ID.nl logo
Makkelijk switchen tussen AI-taalmodellen? Maak kennis met Jan
© ProGeraldo - stock.adobe.com
Huis

Makkelijk switchen tussen AI-taalmodellen? Maak kennis met Jan

OpenAI heeft het met ChatGPT het concept van een AI-chatbot populair gemaakt. Ook andere bedrijven bieden soortgelijke diensten aan. Daarnaast zijn er grote taalmodellen beschikbaar waarmee je zelf een chatbot kunt maken die op je eigen computer draait. Met Jan krijg je toegang tot al deze taalmodellen vanuit één interface.

Na het lezen van dit artikel weet je hoe je met Jan meerdere taalmodellen op je pc kunt beheren en hoe je ermee kunt werken:

  • Installeer Jan
  • Download de gewenste taalmodellen
  • Ga ermee aan de slag:
    • Vat pdf-documenten samen
    • Laat beschrijven wat er op een afbeelding te zien is
    • Laat je helpen bij programmeertaken

Ook bij een lokaal taalmodel is je prompt van belang: Prompt engineering: zo maak je precies het beeld dat je voor ogen hebt

Een groot taalmodel (Large Language Model of LLM) is een neuraal netwerk met miljarden parameters dat teksten kan genereren. Dit type algoritme kreeg brede bekendheid toen OpenAI in november 2022 de dienst ChatGPT lanceerde. Via deze webinterface kun je eenvoudig chatten met het taalmodel, en de antwoorden lijken vaak alsof ze van een mens komen.

Ook de concurrentie is niet stil blijven staan. Zo biedt het Franse bedrijf Mistral AI een online chatbot op basis van een eigen groot taalmodel. Daarnaast stellen bedrijven als Groq je in staat om allerlei grote taalmodellen in de cloud te draaien. Meta, het moederbedrijf van Facebook, bracht bovendien zijn groot taalmodel Llama uit in kleinere versies, die je zelfs op je eigen computer kunt draaien. Dat werd al snel gevolgd door een reeks andere grote en kleine taalmodellen van diverse bedrijven en onderzoeksinstellingen.

Het kan lastig zijn om al deze modellen uit te proberen: je moet dan allerlei verschillende webinterfaces gebruiken of van diverse locaties modellen downloaden. Jan biedt hiervoor een oplossing: je installeert deze opensourcesoftware op je eigen computer. Daarna verbind je via een API (Application Programming Interface) met een groot taalmodel in de cloud of download je een taalmodel van bijvoorbeeld Meta of Mistral op je eigen computer om het offline te gebruiken. En dat alles in één en dezelfde gebruikersinterface, waarin je eenvoudig tussen verschillende modellen kunt overschakelen.

1 Jan installeren

Jan is beschikbaar voor Windows, macOS (Intel- of Apple-processoren) en Linux. Op de downloadpagina vind je de verschillende versies. Als je lokaal grote taalmodellen wilt draaien, heb je een krachtige computer nodig. Onder Windows en Linux betekent dat een gpu van Nvidia of AMD met minstens 8 GB VRAM. Heb je een recente Mac, dan is een Apple M1-processor of nieuwer ook snel genoeg.

Nadat je Jan hebt gestart, schakel je eerst de hardwareversnelling in. Op Macs met een Apple-processor gebeurt dat automatisch, maar voor Windows en Linux dien je dat handmatig te doen. Raadpleeg de platformspecifieke installatie-instructies om de juiste drivers en andere nodige software te installeren. Voor een Nvidia-gpu open je in Jan de instellingen (het icoontje van het tandwiel linksonder) waar je klikt op Advanced Settings en GPU Acceleration inschakelt.

Voor de beste prestaties laat je Jan gebruikmaken van je gpu.

2 Lokaal AI-model draaien

Als je een groot taalmodel op je eigen computer wilt draaien, moet je dit eerst downloaden. Klik daarvoor in Jan linksboven op het icoontje met de vier vierkantjes. Dit brengt je naar de Hub, een verzameling van modellen die je kunt downloaden. Bij de modellen die je lokaal kunt draaien, staat de bestandsgrootte en een knop Download. Als er Recommended bij staat, draait het model goed op je hardware. Staat er de waarschuwing Slow on your device, dan komt dat bijvoorbeeld omdat je gpu te weinig VRAM heeft. Klik rechts naast de downloadknop voor extra uitleg over het model en klik op Download om het model op te slaan. Download bijvoorbeeld Mistral Instruct 7B Q4. Dat is een goed algemeen model dat al op een gpu met 8 GB VRAM draait.

