Krant lezen? Zo doe je dat anno nu het handigst
Met de komst van het internet was voor veel mensen direct duidelijk dat de papieren krant definitief bij het oud papier zou gaan. Want waarom betalen voor nieuws als het gratis online staat? Hoe anders is het gelopen. Vijfentwintig jaar na de start van Nu.nl zijn de Nederlandse kranten nog altijd springlevend. Hoe is dat gelukt? En hoe lees je tegenwoordig het handigst de krant?
We laten zien hoe het de krant in de loop der jaren is vergaan en hoe je de krant – of artikelen daaruit – nog kunt lezen:
- Maak online een account aan bij een van de kranten
- Lees via browser of app
- Luister een podcast
In 1830 introduceerde het Algemeen Handelsblad als eerste Nederlandse krant een dagelijkse editie. Daarmee was de krant zoals wij die kennen een feit. In de eeuwen daarna werd de krant het invloedrijkste massamedium én de belangrijkste nieuwsbron voor veel mensen. Zelfs nadat de radio en de televisie hun intrede hadden gedaan, bleef dit zo. De krant die je las, was ook een deel van je identiteit.
Nieuws online
En toen kwam het internet. In 1999 was Nu.nl de eerste Nederlandse website die 24 uur per dag actueel nieuws bracht. Het voorspelde einde van de krant bracht alleen ook Nu.nl niet. Zo snel het normaal werd om tijdens het werk online het nieuws te scannen, zo gehecht bleven we aan de papieren krant.
Bovendien hadden de krantenredacties al snel door dat zij iets met het internet moesten. Na elkaar lanceerden ze eigen websites. In het Internet Archive zijn deze terug te zien, net als de eerste versies van Nu.nl. Wat opvalt is dat de onderwerpen die het nieuws bepalen, weinig zijn veranderd. De manier waarop het nieuws wordt gebracht, is wel radicaal veranderd.
Account
De websites van kranten behoren nu tot de beste van het internet. Ze bieden de hele dag door nieuwsupdates. Er wordt veel gebruikgemaakt van foto’s en video’s en er zijn geavanceerde mogelijkheden, zoals het laten voorlezen van een bericht.
De kranten willen graag weten wie hun sites bezoeken en stimuleren je daarom een account te nemen. Zo’n account levert jou als lezer kleine voordelen op. Denk aan het vastleggen van je persoonlijke voorkeuren voor bijvoorbeeld politiek of sport. Ook kun je met een account op berichten reageren. De kranten zijn hier wel wat terughoudend mee. Ze willen vooral geen geruzie onder hun artikelen. Reageren is daarom beperkt tot columns en opinieartikelen. Wel kun je via de mail een ingezonden brief sturen die dan mogelijk later in de gedrukte krant verschijnt.
Oudste krant De Courante uyt Italien, Duytslandt, &c geldt als de eerste krant in Nederland in de Nederlandse taal. De krant werd vanaf juni 1618 in Amsterdam gepubliceerd en verscheen daarna wekelijks. In de eerste editie stond nieuws uit Venetië, Keulen en Praag. Ook werd ingegaan op het bezoek van een Russische gezant aan Den Haag. De meeste berichten zijn vertalingen van artikelen die uit andere kranten werden overgenomen. Het enige exemplaar dat bewaard is gebleven, ligt in de Kungliga Biblioteket in Stockholm. Je kunt deze ook online bekijken bij Delpher. Dit is het online krantenarchief van de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek. Hier vind je eveneens de jaargangen van alle andere Nederlandse kranten; een leuk tijdverdrijf.
Acceptatie
Steeds meer artikelen die de krantenredacties op hun sites plaatsen, zijn exclusief voor de betalende gebruiker. Bij bijvoorbeeld NRC is gratis lezen beperkt tot enkele artikelen per maand. Bij De Telegraaf en AD is van veel artikelen alleen het eerste deel gratis te lezen. Wil je de rest ook lezen, dan heb je een abonnement nodig.
“De gedachte dat op internet alles gratis is, heeft de krantenuitgevers lang parten gespeeld”, zegt Erik Grimm van NDP Nieuwsmedia, de brancheorganisatie voor nieuwsbedrijven. Volgens Grimm is de acceptatie dat je ook voor nieuws moet betalen te danken aan abonnementsdiensten als Netflix en Spotify. “Lezers bekostigen de krant met hun aandacht en data, doordat ze de site bezoeken waar advertenties staan, of met abonnementsgeld. Deze inkomsten zijn belangrijk, omdat een redactie ook moet worden betaald. Dat geldt eveneens voor de kosten die worden gemaakt voor de gehele infrastructuur van sites en apps én de mensen die daar weer verantwoordelijk voor zijn.”
