ID.nl logo
Merk je werk! Zo voeg je een watermerk toe
© ogichobanov - stock.adobe.com
Huis

Merk je werk! Zo voeg je een watermerk toe

Of het nu gaat om een tekstdocument, een afbeelding, video of audio, je wilt je eigen digitale creaties niet zomaar vrijgeven voor oneigenlijk gebruik. Door een watermerk toe te voegen, maak je duidelijk dat het jouw eigendom is. We bespreken enkele (gratis) tools waarmee dit mogelijk is.

In dit artikel bespreken we tools en tips voor het aanbrengen van watermerken op verschillende soorten bestanden:

  • Tekstdocumenten
  • Pdf
  • Afbeeldingen
  • Video
  • Audio

Lees zeker ook: Van CC-licenties tot opensource: wanneer is content rechtenvrij?

Soms wil je je digitale creaties delen, maar tegelijkertijd voorkomen dat anderen deze zonder jouw toestemming verspreiden. Een specifieke licentie, zoals een Creative Commons-licentie CC BY-NC-ND, kan (voor artistieke werken) uitkomst bieden. Hiermee mogen anderen in een niet-commerciële context je werk gebruiken en delen zonder aanpassingen, mits ze jou expliciet crediteren. Op deze website vind je een handige licentiekiezer om gericht de beste CC-licentie te selecteren. Hiermee kun je het auteursrecht afbakenen, hoewel naleving niet gegarandeerd is.

Een watermerk toevoegen biedt extra bescherming, al is dat ook niet volledig … waterdicht. Je bepaalt zelf hoe en waar je het watermerk plaatst, maar het is wel aan te raden dit op een moeilijk te verwijderen plek te doen, zonder dat het te opvallend is of afleidt. Gebruik bij voorkeur een consistent ontwerp en formaat voor je watermerken om professionaliteit uit te stralen.

Een CC-licentie geeft aan welke rechten je wilt behouden en afstaan.

Watermerk in Word

Begin met het openen van een Word-document en selecteer het tabblad Ontwerpen. Kies in de sectie Pagina-achtergrond voor Watermerk. Je ziet een aantal standaardopties, zoals Urgent en Niet kopiëren, maar voor een eigen ontwerp kies je Aangepast watermerk. Je hebt de keuze tussen een Afbeelding als watermerk en Tekst alswatermerk.

Kies je voor een afbeelding, verwijs dan naar een passend plaatje en stel de schaal in, variërend van Auto tot een specifiek percentage tussen 500% en 50%. Als de afbeelding niet goed geschaald wordt, pas dan eerst de afmetingen van je afbeelding aan in een beeldbewerker. Je kunt ook overwegen om Wassen aan te vinken om het plaatje minder opvallend te maken.

Over wassen gesproken ...

Deze middeltjes laten de vlekken verdwijnen

Kies je voor tekst, voer dan de gewenste tekst in en selecteer het Lettertype, de Grootte, Kleur en Indeling (Diagonaal of Horizontaal). Het is raadzaam om ook Semitransparant aan te vinken. Voor het verwijderen van een watermerk vind je in hetzelfde menu de optie Watermerk verwijderen.

In Word kun je zowel tekst als een afbeelding gebruiken voor een watermerk.

Watermerk in Writer

In Writer, van de gratis kantoorsuite LibreOffice, kun je ook watermerken toevoegen. Voor tekstwatermerken open je het menu Opmaak en selecteer je Watermerk. In het dialoogvenster voer je de gewenste tekst in en stel je Lettertype, Hoek (in stappen van 45°), Transparantie en Kleur in.

Het invoegen van een afbeelding als watermerk is iets complexer. Ga naar Invoegen, kies Afbeelding en verwijs naar een geschikt plaatje. Hoewel je in het menu bij Stijl voor Watermerk kunt kiezen, toonden tests geen merkbaar verschil met de optie Afbeeldingen.

