Of het nu gaat om een tekstdocument, een afbeelding, video of audio, je wilt je eigen digitale creaties niet zomaar vrijgeven voor oneigenlijk gebruik. Door een watermerk toe te voegen, maak je duidelijk dat het jouw eigendom is. We bespreken enkele (gratis) tools waarmee dit mogelijk is.

Soms wil je je digitale creaties delen, maar tegelijkertijd voorkomen dat anderen deze zonder jouw toestemming verspreiden. Een specifieke licentie, zoals een Creative Commons-licentie CC BY-NC-ND, kan (voor artistieke werken) uitkomst bieden. Hiermee mogen anderen in een niet-commerciële context je werk gebruiken en delen zonder aanpassingen, mits ze jou expliciet crediteren. Op deze website vind je een handige licentiekiezer om gericht de beste CC-licentie te selecteren. Hiermee kun je het auteursrecht afbakenen, hoewel naleving niet gegarandeerd is.

Een watermerk toevoegen biedt extra bescherming, al is dat ook niet volledig … waterdicht. Je bepaalt zelf hoe en waar je het watermerk plaatst, maar het is wel aan te raden dit op een moeilijk te verwijderen plek te doen, zonder dat het te opvallend is of afleidt. Gebruik bij voorkeur een consistent ontwerp en formaat voor je watermerken om professionaliteit uit te stralen.

Watermerk in Word

Begin met het openen van een Word-document en selecteer het tabblad Ontwerpen. Kies in de sectie Pagina-achtergrond voor Watermerk. Je ziet een aantal standaardopties, zoals Urgent en Niet kopiëren, maar voor een eigen ontwerp kies je Aangepast watermerk. Je hebt de keuze tussen een Afbeelding als watermerk en Tekst alswatermerk.

Kies je voor een afbeelding, verwijs dan naar een passend plaatje en stel de schaal in, variërend van Auto tot een specifiek percentage tussen 500% en 50%. Als de afbeelding niet goed geschaald wordt, pas dan eerst de afmetingen van je afbeelding aan in een beeldbewerker. Je kunt ook overwegen om Wassen aan te vinken om het plaatje minder opvallend te maken.

Kies je voor tekst, voer dan de gewenste tekst in en selecteer het Lettertype, de Grootte, Kleur en Indeling (Diagonaal of Horizontaal). Het is raadzaam om ook Semitransparant aan te vinken. Voor het verwijderen van een watermerk vind je in hetzelfde menu de optie Watermerk verwijderen.

Watermerk in Writer

In Writer, van de gratis kantoorsuite LibreOffice, kun je ook watermerken toevoegen. Voor tekstwatermerken open je het menu Opmaak en selecteer je Watermerk. In het dialoogvenster voer je de gewenste tekst in en stel je Lettertype, Hoek (in stappen van 45°), Transparantie en Kleur in.

Het invoegen van een afbeelding als watermerk is iets complexer. Ga naar Invoegen, kies Afbeelding en verwijs naar een geschikt plaatje. Hoewel je in het menu bij Stijl voor Watermerk kunt kiezen, toonden tests geen merkbaar verschil met de optie Afbeeldingen.

Selecteer de geplaatste afbeelding en open het Eigenschappenvenster via de zijbalk aan de rechterkant of met de sneltoets Ctrl+Alt+1 (numeriek toetsenbord). Stel hier Omloop in op Door, kies een transparantiepercentage (bijvoorbeeld 75%) en pas de Draaiing aan (bijvoorbeeld naar 45°). De positie en grootte van de afbeelding kun je met de muis direct in je document aanpassen.

Pdf

Om ongeautoriseerde aanpassingen aan je tekstdocument tegen te gaan, kun je het document met een wachtwoord beveiligen, maar dat is niet altijd de handigste optie. Eenvoudiger is het om het bestand op te slaan als pdf. In Word ga je naar Bestand / Opslaan als en selecteer je PDF (*.pdf). In Writer selecteer je Bestand / Exporteren als / PDF. Writer biedt veel exportopties, waaronder Met watermerk ondertekenen, maar elke ingevoerde tekst verschijnt dan als een lichtgroen watermerk over de hele bladspiegel.

Om een al bestaand pdf-document van een watermerk te voorzien, kun je gebruikmaken van het gratis PDF24, beschikbaar als online tool en als offline desktop-app. Klik op Watermerk toevoegen, open een of meerdere pdf-documenten, voer je tekst in met alle gewenste parameters, klik nogmaals op Watermerk toevoegen en daarna op Opslaan.

