ID.nl logo
Van CC-licenties tot opensource: wanneer is content rechtenvrij?
© Pakin - stock.adobe.com
Huis

Van CC-licenties tot opensource: wanneer is content rechtenvrij?

Er is heel veel gratis content te vinden op het internet, zowel boeken, multimediabestanden als foto’s, audio, video en software. Naast de vraag waar je hiervoor het beste terechtkunt is er ook nog de vraag: is dit allemaal wel legaal?

In dit artikel brengen we je op de hoogte van de verschillende licenties die er bestaan. Daarna laten we zien waar je gratis content - al dan niet onder naamsvermelding - kunt vinden:

  • Boeken en literatuur
  • Afbeeldingen
  • Audio en muziek
  • Video's
  • Software

Je bent vast vertrouwd met het copyright-teken (©), dat aangeeft dat een (natuurlijke of rechts)persoon of zijn erfgenamen de maker en/of auteursrechthebbende is. Hoewel dit teken vaak gebruikt wordt, is het eigenlijk overbodig. Auteursrecht ontstaat namelijk automatisch bij creatief werk, waardoor niemand dit werk zonder toestemming mag publiceren of kopiëren. Zomaar een foto van het internet halen en op je eigen website zetten, kan dus een duidelijke inbreuk op het auteursrecht zijn. In de EU is het wel zo dat auteursrecht automatisch vervalt in het ‘publieke domein’, 70 jaar na de dood van de maker of, bij bedrijfsopdrachten, 70 jaar na de eerste publicatie. Na deze termijn mag het werk in principe vrij gebruikt worden.

Auteursrecht is trouwens niet het enige waarvoor je moet uitkijken. Vergeet ook niet het persoonlijkheidsrecht (morele rechten die de persoonlijke band tussen de maker en zijn werk bewaken), portretrecht (afgebeelde personen moeten akkoord gaan met de publicatie), exploitatierecht (de maker kan beslissen in hoeverre zijn werk openbaar mag worden gemaakt of mag worden gekopieerd), merkrecht (mogen die Nike-schoenen zomaar op een online afbeelding) en naburig recht (voor creatieve prestaties door uitvoerend kunstenaars, muziekproducenten, omroeporganisaties enzovoort).

©Cagkan Sayin

Het ©-teken is geen vereiste, want auteursrecht ontstaat vanzelf bij creatief werk.

1 Licentie-model

Auteursrecht beschermt de makers door hen exclusieve rechten te verlenen, maar sommigen vinden dit te beperkend. Daarom bestaan er flexibelere licenties waarmee makers hun werk op diverse manieren kunnen delen. Voordat we allerlei bronnen en hulpmiddelen voor het downloaden en gebruiken van content aan je voorstellen, is het belangrijk dat je eerst de belangrijkste licenties leert kennen.

We beginnen met Creative Commons (CC), een prominente organisatie met licenties voor diverse soorten inhoud, zoals tekst, muziek, foto’s en educatief materiaal. Vervolgens duiken we in licenties specifiek ontwikkeld voor software, zoals van het Open Source Initiative (OSI) en van de Free Software Foundation (FSF). Samen worden ze FOSS-licenties genoemd (Free and Open Source Software) en vormen ze de tegenhanger van propriëtaire software.

2 Creative Commons

Creative Commons is een wereldwijd initiatief dat diverse licenties verstrekt, toegespitst op tal van nationale rechtssystemen (zie bijvoorbeeld www.creativecommons.nl), en tevens ondersteuning biedt aan gebruikers.

Er zijn zes hoofdlicenties naast het publieke domein. Variërend van meest tot minst toegestaan zijn dit:

  1. CC BY (By Attribution): laat toe het werk op alle manieren te gebruiken, zelfs commercieel, mits de originele maker gecrediteerd (benoemd) wordt zoals dit door de maker of de licentiegever is gespecificeerd.

