Uw digitale foto's, schrijfsels en andere waardevolle bestanden mogen niet verloren gaan. Dus hebt u deze data op een of meerdere media bewaard. Op een cd of dvd, usb-stick of een externe harde schijf waarschijnlijk. Maar hoe lang staat uw data daar veilig?Harde schijfDe harde schijf is het centrale opslagmedium van iedere pc.

Uw digitale foto's, schrijfsels en andere waardevolle bestanden mogen niet verloren gaan. Dus hebt u deze data op een of meerdere media bewaard. Op een cd of dvd, usb-stick of een externe harde schijf waarschijnlijk. Maar hoe lang staat uw data daar veilig?

Harde schijf

De harde schijf is het centrale opslagmedium van iedere pc. Iedere computergebruiker gebruikt dus een harde schijf om data op te bewaren, voor actuele data maar misschien ook voor een archief en backups vanaf andere media. Soms staat er ook data op de harde schijven van oude computers, die niet meer in gebruik zijn. Is die data wel veilig?

Zwakke schakels

Net als diskettes werkt een harde schijf op basis van magnetisme. De schijf zelf is een glasplaat (met een magnetische coating) en deze is geheel afgeschermd van de buitenwereld (en dus veel minder kwetsbaar). Een harde schijf kent twee zwakke schakels: hij bevat bewegende delen en langdurige warmte werkt slijtage in de hand. Omdat de schijf bewegende delen bevat kan hij slecht tegen schokken of stoten; schroef een harde schijf daarom altijd goed vast en laat de pc op een vaste plek staan (wees voorzichtig bij verplaatsingen). Bij een stoot raakt een harde schijf beschadigd doordat de leeskop een kras op het magnetische oppervlak maakt. In het ergste geval loopt de kop zelfs vast waarna de schijf niet of nauwelijks meer leesbaar is (een zogenaamde crash).

Te veel warmte is niet goed

Daarnaast slijten mechanische onderdelen door hitte. Dit is een langzaam proces dat vele jaren kan duren, maar uiteindelijk is het wel de hoofdoorzaak van uitval. Een koele schijf heeft een langere levensduur dan een warme; een vuistregel is dat iedere 10 graden dat de temperatuur oploopt, de levensduur halveert. Goede ventilatie en energiezuinige (lees: koelere) harde schijven zijn daarom een aanrader. De gemiddelde levensduur van een harde schijf is circa tien jaar, het is dus geen ideaal medium om belangrijke bestanden op lange termijn op te bewaren.

Cd, dvd, blu-ray

Optische media, oftewel cd's, dvd's en tegenwoordig ook blu-ray schijven, worden vaak gebruikt als backup-drager. Ze zijn relatief goedkoop, eenvoudig in gebruik en makkelijk mee te nemen. Maar zijn ze ook betrouwbaar? Uit tests in het verleden bleek dit nogal eens tegen te vallen. Naast topmerken zijn er namelijk veel fabrikanten die goedkope grondstoffen gebruiken, waardoor zowel het schijfje zelf als de beschrijfbare organische laag (de dye) niet altijd optimaal is. De dye is gevoelig voor zonlicht en het plastic (polycarbonaat) vergaat langzaam door vocht en warmte.

Vingerafdrukken en krassen

Verder zijn de schijfjes gevoelig voor krassen en vingerafdrukken. Een kwaliteitsproduct is dus een must, maar helaas zegt een merk niet alles. Er zijn namelijk zeer weinig merken die zelf over productiefaciliteiten beschikken (o.a. Verbatim en TDK). Vrijwel alle producenten kopen bij verschillende fabrieken in. Hierdoor kan het zijn dat twee schijfjes waarvan de etiketten overeenkomen, toch in verschillende fabrieken geproduceerd zijn. Via software is de herkomst wel uit te lezen (op basis van zogenaamde 'mediacodes'). De fabrieken die de meeste schijfjes produceren (CMC, Ritek en Moser Baer) leveren zowel absolute topkwaliteit als mindere kwaliteit (die vaak verschijnen onder minder bekende merknamen).

