ID.nl logo
Met deze gratis programma's kun je ieder bestand openen of afspelen
© Pavel Ignatov - stock.adobe.com
Huis

Met deze gratis programma's kun je ieder bestand openen of afspelen

Je hebt een document verzonden, maar de ontvanger krijgt het niet open. Of je wilt een video afspelen, maar het geluid of beeld hapert. In zulke gevallen is het vaak handig om het bestand naar een ander formaat om te zetten. Gelukkig bestaan hiervoor uitstekende (en gratis) onlinediensten en desktoptools.

In dit artikel benoemen we 8 tools waarmee je allerlei nukkige bestanden, zowel documenten als video's, foto's en audiofiles, kunt openen:

  1. Convertio
  2. Zamzar
  3. Cloudconvert
  4. PDF24
  5. XnConvert
  6. Switch
  7. Any Video Converter
  8. FFmpeg

Ook interessant: De vijf beste mp3-converters voor YouTube-video’s

Voordat je een conversietool of -dienst gebruikt, is het slim om eerst andere oplossingen te onderzoeken. Conversies kunnen namelijk leiden tot kwaliteitsverlies bij bijvoorbeeld mediabestanden, of in ongewenste lay-outwijzigingen bij documenten.

Controleer eerst of het probleem kan worden opgelost met een programma-update of een firmware-update voor je mediaspeler. Overweeg ook het installeren van een ander programma dat minder kritisch is bij het openen van bestanden. Zo is de gratis VLC media player een uitstekende keuze voor mediabestanden van diverse formaten.

Als alternatief kun je ook een ‘codec pack’ overwegen, zoals het gratis K-Lite Codec Pack Basic (selecteer tijdens de installatie Advanced voor extra opties). Dit voegt extra codecs toe aan Windows, waardoor je eigen mediaspeler ook het lastige bestand kan afspelen. In deze Codec Guide kun je zien welke mediaformaten dit pakket ondersteunt.

Daarnaast hebben veel applicaties in het Bestand-menu een optie als Opslaan als of Exporteren (als), waarmee je een bestand eenvoudig in een ander formaat kunt bewaren, zonder dat je een externe conversietool nodig hebt. Een voorbeeld is het gratis LibreOffice Writer, waarmee je tekstbestanden naar uiteenlopende formaten kunt omzetten.

Eventueel kun je ook de installatie van een extra codec pack overwegen.

Plussen en minnen Als je hebt besloten om bestanden te converteren, is het mogelijk om desktopapplicaties te installeren, maar voor veel bestandsconversies zijn er ook gratis onlinediensten beschikbaar. Deze zijn vooral handig als je slechts af en toe bestanden wilt omzetten of als je niet veel bestanden tegelijk hebt.

Je zult merken dat de meeste van deze applicaties zeer gebruiksvriendelijk zijn, maar je moet wel de tijd nemen (en de bandbreedte hebben) om de bestanden te uploaden en de geconverteerde exemplaren te downloaden. Mogelijk voel je je ook niet prettig bij het toevertrouwen van (privacygevoelige) bestanden aan een onlinedienst, zelfs wanneer de eigenlijke datatransfer (via https) wordt versleuteld. Houd er ook rekening mee dat de meeste diensten, vooral de gratis versies, tijdens het gebruik advertenties tonen. Als dit alles je niet afschrikt, is een webapplicatie een prima keuze.

1. Convertio

Een uitstekende conversiedienst is Convertio. Deze dienst biedt drie betaalde abonnementsvormen, waarvan de goedkoopste ongeveer 70 dollar kost en tot 25 gelijktijdige conversies van maximaal 500 MB per bestand mogelijk maakt. Maar je kunt Convertio ook beperkt gratis gebruiken, tot maximaal 100 MB per bestand. Convertio beweert 25.600 verschillende conversies tussen meer dan 300 bestandsformaten te ondersteunen (een overzicht vind je hier).

Je kunt meerdere bestanden tegelijk uploaden vanaf je pc en ook rechtstreeks vanuit Dropbox of Google Drive, na autorisatie. Convertio stelt automatisch bestandsformaten voor conversie voor op basis van het bestandstype, ingedeeld in categorieën zoals Beeld, Document, EBook en Presentatie. Nadat je de doelformaten hebt gekozen, hoef je slechts op Converteren te klikken.

Na conversie kun je elk bestand individueel downloaden, alle bestanden in één zip-archief downloaden, of je bewaart een link om later terug te keren en de resultaten binnen 24 uur te downloaden. Een handige extra is de OCR-module waarmee je gratis tekstherkenning op maximaal tien gescande documentpagina’s kunt uitvoeren en deze kunt converteren naar bewerkbare documentformaten.