  2. CC BY-SA (Attribution-ShareAlike): staat gebruik, aanpassing en verspreiding toe, ook commercieel, als de maker gecrediteerd wordt en nieuwe werken dezelfde licentie krijgen. Wikipedia bijvoorbeeld maakt hier veelvuldig gebruik van.

  3. CC BY-ND (Attribution-NoDerivatives): laat elk gebruik toe, ook commercieel, mits je de maker crediteert en geen aanpassingen doorvoert.

  4. CC BY-NC (Attribution-NonCommercial): staat alleen niet-commercieel gebruik toe (inclusief aanpassingen), met opnieuw vereiste creditering van de maker.

  5. CC BY-NC-SA (Attribution-NonCommercial-ShareAlike): laat alleen niet-commercieel gebruik en aanpassingen toe als je de maker crediteert. Afgeleide werken dien je onder dezelfde voorwaarden aan te bieden.

  6. CC BY-NC-ND (Attribution-NonCommercial-NoDerivatives): staat, bij creditering van de maker, gebruik en delen toe, maar zonder aanpassingen en niet voor commercieel gebruik.

Denk je eraan om zelf creatief werk aan te bieden en zoek je naar de optimale CC-licentie? Op deze site vind je hiervoor een handige licentiekiezer.

Beantwoord enkele vragen en je weet onder welke CC-licentie je werk valt.

3 Opensource

Opensource-licenties hebben als doel ontwikkelaars in staat te stellen hun werk te delen zoals zij dit bedoelen, vergelijkbaar met CC-licenties. Ook FOSS-licenties willen de zekerheid bieden dat afgeleide werken onder dezelfde licentieverspreiding vallen. Een uitgebreide tabel met FOSS-licenties vind je via www.kwikr.nl/foss. We lichten hier enkele veelgebruikte types toe, buiten de publieke domeinlicenties:

  • 'Permissieve licenties', zoals Apache, BSD en MIT, stellen minimale eisen aan gebruik, distributie en wijziging. Het behoud van het originele auteursrecht en licentievermeldingen is wel een vereiste.

  • 'Copyright-licenties', zoals de GNU General Public License (GPL), eisen dat afgeleide werken onder dezelfde licentie worden verspreid, analoog aan CC BY-SA. Copyleft, uiteraard een woordspeling op de term copyright, zorgt ervoor dat wijzigingen ook in de toekomst aanpasbaar blijven. In dit opzicht verschilt copyleft van bijvoorbeeld BSD-licenties, die wel toestaan dat men (delen van) het werk of afgeleiden daarvan onder een propriëtaire licentie opnieuw uitbrengen.

  • 'Licenties met zwakke copyleft', zoals de GNU Lesser General Public License (LGPL), hebben minder eisen dan volledige copyleft-licenties, omdat ze toestaan dat afgeleide werken ook onder een andere licentie worden verspreid.

Een kleine greep uit de talrijke opensource-licenties (bron: Wikipedia).

Dubbelcheck Bij het gebruik van CC- en FOSS-licenties dek je veel gebruiksscenario’s af voor gratis media en software, maar extra waakzaamheid blijft geboden bij het downloaden van dergelijke bestanden. Gratis aanbod op een website betekent niet automatisch dat het legaal is. Zo vind je op www.z-lib.io talrijke boeken, maar de bijbehorende ‘request codes’ leiden je wel naar een obscure Discord-server. Wees alert als sites geen betrouwbare contactgegevens tonen, overladen zijn met opdringerige reclame of essentiële informatie missen, zoals pagina’s rond DMCA-verwijderverzoeken (Digital Millennium Copyright Act), privacybeleid of gebruiksvoorwaarden. Sites die normaliter te betalen werken gratis aanbieden, moeten ook een lampje doen branden.

Om de authenticiteit van een gedownload beeldbestand te controleren, kun je eventueel CIBR-tools (Content-based Image Retrieval) gebruiken, zoals PimEyes of Google Afbeeldingen (klik hier op het tweede icoontje Zoeken op afbeelding). Maar het kan ook om een legale site gaan, die met aangepaste licenties werkt. Dit geldt bijvoorbeeld voor het populaire Pixabay. In de voorwaarden lees je onder meer dat zelfs inhoud onder CC0 bepaalde beperkingen kan hebben, zoals aangegeven in het begin van dit artikel.