Blu-ray niet gevoelig voor zonlicht

Beschrijfbare cd's en dvd's van topkwaliteit hebben - op basis van kunstmatige verouderingstests - een levensduur van circa 100 jaar. De productie van blu-ray schijfjes is nog niet zo massaal, waardoor een paar grote namen (Panasonic, Sony en TDK) het merendeel van de producten leveren. Een verschil met cd's en dvd's is dat een beschrijfbare blu-ray geen organische laag gebruikt, maar een metalen legering (een paar laagjes metaal die met elkaar versmolten worden via laserlicht). Dit is een stabiele laag die praktisch ongevoelig is voor zonlicht.

Usb-sticks, flashkaartjes en ssd's

Een relatief nieuw medium is flashgeheugen. Dit wordt onder andere gebruikt in usb-sticks, geheugenkaartjes en ssd's (harde schijven op basis van flashchips). De enen en nullen worden opgeslagen in cellen van geheugenchips. Deze cellen kunnen telkens opnieuw herschreven worden, maar dat gaat wel ten koste van de levensduur. Afhankelijk van het type flashgeheugen kan een cel tussen de 10.000 en 1.000.000 keer herschreven worden. Om lokale slijtage, zoals het eerste deel van de schijf, te voorkomen, wordt de data verspreid over het aantal cellen geschreven (dit heet wear leveling). Het is dus niet slecht om een usb-stick 10 procent te vullen en daarna weer te wissen. De volledige capaciteit wordt benut, waardoor de cellen evenredig zullen slijten.

Foute cellen worden geblokkeerd

©CIDimport

En de diskette?

De diskette, of floppydisk, wordt nauwelijks meer gebruikt, maar misschien hebt u er nog een paar liggen. Is de data daarop veilig? Zeker niet. Die gegevens worden met behulp van magnetisme bewaard. Omdat magneten overal in huis aanwezig zijn (bijvoorbeeld in speakers en transformators), moet u ze op een magneetvrije plek leggen. Maar ook het dragermateriaal van de diskette is vergankelijk. Het bestaat uit flexibel plastic met een magnetisch laagje. Het plastic is gevoelig voor warmte, vocht en stof. De gemiddelde levensduur van een diskette op een veilige plek is circa vijf tot tien jaar. Probeer maar eens een stapel oude diskettes uit te lezen: een groot deel zal niet meer functioneren. Mocht u nog belangrijke gegevens op diskettes hebben staan, zet die dan zo snel mogelijk over op andere media.

Ook houdt de controller van de stick in de gaten hoe de cellen presteren. Een cel die fouten vertoont, wordt geblokkeerd. Hierdoor worden alleen de goede cellen gebruikt om data te bewaren (de capaciteit neemt hierdoor logischerwijs wel iets af). Omdat de informatie op chips wordt opgeslagen zijn producten die flashgeheugen gebruiken over het algemeen zeer robuust. Er zijn voorbeelden van usb-sticks en geheugenkaarten die een wasmachine, een val uit een vliegtuig en een ontploffing overleefd hebben.

Levensduur ssd langer dan levensduur hd

Maar desondanks slijten de cellen wel. Volgens Sandisk gaan ssd's (harde schijven op basis van flashgeheugen) beduidend langer mee dan traditionele harde schijven (circa 2 miljoen versus 600.000 uur gebruik).

Compatibiliteit

De bruikbaarheid van het medium waarop u uw data bewaart, is niet alleen een kwestie van houdbaarheid en veroudering maar ook van compatibiliteit. De eerste generatie computers gebruikten cassettebandjes om data op te slaan, maar die methode is nu al meer dan 20 jaar uitgestorven. Diskettes worden nog wel mondjesmaat gebruikt, maar nieuwe computers worden al jaren zonder diskettestations geleverd. Anno 2009 een diskette lezen is dus niet zo eenvoudig, nog los van het feit dat er meerdere formaten bestaan (zoals 5 ¼ schijven, waarvoor al heel lang geen diskettestations meer bestaan). Er bestaan nog wel usb-diskettestations, waarmee u uw oude diskettes nog kunt uitlezen.

