ID.nl logo
Pixelvrij ontwerpen: met Inkscape maak je de mooiste vectoren
© MclittleStock - stock.adobe.com
Huis

Pixelvrij ontwerpen: met Inkscape maak je de mooiste vectoren

Voor het ontwerpen van illustraties of logo’s kun je eigenlijk niet zoveel beginnen met tools als Photoshop of GIMP. Je bent veel beter af met een programma als het gratis Inkscape.

In dit artikel vertellen we hoe je in Inkscape vectorafbeeldingen kunt creëren:

  • Maak gebruik van gereedschappen zoals de Rectangle Tool, Pencil Tool en Node Tool om vormen en paden te ontwerpen
  • Kleur je ontwerpen in met egale kleuren, kleurverlopen of patronen
  • Combineer objecten door te werken met lagen
  • Importeer afbeeldingen en converteer ze naar vectoren

Interessant om ook te lezen: Adobe Express: snel stijlvolle ontwerpen creëren

Tip 1: Bitmap en vector

Een digitale foto is eigenlijk niets meer dan een verzameling gekleurde pixels, ook wel bitmap genoemd. Bij het schalen van zo’n bitmap verliest de afbeelding helaas snel aan kwaliteit; randen worden wazig of korrelig en details vervagen, omdat het vergroten alleen kan door het aantal pixels uit te rekken, wat scherpteverlies veroorzaakt. Bitmaps kunnen, vooral bij hogere resoluties, ook veel opslagruimte innemen en ze zijn resolutie-afhankelijk, waardoor een afbeelding die bijvoorbeeld goed oogt op het scherm, niet automatisch geschikt is voor drukwerk. Het aanpassen van kleuren of vormen van afzonderlijke elementen is bovendien vaak lastig.

Inkscape werkt, anders dan Photoshop of GIMP, met vectorafbeeldingen in plaats van bitmaps. Deze bevatten geen pixels, maar wiskundige formules en waarden die lijnen, vormen en kleuren beschrijven. Dit maakt ze lichter, met minder opslagruimte en snellere verwerking door browsers. Ook zijn ze resolutie-onafhankelijk, waardoor ze altijd scherp blijven, ongeacht het formaat. Afzonderlijke elementen in zo’n afbeelding laten zich bovendien makkelijk manipuleren. Vectorafbeeldingen zijn dus ideaal voor (professioneel) ontwerpwerk, zoals illustraties, iconen en logo’s, vanwege de schaalbaarheid en het bewerkingsgemak.

Bitmapafbeelding (raster) versus vector. (Afbeelding: Yug, CC BY-SA 2.5).

Vectorformaten

Net als bij bitmaps, die formaten zoals bmp, jpg en png hebben, bestaan er ook voor vectorafbeeldingen verschillende bestandsformaten. Een veelgebruikt openstandaardformaat met brede ondersteuning door browsers en ontwerptools is SVG (Scalable Vector Graphics). AI is ook populair, maar aangezien dit voor Adobe Illustrator staat, is het een formaat dat Adobe-specifieke functies kan bevatten die andere software niet altijd volledig ondersteunt. EPS (Encapsulated PostScript) is een ouder vectorformaat, maar wordt nog steeds veel gebruikt voor drukwerk en professionele grafische toepassingen. Verder is er onder meer nog PDF (Portable Document Format), meestal geassocieerd met documenten, maar ook geschikt voor vectorafbeeldingen.

Tip 2: Vectorafbeeldingen

We vertellen je eerst waar je gratis en rechtenvrije vectorafbeeldingen kunt vinden, ter inspiratie en oefening. Zo biedt Pixabay een uitgebreide bibliotheek. Klik naast de zoekbalk op Images en kies Vectors. Voer een trefwoord in, klik op een afbeelding, kies Download en selecteer Vector graphic. Aanmelden kan via e-mail, Google of Facebook.