Soms is het aanbod te mooi om waar te zijn.

4 Boeken en literatuur

Nu je bekend bent met de belangrijkste licenties voor gratis content en je je ervan bewust bent dat je altijd de legaliteit en specifieke voorwaarden van websites moet controleren, kun je met een gerust geweten van je downloads genieten.

Voor e-books is Project Gutenberg een uitstekende bron, met een collectie van meer dan 60.000 boeken. Deze bevat vooral klassiekers waarvan de auteursrechten zijn verlopen of die tot het publieke domein behoren. Open Library, een ambitieus initiatief van Internet Archive en ManyBooks bieden ook een aanzienlijke boekencollectie, voornamelijk in de Engelse taal. Voor luisterboeken is LibriVox een prima keuze, met bijna 20.000 titels. Google Books laat je toe om via Geavanceerd zoeken volledige boeken te bekijken (van de meeste boeken zijn er gedeeltes weggelaten), en je kunt zoeken op trefwoorden, jaartal, taal, titel en auteur. Specifiek wat educatieve teksten betreft, biedt OpenStax een reeks (vooral Engelstalige) leerboeken voor het hoger onderwijs.

Zijn klassiekers helemaal op je lijf geschreven? Dan is Project Gutenberg een must.

5 Afbeeldingen

Om diverse gratis afbeeldingen te vinden, is Google een prima startpunt (). Voer je zoekwoorden in, klik op Tools en filter bij Gebruiksrechten op Creative Commons-licenties. De licentiegegevens van een afbeelding controleer je in het rechterdeelvenster. Voor exclusief publiek domein-materiaal, probeer je www.publicdomainpictures.net, waar je met trefwoorden of via filters als Categorieën en Seizoen Foto’s kunt zoeken. Voor clipart in het publiek domein is er Openclipart, met circa 160.000 gratis plaatjes. Blijkt de site niet beschikbaar te zijn (wat weleens gebeurt) dan heb je met FreeSVG een vergelijkbaar alternatief. Ook Freepik biedt een breed scala aan vectorafbeeldingen en iconen.

Voor hoogwaardige foto’s is Pixabay, met ongeveer 1 miljoen afbeeldingen een uitstekende bron. Je kunt hier trouwens ook terecht voor illustraties en vectorbestanden, en zelfs audio en video. Klik op een foto voor de licentiegegevens en voor downloads in diverse resoluties. Net als Pixabay komen ook Pexels (3 miljoen foto’s) en Unsplash (2 miljoen foto’s) met aangepaste licenties, geïnspireerd op Creative Commons. PxHere beschikt over zo’n 1,2 miljoen foto’s, allemaal onder een CC0-licentie en eveneens beschikbaar in diverse resoluties.

Vind je niet de gewenste tekening of foto in deze immense collecties, dan kun je eventueel je geluk nog beproeven bij generatieve AI-chatbots, zoals ChatGPT Plus, waarin Dall-E 3 is inbegrepen, of het gratis Copilot. In het kader ‘Generatieve AI’ lees je meer over de totstandkoming van deze beelden en het auteursrecht.

Ook bij de vertrouwde Google-zoekmachine kun je specifiek naar CC-afbeeldingen zoeken.

Generatieve AI De opkomst van generatieve AI, die zelfstandig content zoals tekst, beelden, muziek en video’s creëert, brengt zware juridische uitdagingen met zich mee, vooral op het vlak van auteursrecht. Centraal staat de vraag of deze werken als ‘origineel’ en het resultaat van ‘menselijk auteurschap’ gezien kunnen worden: essentiële concepten binnen het auteursrecht.