Convertio stelt zelf mogelijke conversies voor op basis van het geüploade bestandstype.

2. Zamzar

Een van de populairste conversiediensten is Zamzar. Deze dienst ondersteunt circa 1100 bestandsformaten, zowel documenten, archieven als mediabestanden. Net als bij Convertio biedt ook Zamzar een drietal betaalde abonnementsformules aan, met prijzen vanaf circa 18 dollar per maand (onbeperkt aantal conversies tot 200 MB per bestand, inclusief 5 GB online opslagruimte). Je kunt bestanden ook rechtstreeks uploaden vanaf Box, Dropbox, Google Drive en OneDrive.

In de gratis versie kun je maximaal twee bestanden per 24 uur laten converteren, meestal tot 50 MB per bestand. Meerdere bestanden tegelijk uploaden kan ook, maar je kunt voor deze bestanden dan slechts één gezamenlijk conversieformaat aanduiden. Na afloop kun je de bestanden een voor een downloaden of je laat jezelf (ook) een e-mail naar de resultatenpagina mailen. Net als bij Convertio blijven ook hier de geconverteerde bestanden 24 uur bewaard en zijn er geen verdere conversieparameters beschikbaar.

Zamzar biedt tevens de mogelijkheid om bestanden via e-mail te converteren, met een maximum van 1 MB per bestand. Je voegt de gewenste bronbestanden als bijlage aan een mail toe en stuurt die naar <doelformaat>@zamzar.com, bijvoorbeeld pdf@zamzar.com. Per bestand ontvang je dan een e-mail met een link naar het resultaat.

De gratis versie van Zamzar beperkt je tot twee conversies per dag (maar er is ook nog e-mail).

3. Cloudconvert

Ook Cloudconvert is een degelijke conversiedienst. Deze ondersteunt weliswaar minder bestandsformaten dan Convertio of Zamzar (circa 200), maar je kunt wel tot 25 bestanden per dag gratis converteren en bij de meeste conversies kun je allerlei conversieparameters instellen.

Je stelt het best eerst het conversietype in en uploadt vervolgens de gewenste bestanden van je pc of rechtstreeks van Dropbox, Google Drive of OneDrive. Voor je op Convert klikt, stel je nog eventuele parameters in. Heb je bijvoorbeeld convert docx to pdf gekozen, dan kun je onder meer de gewenste pagina’s aanduiden, het pdf-type (pdf A of niet), of er bladwijzers moeten zijn, of de pdf geoptimaliseerd moet zijn voor beeldscherm of print, en of je de pdf met een wachtwoord wilt vergrendelen. Heb je meerdere bestanden geüpload, dan kun je voor elk een ander doelformaat instellen, telkens met aangepaste parameters.

De verwerking gebeurt over het algemeen sneller dan bij (de gratis versies van) Convertio en Zamzar. Na afloop kun je elk geconverteerd bestand afzonderlijk downloaden of alles in één zip-archief laten stoppen.

Met Cloudconvert kun je tot 25 bestanden per dag converteren, met aangepaste parameters. 

Snelkoppeling Als je regelmatig gebruikmaakt van een online conversiedienst (of andere webapplicaties), kun je deze toevoegen aan de bookmarkbalk van je browser. Dit kun je doen door het (slot)icoon net voor de url van de webpagina naar je bureaublad te slepen.

In browsers als Chrome en Brave kan het ook als volgt: open de webpagina, klik op het knopje met de drie stippen of lijnen en selecteer Meer hulpprogramma’s / Snelkoppeling maken. Geef de snelkoppeling een geschikte naam en plaats een vinkje bij Openen als venster voordat je op Maken klikt.

Een alternatieve optie is de app Webcatalog. Na de installatie start je de app op en klik je op Create Custom App. Vul een naam en de url van de webpagina in. Eventueel verwijs je naar een afbeelding voor een pictogram en plaats je een vinkje bij Add shadows and rounded corners. Bevestig je keuze met Install.

Geef webpagina’s het aanzien van een desktop-app (hier met Webcatalog). 

4. PDF24

Voor wie liever geen online conversiediensten gebruikt, zijn er verschillende desktoptools beschikbaar. Deze tools zijn weliswaar beperkt wat betreft documentconversies, maar gelukkig stellen de meeste kantoorsuites zelf al diverse bestandsformaten voor bij het opslaan van documenten.

De meeste desktoptools voor documentconversie zijn gericht op het omzetten van documenten van en naar het pdf-formaat. Een goed voorbeeld hiervan is de gratis tool PDF24. Hoewel je deze tool ook online kunt gebruiken, is er ook een offline desktopversie beschikbaar waarbij bestanden je pc niet verlaten.