Einde ide-harde schijven in zicht?

De computermarkt is continu in beweging. Nieuwe producten en technologieën volgen de oude generatie op, wat soms ten koste gaat van de compatibiliteit. Zo is het einde van ide-harde schijven in zicht vanwege de nieuwe Sata-connector. Over een tijdje kan een oude schijf dus niet meer in een nieuwe pc gebruikt worden. Externe harde schijven op basis van firewire worden ook zeldzamer, omdat firewire terrein heeft verloren aan usb en sommige pc's daardoor zelfs geen aansluitingsmogelijkheid meer hebben. En software speelt ook een belangrijke rol. Zo werken veel oude usb-producten van het eerste uur zoals printers en scanners niet meer onder Vista, omdat de fabrikanten er geen nieuwe drivers voor uitbrengen.

Conclusie: backup is essentieel, maar hoe?

In dit digitale tijdperk is het backuppen van gegevens van levensbelang. Vertrouw nooit op één medium en maak een concreet plan hoe u uw belangrijke data op lange termijn veilig wilt bewaren. Hieronder volgt een aantal manieren waarop u dat doen kunt. Daarbij speelt zowel de fysieke houdbaarheid van het medium een rol, als de compatibiliteit met nieuwe technologieën. Het veiligstellen van uw data is en blijft een oneindige maar zeer belangrijke taak...

Backup op... externe harde schijf

Kopieer de belangrijkste mappen met data met regelmaat op een externe harde schijf. Gaat uw primaire harde schijf kapot, dan hebt u altijd nog een backup. U kunt de schijf bovendien eenvoudig meenemen naar een andere locatie.

Backup op... andere harde schijf

Een andere werkbare methode is om een tweede harde schijf in uw pc als backup te gebruiken. U kunt belangrijpe mappen hier naartoe kopiëren, maar er is ook software die dat met een bepaalde frequentie automatisch kan doen. Let er wel op dat het een fysieke harde schijf betreft en geen partitie (wat in feite dezelfde schijf is).

Backup op... RAID configuratie

Een makkelijke backup-methode is een zogenaamde RAID-opstelling. Er zitten dan twee (of meer) harde schijven in het systeem die dezelfde informatie bevatten. Gaat er een schijf kapot dan is alle informatie nog steeds intact op de andere schijf. Het is niet aan te raden om Windows op dezelfde schijf te installeren of deze te partitioneren. Want wanneer er sprake is van een ernstige Windows- of partitiefout zal dat in zo'n geval voor beide harde schijven gelden.

Backup op... internet

Een relatief nieuwe methode is het online backuppen van gegevens. Uw belangrijkste data wordt dan via het internet opgeslagen in professionele datacenters (met uitgebreide backup faciliteiten). Een minpunt is dat de opslagcapaciteit beperkt is (dus uw complete foto's, muziek en videocollectie backuppen is nog niet mogelijk).

Backup op... optische media op andere locatie

Regelmatig backups maken van foto's, video's en andere bestanden kan ook prima op basis van optische media (cd's, dvd's, blu-ray's). Het is wel aan te raden de originele bestanden ook op andere media te bewaren (zoals een harde schijf) en daarnaast de schijven om de zoveel jaar te controleren en eventueel opnieuw te branden.

Een laatste tip

Bewaar uw backups op een andere locatie dan uw eigen huis. Dan is het ook veilig bij een eventuele brand of (natuur)ramp.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Zoek je een goede tablet met een riant scherm? We hebben vijf interessante producten voor je op een rijtje gezet.

