De foto’s die uit je camera komen rollen zijn best aardig, maar je haalt pas het maximale uit het toestel als je in raw fotografeert. Een jpg-bestand bevat maar een fractie aan data van wat de camera ziet. Bewerk je een raw-bestand, dan heb je veel meer beeldmateriaal tot je beschikking en krijg je de allermooiste foto’s.

Het handige van digitale camera’s is dat je alle foto’s die je maakt meteen kunt bekijken, afdrukken, of delen met anderen. Minder bekend is dat je er ook voor kunt kiezen om in raw te fotograferen. Zodra je deze optie aanzet, krijg je niet langer kant-en-klare foto’s, maar worden de ruwe bouwstenen opgeslagen waaruit foto’s bestaan. Vervolgens gebruik je een zogenaamde raw-converter om daar iets toonbaars van te maken. We noemen er hier twee: het gratis Raw Therapee en het betaalde Adobe Lightroom. Raw Therapee is gratis te downloaden voor Windows, Mac en Linux. Lightroom is er voor Windows en Mac en kost 137 euro, maar zit ook in het Creative Cloud-pakket van Adobe. Je kunt Lightroom gratis uitproberen.

01 Raw

Een gewone jpg-foto kun je een beetje vergelijken met een taart die iemand gebakken heeft. Zodra hij klaar is kun je er relatief weinig aan veranderen, althans zonder de taart zwaar te beschadigen. Bij een raw-bestand heb je alle ingrediënten netjes voor je liggen en kun je alle kanten nog op. Zodoende kun je de taart helemaal maken zoals jij hem hebben wilt en krijg je de lekkerste taart met de allerhoogste kwaliteit. Gelukkig hoef je geen gediplomeerd banketbakker te zijn om met raw te werken. Want een raw-converter werkt vrijwel hetzelfde als een gewone fotobewerker. Alleen krijg je er aanzienlijk betere resultaten mee. Pas dan komen je foto’s echt tot leven.

©PXimport

02 Raw-converter

Omdat een raw-bestand geen foto is, kun je hem niet zomaar in een willekeurig fotoprogramma bekijken of bewerken. Je hebt echt een programma nodig dat raw-bestanden ondersteunt. Een raw-converter dus. Zoals het gratis Raw Therapee, waarmee wij in deze masterclass dan ook van start gaan. Ook de betere fotobewerkers zoals Adobe Photoshop weten wel raad met raw, omdat er standaard een raw-converter wordt meegeleverd die automatisch start zodra je een raw-bestand opent. Adobe Lightroom is momenteel de standaard om raw-bestanden te bewerken. Ook dit programma komt aan bod, vanaf stap 8.

Hoe kom je aan raw-bestanden? Eenvoudigweg door in het menu van jouw camera deze optie aan te zetten. Vervolgens slaat het toestel bestanden op met bijvoorbeeld de extensie .CR2 (Canon), .NEF (Nikon), .RAF (FujiFilm), .ARW (Sony), .ORF (Olympus), of het fabrikant onafhankelijke .DNG. Raw-bestanden kunnen tientallen megabytes groot zijn. Ze bevatten namelijk veel en veel meer beeldinformatie dan de kleinere jpg-bestanden. Dat verklaart meteen waarom ze zo enorm veel bewerkingsmogelijkheden bieden. Je kunt je camera ook op raw+jpg zetten. In dat geval heb je de keuze of je meteen de jpg gebruikt of toch liever de raw bewerkt.

©PXimport

03 Aan de slag met Raw Therapee

Zodra je Raw Therapee opstart, kies je in een paneel aan de linkerkant een map uit waarin je raw-bestanden hebt opgeslagen. In het midden van het scherm zie je vervolgens miniaturen verschijnen. Om een raw-bestand te bewerken, dubbelklik je op een miniatuur. Aan de rechterzijkant verschijnt dan een paneel vol met bewerkingen, verdeeld over een aantal tabbladen. Standaard begint het programma op het tabblad Belichting. Andere tabbladen zijn bijvoorbeeld bedoeld voor kleurbewerking en om de mate van detaillering en ruisreductie in te stellen. Je mag zelf bepalen in welke volgorde je bewerkingen toepast, al is het zeker geen gek idee om in ieder geval in het begin van links naar rechts (de tabbladen) en van boven naar beneden (binnen een tabblad) te werken. In het midden van het scherm zie je een voorbeeldweergave van het raw-bestand, met erboven een filmstrip om snel door de foto’s in de map te bladeren. Schrik niet als foto’s er eerst wat futloos uitzien. Anders dan jpg-bestanden zijn raw-bestanden niet bewerkt door jouw camera. Daardoor kun je er nog alle kanten mee uit. Want alle beeldinformatie is in originele staat aanwezig.

