De term 'nepnieuws' wordt inmiddels te pas en te onpas gebruikt, en de beladenheid van het woord is daarom al flink in waarde gedaald. Toch is 'fake news' nog steeds een probleem waar criminelen én staten graag op inspelen, en wordt het een lucratief verdienmodel voor kwaadwillenden. Dat blijkt althans uit een rapport waarin staat dat het op internet mogelijk is met nepnieuws een verkiezing te beïnvloeden.

Dat blijkt uit een onderzoek van beveiligingsbedrijf Trend Micro (PDF). Het rapport bevat 81 pagina's en kijkt naar de ondergrondse marktplaatsen waar je 'fake news' kunt kopen'. Opvallend aan het onderzoek is dat er heel veel Chinese, Russische en Middenoosterse websites tussen de marktplaatsen zitten. Vooral Rusland heeft de afgelopen jaren stevig ingezet op nepnieuws. De Amerikaanse inlichtingen- en opsporingsdiensten gaan er inmiddels vanuit dat het die inzet van nepnieuws was die ervoor heeft gezorgd dat Donald Trump is uitgeroepen tot president.

Journalisten afzeiken

Uit het onderzoek blijkt dat de verkopers hele pakketten aanbieden waarin niet alleen nieuwsartikelen worden geschreven en gedeeld, maar waarmee je ook veel verder kunt gaan. Een paar opvallende 'pakketten' zijn bijvoorbeeld het in diskrediet brengen van journalisten.

Twitter-bots en comments

Voor 2700 dollar per week koop je bijvoorbeeld een artikel waarin een bepaalde journalist persoonlijk wordt aangevallen, waarbij de schrijvers 50.000 retweets en 100.000 paginabezoeken beloven. Ook kun je video's laten maken (voor 2500 dollar per stuk), comments plaatsen onder nieuwsartikelen (1000 tot 4000 dollar), of een Twitter-account van een journalist door 200.000 Twitter-bots laten volgen zodat dat zijn reputatie schaadt (240 dollar).

Koopje

Maar het interessantst aan het onderzoek zijn de implicaties voor de 'echte wereld'. Nepnieuws probeert namelijk niet alleen maar kwade gevoelens bij lezers op te roepen, maar ook om impact te hebben in het maatschappelijke debat. En dat is terug te zien aan de prijslijst die de fake-nieuwsverspreiders hanteren. Zo kun je namelijk betalen om door nepnieuws een demonstratie te ontkenen, en zelfs om een verkiezing te beïnvloeden...

Daarvoor hoef je helemaal niet zo diep in de buidel te tasten. Een pakket waarbij je 'a decisive course of action' kunt manipuleren kost je 400.000 dollar - een schijntje als je kijkt naar de impact die dat heeft.

Verkiezingen beïnvloeden

Dat pakket gaat behoorlijk ver. Je krijgt daar meerdere websites voor die allemaal nepnieuws schrijven en naar elkaar verwijzen, en het nieuws richt zich op specifieke geografische gebieden. Juist dat laatste is interessant, want dat is een bewezen manier om verkiezingen te manipuleren. Als je kunt zorgen dat meer mensen in Venlo naar de stembus gaan en in Nijmegen thuis blijven, kun je op landelijk niveau goed regelen dat de PVV groter wordt dan GroenLinks.

Dat is niet alleen theoretisch. In Amerika heeft Facebook ooit al een lokale verkiezing beïnvloed op die manier.

Authentiek?

Wat in het verhaal wel ontbreekt is het effect van de gekochte campagnes. Trend Micro kijkt alleen naar de marktplaatsen en het aanbod, en de kosten daarvan, maar het bedrijf heeft niet onderzocht of zulke campagnes ook echt werken of überhaupt leveren wat ze beloven. Dergelijke darkweb-marktplaatsen staan er om bekend gebruikers regelmatig op te lichten. Wie bijvoorbeeld wapens of drugs koopt op websites loopt een grote kans te worden opgelicht en kostbare bitcoins kwijt te raken - en wie ga je dan bellen om verhaal te halen of om aangifte te doen?

De verantwoordelijkheid tegen nepnieuws

Media, politici en sociale netwerken worstelen al langer met de vraag waar de verantwoordelijkheid ligt voor het tegenhouden van nepnieuws, en hoewel iedereen het erover eens is dat die verantwoordelijkheid een beetje bij iedereen ligt is er nog geen eenduidige oplossing voor het probleem.

Politiek gezien wordt er op hoog niveau gesproken over nepnieuws. Daar houdt zelfs de Europese Commissie zich nu mee bezig, en in Duitsland ligt zelfs al een conceptwet op tafel die daar paal en perk aan probeert te stellen.