Samsung Galaxy Tab S9+ WiFi

Zoek je een krachtige tablet met een groot scherm? De Samsung Galaxy Tab S9+ WiFi heeft een indrukwekkend amoledscherm van 12,4 inch. Dat is een prettig formaat om bijvoorbeeld de digitale krant te lezen of Netflix-series te bingewatchen. Verder draait de aanwezige Qualcomm Snapdragon 8 Gen 2-processor zijn hand niet om voor zware taken, zoals het spelen van 3D-games of monteren van video's. Deze chipset bevat acht rekenkernen waarvan de snelste cores zijn afgeregeld op een maximale klokfrequentie van 3,36 GHz. In combinatie met 12 GB werkgeheugen kun je vlot op deze tablet werken. Gebruik hiervoor eventueel de bijgesloten drukgevoelige stylus.

Voor beeldbewerkingen komt de respectabele resolutie van 2800 × 1752 pixels goed van pas. Foto's en video's ogen hierop haarscherp. Daarnaast ondersteunt het amoledscherm een vernieuwingsfrequentie van 120 hertz. Je speelt dus snelle games zonder haperingen. De basisuitvoering heeft 256 GB interne opslag. Kies tussen de kleurstellingen grafiet en beige. Je kunt de Galaxy Tab S9+ WiFi ook met 512 GB interne opslag kopen (grafiet/beige). Overigens heeft de waterdichte behuizing een microSD-kaartslot, waardoor je de opslagcapaciteit eenvoudig met maximaal 1 TB kunt uitbreiden. Tot slot is er nog een uitvoering met ondersteuning voor mobiel internet (5G) verkrijgbaar.

Xiaomi Pad 6

De Xiaomi Pad 6 is een krachtige tablet die zich richt op zowel entertainment als productiviteit. Het absolute hoogtepunt is het 11-inch WQHD+ scherm met een verversingssnelheid van 144Hz. Dit zorgt voor een aanzienlijk vloeiender beeld. Onder de motorkap vind je een snelle Snapdragon 870-processor, waardoor zware apps en games moeiteloos draaien.

De tablet heeft een luxe, volledig metalen behuizing en vier luidsprekers met Dolby Atmos-ondersteuning voor een ruimtelijk geluid. De accu van 8840 mAh gaat lang mee en laadt snel op (33W). Let wel dat de optionele stylus niet standaard wordt meegeleverd.

OnePlus Pad

Je koopt met de OnePlus Pad een grote tablet voor een schappelijke prijs. Het lcd-scherm van 11,61 inch bevat 2800 × 2000 pixels, waardoor je films, series en tv-programma's in Full-HD-kwaliteit kunt bewonderen. Er is 128 GB opslagcapaciteit ingebouwd. Naast huisvesting van Android en alle apps blijft er dus nog voldoende ruimte over voor eigen data. Gunstig voor het geval je bijvoorbeeld een complete serie van Netflix offline wilt bekijken. Games zien er trouwens ook fraai uit, want het scherm ondersteunt een hoge vernieuwingsfrequentie van 144 hertz.

Voor het rekenwerk is een octacore-processor van MediaTek verantwoordelijk. De rapste kern levert een maximale kloksnelheid van 3,05 GHz. Daarnaast is er een geheugenmodule met 8 GB RAM geïntegreerd. De OnePlus Pad leent zich prima voor alledaagse toepassingen, terwijl je bijvoorbeeld ook eens een foto kunt bewerken. Deze groene tablet is met zijn aluminium behuizing een echte blikvanger!

Lenovo Tab P12 (ZACH0112SE)

Op zoek naar een betaalbare tablet met een groot scherm? Dan zit je met de Lenovo Tab P12 wel goed, want dit apparaat heeft een indrukwekkende schermdiagonaal van 12,7 inch. De resolutie is met 2944 × 1840 pixels eveneens prima op orde, zodat je foto's en video's in een hoge kwaliteit kunt bekijken. Verder heeft de fabrikant ook aan een goed geluid gedacht. De metalen behuizing bevat vier minispeakers van het bekende audiomerk JBL. Een bluetooth-koptelefoon koppelen kan uiteraard ook.

