In Nederland wordt gezichtsherkenning steeds vaker ingezet in de openbare ruimte. Een belangrijk gereedschap in opsporingszaken, maar niet iedereen is even blij met de inbreuk op onze privacy. Hoe staat het er in ons land met de techniek voor?

Al in 2011 deed de Rotterdamse ov-maatschappij RET een proef met gezichtsherkenning om criminaliteit en overlast in trams tegen te gaan. In de trams hingen weliswaar al camera’s, maar het kostte medewerkers veel tijd al die beelden in de gaten te houden en te analyseren. Door foto’s van mensen met een OV-verbod in een database te stoppen konden de camera’s een seintje geven als een van de overtreders op de tram stapt.

In 2013 werd het algemene OV-verbod in de stad uitgebreid en konden overlastplegers op meerdere lijnen worden geweigerd, voor een langere periode. Volgens de RET werd dat verbod gehandhaafd met gezichtsherkenningscamera’s. Inmiddels is die proef stopgezet en wordt er geen gezichtsherkenning meer ingezet in de trams. De reden? Dat is niet het succes (of het gebrek daaraan), maar het feit dat de nieuwe trams die camera’s simpelweg niet meer hebben.

Bij de Nederlandse politie

Eén organisatie die maar wat graag gebruikmaakt van gezichtsherkenning is de politie. De wetshandhavers passen de techniek regelmatig toe op camerabeelden. Zo is er om te beginnen het programma ‘Camera In Beeld’, dat inmiddels alweer een paar jaar bestaat. Camera In Beeld is een soort databank waar Nederlanders hun eigen particuliere beveiligingscamera’s bij kunnen aanmelden. De politie kan dan op verzoek de beelden van die camera’s opvragen.

Camera In Beeld indexeert zo camera’s die burgers en bedrijven hebben opgehangen, die op bedrijfspanden of de openbare weg zijn gericht. Live meekijken kan de politie niet, maar als er een overtreding of misdrijf is gepleegd kan toegang worden gevraagd tot de beelden die met de camera’s zijn gemaakt. Hoeveel camera’s er op dit moment zijn kan een woordvoerster niet direct zeggen, maar medio 2016 werd al de mijlpaal van 100.000 aangemelde camera’s behaald.

©PXimport

Met die camerabeelden kan de politie vervolgens gezichtsherkenning toepassen om bepaalde personen op te sporen. Wie denkt dat dat vergezocht is komt bedrogen uit; sinds eind 2016 experimenteert de politie al met een grote database van gezichten waarmee ze opsporingen kunnen verrichten. Die database bestaat uit foto’s van veroordeelde criminelen én van verdachte personen (die dus niet zijn veroordeeld). In dat laatste geval gaat het alleen om verdachten van misdrijven waar minimaal een jaar cel op staat. Hun foto’s worden in die database opgenomen.

Toen de politie met het programma begon bevatte de database 800.000 foto’s. Hoeveel dat er nu zijn kon een woordvoerster ook hier niet direct zeggen. Wel moeten de foto’s van verdachten die onschuldig blijken zo snel mogelijk uit de database worden verwijderd. Wanneer iemand wordt veroordeeld blijft een foto echter twintig tot tachtig jaar in de database staan, afhankelijk van het misdrijf.

Facecrime

Niet iedereen is vanzelfsprekend even blij met het toenemende gebruik van gezichtsherkenning. Zo is er weinig gedebatteerd over de nieuwe bevoegdheden, klagen privacy-organisaties zoals Bits of Freedom. Directeur Hans De Zwart vergelijkt de trend met 1984, het bekende dystopische boek van George Orwell.

“We zijn inmiddels bij ‘facecrime’ aanbeland. In een democratie zoals de onze is het onacceptabel dat burgers ongericht, op grote schaal en zonder dat ze het doorhebben geïdentificeerd, geprofileerd en bekeken worden.” Tijdens de uitreiking van de Big Brother Awards in 2016 noemde de directeur een hele reeks voorbeelden van waar gezichtsherkenning wordt toegepast. Dat zijn er in de afgelopen jaren alleen maar meer geworden. En niet alleen voor opsporing.