AI-systemen worden getraind met enorme datasets, vaak inclusief auteursrechtelijk beschermd materiaal. Het gebeurt dan ook geregeld dat AI-output elementen bevat die lijken op deze trainingsdata. Daarom is het van belang dat gebruikers van generatieve AI inzicht hebben in de oorsprong van de content, om te bepalen of er bijvoorbeeld een Creative Commons-licentie op van toepassing is. Het gegenereerde kan tenslotte nog onder bestaande auteursrechtelijke beperkingen vallen.

Misschien niet dé Mona Lisa, maar toch minstens haar tweelingzus.

6 Audio en muziek

Zoals vermeld kun je bij Pixabay ook terecht voor geluidseffecten en muziek, en dan vooral voor korte soundtracks en instrumentale stukjes. Is het je alleen om geluidseffecten te doen, dan is FreeSound een betere optie.

Ook op YouTube vind je gratis muziek en audio-effecten. Ga naar de audiobibliotheek en open het tabblad Muziek of Geluidseffecten. Ook de FMA-site is absoluut de moeite waard (gratis registratie). Je typt je trefwoord(en) in, waarna je de resultaten eventueel nog verder filtert op onder meer genre, duur, instrumentaal of op licentietype, waaronder de zes CC-licenties. Op de site vind je trouwens ook een link naar Tribe of Noise PRO, voor een uitgebreide collectie muzieknummers die je voor mediaprojecten kunt gebruiken. Jamendo is een platform voor gratis muziek onder CC-licenties, dat zich voornamelijk richt op onafhankelijke artiesten. Voor wie het nog wat creatiever mag, is het muziekplatform CC Mixter een leuke optie. Hier kun je muziektracks downloaden om te remixen, waarna je je creaties onder een CC-licentie kunt delen. Ook bij Bensound vind je een ruim aanbod aan muzieknummers van verschillende genres. Let wel, alleen de songs met een Download-knop zijn echt gratis (onder de CC BY-licentie).

Het zal je weinig verbazen dat ook hier weer AI opduikt. Zo kun je op Soundraw muziektracks op basis van een beschrijving laten genereren, met een specifiek genre, stemming of thema. Ook bij Suno is dit mogelijk, inclusief gezongen tekst en lyrics.

Lees zeker ook dit artikel voor nog gratis muziek: 🎧 Op deze plekken kun je gratis muziek downloaden

Op de FMA-site kun je onder meer filteren op publiek domein en op CC-licenties.

7 Video’s

Pixabay blijkt van alle markten thuis, want je vindt hier ook rechtenvrije video’s, met filters als Effecten (zoals Animatie, Time lapse en Slow Motion) en Resolutie. Ook op het reeds vermelde Pexels vind je een fraai video-aanbod.

Zowel Mixkit als Videezy bieden ook talrijke video’s aan, maar je moet hier wel goed controleren om welke licentie het gaat, want niet exemplaren zijn gratis in alle resoluties te gebruiken. Bij Videezy bijvoorbeeld zijn alleen de licenties Standaard en Creative Commons echt gratis, en in beide gevallen is attributie vereist.

Erg fraaie stockvideo’s vind je ook bij Videvo, zowel gratis als premium (vanaf zo’n 7,50 euro per maand). Dankzij filters als Free clips en Creative Commons 3.0 kun je snel inzoomen op de gratis exemplaren, maar deze vereisen bijna altijd naamsvermelding. Ook op de site Mazwai vind je een selectie uit het gratis Videvo-aanbod, maar deze is relatief beperkt en je kunt eigenlijk alleen filteren op een beperkt aantal tags.

De eerste stappen op het gebied van het genereren van video’s met AI zijn er inmiddels ook. Zo heeft OpenAI de videogenerator Sora uitgebracht, maar helaas is deze nog niet voor het grote publiek beschikbaar. Op www.openai.com/sora vind je wel al enkele indrukwekkende voorbeelden.

Het bovenste gedeelte met ‘Video’s gesponsord door iStock’ laat je op Videezy maar beter links liggen (omdat ze niet gratis zijn).