Zodra het model is gedownload, verandert de downloadknop in Use. Klik erop om een nieuwe ‘thread’ te starten, een conversatie met het model. Dit kan ook door op de tekstballon linksboven te klikken. Voordat je een vraag typt in het tekstveld onderaan, raden we je aan aan de rechterkant naar enkele instellingen te kijken. In het tabblad Assistant kun je onder Instructions specifieke instructies geven die de antwoorden van de chatbot beïnvloeden, zoals de rol die het moet uitvoeren. In het tabblad Model kun je het taalmodel kiezen: naast de gedownloade modellen zijn ook de modellen die je online gebruikt via een API zichtbaar. Laat de andere instellingen voorlopig op hun standaardwaarden staan (zie het kader ‘Modelparameters’ voor de betekenis ervan). Nu kun je je vraag stellen. Jan zal eerst het taalmodel in het VRAM of RAM laden, wat even kan duren. Daarna verschijnt het antwoord redelijk snel. Vervolgvragen worden hierdoor ook sneller beantwoord.

Dankzij Jan kun je met alle mogelijke grote taalmodellen chatten.

Modelparameters

Jan laat je bij elk model diverse parameters aanpassen. In het tabblad Model heb je bijvoorbeeld Inference Parameters. Met de temperatuur stel je in hoe divers of voorspelbaar de antwoorden zijn en met Top P stel je in hoe gefocust of creatief het taalmodel is. Ook het maximumaantal tokens in het antwoord kun je instellen. Bij Engine Parameters kun je bij sommige modellen ook de contextlengte kiezen, wat de maximale lengte van de invoer bepaalt. Stel dat je korte vragen stelt, dan kun je de contextlengte korter houden, waardoor de berekening sneller gaat. Wil je daarentegen een langer document laten samenvatten, dan heb je een langere contextlengte nodig. Bij grote modellen is het soms nuttig om te kiezen hoeveel lagen van het neurale netwerk je op de gpu uitvoert; de rest wordt op je (tragere) cpu berekend. Jan doet standaard al zo veel mogelijk op je gpu.

//k1-jan-model-parameters.png// Jan laat toe om allerlei parameters van de taalmodellen aan te passen.

3 AI-model in de cloud draaien

Op dezelfde manier kun je modellen in de cloud draaien bij leveranciers als OpenAI, Anthropic, Mistral, Cohere en Groq. Hiervoor moet je eerst een API-sleutel voor de desbetreffende dienst instellen. Keer daarvoor terug naar de instellingen van Jan en klik bij Model Providers op de gewenste dienst. We illustreren dit met OpenAI. Bij API Key moet je een API-sleutel invullen, die je aanmaakt op de pagina API keys van je OpenAI-account. Klik daar op Create new secret key, geef je sleutel een naam en ken ze aan een project toe (er is een Default project). Klik dan op Create secret key. Kopieer nu onmiddellijk de gegenereerde sleutel en vul die in Jan in, want je krijgt die daarna nooit meer te zien.

Je kunt nu in de Hub van Jan naar OpenAI GPT 4o gaan en ernaast op Use klikken om een nieuw gesprek te starten. Of je klikt op de tekstballon linksboven, daarna op het icoontje met het potlood om een nieuwe thread aan te maken, om vervolgens aan de rechterkant bij Model OpenAI GPT 4o uit de lijst te selecteren. Cloudmodellen waar je geen toegang toe hebt omdat je nog geen API-sleutel hebt ingesteld, zijn grijs weergegeven. Je kunt tijdens het gesprek overigens op elk moment van model veranderen. Als je bijvoorbeeld merkt dat het model niet goed genoeg is voor je vraag, verander dan het model en klik op het knopje Regenerate bij het antwoord.

Creëer een API-sleutel om OpenAI’s grote taalmodellen in Jan te gebruiken.

4 Pdf-documenten samenvatten

Als je een model met lange contextlengte gebruikt, kun je in Jan ook pdf-documenten laten samenvatten of op andere manieren analyseren. Klik daarvoor eerst in de instellingen op Advanced Settings en schakel Experimental Mode in. Je threads tonen nu aan de rechterkant ook een tabblad Tools. Schakel daar Retrieval in.