Zo experimenteerde de Almelose voetbalclub Heracles vorig jaar met gezichtsherkenning op de vip-tribune. Kaarthouders die daar mochten komen werden door camera’s herkend en vervolgens persoonlijk begroet door een gastvrouw. Die kon immers op een computerscherm al zien wie er binnen zou lopen. De technologie werd ontwikkeld door de Twentse startup 20Face en door de club ingezet als ‘een gimmick’, aldus een woordvoerder.

“Het was een extraatje voor speciale gasten. Misschien dat het in de toekomst vaker wordt ingezet, maar dat weten we nog niet.” Volgens de woordvoerder is het voor Heracles niet de bedoeling om gezichtsherkenning in te zetten om bijvoorbeeld een stadionverbod te handhaven. “Gelukkig hebben we die ook niet zoveel.”

Gezichtsherkenning als authenticatiemethode voor evenementen of publieke ruimtes lijkt ook voor bezoekers een succes te zijn. Ze werd bijvoorbeeld ingezet tijdens een beurs in 2017, en uit een evaluatie bleek dat bezoekers het evenement als ‘innovatief, vooruitstrevend en persoonlijk’ ervaren. Als gezichtsherkenning niet als (mogelijke) afstraffing wordt ingezet maar als een manier om bezoekers te begroeten, dan zien de bezoekers dat over het algemeen als positief.

©PXimport

Ethische bezwaren

In Nederland is het inzetten van veiligheidscamera’s al snel geoorloofd. Particulieren mogen camera’s ophangen om hun huis te beveiligen, zo lang die niet op de openbare weg zijn gericht. Is een camera dat wel, dan is daar de Europese privacywet (de AVG) op van toepassing, zegt de Autoriteit Persoonsgegevens. Het is daarbij overigens wel de vraag in hoeverre die wet voor en door burgers wordt nageleefd. Voor camera’s in de openbare ruimte gelden strengere regels. De beelden mogen namelijk niet te lang bewaard worden, de gemeente moet burgers erover informeren over de inzet, en er moet worden aangetoond dat ‘minder vergaande maatregelen niet voldoende blijken om de openbare orde te handhaven.’

Niet alleen privacy-inbreuk is bij dit vraagstuk een risico. Gezichtsherkenning kent ook genoeg ethische bezwaren. Niet geheel onterecht; er zijn genoeg voorbeelden bekend van situaties waar gezichtsherkenning nare bijwerkingen heeft. Wetenschappers ontdekten onlangs namelijk een methode om iemands seksuele geaardheid te achterhalen op basis van foto’s. Ze lieten ‘deep learning’-algoritmes los op duizenden foto’s van gebruikers van datingwebsites en konden na afloop in meer dan 80 procent van de gevallen concluderen of iemand hetero of homo was.

Ook ligt fraude op de loer. De technologie achter gezichtsherkenning moet ijzersterk zijn voor het misbruik kan voorkomen, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Wie kijkt naar de functies op smartphones ziet bijvoorbeeld veel verschillen in de beveiliging. Die van de iPhone X is behoorlijk goed; Apple werkte zelfs samen met Hollywood-visagisten om te kijken of maskers en make-up de beveiliging konden omzeilen. En inderdaad, het is heel moeilijk Face ID te foppen met hulpmiddelen. Maar met kinderen uit één familie, van wie de gezichten nog niet helemaal uitontwikkeld zijn, heeft Face ID wel wat meer moeite. Hetzelfde geldt voor identieke tweelingen.

Gezichtsherkenning is inmiddels wel volledig ingeburgerd, zowel in onze telefoons en persoonlijke apparaten als in de openbare ruimte. Nu is het alleen nog de vraag hoe we met de nieuwe mogelijkheden omgaan. Gebruiken we die op verantwoordelijke wijze, of zijn we binnenkort het nieuwe China?

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!