Freepik heeft ook een mooie collectie vectorafbeeldingen. Selecteer Vectors naast de zoekbalk en vink eventueel Free en/of AI Images aan. Klik op een afbeelding en kies Download om het bestand op te halen. Links vind je extra functies, zoals Remove background. Let op dat bij de meeste afbeeldingen attributie vereist is, dus vermeld Freepik als bron.

Svg-bestanden kun je buiten Inkscape op je pc bekijken in browsers als Chrome of Edge (druk op Ctrl+O en selecteer een vectorbestand), of installeer een beeldviewer als XnView MP of IrfanView. Inkscape installeert ook zelf een eenvoudige svg-viewer, Inkview, en je kunt natuurlijk ook andere vectoreditors gebruiken (zie kader ‘Alternatieven’).

Ook in Freepik kun je gericht naar vectorplaatjes zoeken.

Tip 3: Installatie

Inkscape is al meer dan twintig jaar beschikbaar, volledig gratis en opensource (GPL). De applicatie gebruikt standaard het svg-formaat, maar ondersteunt het importeren en exporteren van diverse formaten. Je kunt het programma downloaden voor Windows, macOS en Linux. Hier focussen we op de Windows-versie, die je als msi-pakket downloadt en via een wizard installeert door dubbel te klikken.

Om ervoor te zorgen dat alle onderdelen lokaal worden geïnstalleerd, klik je best met rechts op Inkscape en kies je Entire feature will be installed on local hard drive (dit vereist ongeveer 750 MB opslagruimte). Na een paar muisklikken staat de software op je systeem en kun je direct aan de slag.

Je kunt eventueel alle onderdelen in één keer lokaal mee installeren.

Alternatieven

Inkscape is niet het enige programma voor het maken en bewerken van vectorafbeeldingen. Als je liever geen software installeert, kun je online werken met diensten als Sketchpad of Vectr. Vectr biedt met zijn uitgebreidere functieset iets meer mogelijkheden voor complexere ontwerpen.

Wil je een gratis desktopapplicatie, dan kun je ook Draw proberen, een onderdeel van de kantoorsuite LibreOffice. De creatieve mogelijkheden zijn hier wel beperkter.

Ben je bereid om te betalen, dan zijn er drie degelijke opties: Adobe Illustrator, CorelDRAW en het betaalbare Affinity Designer, dat circa 75 euro kost na een proefperiode van zes maanden.

Draw kan wel fraaie vectorplaatjes openen, maar de creatieve bewerkingsopties zijn beperkt.

Tip 4: Opstarten

Wanneer je Inkscape voor de eerste keer opstart, verschijnt er een opstartscherm met enkele tabbladen. Open eerst het tabblad Snelle setup, waar je de canvasachtergrond, het thema (zoals Donker) en het toetsenbordprofiel kunt instellen. Dit bepaalt hoe de sneltoetsen binnen Inkscape werken en welke indeling wordt gebruikt. Standaard staat dit op Inkscape default, maar als je gewend bent aan Adobe Illustrator of CorelDRAW, kies dan een aangepast profiel. Stel de opties naar wens in en ga naar het tabblad Laten we tekenen.

Links zie je een aantal opties. Bestaande bestanden zal waarschijnlijk nog leeg zijn, maar kies je bijvoorbeeld Print, Social, Screen of Other, dan kun je aangepaste ontwerpformaten selecteren. Bij Social vind je typische formaten voor Facebook, Instagram en Twitter (X), terwijl Other diverse icoonformaten biedt. Klik op een gewenst formaat of op New Document, wat standaard een A4-formaat opent met een resolutie van 96 dpi (dots per inch). Deze resolutie kan invloed hebben op de weergave van objecten, vooral bij export naar bitmapformaten als png.

Je kunt beginnen met een vooraf gedefinieerd sjabloonformaat.