8 Diverse media

Er zijn nog heel wat andere sites en tools die je naar uiteenlopende gratis media leiden. Een ervan is het zoekportaal Creative Commons Search waar je via links naar zo’n twintig online collecties als Nappy, Sketchfab, Vimeo, SoundCloud en Flickr kunt zoeken naar de gewenste media.

Ook Wikimedia Commons bevat een uitgebreide databank met uiteenlopende media als foto’s, audio en video, die je vrij kunt gebruiken en bewerken. De inhoud is beschikbaar onder diverse licenties, waaronder – uiteraard – Creative Commons.

Het Internet Archive stelt al bijna 30 jaar een digitale bibliotheek samen van sites, media en culturele artefacten en mag dus evenmin op je lijst ontbreken. Je kunt hier terecht voor vele miljoenen boeken en teksten, audio-opnames, video’s, afbeeldingen en zelfs 1 miljoen softwareprogramma’s. Via Advanced Search komen er heel wat extra filteropties beschikbaar, zodat het aanbod wat minder overweldigend is.

Ben je vooral geïnteresseerd in het digitale culturele erfgoed van Europa, zoals kunst, boeken, films en muziek, dan is Europeana een absolute must. Deze collectie kun je via trefwoorden doorzoeken, met zoekfilters als thema, media, taal, kleur, bestandsformaat en gebruiksrechten via het uitklapmenu bij Kan ik dit gebruiken?. Onderaan elk object lees je de licentie af, zoals Copyright, Public Domain of CC BY-NC-SA.

Europeana biedt een online culturele bibliotheek met meer dan 50 miljoen items.

9 Software

Zoek je naar software, dan biedt GitHub een uitstekend platform. Talrijke ontwikkelaars werken hier namelijk samen aan allerlei projecten, delen elkaars code en rapporteren bugs. Het is onder meer de thuisbasis voor miljoenen opensource-projecten. Ook op SourceForge vind je talrijke opensource-projecten, kun je software downloaden, beoordelen en erover discussiëren.

Ook zijn er natuurlijk de meer ‘traditionele’ freeware-collecties, zoals FileHippo, MajorGeeks, Ninite en SnapFiles (rubriek Freeware).

Handig is ook AlternativeTo. Deze site laat je bijvoorbeeld de naam van een bekende, commerciële applicatie invoeren waarna je een reeks alternatieven voorgeschoteld krijgt. Bij elk alternatief krijg je een beschrijving evenals reacties van de community en worden de ondersteunde platformen vermeld. Rechtsboven vind je onder meer filters als Free en OpenSource.

Voor je (gratis) software opstart of installeert, raden we je in elk geval en ongeacht de bron aan deze door een online virusscanner als VirusTotal te laten controleren. Zodra pakweg meer dan 5% van de geraadpleegde virusscanners onraad ruiken, installeer je de software beter niet direct op je werk-pc. Probeer het programma dan bijvoorbeeld eerst uit in een virtuele omgeving, via systeemvirtualisatie, zoals met VirtualBox, of via toepassingsvirtualisatie, zoals met SandBoxie Plus.

Gedownloade freeware haal je veiligheidshalve eerst door een virusscanner als VirusTotal.

▼ Volgende artikel
Maak collages in Word: zo laat je afbeeldingen overlappen
© cppzone - stock.adobe.com
Huis

Maak collages in Word: zo laat je afbeeldingen overlappen

De meeste gebruikers hebben geen enkele moeite om afbeeldingen toe te voegen in een Word-document, maar wist je dat je ook afbeeldingen helemaal of gedeeltelijk over elkaar kunt plaatsen?