Klik nu in je thread op het icoontje van de paperclip en kies Document. Selecteer het pdf-bestand dat je wilt analyseren. Nu kun je in het tekstveld onderaan vragen stellen aan het taalmodel over dit document. Als het lijkt alsof het taalmodel de informatie niet volledig heeft verwerkt, kun je experimenteren met de parameters in het tabblad Tools. Wees overigens altijd kritisch over de antwoorden. Vaak zit het taalmodel ernaast of antwoordt het onvolledig.

Als je de datasheet van de Raspberry Pi Pico W met GPT-4o bevraagt, zijn de antwoorden helaas onvolledig.

5 Multimodaal model

Sommige modellen kunnen niet alleen overweg met tekst, maar ook met afbeeldingen. Ze kunnen bijvoorbeeld een afbeelding die je hen voorlegt beschrijven of erover redeneren. We noemen dat multimodale modellen. Een voorbeeld hiervan is LLaVA (Large Language and Vision Assistant). In de Hub van Jan zijn enkele varianten te vinden, zoals LlaVa 7B, BakLlava 1 en LlaVa 13B Q4 (voor GPU’s met meer dan 8 GB VRAM).

Na je selectie kun je een afbeelding uploaden door in een gesprek op de paperclip klikken en voor Image te kiezen. Als het niet om een multimodaal model gaat, blijft Image grijs en kun je het niet selecteren. Daarna kun je vragen stellen over de afbeelding. Helaas bleek in onze test geen van de LLaVA-modellen uit Jans Hub te werken, ook niet met een LLaVA-model dat we van Hugging Face downloadden. Het is een van de redenen waarom de ontwikkelaars van Jan nog steeds waarschuwen dat hun programma in bètafase is.

6 Modellen van Hugging Face

Hugging Face is een Frans-Amerikaans bedrijf dat met zijn Model Hub een populaire website aanbiedt waar iedereen AI-modellen kan publiceren. Jan kan deze modellen van de Hugging Face Model Hub ook lokaal draaien, zolang ze in het formaat GGUF (GPT-Generated Unified Format) worden aangeboden. We illustreren dit met Granite Code 8B, een taalmodel van IBM dat is getraind om programmeertaken uit te voeren.

Als je binnen de Hugging Face Model Hub op de pagina van een GGUF-model rechtsboven op Use this model klikt en vervolgens op Jan, krijg je de vraag om de pagina in Jan te openen. Een andere manier is om in de Hub van Jan de url van het model te plakken. Jan toont je dan informatie over het model en biedt verschillende versies ter download aan. In ons voorbeeld is er maar één versie, maar vaak zijn er verschillende kwantisaties beschikbaar (zie het kader ‘Welke modelvariant kiezen?’). Klik op de downloadknop naast het gewenste model. Zodra het is gedownload, klik je op Use om een gesprek te beginnen.

Jan kan alle GGUF-taalmodellen van Hugging Face downloaden.

7 Modellen die programmeren

Taalmodellen zoals Granite Code, Codestral, Deepseek Coder en CodeNinja zijn gespecialiseerd in alles wat met programmeren te maken heeft. Vraag bijvoorbeeld om een Python-script dat met de bibliotheek Bleak scant naar bluetooth-apparaten in de buurt, en het taalmodel toont je de code hiervoor, inclusief uitleg en instructies om de benodigde bibliotheken te installeren.

Er zijn veel apparaten die met bluetooth werken

Draadloze koptelefoons bijvoorbeeld

De code zelf wordt in afzonderlijke kaders getoond, die je met een klik op het icoontje rechtsboven kopieert, zodat je de code in je eigen code-editor kunt plakken en uitproberen. Je kunt ook code invoeren in Jan en het model vragen om deze uit te leggen. Of geef code waarvan je weet dat er een fout in zit en vraag het model om de code te verbeteren. Vaak krijg je overigens code die niet werkt, of die een foutmelding geeft. Reageer dan met de foutmelding of vertel wat er fout gaat, en je krijgt een verbeterde versie. Na wat heen en weer communiceren krijg je vaak wel een bruikbaar resultaat.

Granite Code kan je helpen bij programmeertaken.

Welke modelvariant kiezen?