Tip 5: Document en canvas

Je kunt op elk moment een leeg A4-document starten via Bestand / Nieuw. Met Nieuw van sjabloon kies je een vooraf gedefinieerd formaat en via Openen kun je een bestaand vectorbestand (svg en ai) openen. Importeren biedt nog meer formaten, afhankelijk van wat je selecteert bij Bestandstypen. Het is zelfs mogelijk een bitmap te importeren die je via Paden / Bitmap overtrekken en met behulp van schuifbalken optimaal naar een heuse vectorafbeelding kunt omzetten.

Om het formaat of de weergave-eenheden van een document te wijzigen, ga je naar Bestand / Documenteigenschappen en pas je op het tabblad Display de gewenste eigenschappen aan. Je kunt het formaat ook direct op het canvas aanpassen met de Pages Tool (onderste knop op de gereedschappenbalk links). Dit toont acht handvatten rond je document: met de vierkante schaal je het formaat en met de ronde stel je de paginamarges in. Let ook goed op de statusbalk wanneer je de muisaanwijzer boven zo’n handvat houdt: je krijgt dan specifieke gebruikstips, die trouwens ook verschijnen zodra je een of ander gereedschap kiest.

Het canvas verschuiven doe je met de scrolbalken of door te scrollen met de middelste muisknop. Houd hierbij de Shift-toets ingedrukt om verticaal te scrollen. In- en uitzoomen gaat snel met het plus- en minteken (op het numerieke toetsenbord), door een zoomwaarde in te vullen op de statusbalk, of met de Zoom Tool, waarna bovenaan knoppen met opties verschijnen.

Je kunt diverse documenteigenschappen aanpassen, zoals het formaat en de oriëntatie.

Tip 6: Vormen en paden

Inkscape werkt eigenlijk met twee soorten tekenobjecten: vormen en paden. Een vorm is een object dat je kunt aanpassen met specifieke opties voor het vormtype, via handvatten en numerieke parameters. Paden daarentegen bestaan uit een reeks rechte of gebogen lijnsegmenten, zogeheten Bézier-krommen, waarvan je het uitzicht vrijelijk kunt bepalen door de segmenten of de knooppunten te verplaatsen. Dit onderscheid is belangrijk bij het werken met vectorafbeeldingen.

In de gereedschappenbalk zie je de vijf ondersteunde vormen onder elkaar: (vertaald zijn dit) Rechthoek, Ellips/Boog, Ster/Veelhoek, 3D-balk en Spiraal. We richten ons op de Rechthoek. Onder deze vormen vind je drie padtypes op de gereedschappenbalk: Pen, Potlood en Kalligrafie voor fraaie penseelstreken. In tip 8 gaan we wat dieper in op het potlood.

Vormen en paden: essentiële begrippen (objecten) bij vectorieel ontwerp.

Tip 7: Rechthoek

Laten we beginnen met het tekenen van een rechthoek. Selecteer de Rectangle Tool (sneltoets: R) en sleep de muis over het canvas. Houd de Ctrl-toets ingedrukt voor een vierkant en de Shift-toets om het startpunt als middelpunt te gebruiken. De rechthoek krijgt drie controlepunten. Met de vierkante handvatten pas je de hoogte en breedte aan, waarbij de Ctrl-toets de aanpassing tot één dimensie beperkt. Het ronde handvat rechtsboven bestaat eigenlijk uit twee overlappende handvatten, zichtbaar wanneer je het verplaatst. Hiermee rond je de hoeken af en kun je de horizontale en verticale afrondingsgraad instellen voor een elliptische afronding; met ingedrukte Ctrl-toets blijven deze gelijk voor een cirkelvormige afronding. Druk de Shift-toets in terwijl je op een handvat klikt om de afronding ongedaan te maken, of gebruik hiervoor de meest rechtse knop in de knoppenbalk bovenaan.