©PXimport

04 Belichting

We beginnen in Raw Therapee op tabblad Belichting. Met Belichtingscompensatie maak je een foto lichter of donkerder. Net zoals je dit ook tijdens het maken van een foto op de camera doet. Je past er de volledige foto mee aan, waardoor de kans bestaat dat sommige delen te licht of te donker worden. Vandaar dat je de lichte en donkere gebieden ook apart kunt inregelen. Met Hoge lichten comprimeren verminder je de felheid van alleen de lichtste gebieden. Zet dan meteen ook een vinkje bij Hoge lichte Herstellen. Met Schaduwen maak je de donkere delen van de foto lichter of donkerder, zonder dat de lichte delen meegaan. Aanvullend gebruik je Schaduwcompressie om het effect nog wat te finetunen. Nu de lichte en donkere delen beter in balans zijn, voeg je met Contrast eventueel wat extra pit toe aan de foto. Veel werk? Je kunt het programma deze stappen ook automatisch laten uitvoeren via een klik op de knop Automatische niveaus. Dan hoef je de boel daarna alleen nog even te tweaken. Dit tabblad bevat enorm veel gereedschappen om de belichting tot in de puntjes te verzorgen. Experimenteer er gerust mee zodra je ervaring hebt opgedaan met de hier genoemde basisgereedschappen.

©PXimport

Niet-destructief bewerken

Als je een jpg-foto bewerkt en opslaat, is er geen weg meer terug. Je hebt de wijzigingen permanent aangebracht. Oké, je kunt het origineel bewaren (heel verstandig) en daarna opnieuw beginnen met bewerken, maar dat is veel werk als je bijvoorbeeld één bewerking uit een lange reeks wilt veranderen. Met raw gaat dat anders. Het originele raw-bestand blijft namelijk altijd intact en al jouw aanpassingen worden apart opgeslagen, al merk je daar verder niets van. Elke bewerking kun je daardoor tot in het oneindige blijven aanpassen, maar ook terugdraaien. Zonder dat de foto schade oploopt. Dat geeft enorm veel bewerkingsvrijheid. Rechts naast alle schuifregelaars in Raw Therapee vind je dan ook een Terug naar beginwaarde knop in de vorm van een gebogen pijltje. Zo haal je een specifieke bewerking snel weer weg, zonder een spoor achter te laten.

©PXimport

05 Kleur

Ook aan de kleuren valt altijd het nodige te sleutelen. Dat kan met tabblad Kleur. Onder de kop Witbalans staat Methode standaard op Camera, waarmee de op de camera gekozen witbalans wordt gebruikt voor de kleurweergave. Je kunt ook kiezen voor enkele voorinstellingen zoals Daglicht, Bewolkt of Lamp om achteraf alsnog voor een totaal andere witbalans te kiezen. Dat is iets wat met jpg-foto’s onmogelijk is. Blijkt het lastig om hiermee goede kleuren te krijgen, klik dan op Wijs WB aan (de knop met het pipet) en klik in de foto op een plek waarvan je weet dat het wit, grijs, of zwart hoort te zijn. Dat moet een verbetering opleveren. Daarna kun je de kleuren eventueel nog verder optimaliseren met de schuifregelaar Kleurtemperatuur. Houd je daarna nog een kleurzweem over, dan heb je wat aan de schuifregelaar Groentint. Het vraagt wat experimenteren met de schuifjes om de beste kleuren te krijgen. Zodra de kleuren kloppen, kun je de kleurintensiteit nog aanpassen. Schakel eerst het knopje voor de kop Levendigheid in en gebruik daarna Pasteltinten om de kleuren levendiger te maken. Je kunt er de verzadiging ook mee verminderen, als je wat meer ingetogen kleuren wilt hebben. Zijn er mensen op de foto te zien, activeer dan Bescherm huidtinten.