Selecteer de geplaatste afbeelding en open het Eigenschappenvenster via de zijbalk aan de rechterkant of met de sneltoets Ctrl+Alt+1 (numeriek toetsenbord). Stel hier Omloop in op Door, kies een transparantiepercentage (bijvoorbeeld 75%) en pas de Draaiing aan (bijvoorbeeld naar 45°). De positie en grootte van de afbeelding kun je met de muis direct in je document aanpassen.

Vanuit het eigenschappenvenster maak je in Writer van een plaatje in no-time een watermerk.

Handen af Wanneer je een document met watermerk in Word of Writer deelt, kan een ontvanger dit watermerk eenvoudig verwijderen. In beide applicaties kun je dit voorkomen door bewerkingen alleen toe te staan met een wachtwoord. We laten zien hoe je dit in Writer instelt: open het menu Bestand en selecteer Opslaan als. Vink Met wachtwoord opslaan aan en klik op Opslaan. Laat de wachtwoordvelden leeg en klik op het plusje bij Opties. Vink Het bestand als alleen lezen openen aan en voer een wachtwoord in om bewerking toe te staan (2x). Klik op OK. Nu kan iedereen het document openen en lezen. Wil iemand het bewerken, dan moet diegene naar Bewerken gaan en Bewerkingsmodus kiezen. Pas na het invoeren van het juiste wachtwoord is het mogelijk aanpassingen te doen.

Je hebt het wachtwoord nodig om het document te kunnen bewerken.

Pdf

Om ongeautoriseerde aanpassingen aan je tekstdocument tegen te gaan, kun je het document met een wachtwoord beveiligen, maar dat is niet altijd de handigste optie. Eenvoudiger is het om het bestand op te slaan als pdf. In Word ga je naar Bestand / Opslaan als en selecteer je PDF (*.pdf). In Writer selecteer je Bestand / Exporteren als / PDF. Writer biedt veel exportopties, waaronder Met watermerk ondertekenen, maar elke ingevoerde tekst verschijnt dan als een lichtgroen watermerk over de hele bladspiegel.

Om een al bestaand pdf-document van een watermerk te voorzien, kun je gebruikmaken van het gratis PDF24, beschikbaar als online tool en als offline desktop-app. Klik op Watermerk toevoegen, open een of meerdere pdf-documenten, voer je tekst in met alle gewenste parameters, klik nogmaals op Watermerk toevoegen en daarna op Opslaan.

PDF24 is een veelzijdige pdf-toolbox waarmee je onder meer een watermerk kunt toevoegen.

Aan afbeelding toevoegen

Je kunt met vrijwel elke fotobewerkingstool die om kan gaan met meerdere lagen een watermerk toevoegen. Zo lukt het met het in recente Windows-versies ingebouwde Paint, maar de opties zijn beperkt. Uitgebreider is de gratis tool GIMP, waarover we eerder een uitgebreid artikel hebben geschreven.

Om een tekstueel watermerk in GIMP toe te voegen, selecteer je de teksttool (sneltoets T), klik je op de gewenste locatie in je afbeelding en typ je de tekst. Pas vervolgens het lettertype, de grootte en de kleur aan. In het lagenpaneel selecteer je de tekstlaag en stel je met de schuifregelaar de transparantie in.

Voor een grafisch watermerk open je via Bestand / Openen als lagen een afbeelding, en schaal en verplaats (bijvoorbeeld via het Geïntegreerd Transformeergereedschap, sneltoets Shift+T) je deze naar wens. Stel ook hier de optimale laagdekking in.

Als je bereid bent je afbeeldingen te uploaden, kun je een online tool als Watermark.ink overwegen. Upload je foto(’s), selecteer er één en kies voor Text of Logo. Voor deze laatste optie upload je het gewenste logo, stel je de Opacity in (bijvoorbeeld op 0,4) en download je de foto(’s) als jpeg of png in de gewenste kwaliteit. Voor het downloaden van meerdere foto’s in een zip-bestand moet je je aanmelden bij de dienst.