De meeste modellen komen in enkele varianten. De belangrijkste eigenschap is het aantal modelparameters, wat meestal in de miljarden ligt. Veelvoorkomende aantallen zijn 7B, 8B, 13B, 33B en 70B, waarbij de B voor miljard (billion in het Engels) staat. Een grotere versie behaalt doorgaans betere resultaten, maar je hardware moet het aankunnen. Idealiter kies je een model dat volledig in het VRAM van je gpu past: dan laadt Jan dit volledig in je gpu en worden de berekeningen ook volledig versneld door de gpu. Een 7B-model past doorgaans in een gpu met 8 GB VRAM, 13B in 16 GB VRAM en 33B in 32 GB VRAM. Draai je een model dat groter is dan je VRAM, dan wordt een deel van het neurale netwerk in het RAM geladen en door de cpu uitgevoerd, wat trager is. Modellen komen ook in verschillende kwantisaties. Veelvoorkomende aanduidingen zijn f16 (16 bits kommagetallen) en int4 (4 bits gehele getallen). Een int4-model is kleiner en werkt sneller dan hetzelfde model in de f16-versie, maar is minder nauwkeurig. Ook hebben de kwantisaties weleens aanduidingen als IQ3_XS, Q2_K_L en Q5_K_M. De exacte betekenis daarvan valt buiten het bestek van dit artikel, maar Q5_K_M biedt meestal een goed evenwicht tussen snelheid en nauwkeurigheid.

8 Extra cloudmodellen toevoegen

Er komen continu nieuwe taalmodellen bij, en Jan kan dat niet altijd direct volgen. Gelukkig kun je vaak met wat handmatige configuraties de nieuwe modellen toch nog aan de praat krijgen. We illustreren dit met GPT-4o mini, de goedkopere versie van GPT-4o die OpenAI aanbiedt. Tijdens het schrijven stond deze nog niet in Jans Hub, maar je kunt deze eenvoudig toevoegen. Jan slaat de configuratie van elk model op in een bestand in zijn datadirectory. Voor OpenAI’s GPT-4o is dat bijvoorbeeld in het bestand jan\models\gpt-4o\model.json in je persoonlijke map.

Om Jan toegang te geven tot GPT-4o mini, maak je een map gpt-4o-mini aan en kopieer je het bestand model.json van GPT-4o daarnaartoe. Pas nu in dit json-bestand het id aan van gpt-4o naar gpt-4o-mini, de naam van OpenAI GPT 4o naar OpenAI GPT 4o mini en het maximumaantal tokens van 4096 naar 16384. Deze waarde vind je op de website van OpenAI bij de eigenschappen van het model. Sla het bestand op, sluit Jan af en start het programma weer op. Daarna is het model in Jan beschikbaar.

Voeg het nieuwste model van OpenAI aan Jan toe.

9 Meer mogelijkheden

Jan biedt nog heel wat meer mogelijkheden. Zo kun je het programma als server draaien en functionaliteit van de taalmodellen aan andere programma’s aanbieden. In de code-editor Visual Studio Code kun je bijvoorbeeld met de extensie Continue hulp bij het programmeren krijgen. Continue communiceert dan op de achtergrond met een taalmodel dat Jan uitvoert.

Een ander interessant programma is Open Interpreter. Dit laat een groot taalmodel code genereren die dan op je computer wordt uitgevoerd. Je kunt bijvoorbeeld aan een taalmodel van Jan vragen om een bestand met data in te lezen en daar grafieken van te maken. Verder zullen er wellicht nog meer tools komen dan enkel het inlezen van pdf-bestanden.

Jan ondersteunt allerlei integraties om de grote taalmodellen toe te passen.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 navulbare inkttankprinters voor max 295 euro
© Epson
Huis

Waar voor je geld: 5 navulbare inkttankprinters voor max 295 euro

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een betaalbare printer met navulbare inktreservoirs? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Disclaimer

Op het moment van schrijven zijn de besproken inkttankprinters bij de goedkoopste webwinkels niet duurder dan 295 euro. De prijzen kunnen schommelen.

Epson EcoTank ET-2860

De scherp geprijsde Epson EcoTank ET-2860 is gegarandeerd een goede aankoop. Deze all-in-one-printer is op het moment van schrijven goedkoper dan ooit. Bovendien sleepte dit product onlangs het Beste Koop-predicaat van de Consumentenbond in de wacht. Volgens de Japanse fabrikant bespaar je met de EcoTank ET-2860 tot negentig procent op de inktkosten ten opzichte van een reguliere printer met cartridges. Er is een flessenset bijgesloten, zodat je meteen aan de slag kunt. Hiermee vul je de vier beschikbare kleuren zonder morsen na. Aan de voorzijde kun je het actuele inktniveau aflezen.