In dit artikel laten we zien hoe je in Word afbeeldingen over elkaar kunt zetten:

  • Zet de tekstterugloop op Vierkant
  • Verwijder eventueel de achtergrond
  • Verander indien nodig de volgorde van de afbeeldingen

Lees zeker ook: Blijf staan! Zo voorkom je dat afbeeldingen in Word verschuiven

Tekstterugloop: Vierkant

Uiteraard kun je zo’n montage maken met beeldbewerkingssoftware, maar in Word lukt dat ook. Eerst moet je uiteraard zorgen dat de afbeeldingen in het Word-document staan. Ga naar het tabblad Invoegen. In de groep Illustraties klik je op Afbeeldingen en daar kies je een afbeeldingsbron. Voor afbeeldingen die op de harde schijf staan, kies je als bron Dit apparaat. Navigeer dan naar de map waarin deze afbeeldingen staan. Selecteer de afbeelding en klikt op Invoegen. Nadat je de afbeeldingen hebt ingevoegd in het Word-document klik je met de rechtermuisknop op een afbeelding en selecteer je Tekstterugloop / Vierkant. Doe dat voor alle afbeeldingen die je wilt overlappen.

Kies als Tekstterugloop de optie Vierkant.

Achtergrond verwijderen

Daarna dubbelklik je op een afbeelding zodat de handvaten aan de rand verschijnen waarmee je hem kunt vergroten of verkleinen. Klik op zo’n hoekpunt, hou de muisknop ingedrukt en sleep om de afbeelding te schalen.

Je kunt ook de achtergrond transparant maken. Dubbelklik op het plaatje om het tabblad Afbeeldingsindeling te activeren. Klik links op Achtergrond verwijderen. Word doet zelf een voorstel voor de verwijderbare achtergrond. Je krijgt ook twee tools om de achtergrondselectie te verfijnen. Met ene duid je de gebieden aan die je wilt behouden, met de andere markeer je de zones die ook transparant moeten worden. Met de eerste zet je enkele groene strepen op wat niet transparant mag worden. Dat hoeft niet nauwkeurig te zijn. Met de tweede tool zet je rode strepen op wat weg mag. Je merkt hoe Word rekening houdt met je correcties. Ben je klaar, dan klik je op Wijzigingen behouden.

Met enkele groene strepen geven we aan dat de pootjes ook op de voorgrond moeten komen.

Volgorde

Nu kun je de ene afbeelding selecteren en over de andere afbeelding slepen. Soms wil je de volgorde veranderen. In dat geval dubbelklik je weer op de afbeelding om het tabblad Afbeeldingsindeling te zien. In de groep Rangschikken regel je de volgorde met de knoppen Naar voren, Naar voorgrond, Naar Achteren of Naar achtergrond.

We plaatsen de hond met de opdracht Naar voorgrond voor de kat.

▼ Volgende artikel
Je geheime schoonmaakwapen in huis: 10 verrassende klusjes voor je tandenborstel 🪥
© ID.nl
Gezond leven

Je geheime schoonmaakwapen in huis: 10 verrassende klusjes voor je tandenborstel 🪥

Altijd handig om in huis te hebben: een paar extra tandenborstels. En dan niet in je badkamerkastje, maar bij je schoonmaakspullen. In dit artikel lees je over 10 handige schoonmaaktoepassingen waarvoor een tandenborstel ideaal is.

Door het kleine formaat en de stevige haren kun je met een tandenborstel vuil losmaken op plekken waar je met een spons of doek niet bij komt. Dat maakt het een echt 'precisiewapen' waarmee schoonmaken een stuk makkelijker wordt!

Lees ook: Van rotklus naar zo gepiept: zo krijg je vieze voegen weer schoon

1. Kalkaanslag rond kranen verwijderen

Rondom de onderkant van een kraan en op de rand van een douchekop blijft snel kalk hangen. Met een tandenborstel en een beetje schoonmaakazijn kun je die aanslag gericht wegborstelen. Dankzij het compacte formaat kom je precies tussen de randjes waar een spons te groot voor is. Borstel de kalkaanslag los, laat het een paar minuten inwerken, en spoel het vervolgens weg met warm water. Even droogwrijven en je kraan blinkt weer als nieuw.