In GIMP kun je eenvoudig tekstuele en grafische watermerken toevoegen.

Afbeeldingen in batch

Hoewel GIMP standaard geen batchbewerkingen voor het plaatsen van watermerken aanbiedt, is dit wel mogelijk met de gratis plug-in BIMP (klik op Latest). Na een eenvoudige installatie van de plug-in vind je deze terug in GIMP onder Bestand / Batch Image Manipulation. Open de plug-in, voeg de gewenste afbeeldingen toe, klik op Add en selecteer Voeg een watermerk toe. Je kunt kiezen voor een tekst- of afbeeldingswatermerk en vervolgens pas je de parameters als Lettertype, Kleur, Transparantie en Positie in. Bevestig met OK, kies een doelmap en klik op Apply.

Een alternatief voor wie GIMP te complex vindt, is Imbatch (gratis voor persoonlijk gebruik; ook portable). Open deze tool, importeer de gewenste afbeeldingen, selecteer ze (met Ctrl+A) en klik op Toevoegen taak. Ga naar de rubriek Alles en zoek naar Watermerk of Watermerk tekst. We nemen deze laatste als voorbeeld. Vul de parameters naar wens in op de tabbladen Dimensions, Position, Lettertype en Effects, en start de batchverwerking door op de blauwe pijlknop linksboven te klikken.

Het in batch toevoegen van een watermerk is maar een van de vele mogelijkheden in ImBatch.

Toevoegen met commando’s

Gevorderde gebruikers zijn hebben vast weleens gehoord van FFmpeg, een krachtige bibliotheek voor het manipuleren van allerlei mediabestanden. De mogelijkheden zijn legio, maar we beperken ons hier tot het toevoegen van een watermerk. Download het meest recente zip-bestand voor Windows (in ons geval: ffmpeg-master-latest-win64-gpl.zip) en pak dit uit. Ga met de Verkenner naar de submap \bin en voer het bestand ffmpeg.exe uit – eventueel neem je dit pad op in je gebruikersvariabelen, met het commando:

setx path "%path%;<volledig_pad_naar_map_met_ffmpeg.exe>"

Met de volgende instructie kun je een tekstueel watermerk aan een afbeelding toevoegen:

ffmpeg -i "<pad_naar_invoerbestand>" -vf "drawtext=text='<gewenste_tekst>':fontcolor=white:fontsize=100:x=10:y=10" -codec:a copy "<pad_naar_uitvoerbestand>"

We kozen hier voor een witte tekstkleur met een fontgrootte van 100 pixels, waarbij het watermerk terechtkomt op 10 pixels van de linkerbovenhoek, met behoud van de originele codec.

Met een vergelijkbare opdracht voeg je een watermerk met een logo toe:

ffmpeg -i "<pad_naar_invoerbestand>" -i "<pad_naar_logobestand>" -filter_complex "overlay=10:10" -codec:a copy "<pad_naar_uitvoerbestand>"

Er zijn nog veel meer parameters waarmee je het resultaat kunt bijsturen, maar we hebben helaas niet de ruimte hier dieper op in te gaan. Uitvoerige uitleg en voorbeelden vind je hier.

Het commando in actie: de tekst is als watermerk toegevoegd.

Je kunt dergelijke commando’s ook in een batchbestand opnemen om in één keer meerdere beeldbestanden van een watermerk te voorzien. Tik daarvoor de volgende coderegel in Kladblok in, bewaar deze bijvoorbeeld als watermerklogo.bat en voer het batchbestand uit:

for %%f in (%1) do ffmpeg -i "<pad_naar_invoerbestanden>\%%f" -i "<pad_naar_logobestand>" -filter_complex "overlay=10:10" -codec:a copy "<pad_naar_uitvoerbestanden>\WM_%%f"
Eén coderegel volstaat om je al je afbeeldingen van hetzelfde watermerk te voorzien.