Dankzij een hoge printresolutie van 5760 × 1440 dpi leent de EcoTank ET-2860 zich goed voor het afdrukken van foto's. Dat kan in verschillende formaten, bijvoorbeeld 15 × 10 (randloos) en 20 × 13 centimeter. De geïntegreerde scanner ondersteunt een respectabele resolutie van 2400 × 1200 dpi. Daarnaast maak je met dit apparaat eventueel kopietjes. Als je de printer op wifi aanmeldt, voer je vanaf elke computer, tablet en smartphone afdruktaken uit. Voor een bekabelde aansluiting gebruik je als alternatief de usb-poort.

Epson EcoTank ET-4800

Als je geregeld meerdere paperassen scant of kopieert, is de Epson EcoTank ET-4800 een goede keuze. Bovenop bevindt zich namelijk een houder voor automatische documentinvoer. Leg hierin maximaal dertig A4'tjes van pakweg een verslag of rapport. De vellen worden vervolgens een voor een gescand of gekopieerd. Hierdoor hoef je niet elk A4'tje eigenhandig op de glasplaat te leggen. Een pluspunt is dat je de EcoTank ET-4800 zowel draadloos als bekabeld op jouw (thuis)netwerk kunt aansluiten. Op die manier kun je vanaf elk (mobiel) apparaat afdruktaken starten.

Met de bijgesloten flessenset kun je wel een tijdje vooruit. De fabrikant claimt dat de inhoud hiervan overeenkomt met maximaal 72 cartridges. Ga uit van ongeveer 4500 pagina's in kleur. Net zoals de meeste Epson-printers ondersteunt ook dit exemplaar een maximale resolutie van 5760 × 1440 dpi. Je kunt dus foto's scherp uitprinten. Gebruik je fotopapier van 15 × 10 centimeter, dan hebben de uitgeprinte kiekjes geen witranden. Tot slot is er ook nog een fax ingebakken.

HP Smart Tank 5107

Deze prijsvriendelijke inkttankprinter van HP neemt nauwelijks ruimte in beslag, want de Smart Tank 5107 meet slechts 43,5 × 15,7 × 36,2 centimeter. Plaats hem bijvoorbeeld in een kast of op het hoekje van je bureau. Ondanks het compacte formaat hebben de vier navulbare inktreservoirs een gezamenlijke capaciteit van duizenden pagina's. Verder kun je tot zo'n honderd vellen in de papierlade kwijt. De maximale afdrukresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi. Je print foto's in een formaat van maximaal 29,7 × 21 centimeter zonder witranden.

De Smart Tank 5107 heeft een wifi-adapter. Zodra je het apparaat met het thuisnetwerk verbindt, kun je vanaf een willekeurige computer, tablet of smartphone afdrukken. Je hoeft hiervoor niet per se de print-app van HP te installeren. Deze all-in-one-printer kan namelijk overweg met Apple AirPrint en Mopria. Hierdoor benader je de Smart Tank 5107 rechtstreeks vanuit het menu van jouw mobiele toestel. Voor een rechtstreekse verbinding met een pc of laptop is er ook nog een usb-poort beschikbaar.

Lees ook: Mobiel printen vanaf je smartphone of tablet: zo werkt het

HP Smart Tank 7605

De HP Smart Tank 7605 heeft erg veel te bieden. Zo ondersteunt deze all-in-one-printer automatisch dubbelzijdig afdrukken. Zeker wanneer je regelmatig lange documenten uitprint, bespaar je op het papierverbruik. Kopieer of scan je weleens een stapeltje documenten? In dat geval komt de automatische documentinvoer voor maximaal 35 A4'tjes goed van pas. Maak op die manier in één klap een (digitale) kopie. De bovenzijde bevat diverse aanraaktoetsen. Start hiermee bijvoorbeeld een scan- of kopieertaak. Dankzij een respectabele resolutie van 4800 × 1200 dpi is de Smart Tank 7605 voor fotoafdrukken een goede keuze. Er is ook nog een fax ingebouwd.