Aan afbeelding toevoegen

Je kunt met vrijwel elke fotobewerkingstool die om kan gaan met meerdere lagen een watermerk toevoegen. Zo lukt het met het in recente Windows-versies ingebouwde Paint, maar de opties zijn beperkt. Uitgebreider is de gratis tool GIMP, waarover we eerder een uitgebreid artikel hebben geschreven.

Om een tekstueel watermerk in GIMP toe te voegen, selecteer je de teksttool (sneltoets T), klik je op de gewenste locatie in je afbeelding en typ je de tekst. Pas vervolgens het lettertype, de grootte en de kleur aan. In het lagenpaneel selecteer je de tekstlaag en stel je met de schuifregelaar de transparantie in.

Voor een grafisch watermerk open je via Bestand / Openen als lagen een afbeelding, en schaal en verplaats (bijvoorbeeld via het Geïntegreerd Transformeergereedschap, sneltoets Shift+T) je deze naar wens. Stel ook hier de optimale laagdekking in.

Als je bereid bent je afbeeldingen te uploaden, kun je een online tool als Watermark.ink overwegen. Upload je foto(’s), selecteer er één en kies voor Text of Logo. Voor deze laatste optie upload je het gewenste logo, stel je de Opacity in (bijvoorbeeld op 0,4) en download je de foto(’s) als jpeg of png in de gewenste kwaliteit. Voor het downloaden van meerdere foto’s in een zip-bestand moet je je aanmelden bij de dienst.

Afbeeldingen in batch

Hoewel GIMP standaard geen batchbewerkingen voor het plaatsen van watermerken aanbiedt, is dit wel mogelijk met de gratis plug-in BIMP (klik op Latest). Na een eenvoudige installatie van de plug-in vind je deze terug in GIMP onder Bestand / Batch Image Manipulation. Open de plug-in, voeg de gewenste afbeeldingen toe, klik op Add en selecteer Voeg een watermerk toe. Je kunt kiezen voor een tekst- of afbeeldingswatermerk en vervolgens pas je de parameters als Lettertype, Kleur, Transparantie en Positie in. Bevestig met OK, kies een doelmap en klik op Apply.

Een alternatief voor wie GIMP te complex vindt, is Imbatch (gratis voor persoonlijk gebruik; ook portable). Open deze tool, importeer de gewenste afbeeldingen, selecteer ze (met Ctrl+A) en klik op Toevoegen taak. Ga naar de rubriek Alles en zoek naar Watermerk of Watermerk tekst. We nemen deze laatste als voorbeeld. Vul de parameters naar wens in op de tabbladen Dimensions, Position, Lettertype en Effects, en start de batchverwerking door op de blauwe pijlknop linksboven te klikken.

Toevoegen met commando’s

Gevorderde gebruikers zijn hebben vast weleens gehoord van FFmpeg, een krachtige bibliotheek voor het manipuleren van allerlei mediabestanden. De mogelijkheden zijn legio, maar we beperken ons hier tot het toevoegen van een watermerk. Download het meest recente zip-bestand voor Windows (in ons geval: ffmpeg-master-latest-win64-gpl.zip) en pak dit uit. Ga met de Verkenner naar de submap \bin en voer het bestand ffmpeg.exe uit – eventueel neem je dit pad op in je gebruikersvariabelen, met het commando:

Met de volgende instructie kun je een tekstueel watermerk aan een afbeelding toevoegen:

We kozen hier voor een witte tekstkleur met een fontgrootte van 100 pixels, waarbij het watermerk terechtkomt op 10 pixels van de linkerbovenhoek, met behoud van de originele codec.

Met een vergelijkbare opdracht voeg je een watermerk met een logo toe:

Er zijn nog veel meer parameters waarmee je het resultaat kunt bijsturen, maar we hebben helaas niet de ruimte hier dieper op in te gaan. Uitvoerige uitleg en voorbeelden vind je hier.