Video

Je kunt zelfs in een video een watermerk opnemen. Dit kan eveneens met FFmpeg. De opdracht is identiek aan die voor het toevoegen in een afbeelding en kun je dus ook in een batchbestand opnemen. We nemen een logo als voorbeeld, maar het kan ook met tekst:

ffmpeg -i "<pad_naar_invoer-videobestand>" -i "<pad_naar_logobestand>" -filter_complex "overlay=10:10" -codec:a copy "pad_naar_uitvoer-videobestand>"

Als je werken met commando’s te lastig vindt, kies dan voor een tool met een grafische interface. In principe is elke flexibele videobewerker geschikt, maar wij nemen ShutterEncoder als voorbeeld. Start de tool en importeer de video’s met Bladeren. Onder Functie selecteren kies je bij Uitvoer codecs voor een codec als H.265 (HEVC) of AV1, en stel je de bestandsextensie (container) in, bijvoorbeeld mp4, mkv of webm.

De geselecteerde video verschijnt in het middelste gedeelte. Ga naar het rechterpaneel en open Tijdcode / bestandsnaam / tekst weergeven. Activeer Tekstweergeven en voer de gewenste tekst in. Je kunt hier ook Lettertype, Kleur, Achtergrond, Grootte, Opaciteit evenals de X- en Y-positionering instellen. Voor een logo als watermerk, kies je Afbeelding / video als watermerk toevoegen. Klik op Watermerk toevoegen en verwijs naar een geschikte afbeelding. Hierbij kun je de Grootte, Opaciteit en X- en Y-posities aanpassen (of je verplaatst het watermerk met de muis).

Ga ten slotte naar het linkerdeelvenster, klik op Wijzigen en stel een geschikte bestemmingsmap in. Start de bewerking met Functie starten en wacht tot het proces voltooid is.

Shutter Encoder is in wezen een (video)converter, maar kan ook met watermerken overweg.

Audio

Een akoestisch signaal als watermerk inbedden in een audiobestand kun je doen met het gratis Audacity.

Installeer en start Audacity, en open je audiobestand via Bestand / Openen. Importeer vervolgens een kort audiofragment dat je als watermerk wilt gebruiken via Bestand / Importeren / Audio. Dit verschijnt in een apart spoor. Selecteer en versleep het op dit spoor tot de plek waar je het in het hoofdbestand wilt horen. Je kunt dit fragment meerdere keren laten horen door het fragment met Ctrl+C te kopiëren en op een andere plaats met Ctrl+V te plakken. Zoom eventueel in met het vergrootglas.

Sleep nu met ingedrukte linkermuisknop over de audiofragmenten op het tweede spoor zodat ze allemaal geselecteerd worden. Ga naar Effecten / Volume en compressie / Versterken. Verlaag de schuifregelaar, luister via Voorbeeld, en bevestig met Toepassen. Druk daarna op Ctrl+A om beide tracks te selecteren, ga naar Tracks en kies Mix / Mixen en naar nieuwetrack renderen om ze te combineren. Sluit de twee oorspronkelijke tracks met het kruisje en exporteer het gemixte audiobestand via Bestand / Audio exporteren.

Mix tracks om zo watermerk in je audiobestand te integreren.
Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL

Naar verwachting stappen dit jaar weer ruim 1,2 miljoen mensen over van zorgverzekering. Verstandig, maar het kan nóg slimmer. Wie overstapt via CashbackXL profiteert namelijk dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's.

We zitten midden in het overstapseizoen. Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. De ontevredenheid over de hoge premies is voor velen de belangrijkste reden om te wisselen. Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor een minder uitgebreide aanvullende verzekering om de kosten te drukken. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Belangrijk om te weten: geduld wordt beloond

Overstappen doe je vóór 1 januari, maar de controle duurt even. Zorgverzekeraars keuren de aanvragen namelijk pas definitief in april 2026. Het duurt dus even voordat de punten in je account op 'goedgekeurd' staan, maar dat is het wachten waard.