Overigens vormen de conversiefuncties slechts een deel van deze toolbox. PDF24 biedt namelijk ook diverse andere mogelijkheden om pdf-bestanden te manipuleren, maar daar gaan we nu niet verder op in.

De app is zeer gebruiksvriendelijk. Je klikt op Converteren naar pdf of op PDF converteren naar... en je selecteert een of meerdere bestanden. Bij het eerste conversietype valt er verder niks in te stellen. Bij het andere type kun je het doelformaat selecteren, waarbij je kunt kiezen uit txt, html, epub, png, jpg, svg, docx, pptx, xlsx, PDF/A-1, PDF/A-2, PDF/A-3 en Secure PDF. Afhankelijk van je keuze kun je vervolgens nog een of meerdere conversieparameters instellen. Na de conversie kun je de geconverteerde bestanden op een geschikte locatie opslaan.

De conversiefuncties van PDF24 zijn slechts een onderdeel van deze toolbox.

5. XnConvert

Voor fotoconversie zijn diverse gratis applicaties beschikbaar, die vaak ook de mogelijkheid bieden om parameters in te stellen voor optimalisatie van de weergave of het toepassen van effecten. Het is handig als deze conversies in batch kunnen worden uitgevoerd.

Enkele opties die we bij ID.nl aanbevelen, zijn: PhotoFiltre, Converseen, ImBatch en XnConvert.

Foto's in raw-formaat?

Die zijn gemaakt met een (semi)professionele camera

We bespreken kort de werkwijze in de portable variant van XnConvert. Begin door alle gewenste foto’s toe te voegen. Via Acties / Actie toevoegen kun je tot wel honderd verschillende bewerkingen instellen. Als je alleen een bestandsconversie wilt uitvoeren, kun je dit negeren en in plaats daarvan het tabblad Uitvoer openen. Stel bij Bestandstype het gewenste bestandsformaat in, waarbij je uit tientallen opties kunt kiezen. Klik op Instellingen voor de bijbehorende parameters. Selecteer de doelmap, klik op het pijlknopje naast Bestandsnaam voor een geschikt naamsjabloon en configureer alle overige opties naar wens. Bevestig met Converteren. Je kunt je conversie-instellingen met NConvert.bat in een batchbestand opslaan, voor snel hergebruik.

XnConvert: een prima no-nonsense tool met talrijke opties.

6. Switch

Het aanbod van (gratis) conversietools die zich specifiek richten op audiobestanden is niet zo groot, omdat de meeste zich ook voor videoconversie lenen.

Een flexibele en gebruiksvriendelijke optie is Switch. Tijdens de installatie kun je optionele programma’s zoals Wavepad en MixPad mee installeren, maar dit is niet verplicht.

Open het tabblad Start en klik op Bestand(en) Toevoegen om de gewenste audiobestanden te importeren. Je kunt ook naar het menu Bestand gaan en Tracks van een Audio-CD Toevoegen selecteren. Onder in het venster stel je de doelmap in. Klik in het uitklapmenu bij Uitvoerindeling op het gewenste doelformaat. Er zijn meer dan dertig audioformaten beschikbaar.

Klik op Opties om de parameters in te stellen op de tabbladen Encoder, Metagegevens en Volume. Afhankelijk van het gekozen formaat kan het aantal instellingen aanzienlijk zijn, zoals samplefrequentie, kanalen, bitrate (regelmodus), metagegevens, en zelfs volumeregelingen zoals normalisatie en diverse audio-effecten. Bovenin, op het tabblad Effecten, zijn er nog meer effecten beschikbaar.

Klik op het pijlknopje naast Converteer voor speciale conversie-opties, zoals Converteer naar Afspeellijst, Converteer naar Karaoke, en Converteren en Uploaden naar YouTube / Cloud.

Switch maakt indruk met het ruime aanbod aan doelformaten en instelopties.

7. Any Video Converter

Videoconversie is vaak noodzakelijk omdat niet elke mediaspeler compatibel is met alle containers en codecs (zie kader ‘Containers en codecs’). Gelukkig bestaan er uitstekende gratis hulpmiddelen zoals Handbrake (voor iets meer ervaren gebruikers) en Any Video Converter Free. We bekijken kort deze laatste (de Nederlandse vertaling blijkt helaas wat krom).

Na installatie start je de app op, open je het tabblad Video toevoegen en voeg je de mediabestanden toe. Rechtsboven vind je een uitklapmenu met diverse conversieprofielen, met categorieën als Android, TV-apparatuur en Videobestanden.

In het rechtervenster heb je de mogelijkheid om verschillende parameters aan te passen, zoals Video Codec, Beeldverhouding en Frequentie. De uitvoerlocatie vind je bij Basisinstellingen. Als je alle video’s wilt samenvoegen tot één groot videobestand, schakel dan Voeg Alle bestanden samen in, rechtsonder. Klik op Nu converteren om de conversie te starten.