Selecteer nu de Selector Tool (sneltoets: spatiebalk). Rechts op de knoppenbalk kun je schalen met opties om randen en hoekstralen vast te zetten of mee te schalen. De vorm krijgt nu acht handvatten om te schalen. Klik nogmaals in het object voor negen extra handvatten om te verplaatsen, roteren en schuin te trekken. Het kruisje stelt het middelpunt van de transformatie vast. Met Ctrl+A manipuleer je meerdere objecten tegelijk. Ook hier weer geeft de statusbalk telkens aangepaste tips.

Je kunt ook een ‘simpele’ rechthoek op allerlei manieren manipuleren.

Tip 8: Potlood

Laten we nu paden tekenen. Voor regelmatige lijnen gebruik je het best de Pen Tool, terwijl de Pencil Tool beter is voor vrije lijnen; we richten ons hierop. Bij elke klik ontstaat een rechte lijn, maar als je de muisknop ingedrukt houdt, wordt een vloeiende Bézier-kromme getekend. Net als bij rechthoeken kun je handvatten oproepen om te schalen, roteren en schuin te trekken.

Gebruik de Node Tool (sneltoets N) om knooppunten langs het geselecteerde pad zichtbaar te maken. Zoom in, selecteer een vierkant knooppunt en versleep het. Twee handvatten met richtlijnen verschijnen, die je samen kunt roteren of los van elkaar naar binnen of buiten kunt verplaatsen. Houd de Ctrl-toets ingedrukt om alleen te verplaatsen zonder te roteren. Bij het selecteren van een ruitvormig knooppunt kun je de richtlijnen onafhankelijk van elkaar roteren. Met Shift+S maak je van een ruitvormig knooppunt een vierkant (Shift+Y maakt beide richtingslijnen gelijk van lengte), en met Shift+C gebeurt het omgekeerde.

Door manipulatie van de knooppunten kun je heel nauwkeurig het pad bepalen.

Tip 9: Tekst

In de gereedschappenbalk, net onder de padtools, vind je de Text Tool (sneltoets T). Klik ergens op het canvas om tekst in te geven, of maak eerst een tekstvak door te slepen met de muis. Kleuren de randen van het tekstvak rood, dan past je tekst niet in het vak. Pas dan bijvoorbeeld het lettertype of de grootte aan via de knoppenbalk bovenaan, waar je ook de uitlijning, spatiëring, interlinie en richting kunt instellen.

Tekst in Inkscape werkt als een vorm, waardoor minder creatieve aanpassingen mogelijk zijn. Je kunt een vorm, en dus ook tekst, omzetten naar een pad om zo elk onderdeel nauwkeurig te bewerken met de Node Tool (zie tip 8). Selecteer de tekst, ga naar het menu Paden en kies Object naar Pad. Na deze omzetting kun je de eigenschappen van de vorm of tekst, zoals ronde hoeken of lettertype, niet meer aanpassen.

Door vormen (zoals tekst) om te zetten naar een pad kun je extra creatief uit de hoek komen.

Tip 10: Inkleuring

Je hebt vormen en paden gemaakt, dus het is tijd om je ontwerp wat kleur te geven. Klik met rechts op een object en kies in het contextmenu voor Vulling en lijn. In het deelvenster vind je drie tabbladen: Vulling, Lijnkleur en Lijnstijl. We richten ons hier op Vulling, met opties als Egale kleur, Lineair kleurverloop, Radiaal kleurverloop en Patroon.

We kiezen hier voor een Lineair kleurverloop. Selecteer de eerste Stop color en stel de gewenste kleur en transparantie in met de schuifbalken (standaard in RGB). Doe hetzelfde voor de tweede kleur. Met het plusknopje kun je extra verloopkleuren toevoegen.

Je kunt een geselecteerd object ook inkleuren met de Dropper Tool; het volstaat met het pipet op de gewenste kleur in je afbeelding te klikken. Voor het snel inkleuren van afgebakende gebieden gebruik je de Paint Bucket Tool. Selecteer een kleur en klik op de gewenste plek met het emmertje. In de knoppenbalk kun je onder meer nog de tolerantie oftewel grenswaarde aanpassen.