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort op Kiyoh een klantwaardering van een 9,0. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks (of wanneer jij wilt, zonder minimumbedrag), krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice.

▼ Volgende artikel
Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone
© Looker_Studio - stock.adobe.com
Huis

Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone

Je inloggegevens alleen met een wachtwoord beveiligen is vragen om problemen. Steeds meer diensten en apps bieden daarom tweefactorauthenticatie (2FA) aan, of ze verplichten dit zelfs. Naast een wachtwoord heb je dan een tweede factor nodig. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar wat doe je als je (tijdelijk) geen telefoon hebt?

Dit artikel in het kort

Tweestapsverificatie (2FA) beschermt je accounts beter dan alleen een wachtwoord. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar dat hoeft niet. In dit artikel lees je hoe je ook zonder telefoon veilig kunt inloggen. Zo ontdek je hoe desktop-authenticators zoals Proton of KeePassXC werken, hoe je een hardwaresleutel zoals een YubiKey instelt, en hoe je back-upcodes aanmaakt voor noodgevallen. Ook wordt uitgelegd wat een digitale en fysieke token precies doen en hoe toegangssleutels (passkeys) een alternatief vormen voor klassieke wachtwoorden.

Wachtwoorden kun je vergeten, of ze worden gehackt. Daarom is het niet handig om de toegang tot een dienst of app alleen met een wachtwoord te beveiligen. Voor meer veiligheid voeg je daar een tweede authenticatiemethode aan toe. We hebben het over het aanmelden via 2FA (tweefactorauthenticatie oftewel tweestapsverificatie).

Bij 2FA heb je naast iets wat je weet, meestal een wachtwoord, ook iets wat je 'hebt' of 'bent' nodig om in te loggen. Zo'n tweede factor is vaak een unieke, eenmalige code via een authenticator-app op je smartphone. Het kan ook een sms-code, pushmelding, hardwaresleutel of een biometrische beveiliging zijn. Zo kan een aanvaller met je wachtwoord niet binnendringen, want hij heeft ook die tweede factor nodig. Een geraden of gelekt wachtwoord is dus niet meer voldoende, wat de veiligheid verhoogt.

Smartphone

Veel 2FA-oplossingen werken via een smartphone, bijvoorbeeld met de authenticator-app van Authy, Google of Microsoft, of via sms-berichten naar je telefoon. Dit is handig, maar er zijn ook nadelen. Je hebt altijd je telefoon nodig en bij een lege batterij, verlies of diefstal kom je mogelijk niet bij je accounts. Ook al je je in een gebied zonder mobiel bereik bevindt, is het lastig of onmogelijk om een sms te ontvangen.

2FA via sms is bovendien kwetsbaar voor praktijken als sim-swapping. Hierbij zet een aanvaller jouw telefoonnummer om naar een eigen simkaart om zo sms-codes te ontvangen. Je smartphone kan ook besmet raken (via phishing) met malware. Ook daarmee kan een aanvaller andere 2FA-codes onderscheppen.

Het kan ook zijn dat je geen smartphone voor je werk hebt en dat je je privételefoon liever niet gebruikt voor werkgerelateerde 2FA-authenticaties. Je kunt er natuurlijk ook nog bewust voor kiezen om geen eigen smartphone te hebben.

Gelukkig bestaan er veilige alternatieven om je ook zonder smartphone via 2FA aan te kunnen melden, zoals de rest van dit artikel duidelijk maakt.

Lees ook: Waarom je beter geen sms voor tweestapsverificatie kunt gebruiken

Een eenmalige code via een (mobiele) authenticator-app is een van de populairste 2FA-verificatiemethoden.