Verder is het mogelijk om een fragment uit een video te knippen (via het schaar-icoon), ondertitels toe te voegen (via het tekstballon-icoon) en verschillende videobewerkingen toe te passen (via het verfkwast-icoon).

Ook over het converteren van video's met Handbrake hebben we een artikel geschreven. Lees het hier.

Any Video Converter is een gebruiksvriendelijke en flexibele tool.

Containers en codecs Bij het omzetten van videobestanden is het handig als je iets weet over containers en codecs. Een container omvat de diverse elementen van een video, zoals video- en geluidsstromen, ondertitels en metadata. Dit wordt gewoonlijk geassocieerd met bestandsindelingen als .og (ogg), .mkv (Matroska Video), .avi, .mpg (mpeg) en .mov (mpeg4, Apple).

Aan de andere kant zorgt een codec voor het coderen/decoderen, waarbij audio en video doorgaans worden gecomprimeerd, zodat er minder schijfruimte of bandbreedte nodig is. Tijdens het afspelen worden de gegevens automatisch uitgepakt of gedecomprimeerd. Er bestaan diverse soorten codecs, wat kan leiden tot afspeelproblemen als een videospeler een niet-ondersteunde codec tegenkomt.

Een container bevat de video- en audiocodec en enkele andere typische onderdelen.

8. FFmpeg

Gevorderde gebruikers kunnen video’s ook moeiteloos converteren via de opdrachtprompt, zelfs in batchmodus. Een krachtig instrument hiervoor is FFmpeg. Je kunt het ook installeren via pakketbeheerders zoals Choco of Winget, met als parameter install ffmpeg. De tool is verkrijgbaar voor Windows, macOS en Linux.

Een eenvoudig commando kan er als volgt uitzien:

ffmpeg -i bronvideo.mp4 doelvideo.webm

Voor alternatieve codecs dien je de -c:v (video) en -c:a (audio) parameters aan te geven, bijvoorbeeld:

ffmpeg -i bronvideo.mp4 -c:v vp9 -c:a libvorbis doelvideo.mkv

Dit genereert een mkv-bestand met een VP9-videostream en een Vorbis-audiostream. Alleen de audiostroom wijzigen kan ook:

ffmpeg -i bronvideo.webm -c:v copy -c:a flac doelvideo.mkv

Of je wijzigt enkel de container terwijl de codecs behouden blijven:

ffmpeg -i bronvideo.webm -c:av doelvideo.mkv

Er bestaan eveneens talrijke parameters om de kwaliteit aan te passen, zoals:

ffmpeg -i bronvideo.webm -c:a copy -c:v vp9 -b:v 1M -r 30 doelvideo.mkv

Dit zorgt voor een bitrate van 1 Mb/s en een framerate van 30 fps. De afmetingen van de video kunnen ook geregeld worden, zoals in:

ffmpeg -i bronvideo.mkv -c:a copy -s 640x480 doelvideo.mkv

Daarnaast zijn er diverse andere beschikbare parameters om video’s in te korten, audio te extraheren en meer.

FFmpeg is een krachtige conversietool voor gebruikers die overweg kunnen met de talrijke parameters.
Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat?
© sara_winter - stock.adobe.com
Huis

Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat?

De geur van versgebakken oliebollen hoort bij december. Toch ziet niet iedereen het zitten om met een pan heet vet aan de slag te gaan. Oliebakken in de airfryer lijkt dan een aantrekkelijk alternatief: minder luchtjes en ook nog eens minder vet. Maar levert bakken in een airfryer dezelfde oliebol op, of moet je toch de frituurpan uit het vet halen?

In dit artikel

Je leest waarom je geen klassieke oliebollen kunt bakken in een airfryer en wat daar technisch misgaat. Ook leggen we uit wat je wel voor oudjaarsalternatief kunt maken met de airfryer én hoe je de airfryer slim gebruikt om gekochte oliebollen weer knapperig en warm te maken.

Lees ook: Ontdek de minder bekende functies van je airfryer

Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat? Het korte antwoord is duidelijk: nee, een traditionele oliebol bak je niet in een airfryer. Klassiek oliebollenbeslag is vloeibaar en heeft direct contact met hete olie nodig om zijn vorm en structuur te krijgen. Een airfryer is in de basis een compacte heteluchtoven. Zonder een bad van hete olie kan het beslag niet snel genoeg stollen. Wie het toch probeert, ziet het deeg door het mandje zakken of uitlopen tot een platte, taaie schijf. Dat ligt niet aan het recept, maar aan de techniek.