Inkscape biedt uitgebreide kleuropties, zoals verloopkleuren.

Tip 11: Plakwerk

Je ontwerp kan uit één object bestaan, maar vaak wil je meerdere vormen of paden gebruiken. Om een object te kopiëren, gebruik je de universele toetsencombinaties Ctrl+C en Ctrl+V. In het menu Bewerken / Paste vind je extra opties om bijvoorbeeld alleen de stijl, grootte, breedte of hoogte van een object naar een ander geselecteerd object te kopiëren.

Een andere manier is Dupliceren vanuit het contextmenu van een object. Het duplicaat komt bovenop het origineel, maar je kunt het verplaatsen. Je kunt ook snel meerdere kopieën maken met de Spray Tool. Selecteer een object, kies de Spray Tool, en met elke klik maak je een kopie op het canvas.

Snel dupliceren met de spray tool.

Tip 12: Overlap en lagen

Objecten kunnen elkaar overlappen. Om de stapelvolgorde te veranderen, selecteer je een object en gebruik je een van de vier knoppen bovenaan om het object een positie naar boven of onderen te verplaatsen, of direct naar de top of bodem te zetten. De manier waarop objecten elkaar overlappen, kun je ook aanpassen. Selecteer de overlappende objecten met ingedrukte Shift-toets bij de Selection Tool of door een kader rond de objecten te trekken. Open vervolgens het menu Paden en kies een optie als Vereniging, Verschil of Overlap.

Standaard komen alle objecten op één laag terecht, maar je kunt ook meerdere lagen aanmaken. Ga naar het menu Laag en kies Layers en Objects. Een deelvenster toont nu alle objecten van de geselecteerde laag, wat handig is voor snelle selecties. Nieuwe lagen voeg je toe met de plusknop linksboven in dit venster. Dit is handig voor complexere ontwerpen, omdat je hier per laag (en per object) de transparantie, zichtbaarheid en lock-status kunt aanpassen.

Je kunt objecten op meerdere manieren met elkaar combineren.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 zuinige vrieskasten voor in de keuken, schuur of garage
© ID.nl
Huis

Waar voor je geld: 5 zuinige vrieskasten voor in de keuken, schuur of garage

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Van plan om deze zomer extra veel eten in te slaan, bijvoorbeeld voor een tuinfeest of barbecue? Dan kan extra vriescapaciteit geen kwaad. Bijvoorbeeld met een (tweede) vrieskast voor in de keuken, schuur of garage. Wij vonden vijf mooie exemplaren.

Wanneer je extra vriescapaciteit nodig hebt, kun je kiezen voor een vrieskast, maar ook voor een vrieskist. Die laatste is een lager model waar je de in te vriezen producten aan de bovenzijde inlaadt. Op zich heel praktisch en ze bieden veel opslagruimte, maar het grootste nadeel van een vrieskist is dat ze minder energiezuinig zijn.

Bij een vrieskast is dat anders: deze hebben misschien wel iets minder opslagcapaciteit dan een vrieskist, maar zijn doorgaans wat zuiniger. Per apparaat vermelden we het jaarlijks verbruik en natuurlijk de capaciteit. En wat de minimum geschikte omgevingstemperatuur is: doorgaans boven de 10 of 15 graden als je hem in een schuur of garage wil gebruiken.

Inventum VR1430W

Deze Inventum vriezer is ideaal voor wie niet al te veel ruimte heeft, maar toch graag een fatsoenlijke voorraad diepvriesproducten in huis wil. Met een inhoud van 161 liter en drie ruime vrieslades kun je verrassend veel kwijt. De vriezer is 143 centimeter hoog en heeft een rustige witte uitstraling, waardoor hij netjes wegvalt in de meeste keukens. No Frost zorgt ervoor dat je nooit meer hoeft te ontdooien, en het geluidsniveau van slechts 39 decibel maakt ‘m heel geschikt voor open ruimtes. De digitale thermostaat is eenvoudig in te stellen, en als de deur per ongeluk open blijft staan, geeft hij netjes een waarschuwingssignaal. Ook handig: bij een stroomstoring blijven je producten nog tot wel 11 uur goed bevroren.