Fijn is dat de inkttankprinter met 2,4GHz- en 5GHz-netwerken uit de voeten kan. Hiermee vergroot je de kans op een stabiele draadloze verbinding. Je kunt trouwens ook een internetkabel in de netwerkpoort prikken. Dankzij AirPrint-ondersteuning maak je vanaf een iPhone, iPad of ander geschikt Apple-apparaat rechtstreeks printjes. Op andere mobiele apparaten kun je de gebruiksvriendelijke HP Smart-app installeren. Mooi meegenomen is de ruime invoerlade voor maximaal 250 vellen. Voorkom zo dat je steeds papier moet bijvullen.

Canon PIXMA G550

Voor (hobby)fotografen is de Canon PIXMA G550 een uitstekende kandidaat. In tegenstelling tot de andere besproken inkttank-printers heeft dit exemplaar niet vier, maar zes navulbare inktreservoirs. Naast zwart, cyaan, magenta en geel zijn er 'vakjes' voor grijze en rode inkt beschikbaar. Daardoor hebben fotoafdrukken natuurgetrouwe kleuren. Canon belooft dat je met een enkele flessenset maar liefst 3800 kiekjes in een standaardformaat van 15 × 10 centimeter kunt afdrukken. Let op: je kunt met deze fotoprinter niet kopiëren en scannen. Op de iets duurdere Canon PIXMA G650 zijn deze functies wél beschikbaar.

Een voordeel is dat de uitgeprinte kiekjes geen witrand hebben. Zelfs fotoafdrukken op A4-formaat zijn randloos. De maximale afdrukresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi. Je kunt de PIXMA G550 met wifi verbinden en vervolgens vanaf een computer, tablet, smartphone of geschikt fototoestel afdrukken. Ondersteuning voor AirPrint en Mopria is ingebakken, waardoor je de Canon PRINT-app in feite links kunt laten liggen. Print in plaats daarvan gewoon vanuit de standaardmenu's van je smartphone of tablet.

▼ Volgende artikel
Hoe gebruik je AirPods en een Apple TV om films in surround te beleven?
© apple.com
Huis

Hoe gebruik je AirPods en een Apple TV om films in surround te beleven?

De Apple AirPods zijn razend populaire draadloze oordoppen, de Apple TV is dan weer een geslaagde mediaspeler. Voeg de twee samen en je kunt films, tv-series en games beleven in meeslepend 3D-ruimtelijke audio. Dit is hoe je dat doet!

Ruimtelijke audio gebruiken met je Apple TV? In dit artikel leggen we je het uit en:

  • Wat kun je verwachten van Ruimtelijke audio?
  • Wat heb je daarvoor nodig?
  • Hoe stel je Ruimtelijke audio op een Apple TV in?
  • Bij welke apps en streamingdiensten kan dat?
  • Hoe kun je alles personaliseren met je iPhone?

In dit artikel hebben we het over de Ruimtelijke audio-ervaring die je kunt beleven als je bepaalde oordoppen of koptelefoons aan een Apple TV koppelt. Het is enorm indrukwekkend, met geluidseffecten die driedimensionaal rond je worden afgespeeld. Net als in de bioscoop, maar dan bij je thuis. Het werkt even goed of beter dan een soundbar, en is ideaal voor wie alleen tv-kijkt en echt ondergedompeld wil worden in de actie.

Wat kun je verwachten?

Ruimtelijke audio is niet helemaal hetzelfde als Dolby Atmos en ander surroundgeluid. Maar het doel is wel hetzelfde: jezelf onderdompelen in een geluidsbubbel waarbij bijvoorbeeld geluidseffecten van een film 360 graden om je heen te horen zijn. De AirPods voegen daar bovendien headtracking aan toe, waarbij het geluid aan het scherm wordt 'verankerd'. Hierdoor blijven onder meer dialogen altijd uit het beeld komen, wat de kijkervaring realistischer maakt.

Wat heb je nodig?

Ruimtelijke audio (of Spatial Audio) is een Apple-technologie voor hoofdtelefoons die ingebouwd is in de AirPods 3, AirPods 4 (beide modellen) en alle AirPods Pro. Ook de over-ear AirPods Max-hoofdtelefoon is ermee uitgerust. Ruimtelijke audio is er ook bij de Beats Fit Pro, de Beats Studio Pro of de Beats Solo 4. Je hebt dus een van deze toestellen nodig. Om het eenvoudig te houden, spreken we verder in dit artikel alleen over 'AirPods'.