Facebooks rol

Qua bereik zijn zowel Twitter als Facebook de grootste boosdoeners als het gaat om de verspreiding van nepnieuws, maar voor Facebook is de zaak net even wat erger. Dat wordt veel meer door 'gewone' lezers gebruikt, in tegenstelling tot Twitter dat een steeds gespecialiseerder publiek trekt van experts en journalisten. Facebook filtert bovendien al het nieuws dat wordt voorgeschoteld, waardoor het sociale netwerk ook een actievere rol heeft in de bestrijding van nepnieuws.

Maar Facebook worstelt erg met die verantwoordelijkheid. Het bedrijf probeert nepnieuws wel te onderscheiden met machine learning, maar slaagt daar nog niet echt in. Oprichter Mark Zuckerberg laat zelf een paar maatregelen zien hoe het netwerk tegen nepnieuws wil strijden, maar voorlopig blijft het zoeken naar een echte oplossing.

Nederlandse initiatieven

In Nederland zijn verschillende media begonnen met het actief sporen naar nepnieuws. Zo werkt NU.nl samen met Facebook om neppe nieuwsberichten te detecteren, en de Universiteit van Leiden heeft Nieuwscheckers opgericht om nieuwsberichten te ontmaskeren.

Mediahype?

Maar ook daar zitten weer kanttekeningen aan. Uit onderzoek blijkt namelijk ook weer dat nepnieuws wel erg veel op een mediahype lijkt, waar juist de media zelf erg geïnteresseerd in zijn. Journalisten schrijven graag over zichzelf en hun eigen vak, en bij nepnieuws lijkt dat niet anders. Er worden echter maar weinig echt concrete aanwijzigingen gevonden dat nepnieuws in Nederland een probleem vormt.

Het gevaar in Nederland

De vraag is ook hoe groot het gevaar van nepnieuws in Nederland nou precies is. Want waar de Russen flink inzetten om de verkiezingen in Engeland, Frankrijk, en Duitsland te manipuleren, zijn er geen aanwijzigingen dat het land ook onze verkiezingen heeft proberen te manipuleren.

Misschien is Nederland niet belangrijk genoeg om een verkiezing te laten beïnvloeden. Misschien zijn we als Nederlanders wel te goed in het doorprikken van nepnieuws. Of misschien is het nieuws over nepnieuws juist zelf wel wat buiten proportie geblazen. Hoe dan ook, nu geldt meer dan ooit dat je nooit zomaar moet aannemen wat je op internet leest. Behalve dit stuk dan!

De jaarwisseling 2025/2026 is het laatste keer dat we zelf vuurwerk mogen afsteken. Reken maar dat er dus heel wat siervuurwerk de lucht in gaat op oudejaarsavond! Natuurlijk wil je daar foto's van maken, maar het blijft lastig om dit spektakel goed vast te leggen met een telefoon. Vaak eindig je met bewogen strepen of een overbelichte waas op je scherm. Met de juiste voorbereiding en instellingen maak je dit jaar foto's die wél de moeite waard zijn om te bewaren.

Begin met een schone lens door er even een microvezeldoekje overheen te halen. Vette vingers veroorzaken namelijk vlekken waardoor het felle licht van het vuurwerk minder goed wordt vastgelegd. Controleer daarnaast of je nog voldoende opslagruimte vrij hebt op je toestel. Omdat je waarschijnlijk veel beelden achter elkaar schiet, loopt je geheugen sneller vol dan je denkt. Vergeet ook niet om je batterij volledig op te laden, want als het koud is, gaat de accu van je smartphone sneller leeg.  

Stabiliteit voor scherpe beelden

Lichtflitsen in het donker fotograferen vraagt om een langere sluitertijd. Hierdoor is elke kleine beweging van je handen direct zichtbaar als een onscherpe vlek. Gebruik bij voorkeur een klein statief of een smartphonehouder om je toestel stil te houden. Heb je die niet bij de hand? Leun dan tegen een muur of lantaarnpaal en houd je smartphone met beide handen stevig vast. Gebruik in geen geval de digitale zoom. Dit verlaagt de kwaliteit van je foto aanzienlijk en maakt de korreligheid alleen maar erger.

©ID.nl

Lichtsporen vastleggen met iPhone

Heb je een iPhone, dan is de functie Live Photos je beste vriend tijdens de jaarwisseling. Zorg dat het ronde icoontje voor Live Photos bovenin je camera-app geel gekleurd is. Nadat je de foto hebt gemaakt, open je deze in de Foto's-app. Tik linksboven op het woordje 'Live' en kies uit het menu voor 'Lange belichting'. Je telefoon voegt dan alle beelden uit de opname samen tot één foto. Hierdoor veranderen de losse lichtpuntjes in vloeiende, lichtgevende banen tegen een donkere lucht. Gebruik hierbij bij voorkeur een statief of zet je iPhone ergens stabiel neer. Wanneer je namelijk los uit de hand fotografeert, worden de bewegingen die je zelf maakt ook meegenomen, en dat kan zorgen voor een wazig eindresultaat.