Desktop-authenticator

Veel mensen gebruiken als tweede factor een eenmalige code via een authenticator-app. Daarvoor bestaan verschillende gratis mobiele apps, maar je kunt ook je desktop of laptop inzetten. Je hoeft geen virtuele Android-omgeving op te zetten met een tool als BlueStacks om zo bijvoorbeeld de mobiele Android-authenticator van Google of Microsoft te kunnen draaien. Installeer gewoon de desktopversies, zoals het Zwitserse Proton of het Zweedse Yubico.

We vertellen je in het kort hoe je hiermee bij Google aanmeldt. De procedure bij andere diensten en apps gaat op een vergelijkbare manier. Surf naar https://myaccount.google.com en open Beveiliging. Kies Tweestapsverificatie en zorg dat deze is ingeschakeld. Klik bij tweede stap op Authenticator en daarna op Authenticator instellen. Er verschijnt een QR-code, maar voor je desktop-app klik je op Kun je de code niet scannen. Je krijgt nu de nodige gegevens om de geheime sleutel (zie kader Werking digitale token) handmatig in te voeren.

Als je dit in je authenticator-app hebt ingesteld (zie de alineaProton Authenticator), klik je op Volgende en voer je de code in die de app genereert. Je kunt nu definitief tweestapsverificatie bij Google aanzetten. Bij de volgende aanmeldingen voer je nu voortaan naast je wachtwoord ook de gevraagde code in.

De tweestapsverificatie bij Google is geactiveerd, met (voorlopig alleen) een authenticatorcode als tweede factor.

Proton Authenticator

We nemen Proton Authenticator voor Windows als voorbeeld (ook beschikbaar voor macOS en Linux). De installatie bedraagt slechts enkele muisklikken. Start daarna de app start op en klik op Create new code. Vul bij Title bijvoorbeeld Google account in en plak de sleutel van 32 tekens in het veld Secret.

Bij Issuer kun je Google opgeven. Via Advanced options pas je eventueel instellingen aan als de dienst specifieke eisen heeft voor het aantal cijfers (standaard 6), tijdsinterval (standaard 30 seconden), algoritme (standaard SHA1) of type (standaard TOTP, maar kies STEAM voor het Steam-gameplatform van Valve). Klik op Save code om de code toe te voegen.

Via het tandwielpictogram kun je onder meer je codes back-uppen, exporteren, importeren en ook synchroniseren tussen apparaten via een gratis Proton-account. Na het aanmaken verschijnt de code in het hoofdvenster, met een geanimeerd pictogram dat de resterende geldigheidsduur toont. Je hoeft deze code nu maar bij de juiste dienst in te vullen als tweede factor, naast je wachtwoord.

Via Proton Authenticator voeg je een TOTP-code toe aan Googles 2FA-verificatieproces.

Werking digitale token

De meeste mensen gebruiken een digitaal token als tweede factor, zoals een pushmelding of een eenmalige cijfercode. Dit laatste wordt ook wel TOTP genoemd (Time-based One-Time Password) en werkt als volgt.

Bij het instellen van 2FA genereert de dienst een unieke geheime sleutel. Deze wordt één keer met je authenticator-app gedeeld via een QR-code of handmatige invoer. Zowel de server van de dienst als je authenticator-app gebruiken deze sleutel samen met het actuele tijdstip om met dezelfde wiskundige formule een code van meestal 6 cijfers te berekenen. Zo'n code blijft standaard dertig seconden geldig. Zodra je deze code invoert, vergelijkt de server deze met zijn eigen berekening. Is er een match, dan weet de server dat jij de juiste geheime sleutel hebt en dat de code actueel is, waarna je kunt inloggen.

©TvD | ID.nl

De achterliggende werking van een TOTP-systeem.