Waarom hete olie onmisbaar is

Zodra je het beslag van de oliebol in de hete olie van de frituurpan schept, ontstaat er vrijwel direct een korstje om de buitenkant. Binnen in de bol ontstaat stoom, waardoor de bol uitzet en luchtig wordt. Die combinatie van afsluiten en opblazen zorgt voor de typische oliebolstructuur. In een airfryer ontbreekt die directe warmteoverdracht. Hete lucht is simpelweg minder krachtig dan hete olie. Zonder direct contact met heet vet kan het beslag niet snel genoeg stollen. Daardoor blijft een echte oliebol uit de airfryer onmogelijk.

©Gegenereerd door AI

Wat wel kan: kwarkbollen uit de airfryer

Wie toch iets zelf wil maken in de airfryer, moet het klassieke oliebollenbeslag loslaten. Met een steviger beslag, bijvoorbeeld op basis van kwark, kun je ballen vormen die hun vorm behouden. Deze bollen garen prima in de hete lucht en krijgen een mooie bruine buitenkant. De uitkomst lijkt qua vorm op een oliebol, maar de structuur is compacter en de smaak meer broodachtig. Denk aan iets tussen een zoet broodje en een scone. Lekker, lichter en prima als alternatief, maar: het is geen oliebol zoals je die van de kraam kent.

Kwarkbollen uit de airfryer

Meng 250 gram volle kwark met 1 ei en 50 gram suiker tot een glad mengsel. Voeg vervolgens 300 gram zelfrijzend bakmeel toe, samen met een snuf zout. Meng alles kort tot een samenhangend deeg. Het deeg moet stevig zijn en nauwelijks plakken. Is het te nat, voeg dan een beetje extra bakmeel toe. Wie wil, kan rozijnen, stukjes appel of wat citroenrasp door het deeg mengen.

Bestuif je handen licht met bloem en draai ballen ter grootte van een kleine mandarijn. Leg ze met wat ruimte ertussen in het mandje van de airfryer, eventueel op een stukje bakpapier. Bak de bollen in ongeveer 12 tot 15 minuten op 180 graden. Halverwege kun je ze voorzichtig keren zodat ze gelijkmatig bruin worden.

Laat de bollen kort afkoelen en bestuif ze eventueel met poedersuiker. Vers zijn ze het lekkerst, maar ook lauw blijven ze prima eetbaar.

Wat ook goed kan: oliebollen opwarmen in de airfryer

Waar de airfryer wel echt tot zijn recht komt, is bij het opwarmen van gekochte oliebollen. In de magnetron worden ze snel slap en taai. In de airfryer gebeurt het tegenovergestelde. Door de bollen een paar minuten op ongeveer 180 graden te verwarmen, wordt de korst weer knapperig en warmt de binnenkant gelijkmatig op. Je oliebollen smaken weer alsof je ze net gebakken (of gehaald) hebt!

Samenvatting

Wil je de échte oliebol, dan heb je twee opties: zelf bakken in een frituurpan of halen bij de kraam. Bakken in de airfryer kan niet, omdat vloeibaar beslag niet geschikt is voor hete lucht. Je kunt bijvoorbeeld wel kwarkbollen maken, maar dat is toch anders. De grootste winst zit in het opwarmen van kant-en-klare oliebollen: in de airfryer gaat dat snel, ze worden heerlijk knapperig en je hebt geen last van frituurlucht in huis.


Nog even niet aan denken...

...maar voor 1 januari, je goede voornemens

🎆 Vuurwerk op je Galaxy Smartphone? 👇

View post on TikTok
▼ Volgende artikel
Zo krijg je oude randapparatuur weer werkend onder Windows 10 en 11
© ID.nl
Huis

Zo krijg je oude randapparatuur weer werkend onder Windows 10 en 11

Het spreekwoord 'krakende wagens lopen het langst' gaat helaas vaak niet op in de computerwereld. Moderne systemen reageren soms allergisch op oudere hardware. Toch zijn er methoden en slimme trucs om zulke apparaten te laten werken onder Windows 10 of 11.

Dit gaan we doen

Je hebt nog een oudere printer, scanner of ander randapparaat in de kast liggen. Weggooien kan, maar het is duurzamer en goedkoper als je het toestel weer aan de praat krijgt op je moderne Windows-systeem. Zulke apparatuur wordt helaas niet altijd meteen herkend. Fabrikanten bieden namelijk vaak geen ondersteuning meer en Windows bevat lang niet alle stuurprogramma's (drivers) voor oudere apparaten.