De Tab P12 is met name geschikt voor alledaagse apps, zoals Facebook, YouTube, Chrome en simpele spelletjes. Voor veeleisende 3D-games en andere zware toepassingen heeft de MediaTek Dimensity 7050-processor iets te weinig power. Zes rekenkernen presteren op 2 GHz, terwijl de twee resterende cores zijn geklokt op 2,6 GHz. Deze tablet heeft daarnaast 8 GB werkgeheugen en 128 GB interne opslag. Overigens breid je de opslagcapaciteit makkelijk uit met een eigen microSD-kaart van maximaal 1 TB. Lenovo levert bij dit product een stylus mee. Benieuwd naar ervaringen van andere gebruikers? Lees dan deze reviews op Kieskeurig.nl.

Lenovo Tab M11 (ZADA0134SE)

Lenovo bewijst met zijn Tab M11 dat een goede tablet helemaal niet zo veel geld hoeft te kosten. Zo komen diverse onafhankelijke testers op Kieskeurig.nl tot een gemiddelde score van een 9. Vaak benoemde pluspunten zijn onder meer de hoge beeldkwaliteit, de lange accuduur en het goede geluid. Verder vinden gebruikers het prettig dat er al een stylus is inbegrepen. Handig voor wie graag tekeningen of handgeschreven notities maakt. Het lcd-scherm telt 1920 × 1200 pixels. De resolutie is weliswaar wat lager vergeleken met die van duurdere modellen, maar je kunt nog altijd films in Full-HD-kwaliteit streamen. De beelden ogen op het 11inch-scherm dan ook scherp. Ondanks de lage aanschafprijs heeft deze stevige tablet een metalen behuizing.

Voor het opslaan van apps en eigen data bevat de Tab M11 128 GB intern geheugen. Breid dat desgewenst uit met een eigen microSD-kaart van maximaal 1 TB. Het rekencentrum bestaat uit de veelgebruikte MediaTek Helio G88-processor en 4 GB werkgeheugen. Voor basistaken als e-mailen, internetten, webwinkelen en video's streamen is dat ruimschoots voldoende. Nuttig om te weten is dat Lenovo tot januari 2028 software-updates levert, zodat je het apparaat de komende jaren veilig kunt blijven gebruiken.

Het Nederlandse Fairphone vernieuwt zijn Fairbuds XL-hoofdtelefoon. De 2025-editie ziet er fris uit en moet beter geluid bieden dan zijn voorganger. In deze review lees je hoe de 249 euro kostende hoofdtelefoon bevalt.

Fairphone staat bekend om zijn focus op duurzame producten, gemaakt van zo eerlijk gewonnen grondstoffen en in elkaar gezet door Aziatische fabrieksarbeiders die beter behandeld en betaald worden dan gemiddeld in sector. Fairphone's producten zijn daarom wat duurder dan veel concurrerende producten, maar het duurzame karakter kan je wel een beter gevoel geven.

Modulair ontwerp

Als je minder geeft om deze vorm van duurzaamheid, kan de Fairphone Fairbuds XL (2025) nog steeds interessant zijn. Deze hoofdtelefoon is namelijk ook duurzaam voor jou als gebruiker. Je kunt belangrijke onderdelen van de hoofdtelefoon zelf loshalen en vervangen. Fairphone verkoopt reserve-onderdelen via zijn webwinkel, variërend van een batterij en hoofdband tot oorschelpen. De prijzen zijn sympathiek en de uitlegvideo's duidelijk. Bovendien heb je geen speciaal gereedschap nodig om een eventuele reparatie uit te voeren. Echt iedereen die de uitlegvideo bestudeert, lukt het. Mooi, want dankzij deze filosofie kun je de Fairbuds XL (2025) langer blijven gebruiken dan een niet-repareerbare hoofdtelefoon. Dat is op zijn beurt ook weer beter voor het milieu, omdat je een elektronica-aankoop uitstelt.