TOTP-wachtwoordmanager

Wachtwoorden zijn vooralsnog niet verdwenen (zie ook kader Zonder wachtwoord) en daarom is een wachtwoordmanager aan te raden. Zo hoef je al je wachtwoorden niet zelf te onthouden, voorkom je dat je ze achteloos noteert en vermijd je te veel dezelfde of simpele varianten.

Enkele wachtwoordmanagers ondersteunen ook TOTP-codes voor 2FA, zodat je geen aparte authenticator-app nodig hebt. Gratis opties voor Windows-desktop zijn onder meer Bitwarden en KeePassXC.

We nemen KeePassXC als voorbeeld, dat ook voor macOS en Linux beschikbaar is. Je installeert de tool met enkele muisklikken. Bij de eerste start klik je op Database aanmaken, voer je een naam en eventueel een omschrijving in. Klik daarna op Doorgaan. Laat de instellingen gerust ongewijzigd en klik op Doorgaan. Geef een sterk hoofdwachtwoord in (twee keer) en bevestig met Gereed. Kies een locatie voor de database en klik op Opslaan.

Voer in het hoofdvenster de accountgegevens in, zoals Titel, Gebruikersnaam, Wachtwoord en URL, en bevestig met OK. Het item wordt toegevoegd. Klik er met de rechtermuisknop op, kies TOTP / TOTP instellen en vul de Geheime sleutel in. Pas via Aangepaste instellingen eventueel de parameters aan en bevestig met OK. Om de TOTP-code te zien, kies je TOTP / TOTP (QR code) weergeven in het contextmenu.

Je kunt ook de KeePassXC-browserextensie downloaden en installeren om je online wachtwoorden en TOTP-codes automatisch in de browser in te vullen.

Ook wachtwoordbeheerder KeePassXC kan TOTP-codes genereren.

Hardwaresleutel

In plaats van een digitale sleutel kun je ook een fysieke hardwaresleutel gebruiken als tweede factor. Zo'n sleutel is extra veilig omdat deze via internet niet kan worden gekopieerd of gestolen. Ook phishers maken nauwelijks kans, want de sleutel is gekoppeld aan de originele website-url van de dienst. Zelfs als iemand je sleutel heeft, blijft je wachtwoord nodig en vaak ook een pincode of biometrie om de sleutel te gebruiken. Bij verlies rest meestal alleen een alternatieve tweede factor, zoals een TOTP-code of back-upcodes (zie hieronder), tenzij je een reservesleutel hebt.

We nemen als voorbeeld een YubiKey 5 NFC USB-A van Yubico (circa 60 euro). Dit kan ook een ander merk of type zijn, zoals Feitian, Nitrokey of SoloKeys. Ga in Windows 11 naar Instellingen, kies Accounts / Aanmeldingsopties en selecteer Beveiligingssleutel / Beheren. Plaats de sleutel in de pc en activeer deze. Klik op Toevoegen bij Pincode voor beveiligingssleutel. Je kunt ook de Yubico Authenticator downloaden die ook beschikbaar is voor macOS en Linux. Ga door met installeren en start als administrator op. Open nu Passkeys, klik op Set PIN, voer tweemaal een pincode in en klik op Save.

We nemen opnieuw Google als voorbeeld, waar je inmiddels tweestapsverificatie hebt ingeschakeld. Op de webpagina van je Google-account open je Beveiliging en klik je op Toegangssleutels en beveiligingssleutels. Kies + Toegangssleutel maken, klik op Ander apparaat gebruiken, selecteer Beveiligingssleutel en klik op Volgende en daarna op OK (twee keer). Voer de pincode van de sleutel in, bevestig met OK en activeer de sleutel. Deze is nu bruikbaar als tweede factor.

Bij Google maak je eenvoudig een toegangssleutel aan.

Werking fysieke token

Je kunt als tweede factor ook een fysieke token gebruiken. Bij banken kan dit een klein kastje zijn dat codes genereert, maar het kan ook een hardwaresleutel zijn zoals een YubiKey. Zo'n sleutel koppel je aan je computer via usb of bij smartphones via bluetooth of NFC. Dit werkt als volgt.