©PXimport

06 Detaillering

Een raw-foto kan er wat wazig uitzien. Het is daarom nodig om hem een beetje te verscherpen. Om die reden verscherpt Raw Therapee jouw foto standaard al, dus heb je er meestal geen omkijken naar. Wil je toch graag extra verscherping? Dan kan dat bovenin het tabblad Detail bij het onderdeel Verscherpen met de schuifregelaar Hoeveelheid. Omdat je het effect niet ziet in de standaard voorbeeldweergave, is het verstandig eerst een detailvenster te openen via het pictogram Open (nieuw) detailvenster rechtsonder het voorbeeld. Als de foto veel ruis bevat omdat een hoge ISO-waarde is gebruikt, kun je op dit tabblad meteen ook ruisreductie toepassen. Klik eerst het knopje bij de kop Ruisonderdrukking aan. Schuif daarna Luminantie tot de meest storende ruisspikkels zijn verdwenen. Gebruik daarna eventueel Luminantie Detail om details die hierbij verloren zijn gegaan te herstellen. Je begrijpt het, ook hier heb je het detailvenster hard nodig.

©PXimport

07 Vervorming

Om een uitsnede te maken ga je naar tabblad Transformeer. Klik in onderdeel Bijsnijden op de knop van het uitsnedegereedschap en sleep in de foto om het gebied te selecteren. Dit uitsnedegereedschap is ook links boven de voorbeeldweergave als pictogram terug te vinden. Ernaast vind je het gereedschap Rechtmaken/Kleine rotaties waarmee je een scheve foto rechtzet, simpelweg door met ingedrukte muisknop over een horizontale of verticale lijn te slepen. Bij architectuurfoto’s wil je echt alle lijnen kaarsrecht hebben. Daar is vaak een wat meer ingrijpende verticale en horizontale perspectiefcorrectie voor nodig. Dat kan via het onderdeel Objectief/Geometrie op hetzelfde tabblad met de twee schuifregelaars onder Perspectief. Tot slot vervormen sommige lenzen het beeld zodat lijnen een beetje bol of hol lopen. Soms kun je dit automatisch corrigeren met de knop Corrigeer lensvervorming en anders kun je met de schuifregelaar Hoeveelheid altijd nog zelf ingrijpen.

©PXimport

Van raw-bestand naar echte foto

©PXimport

08 Lightroom

Adobe Lightroom is een raw-converter waarin je jouw raw-bestanden eerst moet importeren voordat je ze kunt bewerken. Dat houdt niet meer in dan dat je even aanwijst in welke map ze staan, waarna Lightroom een korte inventarisatie houdt en allerlei gegevens in een catalogus opslaat. Lightroom werkt met zogenaamde modules. In de Bibliotheek-module importeer en beheer je raw-bestanden. In de Ontwikkelen-module bewerk je ze vervolgens. Het programma is een stuk toegankelijker dan Raw Therapee, voornamelijk omdat veel van de complexiteit is weggelaten. Uiteraard kun je nog steeds alle belangrijke bewerkingen met Lightroom doen. Sterker nog, voor de beste bewerkingen ben je het beste af met Lightroom. Dat kwaliteitsverschil vind je terug in de prijs: 126 euro of 12 euro per maand via Creative Cloud.

©PXimport

09 Profielen en transformaties

Lightroom herkent de camera’s en lenzen van een groot aantal fabrikanten, zodat het allerlei vervormingen volledig automatisch kan verhelpen. Het is verstandig dit tijdens het bewerken als eerste te doen, omdat het invloed heeft op bijvoorbeeld de belichting en de kleuren. In de Ontwikkelmodule blader je hiertoe omlaag naar het onderdeel Lenscorrecties. Kies voor het tabje Profiel en vink Correcties profiel inschakelen aan. Als het goed is wordt het merk en model van zowel camera als lens automatisch getoond en vinden allerlei correcties plaats. Ook perspectivische vervorming lost Lightroom automatisch op. Denk aan een gebouw dat scheef staat omdat je de camera scheef of schuin omhoog hield. Klik in het onderdeel Transformaties bij Upright op Automatisch en meestal staat alles weer netjes in het lood. Zo niet, kun je altijd nog handmatige correcties aanbrengen. Ook handig is dat je kunt retoucheren. Klik rechts bovenin onder het histogram op het pictogram Vlekken verwijderen en klik of schilder over lelijke plekjes heen, waarna Lightroom ze repareert met omliggend beeldmateriaal.

©PXimport

Raw op je smartphone

Als er één plek in huis is waar stof zich graag verzamelt, dan is het wel op de luxaflex. En hangen ze in de keuken, dan worden ze niet alleen stoffig, maar ook nog eens vettig. Gelukkig hoef je niet uren te schrobben om ze weer schoon te krijgen: met de tips uit dit artikel zijn ze zo weer blinkend schoon.