Toch is er meer mogelijk dan je denkt. We laten stap voor stap zien wat je kunt doen als Windows het apparaat niet herkent, als de juiste driver ontbreekt of niet compatibel is, en als Windows de installatie weigert. We gaan ook kort in op alternatieve methoden, zoals compatibiliteitsmodi, universele drivers en virtualisatie. Sommige technieken zijn eenvoudig, andere vragen iets meer inspanning en technische kennis. Het loont in elk geval de moeite om het apparaat weer aan de praat te krijgen.

Apparaat niet herkend

Wanneer je een oud apparaat aansluit, kan het gebeuren dat Windows het niet herkent.. Daardoor verschijnt het niet in de lijst met apparaten. Je controleert dit door via een klik met rechts op de Windows-knop Apparaatbeheer te openen. Verschijnt hier iets als 'Onbekend apparaat' of zie je een geel driehoekje of vraagteken, dan heeft Windows het apparaat wel fysiek herkend, maar geen juiste driver gevonden. Je leest hier meer over bij de passage Driverprobleem. Mogelijke oorzaken zijn het ontbreken van een plug-and-playdriver of een verouderd aansluitingstype.

Je kunt dan verschillende dingen proberen. Controleer eerst de aansluiting en de stroomvoorziening. Zorg dat het apparaat juist is aangesloten en ingeschakeld. Bij usb-apparaten helpt het soms een andere poort te proberen. Oudere usb1.1-apparaten werken vaak beter via een usb2.0-poort of een usb-hub met eigen voeding dan via een usb3.0-poort. Heeft je pc nog een parallelle of seriële poort? Controleer dan in het systeem-BIOS of deze is ingeschakeld. Heeft je toestel zo'n poort niet, dan ben je meestal aangewezen op een adapter (zie de passage Aansluitingen).

Een apparaat dat niet wordt herkend, is niet te vinden in Apparaatbeheer.

Handmatige installatie

Je kunt het apparaat ook handmatig proberen te installeren. Misschien heb je nog een cd-rom met de installatiebestanden, zodat het zo lukt. Heeft je pc geen cd-station meer, dan sluit je een extern cd-station aan of kopieer je de bestanden op een andere pc met cd-station naar een usb-stick. Je kunt er ook een iso-bestand van maken en dit met een dubbelklik als virtuele schijf koppelen op je pc. Je kunt dit doen met bijvoorbeeld Burnaware Free. Ga naar www.burnaware.com en kies voor ISO-bestand aanmaken.

Heb je geen cd-rom? Start dan Apparaatbeheer, open het menu Actie en kies Oudere hardware toevoegen. Kies De hardware opsporen en automatisch installeren, geef het hardwaretype aan, zoals Beeldapparaten of Draagbare apparaten, en selecteer het juiste product en model. Heb je zelf een geschikte driver gevonden (bijvoorbeeld op de site van de producent), klik dan op Bladeren en verwijs naar het installatiebestand (inf).

Voor printers open je Instellingen in Windows en kies je Bluetooth en apparaten / Printers en scanners. Klik op Apparaat toevoegen en kies bij De printer die ik wil gebruiken, staat niet in de lijst voor Handmatig een nieuw apparaat toevoegen. In het dialoogvenster laat je Mijn printer is iets ouder. Help mij met zoeken geselecteerd. Werkt dat niet, probeer dan Een lokale printer of een netwerkprinter toevoegen met handmatige instellingen, waarna je de juiste poort en het stuurprogramma kiest. Klik hier ook op Windows Update: zo is de kans groter dat Windows alsnog de juiste driver ophaalt. Je kunt ook een vergelijkbaar model uit de lijst proberen.

De wizard Hardware toevoegen laat je eerst uit een productcategorie kiezen.

Soorten aansluitingen

Gaat het om oudere apparaten, dan hebben die vaak een interface die je op moderne pc's niet meer vindt, zoals een parallelle of seriële aansluiting of firewire. Voor parallel gebruik je een usb-naar-parallel-adapter (meestal usb-A naar 36-pins Sub-D). De printer verschijnt dan als 'USB Printing Support' en werkt vaak met generieke drivers. Sommige oude drivers verwachten een echte LPT-poort met een logische naam als LPT1. Je kunt dan de gedeelde usb-printerpoort mappen naar LPT1 met het opdrachtprompt-commando

net use LPT1: "\\localhost\<printershare>" /persistent:yes

(met net use LPT1: /delete verwijder je deze koppeling). <printershare> is de gedeelde printernaam, zoals ingesteld via Instellingen in Windows: klik op de printernaam, kies Printereigenschappen en open het tabblad Delen. Zo kun je vaak nog printen vanuit oude DOS- of Windows-apps.

Voor een seriële poort (met een DB9 RS232-kabel) gebruik je eveneens een usb-adapter, liefst met FTDI-chip en aangesloten op een usb2.0-poort. Mogelijk moet je eerst de adapterdriver installeren voordat deze in Apparaatbeheer verschijnt (onder een naam als '[…] COMx'). Om het juiste poortnummer (zoals COM1) in te stellen, klik je met rechts op het apparaat, open je Poortinstellingen en klik je op Geavanceerd.