Energieverbruik per jaar: 132 kWh
Inhoud: 161 liter
Minimale werktemperatuur: 15 °C

Siemens GS51NAWCV

Wie veel ruimte nodig heeft en een betrouwbare vriezer zoekt, zit goed met deze Siemens. Met zijn flinke inhoud van 290 liter is er plek genoeg voor grote gezinsvoorraden of maaltijden voor een paar weken vooruit. Deze vriezer is voorzien van No Frost, dus je hoeft nooit meer te krabben of ijs weg te bikken. Dankzij het SuperVriezen worden nieuwe producten razendsnel op temperatuur gebracht, zodat alles vers blijft. De binnenverlichting maakt het makkelijk om je spullen terug te vinden, zelfs onderin. Hij blijft ook opvallend stil, en bij stroomuitval blijven je producten nog ruim 14 uur veilig ingevroren. Handig als je eens pech hebt met de elektriciteit.

Energieverbruik per jaar: 161 kWh
Inhoud: 161 liter
Minimale werktemperatuur: 15 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Liebherr FNA 6625-20

Dit is een vriezer voor mensen die duurzaamheid belangrijk vinden, maar ook niet willen inleveren op ruimte of gemak. Met een energieverbruik van slechts 99 kWh per jaar en een energieklasse A is deze Liebherr uitzonderlijk zuinig. Hij heeft een inhoud van 260 liter en blijft opvallend stil tijdens gebruik. Dankzij de FrostProtect-technologie werkt hij zelfs in koude ruimtes zoals een garage of schuur, tot temperaturen van -15 graden. De EasyOpen-deur opent licht, zelfs als hij net is gesloten, en de SuperFrost-functie bevriest nieuwe producten snel om smaak en voedingswaarden te behouden. Dit is echt een slimme en degelijke vriezer die jaren meegaat.

Energieverbruik per jaar: 99 kWh
Inhoud: 260 liter
Minimale werktemperatuur: 15 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Etna VV172NRVS

Deze ETNA is een stijlvolle vriezer met een moderne RVS-look die niet misstaat in een strakke keuken. Hij is 172 centimeter hoog en biedt met vijf lades en twee schappen genoeg ruimte voor een ruime voorraad. Het geluidsniveau ligt laag, rond de 36 decibel, dus je merkt amper dat hij aanstaat. Dankzij de Multi-Flow 360-technologie blijft de temperatuur overal in de vriezer constant, wat zorgt voor goede bewaarcondities. De FastFreeze-functie is ideaal voor als je snel iets wilt invriezen, en het ingebouwde alarm laat je weten als de deur te lang openstaat of als de temperatuur oploopt.

Energieverbruik per jaar: 150 kWh
Inhoud: 240 liter
Minimale werktemperatuur: 10 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Bosch GSN51AWCV

Deze Bosch vriezer is echt een alleskunner. Hij biedt maar liefst 290 liter vriesruimte en is voorzien van allerlei slimme snufjes. De FreshSense-technologie zorgt ervoor dat de temperatuur binnenin stabiel blijft, wat goed is voor de houdbaarheid van je eten. De VarioZone-indeling geeft je de vrijheid om glazen plateaus eruit te halen en grotere producten kwijt te kunnen. Met de BigBox-lade kun je moeiteloos een hele taart of stapel pizza’s opbergen. De Ice Twister maakt vers ijs in een handomdraai, en de No Frost-technologie voorkomt ijsvorming. Bij openstaande deur krijg je een melding, en ondanks zijn kracht verbruikt hij relatief weinig energie en maakt hij nauwelijks geluid.