©Apple

Daarnaast moet je beschikken over een Apple TV 4K (alle versies); de nagenoeg identieke Apple TV HD is helaas niet geschikt. Hier ontdek je hoe je het verschil kunt zien. De Ruimtelijke audio-functie is al even beschikbaar, maar voor alle veiligheid kun je via de Instellingen het best even je Apple TV updaten naar de nieuwste versie van tvOS.

©Jamie Biesemans

Hoe moet je alles instellen?

Apple heeft het heel eenvoudig gemaakt om je AirPods met een Apple TV te verbinden. Schakel eerst de Apple-mediaspeler in. Als het hoofdscherm alle apps toont, open je het doosje van je AirPods (of schakel je de hoofdtelefoon in). Bijna onmiddellijk verschijnt er in de bovenhoek een melding. Druk je op de knop met het tv-icoon, dan wordt het geluid van je Apple TV afgespeeld via je oortjes of koptelefoon. Ben je net te laat om de melding te bevestigen? Dan druk je lang op de tv-knop op de Apple-remote en kies je Audio. Hier zie je een lijst van AirPlay-speakers én als het goed is ook je AirPods. 

©Apple

Ruimtelijke audio wordt standaard ingeschakeld. Maar als je zelf in de opties wilt duiken, dan kan dat. Druk opnieuw lang op de tv-knop en klik op het pictogram van de hoofdtelefoon of oortjes (net rechts van de klok). Je ziet dan verschillende opties in een lijst, terwijl de content verder speelt. Zo kun je ook tijdens het bekijken van een film ruisonderdrukking of gespreksdetectie instellen. Iets lager zie je een pictogram van de actieve app (bijvoorbeeld Netflix of Disney+) en in welke kwaliteit audio wordt aangeleverd (bijvoorbeeld Dolby Atmos). Je kunt dan Ruimtelijke audio instellen, met of zonder headtracking. De optie Vast wil zeggen dat je ruimtelijke audio krijgt zonder hoofdtracking. 

©Jamie Biesemans

Welke apps bieden Ruimtelijke audio? 

Niet alle apps en diensten ondersteunen Ruimtelijke audio, maar de meerderheid wél. Nagenoeg alle streamingdiensten, waaronder Netflix, HBO Max en Disney+, bieden deze optie. Via Apple Music op je Apple TV kun je ook veel muziek in surround beleven. Daarnaast zijn er games die het ondersteunen, wat heel fijn werkt. Is de audio die de app levert toch in stereo (bijvoorbeeld oudere muziek), dan kun je nog altijd van ruimtelijke audio genieten door in de Instellingen te kiezen voor Maak stereo ruimtelijk.

©Apple

Zo personaliseer je Ruimtelijke audio

Om geluid realistisch om je heen te creëren, gebruikt het algoritme achter de Ruimtelijke audio-functie een model van het hoofd van een mens. Dat werkt meestal prima. Maar je kunt de ervaring nog natuurlijker maken door het algoritme informatie te geven over jezelf (onder meer over je hoofd- en oorvorm). Dat gebeurt via beelden gemaakt met een TrueDepth-camera. Zo'n camera vind je op recente iPhones (vanaf de iPhone X) waarop minstens iOS 16 draait. 

Het instellen kan dus niet met een iPad of Mac, maar je kunt het persoonlijke profiel dat je creëert op een iPhone wel toepassen op andere Apple-toestellen. Ook de Apple TV. Dit profiel wordt enkel gedeeld tussen jouw apparaten; volgens Apple wordt het bestand versleuteld en niet met het bedrijf gedeeld.

Het instellen van Gepersonaliseerde ruimtelijke audio doe je door de Instellingen op een geschikte iPhone te openen. Tik op je AirPods of AirPods Pro. Ook de Beats Fit Pro, Beats Solo 4 of Beats Studio Pro zijn compatibel met deze functie. Je ziet vervolgens de optie Gepersonaliseerde ruimtelijke audio. Selecteer dit en kies daarna Personaliseer ruimtelijke audio. Er verschijnt een stappenplan waarbij gevraagd wordt om je gezicht op een afstand van 30 cm in beeld te brengen. Daarna moet je langzaam je hoofd heen en weer bewegen om een afbeelding te maken van je oren. Het klinkt misschien wat merkwaardig, maar met deze informatie kan het Ruimtelijke audio-algoritme een betere inschatting maken van hoe je exact hoort.