Koop altijd adapters van goede kwaliteit (en van een bekend merk), aangezien goedkopere exemplaren zich niet altijd aan de specificaties houden.

Voor firewire kun je de installatie van een PCIe-naar-firewire (IEEE 1394) adapterkaart overwegen. Met de Microsoft 1394 OHCI Legacy Driver activeer je deze vervolgens in Windows 10/11 en kun je bijvoorbeeld een oude DV-camera of audio-interface aansluiten. Klik hier voor een downloadlink met instructies.

De LPT-poort wordt semipermanent aan de gedeelde usb-printerpoort gekoppeld.

Driverprobleem

Wanneer Windows het apparaat herkent via een van bovenstaande stappen, blijft het afwachten of er een geschikte driver voor Windows 10/11 beschikbaar is. Je kunt eerst een generieke driver proberen, die vaak via de Windows-updatefunctie beschikbaar is. Klik in Apparaatbeheer met rechts op het apparaat, kies Stuurprogramma bijwerken en klik vervolgens op Automatisch zoeken naar stuurprogramma's / In Windows Update zoeken naar bijgewerkte stuurprogramma's.

Soms vind je geschikte drivers bij de optionele updates. Ga hiervoor naar Instellingen, kies Windows Update / Geavanceerde opties / Optionele updates en open Stuurprogramma-updates. Je kunt ook zoeken naar een basisdriver, add-onmodule of universele driver van de fabrikant, zoals de (Smart) Universal Printer Driver van HP.

Vind je geen driver op de site van de fabrikant, dan kun je er ook zelf naar googelen op basis van het hardware-ID. Start Apparaatbeheer, klik met rechts op het apparaat (eventueel bij Andere apparaten of Onbekend apparaat), kies Eigenschappen en open het tabblad Details. Stel Eigenschap in op Hardware-id's. Klik met rechts op een gevonden ID, kies Kopiëren en plak dit met Ctrl+V in een zoekmachine als Google. Mogelijk levert dit een geschikte driver op.

Heb je nog een driver voor Windows 7 of ouder, probeer dan de installatie in compatibiliteitsmodus. Klik met rechts op het installatieprogramma, kies Eigenschappen en ga naar het tabblad Compatibiliteit. Zet een vinkje bij Dit programma uitvoeren in compatibiliteitsmodus voor en kies de laatst ondersteunde versie, zoals Windows 7 of Windows XP (Service Pack 2). Door ook Dit programma als administrator uitvoeren te selecteren, vergroot je de kans dat Windows de oudere driver alsnog aanvaardt, zeker als het geen 'kernel-driver' met volledige systeemrechten betreft (zie ook de passage Driverblokkade). Dit is ons bijvoorbeeld al gelukt voor een Canon Pixma iP4200-printer.

Lees ook: De perfecte printer kiezen? Hier moet je op letten

Soms zitten driverupdates wat verstopt bij de optionele updates.

Alternatieve drivers

Je kunt ook op zoek gaan naar alternatieve, niet-officiële stuurprogramma's. Er zijn verschillende community's en fora die voor populaire oudere apparaten aangepaste drivers aanbieden of INF-bestanden hebben aangepast om ze onder nieuwere Windows-versies te laten werken.

Voor scanners is de alternatieve software van VueScan populair. Deze ondersteunt bijna achtduizend oude scanner-modellen en werkt vaak prima, al is de software niet gratis (vanaf circa 19 euro per jaar). Een proefversie is wel beschikbaar (je kunt eventueel een wegwerpadres gebruiken), zodat je kunt nagaan of je scanner werkt onder Windows 10/11.

Voor printers is het Gutenprint-driverpakket bekend, voorheen bekend als Gimp-print, al is dit alleen beschikbaar voor Linux en macOS. We hebben helaas niet de ruimte om hier dieper op in te gaan, maar je kunt een al dan niet virtuele Linux-machine op je netwerk opzetten (ook op een Raspberry Pi) en hierop Gutenprint installeren. Vervolgens deel je de printer zodat je deze ook op je Windows-pc kunt gebruiken. Voor scanners bestaat een vergelijkbaar project: Scanner Access Now Easy, eveneens voor Linux.

De kans is groot dat je met VueScan je oude scanner nog prima aan de praat krijgt.