De Pro-modus op Android gebruiken

Veel Android-telefoons hebben een Pro-modus waarmee je handmatig de sluitertijd aanpast. Open deze stand in je camera-app en zoek naar de letter 'S' (Sluitertijd). Voor vuurwerk werkt een sluitertijd tussen de twee en vier seconden vaak het best. Houd de ISO-waarde laag, bijvoorbeeld op 100, om ruis in de donkere delen te voorkomen. Omdat de sluiter nu langer openstaat, is een statief echt een vereiste. Je krijgt dan de bekende foto's waarbij je de hele weg van de vuurpijl als een lichtspoor ziet.

Timing en compositie bepalen

Het moment waarop je afdrukt is bepalend voor het eindresultaat. Werk je met een normale sluitertijd, dan is de burst-modus handig: houd de ontspanknop ingedrukt wanneer een pijl de lucht in gaat. Zo leg je de hele explosie vast en kies je achteraf de mooiste foto uit de reeks. Denk ook na over de compositie van je beeld. Een foto van alleen de lucht is vaak wat kaal. Probeer elementen uit de omgeving mee te nemen, zoals silhouetten van gebouwen of bomen. Dit geeft context en maakt het plaatje een stuk interessanter.

🎆 Snelle checklist 🎆

De geur van versgebakken oliebollen hoort bij december. Toch ziet niet iedereen het zitten om met een pan heet vet aan de slag te gaan. Oliebakken in de airfryer lijkt dan een aantrekkelijk alternatief: minder luchtjes en ook nog eens minder vet. Maar levert bakken in een airfryer dezelfde oliebol op, of moet je toch de frituurpan uit het vet halen?

Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat? Het korte antwoord is duidelijk: nee, een traditionele oliebol bak je niet in een airfryer. Klassiek oliebollenbeslag is vloeibaar en heeft direct contact met hete olie nodig om zijn vorm en structuur te krijgen. Een airfryer is in de basis een compacte heteluchtoven. Zonder een bad van hete olie kan het beslag niet snel genoeg stollen. Wie het toch probeert, ziet het deeg door het mandje zakken of uitlopen tot een platte, taaie schijf. Dat ligt niet aan het recept, maar aan de techniek.

Waarom hete olie onmisbaar is

Zodra je het beslag van de oliebol in de hete olie van de frituurpan schept, ontstaat er vrijwel direct een korstje om de buitenkant. Binnen in de bol ontstaat stoom, waardoor de bol uitzet en luchtig wordt. Die combinatie van afsluiten en opblazen zorgt voor de typische oliebolstructuur. In een airfryer ontbreekt die directe warmteoverdracht. Hete lucht is simpelweg minder krachtig dan hete olie. Zonder direct contact met heet vet kan het beslag niet snel genoeg stollen. Daardoor blijft een echte oliebol uit de airfryer onmogelijk.

©Gegenereerd door AI

Wat wel kan: kwarkbollen uit de airfryer

Wie toch iets zelf wil maken in de airfryer, moet het klassieke oliebollenbeslag loslaten. Met een steviger beslag, bijvoorbeeld op basis van kwark, kun je ballen vormen die hun vorm behouden. Deze bollen garen prima in de hete lucht en krijgen een mooie bruine buitenkant. De uitkomst lijkt qua vorm op een oliebol, maar de structuur is compacter en de smaak meer broodachtig. Denk aan iets tussen een zoet broodje en een scone. Lekker, lichter en prima als alternatief, maar: het is geen oliebol zoals je die van de kraam kent.

Wat ook goed kan: oliebollen opwarmen in de airfryer

Waar de airfryer wel echt tot zijn recht komt, is bij het opwarmen van gekochte oliebollen. In de magnetron worden ze snel slap en taai. In de airfryer gebeurt het tegenovergestelde. Door de bollen een paar minuten op ongeveer 180 graden te verwarmen, wordt de korst weer knapperig en warmt de binnenkant gelijkmatig op. Je oliebollen smaken weer alsof je ze net gebakken (of gehaald) hebt!

Samenvatting

Wil je de échte oliebol, dan heb je twee opties: zelf bakken in een frituurpan of halen bij de kraam. Bakken in de airfryer kan niet, omdat vloeibaar beslag niet geschikt is voor hete lucht. Je kunt bijvoorbeeld wel kwarkbollen maken, maar dat is toch anders. De grootste winst zit in het opwarmen van kant-en-klare oliebollen: in de airfryer gaat dat snel, ze worden heerlijk knapperig en je hebt geen last van frituurlucht in huis.

🎆 Vuurwerk op je Galaxy Smartphone? 👇