Luxaflex schoon? Lees dan: De 5 beste tips om snel en simpel je ramen te lappen

Regelmatig doen: even afstoffen

Regelmatig afstoffen voorkomt dat vuil zich ophoopt. Een plumeau of microvezeldoek werkt prima. Draai de lamellen open zodat je overal bij kunt en werk van boven naar beneden. Een oude sok over je hand schuiven is een handige manier om elke lamel afzonderlijk schoon te vegen.

Wil je tijd besparen?* Gebruik dan een speciale lamellenborstel. Hiermee kun je in één beweging meerdere lamellen tegelijk afnemen. Druk niet te hard, om beschadigingen te voorkomen. Stofzuigen kan ook, maar gebruik dan een meubelmondstuk op de laagste stand en ondersteun de luxaflex met je andere hand.

* Wie niet eigenlijk...?

©africaimages.com (Olga Yastremsk

Als stoffen alleen niet meer genoeg is, moet je een stapje verder gaan. Hoe je dat doet, hangt af van het materiaal waarvan de luxaflex gemaakt zijn.

Grondig schoonmaken: aluminium en kunststof

Gebruik het bad…

Haal de luxaflex voorzichtig uit het kozijn en leg in een bad met lauwwarm water en een scheutje allesreiniger. Laat kort weken en veeg de lamellen schoon met een zachte spons. Spoel goed af en laat de luxaflex hangend drogen. Zorg ervoor dat metalen onderdelen niet te lang nat blijven om roestvorming te voorkomen en droog aluminium luxaflex direct af om oxidatie te vermijden.

…of de douche

Als de luxaflex te groot is voor een bad, kan afspoelen in de douche een alternatief zijn. Gebruik een plantenspuit met een sopje voor hardnekkige vlekken en spoel daarna grondig af. Let op dat kunststof koorden niet te nat worden (want dan kunnen ze hun stevigheid verliezen of verkleuren). Laat goed drogen en ventileer de ruimte goed om schimmelvorming te voorkomen.

Met stoom

Soms is weken in bad of afspoelen in de douche geen optie. Een stoomreiniger kan dan uitkomst bieden, vooral bij aluminium en kunststof luxaflex. Gebruik de stoom op lage stand en houd voldoende afstand om schade te voorkomen. Een andere methode is een sopje met een plantenspuit op de luxaflex vernevelen en daarna droogwrijven met een microvezeldoek.

Grondig schoonmaken: houten luxaflex

Hout is gevoelig voor vocht, dus in bad leggen of onder de douche afspoelen is geen goed idee. Gebruik een licht vochtige doek met een mild schoonmaakmiddel en test nieuwe middelen altijd eerst op een onopvallende plek. Je kunt ook speciale houtzeep gebruiken. Doe dat wel met mate en kies bij voorkeur een variant die geen vettig laagje achterlaat, omdat sommige houtzepen een dun laagje vormen dat stof kan aantrekken.

Je kunt ook een doek met een klein beetje afwasmiddel gebruiken, maar zorg dat deze nauwelijks vochtig is. Droog de lamellen direct na met een schone doek om watervlekken te voorkomen. Behandel ze eventueel met een verzorgende houtolie of was, maar alleen als het materiaal daar geschikt voor is. Laat ze na behandeling open drogen en voorkom direct zonlicht om kromtrekken en verkleuring te vermijden.

©Rafael Ben-Ari

Bedieningskoorden schoonmaken

De koorden van luxaflex worden vaak vergeten bij het schoonmaken, maar kunnen door stof en vet behoorlijk groezelig worden. Wikkel een vochtige doek met mild schoonmaakmiddel om het koord en trek het koord er voorzichtig doorheen. Herhaal indien nodig en laat goed drogen.

Luxaflex langer mooi houden

Regelmatig afstoffen voorkomt dat vuil zich ophoopt. Maak ze in keukens vaker schoon. Vermijd overmatig watergebruik, vooral bij houten luxaflex. Laat ze open drogen na een schoonmaakbeurt en houd ze, als je ze niet gebruikt, opgetrokken om stofophoping te verminderen. Zo blijven je luxaflex langer mooi en schoon.

Misschien heb je er wel een: een beveiligingscamera of videodeurbel waarmee je je woning via een online-verbinding in de gaten kunt houden. Dat kan handig zijn, maar er zijn ook privacyrisico's. Als je niet voorzichtig bent, kunnen onbevoegden namelijk toegang krijgen tot jouw camerabeelden. In dit artikel geven we wat tips om dat te voorkomen.

