ID.nl logo
Geanimeerde grafieken maken in Powerpoint
© PXimport
Huis

Geanimeerde grafieken maken in Powerpoint

Werk je aan een presentatie waarin veel cijfermateriaal aan bod komt, dan help je het publiek door al die gegevens in grafieken te verpakken. Je analyse maak je een stuk duidelijker met staaf-, lijn-, taart- en/of cirkeldiagrammen. Maar je kunt nog meer uit de kast halen om de aandacht bij de cijfertjes te houden en om bepaalde informatie te benadrukken. Gebruik stijlvolle, geanimeerde grafieken voor je presentatie.

1 Grafiekstijl

We bouwen de mogelijkheden van geanimeerde grafieken langzaam op. Te beginnen met een nieuwe presentatie, waarin je een erg eenvoudige grafiek toont met een beperkte hoeveelheid gegevens. Je voegt een nieuwe dia toe van het type Titel en object. In dit type dia zit de knop Grafiek invoegen (de tweede). Je kunt ook via het tabblad Invoegen in de groep Illustraties de knop Grafiek gebruiken. In beide gevallen kom je bij het keuzevenster waar alle grafiektypes staan. De kleurcombinatie van de grafieken stemt het programma af op de stijl van je presentatie. In dit geval kiezen we voor de Gegroepeerde 3D-kolom.

2 Mini-rekenblad

Nadat je op OK hebt geklikt, verschijnt er een mini-rekenblad waarin al wat voorbeeldgegevens zijn ingevuld. De inhoud van deze tabel moet je nu aanpassen met je eigen data. Het gaat niet alleen om de inhoud van de cellen, ook de titels van de kolommen en rijen zul je wijzigen, en waarschijnlijk ga je ook kolommen en rijen toevoegen of verwijderen. Je zult merken dat de grafiek die al klaarstaat, zich onmiddellijk aanpast aan de wijzigingen die je aanbrengt. Zijn de cijfers correct, dan sluit je het mini-rekenblad.

©PXimport

3 Gegevens aanpassen

Uiteraard kan het zijn dat je de gegevens waarop de grafiek is gebaseerd, later nog wilt wijzigen. Dat kan op ieder moment. Rechtsklik op de grafiek en kies Gegevens bewerken of Gegevens bewerken in Excel. Of je klikt op de grafiek zodat je bij het contextafhankelijke tabblad Ontwerpen komt; dit tabblad zie je alleen als je de grafiek hebt geselecteerd. Ook daar vind de knop Gegevens bewerken. Breng de wijzigingen aan die je op het oog hebt en PowerPoint zal ze meteen doorvoeren in de grafiek.

Kijkgedrag sturen

Uiteraard maken animaties de presentatie aantrekkelijker, maar er is een veel belangrijkere reden om ze toe te passen. Wanneer de grafiek in zijn geheel op het scherm verschijnt, zullen de toehoorders meteen de gegevens proberen te lezen en interpreteren. Terwijl hun ogen door de grafiek dwalen, luisteren ze maar half naar je verhaal. Wanneer je bijvoorbeeld eerst de staafjes van januari laat verschijnen en bij de volgende klik alle staafjes van februari, stuur je het kijkgedrag en blijft het publiek beter bij de les.

4 Animatiestijlen

Om een animatie toe te passen, klik je eerst op de grafiek om die te selecteren en daarna open je het tabblad Animaties. Die animatiestijlen zijn verdeeld in vier groepen volgens het gebruik: Start, Nadruk, Eind en Animatiepaden. Hier geldt de gouden regel ‘less is more’. Ga voor eenvoud. In dit voorbeeld selecteren we de startanimatie Vervagen. Wanneer je op dit type animatie klikt, zal de grafiek de animatie even aan je laten zien. Bovendien verschijnt er een vakje met het getal 1. Deze dia bevat dus één animatie.

©PXimport

5 Effectopties

Wanneer je nu de diavoorstelling start, krijg je eerst een lege dia te zien en als je op de spatiebalk of op het pijltje drukt, verschijnt de grafiek in zijn geheel. In ons voorbeeld willen we echter eerst de resultaten van januari tonen en dan die van februari enzovoort. Druk op de Esc-toets om terug te keren naar de ontwerpmodus. Ga naar het tabblad Animaties, en klik rechts naast de animatiestijlen op de knop Effectopties. Standaard is de keuze Als één object geselecteerd. Hierdoor verschijnt de volledige grafiek als één verzameld object.