©Rens Blom

©Rens Blom

Heb je al een Fairbuds XL (2023), dan kun je die upgraden. Fairphone verkoopt de vernieuwde drivers (die beter geluid bieden) en oorkussens (die prettiger dragen) los en heeft ze zo gemaakt dat je ze in je bestaande hoofdtelefoon kunt stoppen. Een bijzondere strategie die wij wel waarderen.

Draagcomfort

Als hoofdtelefoon zelf bevalt de Fairbuds XL (2025) goed, zonder op te vallen in dit prijssegment. Hij draagt comfortabel, is opvouwbaar en heeft knopjes bij de oorschelpen die goed op de tast vindbaar zijn. Via de knopjes kun je bijvoorbeeld de ANC-modus inschakelen, die omgevingsgeluiden dempt. De ANC-modus van de Fairphone-hoofdtelefoon werkt aardig maar kan zeker niet tippen aan die van sommige concurrenten. Sony's WH-1000XM5 is al wat ouder, maar kost nu evenveel als de Fairbuds XL (2025) en biedt duidelijk betere onderdrukking van omgevingsgeluiden. Een dergelijke vergelijking kunnen we ook maken voor de transparantiemodus, die omgevingsgeluiden realistisch moet binnenlaten. Deze modus is handig als je de hoofdtelefoon draagt tijdens het fietsen of wandelen.

De accu gaat bij ons gebruik circa 28 uur mee. Een nette score voor een midrange tot afgeprijsde premium hoofdtelefoon. Opladen duurt best lang via de usb-c-poort. Overigens kun je via een geschikte usb-c-kabel ook bedraad muziek luisteren als je de hoofdtelefoon koppelt met bijvoorbeeld je smartphone.

©Rens Blom

Geluidskwaliteit

Het belangrijkste onderdeel van een hoofdtelefoon is zijn geluidskwaliteit. De Fairbuds XL (2025) klinken overwegend goed, zeker voor wie populaire muziek luistert via streamingdiensten als Spotify. De bas van de hoofdtelefoon vinden we echter wat beperkt, ook al zegt Fairphone dat de bas is verbeterd ten opzichte van de Fairbuds XL uit 2023. De vorige hoofdtelefoon hebben we niet bij de hand, dus wij kunnen deze vergelijking niet maken. Voor podcasts is de 2025-editie van de hoofdtelefoon prima geschikt.

©Rens Blom

Fairbuds-app

Fairphone biedt een gratis smartphone-app waar je de hoofdtelefoon aan kunt koppelen. Deze app is vernieuwd bij de lancering van de Fairbuds XL (2025) en dat was naar onze mening hard nodig. De vorige app had namelijk een onlogische en beperkte equalizer. In de nieuwe app kun je het geluid meer naar eigen hand instellen. De app kan de software van de hoofdtelefoon ook updaten. Verder is de app nog steeds vrij basaal in vergelijking met de apps van merken als Sony en JBL, maar dat komt vooral omdat de Fairbuds XL (2025) weinig poespas biedt.

©Rens Blom

Conclusie: Fairphone Fairbuds XL (2025) kopen?

De Fairphone Fairbuds XL (2025) is niet de hoofdtelefoon met de beste prijs-kwaliteitsverhouding, want voor 249 euro koop je modellen die beter klinken en geavanceerdere functies hebben. Maar die hoofdtelefoons kun je matig tot niet zelf repareren als er een defect optreedt. Juist op dat vlak heeft Fairphone een grote troef in handen, want de Fairbuds XL (2025) kun je grotendeels zelf repareren. Bovendien is de hoofdtelefoon zo duurzaam mogelijk gemaakt. De hoofdtelefoon heeft zo een duidelijke doelgroep: mensen die duurzaamheid belangrijker vinden dan het beste geluid of de meeste snufjes. Voor die doelgroep is het goed om te weten dat de Fairbuds XL (2025) een prima indruk achterlaat.