Advertenties Ondanks de komst van gratis online nieuwssites verloren de kranten maar een beperkt aantal abonnees. Dat wil niet zeggen dat de online ontwikkeling zonder gevolgen was. Integendeel: de kranten verloren massaal aan advertentie-inkomsten. Volgens Erik Grimm van NDP Nieuwsmedia vormen advertenties traditioneel tot wel 75 procent van de inkomsten van een krantenuitgever. Dat aandeel liep terug naar 20 procent. Dat is een ongekende aderlating die nog altijd niet volledig is opgevangen door advertenties op de eigen site. Het totaalbedrag dat wordt besteed aan online adverteren, groeit wel bijna elk jaar, maar slechts een klein deel komt terecht bij de krantenredacties. Op internet hebben zij namelijk veel meer concurrentie van andere sites en services, dan toen zij nog als enige huis aan huis werden bezorgd.
Overal en altijd
Met een abonnement kun je vaak ‘de papieren krant’ met zijn karakteristieke opmaak integraal online of via een app lezen. Dit kan thuis, op het werk en op vakantie. De traditioneel rustige zomermaanden zijn hierdoor voor de redacties nieuwe topmaanden geworden. Juist in deze periode heeft de lezer meer tijd voor de krant. Digitaal is de krant vaak ook veel eerder beschikbaar dan wanneer deze op de deurmat valt. Samen lezen is eveneens geen probleem meer. Binnen een gezin een account delen valt binnen de regels van de meeste abonnementen. Kranten die met meerdere edities uitkomen, zoals veel regionale kranten, bieden vaak de mogelijkheid de andere edities digitaal te lezen. En natuurlijk maakt digitaal lezen het mogelijk een regionale krant uit een heel ander deel van het land te lezen. Leuk als je ergens familie hebt wonen of voor het sportverslag van je favoriete club.
App-revolutie Er is een noemenswaardige ontwikkeling geweest die de manier waarop we het nieuws tot ons nemen, enorm heeft veranderd. Dat is de komst van het mobiele internet en dan vooral de smartphone. Volgens de GfK-studie ‘Trends in digitale media’ gebruikt 60 procent van de smartphonebezitters zijn telefoon om het nieuws te volgen. De nieuwsconsumptie is daardoor ook enorm toegenomen. Iedereen kan nu op elk moment het nieuws lezen of bekijken. De helft van de 13-plussers leest dagelijks online het nieuws. Bij de groep van 35 jaar en ouder doet zelfs meer dan de helft dat. De kranten stimuleren dit door zelf apps aan te bieden voor het volgen van het nieuws of het lezen van de krant.
Browser of app
Lees je de krant digitaal, dan is er een duidelijk verschil tussen het lezen via de browser op je pc en via een app op je telefoon of tablet. Bij een mobiel apparaat wordt de digitale krant altijd eerst gedownload en in een verder afgeschermd archief geplaatst. Dit maakt het mogelijk om de krant ook te lezen zonder internetverbinding. Dat is handig als je reist, maar beperkt wel het verdere gebruik. De opslagcapaciteit van mobiele apparaten is vaak beperkt en oude kranten worden daardoor na enige tijd weer verwijderd. Alleen wanneer ze naar de digitale papierbak gaan, is dit soms nog te herstellen. Gebruik je je pc, dan is er meer mogelijk. Je kunt dan de krant of losse artikelen downloaden. Dat kan meestal als pdf of als een formaat voor op je e-reader.
Nieuwe vormen
Digitalisering van de krant leidde ook tot nieuwe abonnementsvormen. Was lang ‘papier’ nog uitgangspunt en werd ‘digitaal’ als extra service gezien, inmiddels is dit volledig omgedraaid. De goedkoopste abonnementen bieden helemaal geen toegang meer tot de digitale krant en alleen tot alle berichten via de site. Dat klinkt als een verlies, maar is voor jongeren, die meestal geen nostalgische gevoelens hebben bij de traditionele krant, de natuurlijkste vorm.