6 Per serie

In plaats van effectoptie Als één object, kun je ook Per serie selecteren. In ons voorbeeld zijn dat de maanden. Wanneer je deze optie in dit voorbeeld selecteert, verschijnen er vier genummerde vakjes naast de grafiek. De dia bevat dus meteen vier animaties. Bij de eerste klik verschijnt het lege grafiekraster, bij klik twee floepen de groene balken tevoorschijn die de resultaten van januari tonen. De derde klik presenteert de balkjes van februari en bij klik vier zie je de balkjes van maart.

©PXimport

7 Per categorie

Wanneer je bij de effectopties Per categorie aanduidt, zal PowerPoint automatisch de effecten groeperen per persoon (in ons voorbeeld). Bij de eerste muisklik verschijnt het lege raster. Daarna zie je de resultaten van Ben, daarna die van Charlotte, daarna die van Dorien enzovoort … Ook hier zal PowerPoint de animatiestijl toepassen die je daarnet hebt geselecteerd. In dit geval is dat nog steeds de stijl Vervagen. Bij ieder klik komen dus de resultaten van de drie maanden boven iedere naam.

8 Per element

Keuze vier en vijf in van Effectopties zijn Per element in een serie en Per element in een categorie. Door ze aan te klikken zie je direct geanimeerd in jouw grafiek wat het doet. Kies je Per element in een serie dan zal de presentie in ons voorbeeld per klik één maand van één naam tonen. Dus eerst januari van Ben, daarna januari van Charlotte enzovoort. Kies je Per element in een categorie dan presenteert het programma voor Ben eerst de resultaten van januari, dan februari, dan maart, en daarna de maand januari van Charlotte en zo verder. Met de opties Per element moet je dus veel meer klikken om het volledige diagram te tonen.

©PXimport

9 Markeren

Stel dat je een element in de presentatie/animatie wilt benadrukken. Je hebt bij de Effectopties de keuze Per categorie gekozen, zodat de resultaten per persoon verschijnen. Op het einde van de animatie moet er een markering rond de januari-balk van Charlotte komen. Dat is immers het hoogste resultaat. Ga hiervoor naar het tabblad Invoegen en selecteer in de groep Illustraties een vorm, bijvoorbeeld een ovaal. Positioneer het ovaal zo dat hij netjes over het balkje van januari past. In het tabblad Opmaak bij Opvullen van vorm kies je Geen opvulling en bij Vormeffecten selecteer je Gloed.

10 Animeer de markering

Om die markering op het einde tevoorschijn te laten komen, selecteer je het ovaal en opnieuw open je het tabblad Animaties. Selecteer een animatiestijl waarmee de markering over het balkje moet verschijnen, in dit voorbeeld is dat weer de stijl Vervagen. In dit voorbeeld lees je het getal 7 naast de markering, waardoor je weet dat deze markering in de animatiereeks de laatste in de rij is. Bij het animeren van markeringen kan het soms tegenzitten, maar dan gebruik je een oude indianentruc, zie de volgende stap.

©PXimport

11 Geblokkeerde markering

Het kan gebeuren dat het fout loopt wanneer je een markering van een grafiek probeert te animeren. Plots verdubbelt het aantal animaties zich ongevraagd of worden alle animaties vervangen door één animatie. Bovendien lijkt het alsof de markering gevangen zit in de grafiek. In dat geval rechtsklik je op je markering en kies je Knippen. Klik ergens op een lege plek zodat niets meer geselecteerd is. Plak nu je markering en sleep hem weer naar de goede plek. Nu kun je hem wel op de juiste manier animeren.

12 Deelvenster Animatie

De volgorde van de animaties regel je in het Deelvenster Animatie. Je vindt de knop om dit palet te openen in het tabblad Animaties. Om de volgorde van één of meer animaties te wijzigen, klik je op de bewuste animatie in dit deelvenster en gebruik je de knoppen Hoger en Lager. Wil je bijvoorbeeld dat het lege grafiekraster niet in de animatie mag zitten, maar dat die meteen op de dia moet staan, dan klik je in het deelvenster met de rechtermuisknop op animatie 1 en gebruik je de opdracht Verwijderen.