Driverblokkade

Het kan gebeuren dat er wel een driver beschikbaar is, maar dat Windows 10/11 de installatie blokkeert. Mogelijk is de driver technisch incompatibel, bijvoorbeeld een 32bit-driver op een 64bit-systeem (Windows 11 is altijd 64 bit), of een kerneldriver die noodzakelijke kernelfuncties mist doordat deze niet meer worden ondersteund door het geüpdatete besturingssysteem. In dit geval kun je nog de compatibiliteitsmodus proberen (zie de passage Driverprobleem), maar het resultaat blijft onzeker. Je maakt dan meer kans via een virtuele machine met een oudere Windows-versie, zoals Windows 10 voor 32bit-drivers.

Soms blokkeert Windows 10/11 de installatie omdat de (kernel)driver niet digitaal is ondertekend. Ben je zeker dat het om een betrouwbare driver gaat, dan kun je deze controle tijdelijk uitschakelen. Open Instellingen, kies Systeem / Systeemherstel en klik tweemaal op Nu opnieuw opstarten. Kies vervolgens Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Opstartinstellingen en klik op Opnieuw opstarten. In het menu dat verschijnt, kies je optie 7: Afdwingen van stuurprogrammahandtekening uitschakelen. Windows start nu zonder handtekeningcontrole, zodat je de driver kunt installeren. Bij de volgende herstart is de controle weer actief, maar de driver blijft werken.

Ga je liever voor een iets doortastender aanpak? Voer dan de Opdrachtprompt uit als administrator, voer het commando bcdedit /set TESTSIGNING ON in en herstart je pc. Deze draait dan in testmodus, zie de indicatie rechtsonder. Installeer de driver en voer daarna meteen bcdedit /set TESTSIGNING OFF uit, gevolgd door een herstart om terug normaal te werken.

Deze Windows draait tijdelijk in een (minder veilige) testmodus.

Virtueel alternatief

Lukt het niet om je oude apparaat met een van de bovenstaande workarounds aan de praat te krijgen binnen Windows 10/11, dan zit er weinig anders op dan een ouder of ander besturingssysteem te gebruiken. Het handigst is om dit als virtuele machine (VM) bovenop je huidige Windows te draaien. Binnen deze VM installeer je dan de originele driver en software voor het apparaat.

Geschikte gratis tools zijn Oracle VirtualBox en VMware Workstation Pro (na registratie op https://support.broadcom.com). Via bijvoorbeeld https://archive.org kun je naar schijfkopiebestanden zoeken en downloaden. Wij vonden er onder meer diverse Windows XP-iso-bestanden en installeerden een exemplaar in VirtualBox.

Dit kan als volgt. Start VirtualBox, klik op Nieuw en vul de gegevens in, zoals Microsoft Windows XP (32-bit). Bij ISO-image verwijs je naar je download. Vink Overslaan zonder toezicht aan, klik op Afmaken en vervolgens op Starten. Volg de installatie-instructies. Je bezit of vindt wellicht een geldige licentie voor deze oude Windows.

Koppel het apparaat aan een fysieke poort op je pc en geef deze vervolgens door aan de VM, zodat de virtuele Windows het apparaat herkent. Dit kan vanuit het menu Apparaten in het venster met een opgestarte VM.

Bij printers kun je ook delen via het VM-netwerk, zodat je vanuit je gewone Windows via het netwerk kunt printen naar de VM. Selecteer de (uitgeschakelde) VM in VirtualBox, kies Instellingen, open Netwerk en vink Netwerkadapter inschakelen aan. Stel eventueel Gekoppeld aan in op Bridged Adapter zodat de VM een ip-adres krijgt binnen hetzelfde netwerk als je host-pc.

Een oude HP-printer werd succesvol op een virtuele Windows XP geïnstalleerd.

Extra tips

Soms brengen fabrikanten firmware-updates uit die de compatibiliteit met een nieuwer besturingssysteem verbeteren. Het kan dus lonen om de firmware van het apparaat te controleren en eventueel te updaten. Raadpleeg hiervoor de bijbehorende instructies. Het is ook mogelijk dat sommige apparaten, zoals printers, een legacy- of compatibiliteitsmodus hebben, waardoor ze wel ondersteund worden door Windows of een generieke driver. Raadpleeg ook hiervoor de handleiding.

Tot slot nog een tip die we met enige terughoudendheid geven. Vind je geen geschikte driver op de website van de fabrikant, probeer dan eventueel een gratis tool als IObit Driver Booster of Snappy Driver (Lite). Soms halen deze nog een oude driver uit de online Microsoft Update Catalog die werkt. Dit kan helaas ook zomaar fout gaan, dus maak vooraf zeker een herstelpunt. Let ook op dat je geen ongewenste extra's mee installeert.

Driver-installers: als het echt niet anders kan, en nadat je een herstelpunt hebt gemaakt.

 Nieuwe printer nodig? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers om voor de beste deal!

Inkt en cartridges

Voor je printer