Je koppelt de sleutel één keer aan je account, waarbij een uniek cryptografische sleutelpaar wordt aangemaakt. De publieke sleutel gaat naar de server van de dienst, terwijl de privésleutel veilig in het hardwaretoken blijft en deze nooit verlaat. Na het invoeren van je wachtwoord vraagt de server aan de sleutel om een unieke digitale handtekening te maken voor die specifieke aanmelding.

Jij bevestigt de aanvraag, bijvoorbeeld door het token te activeren. Vervolgens stuurt de sleutel de handtekening naar de server, die controleert of deze overeenkomt met de eerder opgeslagen publieke sleutel. Bij een match weet de server dat jij de echte sleutel bezit en kun je inloggen.

Onder meer Yubico heeft diverse hardwaretokens (YubiKey) in het aanbod.

Back-upcodes

We hebben nu al twee methoden om ons via een desktop-pc of laptop bij 2FA aan te melden: digitale TOTP-codes en een hardwaresleutel. Heb je ook een toegangssleutel, bijvoorbeeld gekoppeld aan je Windows Hello-inlogmethode, dan zijn het er zelfs drie opties. Al is dit eigenlijk geen klassieke 2FA maar een methode zonder wachtwoord (zie kader Zonder wachtwoord).

De meeste diensten die 2FA ondersteunen, bieden ook back-upcodes aan, hoewel deze eigenlijk bedoeld zijn als noodingreep. We raden je in elk geval aan deze te genereren of te downloaden en offline te bewaren, bijvoorbeeld in een kluis of andere water- en brandveilige plek. Laat ze zeker niet rondslingeren en deel ze nooit digitaal.

Voor je Google-account bijvoorbeeld werkt dit als volgt. Meld je opnieuw aan op je accountpagina, open Beveiliging, scrol naar beneden en klik op Back-upcodes en daarna op Back-upcodes genereren. Google maakt direct tien codes aan die je kunt downloaden en/of afdrukken. Dit is meestal voldoende om problematische aanmeldingen op te lossen. Je kunt op elk moment weer tien nieuwe codes aanmaken, waarmee de vorige tien codes automatisch ongeldig worden.

Google genereert tien back-upcodes die je goed dient te bewaren voor het geval er iets misgaat.

Zonder wachtwoord

2FA combineert dus iets dat je 'weet' (wachtwoord) met iets wat je 'hebt' (zoals een code of sleutel) of 'bent' (biometrie). Er komt ook steeds meer concurrentie van een oplossing zonder wachtwoord via zogeheten toegangssleutels (passkeys). Dit systeem is enkel gebaseerd op iets wat je 'hebt' (een hardwarematige of softwarematige sleutel), vaak gecombineerd met een vorm van biometrie.

Je hebt hierbij dus geen wachtwoord meer nodig. Je kunt direct inloggen met zo'n sleutel, meestal na een geslaagde vingerafdruk, gezichtsherkenning of pincode. Onderliggend werkt dit via de FIDO2-standaard met het hardwareprotocol CTAP2 en het webprotocol WebAuthn.

Op www.passkeys.io/ vind je een demonstratie en een lijst van enkele tientallen sites en apps die toegangssleutels als volledig wachtwoordalternatief ondersteunen. Nog meer diensten staan op https://passkeys.directory, een door de community beheerde lijst. De aanduiding MFA (Multi Factor Authenticatie) betekent hier dat toegangssleutels ook inzetbaar zijn als extra beveiligingslaag naast andere inlogmethodes. Zo kun je onder meer bij Google via een toegangssleutel, zoals een pincode, inloggen, zonder zelfs je wachtwoord te hoeven intikken.

Passkeys-directory: ook Google ondersteunt volop toegangssleutels.

Offline dingen veilig bewaren?

Haal een kluis in huis!