©PXimport

13 Tijdsinstellingen

Misschien wil je alle animaties als een aaneensluitend filmpje presenteren, zodat de staafjes automatisch in de juiste volgorde tevoorschijn floepen, zonder dat je ze met muisklikken moet activeren. Klik dan ergens in het Deelvenster Animatie en druk op Ctrl+A om alle animatiestappen te selecteren. Daarna open je met de rechtermuisknop de Tijdsinstellingen. In het vak Starten kies je de optie Na vorige en in het vak Vertraging selecteer je een tijdsinterval. Hier gaan we voor 1 seconde, maar je kunt ook per halve seconde werken. Klik op de knop Afspelen om het effect te beoordelen.

14 Staven die groeien

Tot nog toe hebben we de sobere animatiestijl Vervagen gebruikt, maar het is mogelijk om de animaties nog pittiger te maken. Het effect is afhankelijk van de soort grafiek die je gebruikt. We doen een paar suggesties. Voor staafdiagrammen is de stijl Wissen (uit de groep Start) erg mooi. De naam is wat ongelukkig gekozen, het lijkt bij dit effect alsof de staafjes uit de bodem van het diagram groeien. Behalve Wissen werkt ook Verschijnen mooi. Van de Nadruk-animaties zijn wij fan van Puls. en Kort Weergeven (Peek In).

©PXimport

15 Taartdiagrammen

Taartgrafieken gebruik je om verhoudingen te tonen. Wil je een taartgrafiek animeren, dan kies je het best voor Draaien, In- en uitzoomen of Vervagen. Deze effecten komen pas tot hun recht als je bij de Effectopties hebt aangeduid dat ze per categorie of per serie moeten verschijnen. Het mooiste vinden we Draaien, in deze instelling zullen de individuele delen van de taart letterlijk vanuit het niets op hun plaats roteren.

16 Lijndiagrammen

Heb je gegevens die je in een lijndiagram toont, dan is het vaak het handigst om Per serie of Per categorie te animeren, en een niet te druk effect te kiezen. Wij kiezen bij een lijndiagram graag voor de optie Wissen (maar smaken verschillen). Geef hierbij in de Effectopties aan dat de animatie van links naar rechts moet lopen (het pijltje dat naar rechts wijst). Het resultaat is een animatie waarbij het lijkt alsof een onzichtbare hand de lijnen van links naar rechts op de dia tekent.

©PXimport

17 Vlakdiagrammen

Om gestapelde vlakdiagrammen leuk te animeren, kun je alweer Wissen gebruiken en daarna duid je bij de Effectopties de optie Per serie aan. Vergeet niet in dezelfde Effectopties de richting van de beweging aan te geven via het pijltje: van onderen naar boven. Ook de opties Verschijnen en Vervagen geven een fraai effect. Deze drie mogelijkheden zorgen dat de vlakken afzonderlijk en in een vloeiende beweging op elkaar worden gestapeld.

▼ Volgende artikel
Zo zorg je ervoor dat jouw vriezer optimaal koelt
© qwartm
Huis

Zo zorg je ervoor dat jouw vriezer optimaal koelt

Een vriezer die goed en efficiënt vriest, heeft allerlei voordelen. Zo is het gunstig voor je gezondheid, omdat bacteriën in een ijskoude vriezer minder kans krijgen. Ook bespaar je energie én hoef je je vriezer minder vaak te ontdooien. Met een paar simpele stappen zorg je ervoor dat jouw vriezer optimaal koelt.

Wil je dat je diepvriesproducten zo lang mogelijk vers blijven en je je vriezer niet steeds hoeft te ontdooien? Dan is het belangrijk dat je vriezer efficiënt koelt, zodat er zo min mogelijk ijsvorming in het vriesvak ontstaat. Dit artikel vertelt je hoe je dat voor elkaar krijgt. • Het instellen van de juiste temperatuur • Slim invriezen • Goed vullen (maar niet te vol) • Regelmatig ontdooien • De condensor schoonmaken

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aankoop van een nieuwe vriezer

De juiste temperatuur

Een goedwerkende vriezer begint met het instellen van de juiste temperatuur. Is je vriezer te warm, dan bederft voedsel sneller en zal er door het overtollige water sneller ijsvorming in het vriesvak ontstaan. In principe zijn alle temperaturen onder de -18°C goed, maar hoe kouder je je vriezer instelt, hoe meer energie hij verbruikt. Met een temperatuur van -18°C bewaar je je voedsel veilig, blijven voedingsstoffen lang behouden én ben je energiezuinig bezig. Veel vriezers beschikken over een ingebouwde thermostaat, vaak in de vorm van een draaiknop, waarop je de temperatuur kunt instellen. Heeft jouw vriezer dit niet, dan kun je een losse thermometer aanschaffen om de temperatuur in je vriezer te controleren.