Energieverbruik per jaar: 161 kWh
Inhoud: 290 liter
Minimale werktemperatuur: 10 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

▼ Volgende artikel
Zo maak je je elektrische fiets goed schoon
© Kärcher
Mobiliteit

Zo maak je je elektrische fiets goed schoon

Modder op het frame, zand tussen de ketting en natte bladeren in je spatbord: na een paar ritten zit je e-bike vaak flink onder het vuil. Even met een doekje erover is niet genoeg. Sterker nog, dat kan juist schade veroorzaken. Met de juiste aanpak houd je je fiets langer mooi én technisch in topconditie.

E-bike schoonmaken?

In dit artikel lees je waarom je je elektrische fiets regelmatig moet schoonmaken, hoe je dat het beste doet en wat je juist niet moet doen. Ook besteden we aandacht aan onderhoud in de winter, de periode dat je je e-bike nog net een beetje meer liefde moet geven.

Lees ook: Fietsendragers: trekhaak, dak of achterklep? Dit moet je weten

Zand en modder zijn vijanden van je elektrische fiets. En dan bedoelen we niet omdat ze zorgen dat je fiets er vies uitziet, maar vooral omdat vuildeeltjes werken als schuurpapier. Ze vreten zich langzaam in je ketting, tandwielen en lagers. Snel even schoonmaken lijkt dan logisch, maar met een spons of doekje maak je het soms alleen maar erger. Als daar vuil in blijft zitten, kras je ongemerkt over het frame of display.

Geen hogedruk, wel stromend water

Afspoelen met stromend water werkt goed. Dat kan met een tuinslang of – nog beter – met een mobiele reiniger met ingebouwde watertank. Deze reinigers werken met een lage druk van ongeveer 5 tot 10 bar. Dat is voldoende om vuil weg te spoelen, maar zacht genoeg om geen schade te veroorzaken aan lagers, afdichtingen of elektronica. Een hogedrukreiniger is af te raden, zeker op hoge stand: de krachtige straal – vaak 100 bar of meer – kan zorgen dat er water achter pakkingen terechtkomt en kan de coating of kabels beschadigen. Gebruik je toch een hogedrukreiniger, zet hem dan op de laagste stand, houd afstand (te dichtbij en de straal kan schade veroorzaken, zelfs wanneer je hem op de laagste stand hebt gezet) en richt nooit op gevoelige onderdelen zoals de motor, trapas of accu-aansluitingen.

Gebruik altijd koud tot lauwwarm water. Heet water lijkt misschien handig om vet of vuil los te weken, maar het tast juist beschermende vet- of smeerlagen aan. Bovendien kan het door het grote temperatuurverschil schade veroorzaken aan elektrische onderdelen. Als de buitenkant van bijvoorbeeld de accu snel opwarmt terwijl de binnenkant nog koud is, kan er condens ontstaan. Dat vocht blijft opgesloten in de behuizing en vergroot de kans op roest of storingen.

Behandel na het schoonmaken de metalen contactpunten van bijvoorbeeld de accu of verlichting met een vocht- en corrosiewerende spray. Dat voorkomt oxidatie bij regen, dauw of temperatuurschommelingen.


Hoe vaak moet je je e-bike schoonmaken?

Als vuistregel kun je aanhouden: minimaal eens per maand. Rijd je vaak off-road of in de regen, dan is vaker schoonmaken verstandig. Maak je een tocht langs de kust of fiets je door pekel? Dan moet je de fiets meteen daarna afspoelen. Zout versnelt corrosie en vreet zich razendsnel door metalen onderdelen en elektrische contacten heen.

Houd rekening met het type motor

Bij e-bikes met een middenmotor zit er extra gevoelige elektronica rond de trapas. Wees daar extra voorzichtig met borstelen en afspoelen: een zachte borstel en wat afstand houden met water voorkomt schade. Bij een voor- of achterwielmotor liggen de kwetsbare onderdelen vaak wat verder van bewegende delen af, maar voorzichtigheid blijft ook daar belangrijk.

