van Windows 11, ben je beperkt tot MP4 met AVC (video) en AAC LC (audio), weliswaar in verschillende resoluties.

Ontvang of download je een videobestand, dan heb je wellicht helemaal geen keuze over het formaat. Speelt je videospeler de video of audio niet correct af, dan kun je de gratis en opensource VLC media player overwegen, die met bijna alle gebruikelijke combinaties werkt.

Als bijvoorbeeld je mediastreamer een bepaalde combinatie niet ondersteunt en een firmware-update niet helpt, zit er vaak niets anders op dan je video naar een compatibel formaat te converteren. Dit leidt meestal tot enig kwaliteitsverlies, maar bij een doordachte keuze hoeft dit niet echt zichtbaar te zijn, afhankelijk ook van de kwaliteit van je bronbestand.

Het gratis OpenShot laat je toe naar uiteenlopende videoformaten te exporteren.

Tip 09: Conversies

Er zijn verschillende (en ook gratis) video- en audio-converters beschikbaar. Een zeer flexibele tool is het gratis Shutter Encoder, gebaseerd op de populaire en veelzijdige opensource-bibliotheek FFmpeg.

Start de app na de installatie en sleep je videobestand(en) naar het venster. In het uitklapmenu bij Functie selecteren kies je de gewenste videocodec. Deze zijn opgesplitst in categorieën als Geluidsconversies (voor wie enkel audio wil), Bewerk codecs (voor nabewerking in hoge kwaliteit), Uitvoer codecs (de meer gebruikelijke codecs), Uitzend codecs (voor streaming) en Oude codecs (minder gebruikelijke codecs).

Afhankelijk van de gekozen codec verschijnen rechts de beschikbare containers (bestandsextensies). Bij VP9 bijvoorbeeld zijn dat webm, mkv en mp4. Bij H.264 zijn dat er maar liefst negen verschillende. Selecteer de gewenste container.

In het rechterpaneel kun je nu talrijke creatieve aanpassingen doorvoeren, zoals Beeld bijsnijden en Overgangen. Wij zijn hier vooral geïnteresseerd in Audio instellingen, waar je bij Convert de gewenste audiocodec kunt aanduiden, samen met enkele andere optimalisaties. In het linkerpaneel geef je via Wijzigen een geschikte doelmap aan, waarna je met Functie starten de conversie laat uitvoeren.

Een uitgebreid artikel over hoe je hiermee video's kunt converteren en bewerken, vind je in dit artikel: Shutter Encoder: de gratis alleskunner op het gebied van videobewerking

Shutter Encoder en FFmpeg: een uitstekende combinatie voor je videoconversies.

▼ Volgende artikel
Van prompt naar programma: leer programmeren met AI
© monsitj - stock.adobe.com
Huis

Van prompt naar programma: leer programmeren met AI

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

In dit artikel laten we zien hoe je met hulp van AI razendsnel leert programmeren en zelfs complete programma’s bouwt:

  • Gebruik ChatGPT als programmeerpartner en laat het een volledig werkend spelletje bouwen met HTML, CSS en JavaScript
  • Installeer Aider en gebruik het in combinatie met Git om projecten via de terminal te ontwikkelen
  • Ontdek Windsurf Editor als grafisch alternatief met AI-assistent Cascade

Lees ook: Leren programmeren? Met deze tools is coderen geen geheimcode meer

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

Basisbeginselen van het programmeren

Het is handig als je de basisbeginselen van een programmeertaal kent. Ook daar kan AI van nut zijn. Je kunt veel leren van de voorbeelden die worden gegenereerd. Je kunt elk detail uit laten leggen, of om meer voorbeelden vragen. Dat is heel effectief!

Ook om de basisbeginselen te leren is AI nuttig. Pas bijvoorbeeld de Pareto-methode toe. Die methode stelt dat 80 procent van de resultaten voortkomt uit 20 procent van de inspanningen. Vraag de chatbot om een plan te maken dat deze regel toepast op het leren programmeren van bijvoorbeeld Python, door te focussen op 20 procent van de concepten, tools en technieken die 80 procent van de praktische toepassingen en problemen oplossen voor een beginnende programmeur. Vraag om een gestructureerd plan dat in korte tijd resultaat oplevert, inclusief voorbeelden en kleine projecten om vaardigheden direct toe te passen.