Wil je nog wel de traditionele krant? Dan kun je kiezen om deze alleen digitaal te lezen of ook nog thuisbezorgd te krijgen. Een krant drukken en thuisbezorgen is alleen complex en kostbaar. Daarom hebben de krantenuitgeverijen liefst alleen digitale lezers. Senioren hebben vaak nog een voorkeur voor een gedrukte kant. Gezien de vergrijzing is dat de komende decennia nog een te grote groep voor de uitgevers om te negeren.
Nieuwe platformen Behalve dat de oude kranten digitaal gingen, zijn er ook volledig nieuwe online media ontstaan. Follow the Money en De Correspondent zijn voorbeelden van nieuwe nieuwsmedia die alleen online bestaan. Een abonnement heet bij hen een lidmaatschap en die leden proberen ze, anders dan bij traditionele kranten, ook echt een stem te geven. Lezers kunnen bijvoorbeeld aangeven welke onderwerpen moeten worden onderzocht. De nadruk ligt bij deze platformen ook meer op de onderzoeksjournalistiek en de langer lopende dossiers. Een andere nieuwe vorm van online nieuws is Blendle. Hier zijn losse artikelen uit verschillende media te koop. Nederlandse kranten vind je bij Blendle niet meer. Die zijn er na een korte periode van samenwerken allemaal mee gestopt.
All you can read
Een krant is niet het product van een krantenredactie, maar van een krantenuitgeverij of tegenwoordig het mediabedrijf. Dit zijn steeds vaker grote en ook internationale bedrijven. Zo zijn De Volkskrant en AD samen met Trouw en Het Parool en een heel aantal regionale kranten, onderdeel van DPG Media. Ook een groot aantal tijdschriften, radiostations en Nu.nl zijn hier onderdeel van.
De kranten van DPG Media hanteren sinds kort een soort Blendle-model waarbij een abonnement op een van deze kranten, ook toegang geeft tot alle online artikelen van de andere kranten van het concern. Volgens Erik Grimm gebeurt dit niet zomaar. “De nieuwsbusiness is een goed georganiseerde industrie waar dingen goed doordacht gebeuren. Men gokt niet, maar doet eerst uitgebreid onderzoek en wisselt op congressen ervaringen uit, ook internationaal.” Onbekend is of Mediahuis dit voorbeeld gaat volgen. Mediahuis is de andere grote uitgever in Nederland en eigenaar van onder meer NRC, De Telegraaf en enkele regionale kranten.
Podcasts
Naast de krant bieden de redacties steeds meer andere digitale producten aan. Denk aan nieuwsbrieven met een selectie van berichten van die dag of juist over een bepaald onderwerp. Bij NRC zijn deze laatste inmiddels voorbehouden voor de abonnees. Betrouwbare informatie over AI, sport, klimaat of een ander onderwerp en voorzien van de juiste duiding, is volgens de krant een waardevol product.
Zelf een podcast maken?
Met deze starterset moet dat zeker lukken!
Een ander product waarop de kranten zich massaal hebben gestort, is de podcast. Die gaan van relatief kort en eenvoudig het nieuws van de dag herkauwen, tot hele inventieve en bijna spannende miniseries over misdaad of de politiek. Het is er allemaal én zover ook nog gratis.
Matthijs Valent van de journalistenvakbond NVJ noemt de podcasts een verrijking van het aanbod van de kranten, maar zet ook een kanttekening. “Podcasts maken is erg arbeidsintensief en de markt is al zeer verzadigd. Voor je ook maar weet of de inspanning zich uitbetaalt, ben je flinke investeringen verder. Daarbij vragen al die nieuwe uitingen waar de kranten mee komen, steeds meer van de mensen die binnen de media werken. Kan iedereen dat en wordt het voldoende beloond?”
Kranten zien podcasts vooral als een manier om zich met de jeugd te verbinden. Waar de ouderen nog graag lezen, luisteren en kijken jongeren liever naar het nieuws. Voorlopig kunnen de enkele reclames in de podcasts nog onmogelijk de kosten dekken om deze te maken. Wat dit voor de kranten gaat betekenen, is onbekend. Het krantenlandschap in Nederland blijft volop in beweging en biedt dankzij de digitalisering meer mogelijkheden dan ooit om er gebruik van te maken.
Op Android-smartphones regel je de lettergrootte in WhatsApp zelf. In iOS wijzig je de algemene tekstgrootte.
Glyphy, een generatieve website, heeft op dit moment vier bruikbare luiken.