Slim invriezen

Ook de manier waarop je je eten invriest, heeft veel invloed op hoe efficiënt jouw vriezer koelt. Zo laat voedsel dat nog warm is de temperatuur in je vriezer snel stijgen, waardoor voedingsmiddelen sneller bederven en je te maken kunt krijgen met ijsvorming. Het is dus verstandig om je kliekjes eerst op kamertemperatuur te laten komen voor je ze in de vriezer stopt. Om ervoor te zorgen dat het eten snel de juiste temperatuur bereikt, is het daarnaast beter om kleine porties in te vriezen. Let er daarbij op dat je luchtdichte bakjes of zakjes gebruikt, want als ingevroren eten in contact komt met lucht kan er vriesbrand op voedingsmiddelen ontstaan.

©qwartm

Een beetje overzicht in je vriezer is ook wel zo fijn. Zo weet je exact wat waar staat en hoef je de deur van de vriezer niet elke keer onnodig lang open te laten staan. Daarmee maak je het voor je vriezer een stuk makkelijker om de temperatuur vervolgens weer omlaag te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld producten die je als eerste gebruikt voorin je vriezer zetten en overige producten meer naar achteren. Of plak labels op je bakjes met de data waarop je de producten hebt ingevroren. Ook kun je regelmatig even kijken welke producten weggegooid kunnen worden, zodat het geen rommeltje wordt in je vriezer.

Handig: invriezen in diepvriesbakjes

Dan kun je lekker stapelen!

Goed vullen (maar niet te vol)

Is jouw vriezer vaak maar voor de helft gevuld? Dat is zonde, want een halfvolle vriezer verbruikt veel onnodige energie. Misschien vind je in je keuken nog wat groente of fruit dat je niet van plan bent om op korte termijn op te eten. Mocht dat niet het geval zijn, dan kun je altijd een paar halfgevulde waterflessen in je vriezer leggen. Voor het afkoelen van producten (massa) hoeft een vriezer namelijk minder hard te werken dan voor het afkoelen van lucht. En omdat producten koude lucht goed vasthouden, gaat er bij het openen van je vriezerdeur minder kou verloren. Let op: een te volle vriezer is ook niet goed, want dit belemmert de luchtcirculatie en veroorzaakt ongelijke temperaturen in je vriezer.

Regelmatig ontdooien

IJsvorming beperkt niet alleen de ruimte in je vriezer, maar maakt ook dat het apparaat minder efficiënt gaat werken. IJs op de wanden van je vriezer werkt namelijk als een soort isolatielaag, waardoor het apparaat minder goed in staat is om warmte naar buiten af te voeren. Daar komt nog bij dat als ijsvorming zich op voedsel nestelt, vooral als dat niet luchtdicht is ingepakt, er vriesbrand op voedingsmiddelen kan ontstaan. Heeft jouw vriezer geen No Frost-functie? Dan moet je helaas zelf regelmatig aan de bak om het ijs uit je vriezer te verwijderen. Om het ontdooiingsproces te versnellen, kun je een bak met heet water in de vriezer plaatsen of het ijs met een föhn verwarmen. Als je je vriezer toch ontdooit, maak 'm dan meteen goed schoon. Ook op vuil in je vriezer kan namelijk ijs of rijp ontstaan.

©Thomas Heitz

De condensor schoonmaken

Maak tot slot, als dat mogelijk is, de condensor van je vriezer regelmatig schoon. De condensor is het zwarte rooster aan de achterkant van je vriezer dat ervoor zorgt dat warmte goed wordt afgevoerd. Zit de condensor vol met stof of vuil, dan blijft warmte in je vriezer circuleren. De condensor kun je eenvoudig schoonmaken met een zachte borstel of met een stofzuiger met borstel-opzetstuk.

▼ Volgende artikel
Android-smartphone zónder Google? Zo doe je dat
© ltyuan - stock.adobe.com
Huis

Android-smartphone zónder Google? Zo doe je dat

Op een smartphone met Android wordt standaard alles aan je Google-account gekoppeld. Daardoor weet het bedrijf heel wat over jou en niet iedereen voelt zich daar goed bij. Gelukkig zijn er ook manieren om Android te gebruiken zonder dat je Google volledige inzicht in je digitale leven geeft, bijvoorbeeld met de alternatieve firmware LineageOS met microG.