Je kunt dergelijke commando’s ook in een batchbestand opnemen om in één keer meerdere beeldbestanden van een watermerk te voorzien. Tik daarvoor de volgende coderegel in Kladblok in, bewaar deze bijvoorbeeld als watermerklogo.bat en voer het batchbestand uit:

Video

Je kunt zelfs in een video een watermerk opnemen. Dit kan eveneens met FFmpeg. De opdracht is identiek aan die voor het toevoegen in een afbeelding en kun je dus ook in een batchbestand opnemen. We nemen een logo als voorbeeld, maar het kan ook met tekst:

Als je werken met commando’s te lastig vindt, kies dan voor een tool met een grafische interface. In principe is elke flexibele videobewerker geschikt, maar wij nemen ShutterEncoder als voorbeeld. Start de tool en importeer de video’s met Bladeren. Onder Functie selecteren kies je bij Uitvoer codecs voor een codec als H.265 (HEVC) of AV1, en stel je de bestandsextensie (container) in, bijvoorbeeld mp4, mkv of webm.

De geselecteerde video verschijnt in het middelste gedeelte. Ga naar het rechterpaneel en open Tijdcode / bestandsnaam / tekst weergeven. Activeer Tekstweergeven en voer de gewenste tekst in. Je kunt hier ook Lettertype, Kleur, Achtergrond, Grootte, Opaciteit evenals de X- en Y-positionering instellen. Voor een logo als watermerk, kies je Afbeelding / video als watermerk toevoegen. Klik op Watermerk toevoegen en verwijs naar een geschikte afbeelding. Hierbij kun je de Grootte, Opaciteit en X- en Y-posities aanpassen (of je verplaatst het watermerk met de muis).

Ga ten slotte naar het linkerdeelvenster, klik op Wijzigen en stel een geschikte bestemmingsmap in. Start de bewerking met Functie starten en wacht tot het proces voltooid is.

Audio

Een akoestisch signaal als watermerk inbedden in een audiobestand kun je doen met het gratis Audacity.

Installeer en start Audacity, en open je audiobestand via Bestand / Openen. Importeer vervolgens een kort audiofragment dat je als watermerk wilt gebruiken via Bestand / Importeren / Audio. Dit verschijnt in een apart spoor. Selecteer en versleep het op dit spoor tot de plek waar je het in het hoofdbestand wilt horen. Je kunt dit fragment meerdere keren laten horen door het fragment met Ctrl+C te kopiëren en op een andere plaats met Ctrl+V te plakken. Zoom eventueel in met het vergrootglas.

Sleep nu met ingedrukte linkermuisknop over de audiofragmenten op het tweede spoor zodat ze allemaal geselecteerd worden. Ga naar Effecten / Volume en compressie / Versterken. Verlaag de schuifregelaar, luister via Voorbeeld, en bevestig met Toepassen. Druk daarna op Ctrl+A om beide tracks te selecteren, ga naar Tracks en kies Mix / Mixen en naar nieuwetrack renderen om ze te combineren. Sluit de twee oorspronkelijke tracks met het kruisje en exporteer het gemixte audiobestand via Bestand / Audio exporteren.

De Tapo Smart HomeBase H500 is een smarthomecontroller voor Tapo-smarthomeproducten. Hij doet voornamelijk dienst als centraal punt voor een beveiligingssysteem bestaande uit camera's en sensors. Wij hebben de H500 getest in combinatie met Tapo-camera's.

Tapo is het merk waaronder TP-Link smarthomeproducten zoals camera's en robotstofzuigers verkoopt. De Tapo Smart HomeBase H500 is gemaakt van wit kunststof en komt degelijk over. Alle aansluitingen vind je op de achterkant in de vorm van netwerk, HDMI, usb-a, usb-c en een voedingsaansluiting. De netwerkaansluiting kun je gebruiken om de HomeBase met je thuisnetwerk te verbinden, maar dat kan ook via wifi. De HDMI-poort is bedoeld om beelden van je camera's op je televisie te bekijken, terwijl je de usb-c-poort kunt gebruiken om een tablet op te laden. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Extra functies

De H500 is ontworpen om in het zicht in je woonkamer te zetten en heeft wat extra handigheidjes die dan van pas komen, zoals knoppen om te kunnen praten als iemand aanbelt. Ook vind je op de voorkant een klepje dat dienstdoet als tabletstandaard; handig als je een tablet gebruikt om je smarthome mee te bedienen. Je kunt de usb-c-poort, die maximaal 1,5 ampère levert, gebruiken om je tablet via de HomeBase op te laden.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Smart HomeBase H500 is voorzien van 16 GB ingebouwd geheugen. Dat is op zich genoeg voor een bescheiden systeem, omdat er alleen clips worden opgeslagen als er beweging gedetecteerd wordt. Bovendien loopt de opslag nooit echt vol omdat oudere opnames automatisch worden overschreven. Heb je meerdere camera's of wil je opnames langere tijd bewaren, dan kun je de opslag zelf uitbreiden. Op de zijkant vind je een klepje waarachter je een 2,5inch-uitbreidingslot vindt. Uitbreiden kan met een 2,5-inch SATA-schijf; dat kan ook een ssd zijn.