2. Vet en etensresten tussen fornuisknoppen

Tussen de draaiknoppen van een fornuis of kookplaat hopen zich vet, stof en kruimels op. Een doek schuift dat vuil vaak alleen maar verder weg. Met een tandenborstel en een beetje afwasmiddel schrob je het vuil effectief los zonder onderdelen los te hoeven halen. Door de borstel in ronddraaiende bewegingen te gebruiken, werk je het vuil uit de kieren. Veeg vervolgens af met een vochtige doek.

3. Haarborstels en kammen reinigen

Tussen de haren/pennen van een borstel of de tanden van een kam verzamelt zich vuil dat je met de hand niet goed weg krijgt. Een tandenborstel, gecombineerd met warm water en wat shampoo of afwasmiddel, maakt alles weer haarfijn schoon. Borstel grondig tussen de haren/pennen en tanden door en spoel daarna goed uit. Herhaal dit elke paar weken voor een frisse borstel.

4. Speelgoed met randjes en reliëf schoonmaken

Plastic autootjes, badspeeltjes of ander speelgoed met textuur, naden en kleine details zijn lastig schoon te maken met een doek. Met een tandenborstel kun je in elk hoekje komen. Gebruik lauw water met een druppel afwasmiddel en schrob alle randjes schoon. Spoel goed na en laat het speelgoed aan de lucht drogen.

5. Vlekken in stoffen meubels of tapijt behandelen

Een tandenborstel is ook handig om vlekken in stoffen oppervlakken aan te pakken. Breng wat textielreiniger of verdunde azijn aan op de vlek. Schrob met de borstel zachtjes in cirkels zodat het middel goed in de vezels trekt. Laat even intrekken, dep droog met een doek en spoel eventueel na met een vochtige doek. Zo verwijder je bijvoorbeeld koffievlekken of modder.

6. Randjes van de wasbak of spoelbak reinigen

De overgang tussen een wasbak en het aanrechtblad, daar kom je lastig bij. Hier blijft vaak een randje vuil of kalkaanslag zitten. Doop de tandenborstel in allesreiniger of schoonmaakazijn en schrob de randjes grondig schoon. Je zult merken dat zelfs opgedroogd vuil loskomt. Spoel af en wrijf droog met een schone doek.

©stokkete

7. Naden van schoenen en zolen schoonmaken

Sneakers of wandelschoenen met een patroon of profiel knappen zichtbaar op van een schoonmaakbeurt met een tandenborstel. Gebruik water met wat baking soda en wrijf vooral de rubberen zolen en logo's goed schoon. Ook geschikt voor witte randen of sportzolen die grijzig zijn geworden.

8. Randen van het toilet of de wc-bril schoonmaken

De onderkant van de wc-bril of de kieren van het scharnier blijven vaak vies, ook al poets je de rest van het toilet netjes. Een tandenborstel is perfect om deze plekken aan te pakken. Gebruik een antibacterieel schoonmaakmiddel, schrob goed, spoel na en droog af. Zo blijft je toilet écht fris.

9. Groeven in raamkozijnen reinigen

Tussen de rubberen strips van raamkozijnen hoopt zich vuil, zand en stof op. Een tandenborstel komt makkelijk tussen de kieren. Maak nat met een sopje, borstel schoon, en veeg na met een doek. Vooral handig bij schuiframen of draaikiepramen.

10. Randjes van drinkbekers en deksels reinigen

Herbruikbare flessen en lunchboxen hebben vaak rubberen ringen of schroefranden die lastig schoon te krijgen zijn. Met een tandenborstel reinig je deze onderdelen grondig. Gebruik afwasmiddel en heet water, schrob de randjes, en spoel goed na. Dat voorkomt schimmel en nare geurtjes.

Goed én goedkoop

Bij een discounter of drogist koop je voor hooguit een paar euro een grootverpakking tandenborstels. Geen geld dus, zeker als je je bedenkt wat een frustratie het je zal schelen bij bovenstaande klusjes: nooit meer gedoe met te grote sponzen of doeken. Je weet bovendien zeker dat je elk randje voortaan goed en hygiënisch schoon krijgt. Smile!

Ook handig voor lastige schoonmaakklusjes ⤵