In dit artikel laten we zien hoe je een Android-smartphone in kunt stellen zonder gebruik te maken van Google:

• Installeer LineageOS for microG • Configureer microG • Zorg ervoor dat je pushnotificaties kunt ontvangen • Installeer Local GSM Location zodat apps locatiegegevens kunnen opvragen • Installeer apps via F-Droid en Aurora Store

Mag het iets minder rigoureus? Lees dan: Ontsnap aan Googles ecosysteem

Wanneer je een Android-smartphone of -tablet installeert, is aanmelden met een Google-account een van de eerste dingen die je doet. Vanaf dat moment zijn alle Google-apps zoals Gmail, Google Maps, Chrome, Google Calendar en Google Play op je apparaat aan je account gekoppeld. Handig … maar zo krijgt Google wel heel veel controle over je digitale leven.

In principe kun je op je Android-apparaat gewoon geen Google-account aanmaken en alternatieve apps installeren. Maar omdat het hele besturingssysteem rond Google-componenten is gebouwd, is dat knap lastig. Dan installeer je beter een alternatieve Android-firmware die geen koppeling met het Google-ecosysteem heeft ingebouwd. In dit artikel doen we dat met LineageOS en microG, en hebben we het ook over enkele andere mogelijkheden.

1 Android Open Source Project

Voordat we naar die alternatieven kijken, moeten we het even hebben over hoe die mogelijk zijn als Google-diensten zo nauw met Android verweven zijn. De basis van Android bestaat uit het Android Open Source Project (AOSP). Dit is een volwaardig mobiel besturingssysteem waarvan de broncode beschikbaar is onder een opensource-licentie. Fabrikanten van Android-apparaten voegen hier drivers aan toe om Android op hun hardware te laten werken, en vaak nog eigen aanpassingen. Andere belangrijke componenten die we in een Android-systeem verwachten, zoals Google Play Services, zijn niet opensource. Wanneer je een Android-telefoon koopt, staat daarop dus een besturingssysteem dat door de fabrikant is gecreëerd op basis van AOSP, Google Play Services en eigen aanpassingen.

LineageOS is een project dat de broncode van AOSP neemt en daar extra functionaliteit aan toevoegt, vaak met de focus op aanpasbaarheid, beveiliging en privacy. De nieuwste versie is LineageOS 21, gebaseerd op Android 14. Het biedt voor zo’n tweehonderd apparaten installeerbare images met de drivers van de fabrikanten ingebouwd. Staat je toestel niet in de lijst met apparaten, dan kun je LineageOS helaas niet installeren. De apps van Google zijn (net zoals Google Play Services) hierin niet opgenomen, omdat de licentie dat niet toestaat. Die kun je wel achteraf installeren, waarna je je met een Google-account kunt aanmelden en LineageOS zoals de standaard Android-versie op je telefoon is te gebruiken.

LineageOS ondersteunt zo’n tweehonderd apparaten.

2 MicroG

Nu zou je denken dat je zonder de apps van Google wel verder kunt, maar dat is helaas niet het geval. Google heeft gaandeweg meer en meer functionaliteit van AOSP naar Google Play Services en andere propriëtaire componenten verplaatst. Die vereisen een Google-account of tracken je op een andere manier. En heel wat Android-apps maken van deze propriëtaire componenten gebruik. Als je die apps op LineageOS zonder Google-apps installeert, dan zouden die in het beste geval maar deels werken en in het slechtste geval starten ze niet eens op.

Het project microG biedt hier een oplossing voor. Dit is een opensource-project dat allerlei propriëtaire Android-componenten van Google her-implementeert. Zo biedt GmsCore een alternatieve implementatie voor Google Play Services. Ook Google Cloud Messaging (voor pushnotificaties) en geolocalisatie zijn op deze manier mogelijk. De versies van microG kun je dan op bijvoorbeeld LineageOS gebruiken, waardoor allerlei Android-apps toch weer werken zonder dat je een Google-account of Google-apps nodig hebt.

Het microG-project her-implementeert een deel van Google Play Services.

3 LineageOS met microG

Helaas kun je microG niet zomaar op LineageOS installeren. MicroG werkt namelijk alleen op een Android-versie met ‘signature spoofing’. Die truc zorgt ervoor dat de componenten van microG zich als Google Play Services kunnen voordoen, waardoor apps er mee samenwerken zonder dat ze weten dat het niet om een officiële Google-dienst gaat. Maar de ontwikkelaars van LineageOS hebben om diverse redenen besloten om signature spoofing niet op te nemen.