©Kärcher

Display en accu verwijderen

Haal voor het schoonmaken de accu uit de houder en, als dat mogelijk is, het display van het stuur. Bedek de contacten tijdelijk met een stukje plastic of een beschermdopje, zodat daar geen vocht bij kan komen. Zo voorkom je kortsluiting of corrosie bij het terugplaatsen. Het display zelf maak je schoon met een droge of licht vochtige microvezeldoek – zonder schoonmaakmiddel.

Gebruik een mild schoonmaakmiddel

Een biologisch afbreekbaar fietsreinigingsmiddel is veilig voor lak, kunststof en rubbers. Vermijd agressieve schoonmaakmiddelen zoals benzine, terpentine of allesreiniger. Die kunnen afdichtingen uitdrogen of lak aantasten. Afwasmiddel lijkt onschuldig, maar breekt vetlagen af die je ketting en tandwielen juist moeten beschermen.

Let ook op de omstandigheden: maak je fiets niet schoon in de volle zon. Door de warmte verdampt het schoonmaakmiddel te snel, waardoor vlekken en strepen ontstaan.

Geef extra aandacht aan de ketting

De ketting is een van de kwetsbaarste onderdelen van je e-bike. Die kun je schoonmaken met een zachte borstel en een kettingreiniger. Er bestaan ook speciale apparaatjes waarmee je de ketting automatisch laat draaien door een bakje met reinigingsvloeistof. Na het reinigen droog je de ketting goed af en breng je nieuwe olie aan, afgestemd op droge of natte omstandigheden. Zo blijft de aandrijving soepel lopen en voorkom je slijtage.

©MD | ID.nl

Vergeet de ventielen niet

Tijdens het schoonmaken kun je met je doek of borstel per ongeluk de ventielen van je binnenbanden losmaken. Controleer na afloop even of ze nog goed vastzitten. Zo voorkom je dat je later met langzaam leeglopende banden komt te staan.

Goed drogen en nakijken

Na het schoonmaken droog je je e-bike af met een schone microvezeldoek. Besteed extra aandacht aan de accuhouder, contactpunten en lastig bereikbare plekken rond de motor. Als alles droog is, plaats je de accu terug en controleer je of de ondersteuning normaal werkt. Check ook de remmen en verlichting. Even rijden na het schoonmaken helpt je om te voelen of alles nog goed schakelt, remt en ondersteunt zoals je gewend bent. Berg je e-bike na het schoonmaken altijd droog op en bewaar de accu, als je die loshaalt, bij voorkeur op kamertemperatuur.

Onderhoud in de winter

Tijdens de wintermaanden vraagt je e-bike om extra zorg. Strooizout is berucht om zijn bijtende werking en tast in korte tijd metaal en elektrische verbindingen aan. Spoel je fiets daarom na elke rit meteen af, ook als je niet zichtbaar door plassen of sneeuw bent gereden – zoutdeeltjes hechten zich overal.

Ook het smeren is in deze periode belangrijker dan anders. Gebruik kettingolie die geschikt is voor natte omstandigheden: die hecht beter bij kou en houdt vocht op afstand. Staat je fiets buiten of in een onverwarmde schuur, dan is het verstandig om gevoelige elektrische aansluitingen extra te beschermen met een speciale spray. Zo voorkom je dat pekelresten en condens schade veroorzaken aan de elektronica.

Tot slot

Je e-bike schoonmaken hoeft geen grote klus te zijn, als je het regelmatig en zorgvuldig doet. Spoel vuil weg met een zachte waterstraal, vermijd agressieve middelen en wees alert op gevoelige onderdelen zoals accu, motor en ketting. Extra aandacht na ritten in de regen, bij modder of in de winter voorkomt veel ellende op lange termijn. Even een paar minuten schoonmaken na het fietsen kan net het verschil maken tussen soepel doortrappen of onverwachte storingen. Kortom: een schone e-bike is niet alleen mooier, maar blijft ook beter presteren.