Kies een betrouwbaar merk

Er zijn natuurlijk heel veel soorten beveiligingscamera's voor consumenten, maar de privacyrisico's die wij bespreken spelen zich vooral af bij videodeurbellen en zogenoemde IP-camera's. Deze hebben als overeenkomst dat ze de opgenomen beelden online opslaan, zodat je via een website of app altijd toegang hebt tot de camerafeeds.

Mocht je op zoek zijn naar zo'n apparaat, zorg er dan voor dat het merk betrouwbaar en privacyvriendelijk is. Zo adviseren experts om op te passen met Chinese merken als Dahua en Hikvision, en Chinese smarthomeplatformen als Tuya (waar onder meer de camera's van Action, Woox en Marmitex gebruik van maken). Hoewel het niet is bewezen, is het goed mogelijk dat de software een achterdeurtje bevat waardoor de fabrikant met de beelden kan meekijken. De lokale wetgeving dwingt fabrikanten namelijk om data te verzamelen en af te staan aan de overheid.

Ook andere bekende merken hebben in het verleden te maken gehad met beveiligingsproblemen. Zo belandden in 2019 duizenden inloggegevens van Ring-klanten op het darkweb en hadden Amazon-medewerkers jarenlang toegang tot de camerafeeds. Verder kwam Wyze vorig jaar in opspraak doordat sommige klanten ineens de camerabeelden van anderen in hun app te zien kregen.

De LSC Smart Connect-beveiligingscamera van de Action maakt gebruik van Chinese software.

Stel een eigen wachtwoord in

Het klinkt misschien als een open deur, maar het niet instellen van een eigen wachtwoord is de meest voorkomende oorzaak waardoor onbevoegden kunnen meekijken met camerabeelden. Veel fabrikanten leveren hun camera’s met een standaardgebruikersnaam en -wachtwoord, zoals 'admin' of '1234'. Er bestaan zelfs complete websites waarop lijsten circuleren met de standaardinloggegevens van tientallen cameramerken.

Hoewel het niet legaal is, kunnen pottenkijkers zo met wat trial-and-error relatief makkelijk toegang krijgen tot camerabeelden. Er zijn zelfs websites die deze onbeveiligde feeds verzamelen en openbaar op hun website plaatsen. Een bekend voorbeeld hiervan is Insecam, die hier in 2014 wereldwijd het nieuws mee haalde.

Na alle ophef heeft die website alle privacy-schendende streams van bijvoorbeeld deurbelcamera's of webcams in woningen verwijderd, maar er zijn nog andere plekken online waarop zulke beelden wél te zien zijn. Toegegeven, deze websites zijn niet makkelijk te vinden (het delen van deze beelden is immers illegaal), maar als je een beetje weet waar je moet zoeken, kom je ze zeker tegen.

Er zijn gelukkig steeds meer camerafabrikanten die klanten verplichten een uniek wachtwoord te gebruiken, waaronder Panasonic, maar als dat niet het geval is, is het dus ten zeerste aan te raden om meteen een nieuw wachtwoord te verzinnen en (mits die mogelijkheid er is) tweestapsverificatie te activeren.

Insecam stond tien jaar geleden vol met links naar onbeveiligde webcams.

Voorkom hacks

Hoewel het veel minder vaak voorkomt, is het mogelijk om beveiligingscamera's te 'hacken' en op die manier bij de beelden te komen. Voor sommige IP-camera's moet je namelijk bepaalde TCP-poorten op je router/modem openzetten, zoals 80 of 443, om van buitenaf met deze camera's te kunnen verbinden.

Als je dat handmatig (en zorgvuldig) doet, hoeft dat geen probleem te zijn. Het wordt pas echt gevaarlijk als je de camera deze poorten zelfstandig laat openzetten via uPnP (Universal Plug and Play). Deze functie vereist geen enkele vorm van authenticatie. Onbevoegden kunnen met malware daardoor eenvoudig allerlei poorten openen. Je kunt dus beter ver uit de buurt van uPNP blijven.

Zorg er tot slot ook voor dat je de firmware van de camera regelmatig bijwerkt, voor het geval er een kritieke kwetsbaarheid is gedicht. Malware als Mirai heeft in het verleden veel schade aangericht door kwetsbaarheden van slecht beveiligde camera's te misbruiken. Het is daarom ook een risico om je camera's en deurbellen met het internet te (laten) verbinden als de fabrikant geen updates meer uitbrengt.