Er zijn manieren om een al geïnstalleerd Android-systeem te patchen zodat het signature spoofing ondersteunt. MicroG biedt ook zijn eigen versie van LineageOS aan: LineageOS for microG. Die versie heeft een minimale vorm van signature spoofing ingebouwd die alleen geprivilegieerde systeem-apps toelaat om de spoofing-permissie te gebruiken en alleen na toestemming van de gebruiker. LineageOS for microG ondersteunt exact dezelfde apparaten als LineageOS en verspreidt twee keer per maand over-the-air-updates.

LineageOS for microG biedt een opensource Android-versie zonder Google-apps.

Alternatieven voor LineageOS/microG

/e/OS Zo is /e/OS op dezelfde combinatie van LineageOS met microG gebaseerd, maar voegt daar nog een privacygerichte standaardconfiguratie aan toe. Je kunt /e/OS zelf installeren op een ondersteunde telefoon, of een telefoon bij Murena kopen met /e/OS voorgeïnstalleerd. De /e/ Foundation, die /e/OS ontwikkelt, sponsort sinds 2020 de ontwikkeling van microG.   Calyxos Ook Calyxos richt zich op privacybewuste gebruikers. Het heeft microG aan boord en komt met toepassingen zoals de chat-app Signal en Organic Maps, dat kaarten van OpenStreetMap gebruikt. Het ondersteunt wel minder telefoons dan de eerdergenoemde oplossingen, voornamelijk Pixel-telefoons van Google.

GrapheneOS GrapheneOS richt zich op hetzelfde publiek, maar doet dat zonder microG. In plaats daarvan kun je Google Play Services in een afgescheiden sandbox draaien voor de apps die dat nodig hebben. Het besturingssysteem ondersteunt alleen tien Google Pixel-apparaten.

Met /e/OS heb je een Android-systeem zonder Google en een privacygerichte standaardconfiguratie.

Klinkt het als te veel moeite?

De keuze in Android-smartphones is reuze

4 Installeren

De installatie van LineageOS for microG gebeurt exact hetzelfde als bij LineageOS: zoek je toestel op in de lijst met ondersteunde apparaten van de LineageOS Wiki en volg daar de installatiegids. Het enige verschil is dat je de installatiebestanden voor je apparaat niet van de website van LineageOS downloadt, maar van de downloadpagina voor LineageOS for microG. Voor de Fairphone 5 vind je die bijvoorbeeld in de map FP5.

Installeer eerst Android Debug Bridge en fastboot en volg op die pagina ook de instructies om de usb-foutopsporingsmodus op je Android-apparaat in te stellen. Daarna dien je op sommige apparaten de bootloader te ontgrendelen, zodat je alternatieve firmware kunt installeren. De instructies hangen van je apparaat af. Op sommige apparaten moet je ook nog extra partities flashen met fastboot. Let op dat je de downloadbestanden van LineageOS for microG flasht en niet degene waarnaar in de installatie-instructies van LineageOS wordt verwezen.

Daarna flash je het herstelbestand van LineageOS for microG en start je het apparaat in herstelmodus. Voer dan een factory reset uit. Nu kun je eindelijk het zip-bestand met het rootbestandssysteem van LineageOS for microG naar je telefoon flashen met de opdracht adb vanaf je computer. De stap om een Google Apps-add-on te installeren sla je over, want we willen Google juist vermijden. Herstart daarna je telefoon, waarna je in LineageOS for microG opstart.

Volg heel nauwgezet alle waarschuwingen en tips in de installatie-instructies van LineageOS.

5 Configureren

Na de eerste keer opstarten, word je verwelkomd door de configuratiewizard, waarin je onder andere je wifi-netwerk instelt. Maar in tegenstelling tot een normale Android-installatie krijg je nu niet de vraag om een Google-account in te voeren. Wanneer de initiële configuratie van LineageOS is voltooid, open je de app microG Settings. Klik dan op Self-Check. Uiteindelijk moet de hele lijst met controles aangevinkt zijn. Je moet hiervoor diverse permissies aan de app toekennen, zodat microG zijn werk kan doen.

Keer terug naar het hoofdvenster van microG Settings. Hier staan allerlei functies standaard uitgeschakeld en het is aan jou om te kiezen welke je inschakelt. Zo kun je hier een Google-account toevoegen, maar dat doen we in het kader van dit artikel juist niet. Exposure Notifications kun je niet hier inschakelen; daarvoor dien je een app te installeren die deze API gebruikt. Google SafetyNet kun je hier wel inschakelen. Sommige apps vereisen deze functie om te controleren of je Android-apparaat wel veilig is. Mocht je zo’n app gebruiken, schakel die functie dan hier in.