Vraag aan ChatGPT om een leerplan op te stellen om je te helpen bij het programmeren.

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

<audio id="move-sound" src="muisklik.mp3"></audio>

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Contextvenster bij een taalmodel

Bij het werken met een groot taalmodel ofwel een Large Language Model (LLM) zijn er enkele technische beperkingen. Een daarvan is het contextvenster. Dat kun je zien als de hoeveelheid tekst die het model kan onthouden, gemeten in tokens. Een token is een deel van een woord en kan ook spaties en leestekens bevatten. Gemiddeld is een token ongeveer 3 tot 4 tekens groot.

Eerdere versies van ChatGPT hadden een relatief klein contextvenster van 4096 tokens. Het kan dan niet altijd alle details onthouden van de gebruikte teksten. Tegenwoordig is het contextvenster veel groter, en onthouden de modellen gemakkelijk 128.000 tokens of meer. Dat is ongeveer een heel boek! Dat is niet alleen nuttig bij het werken met hele lange teksten of artikelen, maar ook bij programmeerwerk, waar je vaak met grote bibliotheken te maken hebt.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

python -m pip install aider-install
aider-install

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

export PATH="C:\\Users\\gertj\\.local\\bin:$PATH"

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

export ANTHROPIC_API_KEY=sk-ant…

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

mkdir tictactoe
cd tictactoe
git init .

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

API-sleutel maken voor Claude

Bij Aider werken we zoals aangegeven met Claude 3.5 Sonnet, een populaire optie onder programmeurs. Voor toegang is een API-sleutel nodig. Ga daarvoor naar de console van Anthropic. Vul je e-mailadres in. Via e-mail ontvang je een beveiligde link waarmee je kunt inloggen. Ga dan naar Settings / API keys en klik op Create Key. Vul een naam in, bijvoorbeeld Aider, en klik op Add. Noteer de API-sleutel, deze is later niet meer zichtbaar!

Je hebt ook wat credits nodig. Ga daarvoor naar Billing en voeg credits toe met een creditcard via de optie Add Funds. Begin met een klein bedrag, zoals 10 dollar. Heb je over? Je kunt het altijd nog opmaken door een chatbot als Jan met de API te verbinden.

Via de console van Anthropic kun je een API-sleutel maken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

aider --sonnet

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Kosten voor werken met Aider

We hebben tijdens het werken met Aider continu de credits in de gaten gehouden. We controleerden dit via de console bij Anthropic, maar Aider zelf toont ook bij elke actie welke kosten het heeft gemaakt. Voor de meeste aanpassingen gaat het om zo’n 5 tot 11 dollarcent. In totaal heeft het programma ongeveer 0,23 dollar (circa 0,22 euro) gekost. Het hangt er voornamelijk vanaf hoeveel tokens er nodig zijn, wat weer samenhangt met de omvang van de bestanden die aan de chat worden toegevoegd.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Beste optie voor hobbyprogrammeur?

Over het algemeen werkt het programmeren met een chatbot zoals ChatGPT goed. Voor losse functies of snippets werkt het zelfs uitstekend. Maar het is lastig om het overzicht te behouden over de gegenereerde code en eventuele aanpassingen, zeker als het om wijzigingen in meerdere bestanden gaat.

Aider en Windsurf Editor hebben een fijnere workflow, omdat ze de lokale bestanden direct voor je wijzigen, eventueel meerdere tegelijkertijd. Wat kosten betreft is Aider waarschijnlijk interessanter voor de hobbyprogrammeur die af en toe een project oppakt. Je kunt ad-hoc wat credits bijkopen of eens een ander model proberen, lokaal of via bijvoorbeeld OpenRouter. Het opensource DeepSeek R1 bijvoorbeeld. Je kunt bovendien elke ontwikkelomgeving kiezen, terwijl Windsurf Editor volledig op Visual Studio leunt. De integratie met Git ook een praktisch voordeel van Aider.

▼ Volgende artikel
Zo deel je je keuken handig en logisch in
© Andy Dean Photography
Huis

Zo deel je je keuken handig en logisch in

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Je keuken slim indelen? Wij hebben tips voor:
  • Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak
  • Werkblad en kookplaat
  • Koelkast
  • Neem de keuken-driehoek als uitgangspunt
  • Kies de optimale werkhoogte
  • Opbergruimte

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!