©Jeroen Boer - ID.nl

Verwarrende koppeling

De H500 moet aan je Tapo-camera's worden gekoppeld. Dat is enigszins verwarrend, want dat kan als je al camera's hebt op twee manieren. Onze camera's (de C410 en C460) stonden niet in de lijst die je ziet als je eerst op de H500 klikt, maar wel in de andere lijst. Begin je met de H500, dan speelt dat probleem niet en worden ondersteunde camera's automatisch gekoppeld.

Na koppeling worden video’s op de H500 opgeslagen. De H500 kan daarnaast tot zes camera's AI-herkenning geven voor personen, gezichten, voertuigen en huisdieren. Na het inschakelen hiervan wordt een database met herkende personen opgebouwd. Verwarrend is dat je om opnames op de H500 te bekijken op het pictogram 'microSD' moet klikken. Je kunt beelden downloaden om ze veilig te stellen.

Extra AI-functies

Behalve opnemen kan de Smart HomeBase H500 ook AI-functies toevoegen aan Tapo-camera's. De HomeBase kan maximaal zes camera's betere herkenningsmogelijkheden geven op basis van AI, maar dat wordt ook als je minder dan zes camera's hebt niet automatisch ingeschakeld. Je kunt dat zelf doen door in de app op de tegel AI Empowerment te klikken. De camera's kunnen dankzij AI personen, gezichten, voertuigen en huisdieren herkennen. Je kunt zelf bepalen welke herkenningsmogelijkheden actief zijn. Herkende personen verschijnen vervolgens automatisch in de app waarna je eventueel kunt aangeven wie die personen zijn.

Opnames terugkijken

In de Tapo-app kun je per camera zowel livebeelden bekijken als opgeslagen fragmenten vanaf de Smart HomeBase terugzien. Verwarrend is dat je daarvoor moet kiezen tussen de pictogrammen cloud en microSD. Ook al gebruik je de HomeBase, toch valt die onder het microSD-symbool. Logischer zou zijn als TP-Link een apart pictogram toevoegt voor de HomeBase. De door ons geteste batterijcamera's nemen korte clips op zodra beweging wordt gedetecteerd. Zodra de opslag vol raakt, worden automatisch de oudste opnames overschreven. Clips kun je desgewenst ook downloaden.

Beperkt nut HDMI

De Tapo Smart HomeBase H500 is voorzien van een HDMI-uitgang waarmee je de hub kunt aansluiten op een televisie of monitor. Je kunt in de app een dashboard configureren bestaande uit één of vier secties. Zo kun je maximaal vier camera's tegelijkertijd bekijken. Heb je minder dan vier camera's, dan kun je ook kiezen voor een klok. Dat klinkt op zich handig, maar met batterijgevoede camera's zoals wij tijdens de test hebben gebruikt, heb je daar niet zoveel aan. Je ziet in het dashboard alleen beeld als de camera op dat moment beweging detecteert. Het is dus niet mogelijk om naar wens live mee te kijken. Het is ook niet mogelijk om via de televisie oudere opnames te bekijken die op de Smart HomeBase staan. Deze functie heeft kortom alleen enigszins nut als je op netstroom gevoede camera's hebt.

Conclusie

De Tapo Smart HomeBase H500 is een praktisch basisstation voor gebruikers van Tapo-camera’s, zoals beveiligingscamera’s en de videodeurbel. Met dit kastje sla je opnames centraal op, zonder dat je een cloudabonnement nodig hebt. De ingebouwde opslag biedt ruimte voor enkele weken aan beeldmateriaal en kan eenvoudig worden uitgebreid als je meer capaciteit wilt. Toch zijn er nog wat kinderziektes. Zo kan de koppeling met camera’s verwarrend verlopen, afhankelijk van de volgorde waarin je apparaten installeert. Ook wekt het gebruik van een SD-kaartpictogram voor lokaal opgeslagen beelden snel verkeerde verwachtingen.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.