Geef microG alle permissies die het nodig heeft om zijn taken uit te voeren.

6 Pushnotificaties

Als je nu apps zou installeren, zou je merken dat je geen pushnotificaties krijgt. Veel apps, onder meer WhatsApp en Slack, maken hiervoor immers gebruik van Google Cloud Messaging. MicroG implementeert dit ook, maar heeft dit standaard uitgeschakeld. Om pushnotificaties naar je apparaat te kunnen sturen, moet Google je apparaat ook kunnen identificeren aan de hand van een uniek apparaat-ID. Ga daarvoor in microG Settings naar Google device registration en schakel Register device in. Standaard (in het profiel Native) genereert microG nu een ID waaruit Google je apparaattype en softwareversie kan afleiden, maar niet het serienummer. Het profiel Real geeft ook het eigenlijke serienummer aan Google door. Er zijn ook profielen om je voor een Google Nexus 5X of Motorola Moto G uit te geven, voor als je zo weinig mogelijk informatie wilt prijsgeven. Als je een Google-account hebt toegevoegd, wordt dit overigens ook bij je apparaatregistratie aan Google doorgegeven.

Nadat je apparaat bij Google is geregistreerd, tik je op Cloud Messaging en vink je Receive push notifications aan. Zodra je apps installeert die van Google Cloud Messaging gebruikmaken, komen ze hier in de lijst te staan. Als je merkt dat je notificaties met vertraging aankomen, tik dan op de drie puntjes bovenaan rechts, dan op Advanced en pas de instellingen voor pushnotificaties per netwerk aan. Zet ze bijvoorbeeld op Ping interval: 60 seconds. Maar dit is alleen nodig als de netwerkkwaliteit laag is, de standaardwaarde Automatic zou op de meeste netwerken voldoende moeten zijn.

Dankzij microG kunnen je apps ook pushnotificaties ontvangen.

7 Locatiemodules

Diverse apps vragen je locatie op, bijvoorbeeld om een relevante selectie van nabije winkels of laadpalen te tonen. Maar als ze daarvoor altijd je gps gebruiken, belast dat de batterij van je telefoon te veel. Bovendien hoeft die locatie niet altijd zo precies te zijn als van je gps. Google heeft daarvoor de component Network Location Provider, die communiceert met servers van Google om bijvoorbeeld op basis van de zichtbare wifi-netwerken te bepalen waar je apparaat zich bevindt.

In de instellingen van microG kun je ook hiervoor een alternatief instellen. Tik daarvoor op Location modules. Standaard bood microG één geolocalisatiemodule die op basis van gsm-netwerken en wifi-toegangspunten in de buurt je locatie bepaalt: Mozilla Location Service. Helaas is die dienst inmiddels stopgezet. Je kunt wel de app Local GSM Location installeren en de locatiedienst die ze aanbiedt daarna hier inschakelen.

MicroG kan ook je locatie bepalen zonder servers van Google.

8 OpenCelliD gebruiken

Tik daarna op de module en dan op Configure. Geef de app toestemming om altijd toegang tot je locatie te krijgen en daarna om bestanden op te slaan. Maak nu een gratis OpenCelliD-account door op www.opencellid.org op Sign Up te klikken. Klik op de verificatielink en dan in het dashboard op Access Tokens. Je ziet daar één toegangstoken. Klik op Show Token en kopieer die.

Open dan op je telefoon weer de configuratie van de locatiemodule, tik linksboven op het menu en dan op Advanced Settings. Vul bij OpenCellID Access Token je token in. Keer terug, open Settings en vink bij Sources de optie OpenCellID aan. Keer weer terug, tik op Database / Create Database. De module downloadt nu de locatiedatabase naar je telefoon. Op een later moment kun je altijd op Update Database tikken om de database bij te werken.

Haal locatiedata uit de database van OpenCelliD.

Geen Google, wel Apple?

Met een iPhone heb je niets te maken met het Google-ecosysteem

9 Apps installeren met F-Droid

LineageOS for microG komt standaard met F-Droid, een appwinkel voor opensource-apps. Zo kun je hiermee de app Local GSM Location installeren, maar ook apps als Aegis Authenticator voor tweefactorauthenticatie, Joplin voor todo-lijstjes, Organic Maps voor offline navigatie, Syncthing voor synchronisatie van je bestanden, apps voor Home Assistant en openHAB, en nog veel meer. Voor veel propriëtaire Android-apps bestaan er opensource-alternatieven die je in F-Droid vindt. Ook apps updaten gebeurt in F-Droid. In de instellingen kun je zelfs automatische updates instellen.

Opvallend is dat F-Droid per app de zogenoemde anti-functies toont, bijvoorbeeld of de app gebruikmaakt van een propriëtaire back-end of je activiteiten aan de makers rapporteert. Ook de door de app gevraagde machtigingen toont F-Droid bij elke app. Zo kun je op basis van de anti-functies en machtigingen beslissen of je de app wel met deze functies wilt gebruiken of voldoende vertrouwt.

F-Droid toont bij elke app de ‘anti-functies’, functies die je misschien minder leuk vindt.

10 Apps installeren met Aurora Store

Op F-Droid vind je alleen opensource-apps. Voor apps als WhatsApp, Slack, Snapchat, Instagram, TikTok, Spotify en meer heb je een andere bron nodig. Maar zonder een Google-account kan dat niet met Google Play Store. Gelukkig bestaat er een alternatief: Aurora Store. Dit is een onofficiële opensource-client voor de Google Play Store. Je kunt hiermee dus apps op de Google Play Store zoeken, downloaden en updaten. Dat kan met een Google-account, maar ook anoniem. Aurora Store koppelt je dan aan een van de vele anonieme gebruikersaccounts. Soms lukt het aanmelden niet. Probeer het dan opnieuw, dan word je aan een willekeurig ander account gekoppeld.

Net zoals in Google Play Store krijg je in Aurora Store apps te zien per categorie, inclusief lijstjes met de populairste apps of apps die voor jou zijn aangeraden. De mogelijkheden zijn minder uitgebreid dan met Google Play Store. Zo kun je geen betaalde apps downloaden of updaten. Bovendien werken heel wat in-app-functies van allerlei apps niet wanneer je Aurora Store anoniem gebruikt. Soms krijg je bepaalde apps ook niet te zien, omdat het anonieme account dat je op dat moment gebruikt van een bepaald land is waar de app niet is toegelaten. Tik in dat geval bovenaan rechts op het tandwiel, dan op Manage your account / Log uit en log weer in als Anoniem. Je krijgt dan een willekeurig ander anoniem account en kunt opnieuw proberen of je de gewenste app vindt.

Met Aurora Store download en update je anoniem apps uit de Google Play Store.

11 Alternatieven voor Google-apps

Nu je een Android-systeem zonder Google-account hebt, moet je uiteraard voor alle Google-apps nog alternatieven zoeken. Wil je onmiddellijk een heel ecosysteem, dan loont het de moeite om naar Proton te kijken. Je kunt gratis een account maken bij deze dienstenprovider die zich focust op privacy en geen toegang heeft tot je gegevens dankzij end-to-end encryptie. Voor wie meer opslag en mogelijkheden wil, biedt Proton ook betaalde abonnementen aan. De apps Proton Mail, Proton Calendar, Proton Drive, Proton VPN en Proton Pass zijn te vinden in F-Droid en Aurora Store.

Maar je hoeft jezelf niet aan één ecosysteem te verbinden. Je kunt perfect losse apps installeren (zoals de mail-app K-9 Mail) of met DAVx5 in combinatie met een CalDAV/CardDAV-server je agenda en contacten in de standaard-apps van LineageOS integreren. Als wachtwoordbeheerder kun je bijvoorbeeld de app van Bitwarden installeren, in combinatie met de server van Bitwarden of je eigen Vaultwarden-server. Voor tweefactorauthenticatie is Aegis Authenticator een goede keuze.

Als je gewend bent om je browsergeschiedenis en -tabs tussen verschillende apparaten te synchroniseren met Google Chrome, dan is er ook daarvoor een alternatief zonder Google-account. Mozilla biedt een vergelijkbare functie voor Firefox aan met Firefox Sync. Als je de Firefox-app op LineageOS installeert en een gratis Mozilla-account aanmaakt, kun je dus ook je tabs synchroniseren. Interessant om te weten is dat dit met end-to-end encryptie werkt. Mozilla krijgt dus niet te zien welke webpagina’s je bezoekt.

Proton biedt een heel ecosysteem aan van diensten met end-to-end encryptie.

Watch on YouTube