Techgiganten als Google, Microsoft, Apple en Meta proberen gebruikers binnen hun netwerk van diensten en producten te houden. Deze strategie van intensieve klantenbinding zorgt immers voor een constante inkomstenstroom. Maar wat als je je hierbij oncomfortabel voelt en uit zo’n ecosysteem wilt ontsnappen?

Wie de strategieën van techgiganten als Google, Microsoft, Apple en Meta onderzoekt, zal beamen dat regulering nodig is. Dergelijke bedrijven hebben namelijk een ‘ecosysteem’ ontwikkeld; een netwerk van onderling verbonden diensten en producten die elkaar aanvullen en versterken. Dit maakt het voor gebruikers eenvoudiger en aantrekkelijker om meer producten van hetzelfde merk te gebruiken. Anders gezegd: de bedrijven maken het in de praktijk voor gebruikers lastig om uit hun ecosysteem te stappen.

Dit artikel gaat in op de uitdagingen van zo’n ‘exit-strategie’ en het mag nu al duidelijk zijn: makkelijk wordt het niet. We bekijken eerst hoe zo’n ecosysteem in elkaar steekt en daarna hoe je de ecosystemen van respectievelijk Google, Microsoft, Apple en Meta (selectief) kunt verlaten of er in elk geval voor kunt zorgen dat ze minder over jou te weten komen.

Functies van een ecosysteem

Voor wie niet bekend is met de opzet van een ecosysteem nemen we het netwerk van Apple als voorbeeld, maar de overeenkomsten met de strategieën van andere ecosystemen, zoals die van Google, Microsoft en Meta, zijn groot.

Om te beginnen zijn Apple-producten vaak strak geïntegreerd en werken ze naadloos samen, onder meer dankzij een reeks vernuftige continuïteitsfuncties oftewel integratietechnologieën, exclusief voor Apple-apparaten. Zo is er bijvoorbeeld AirDrop om bestanden snel te delen tussen een iPhone, iPad en Mac, maar ook functies als HandOff, Automatische ontgrendeling, Instant Hotspot, Sidecar en Universeel klembord zijn zeer handig als je meerdere Apple-apparaten in gebruik hebt.

Centraal in dit concept staan Apple ID en iCloud, diensten die niet alleen persoonlijke data en media bewaren, maar tevens synchroniseren tussen apparaten. Apple verschaft bovendien exclusieve toegang tot bepaalde diensten en content als Apple Music, Apple TV+, en tot talrijke specifieke apps in de App Store die niet op andere apparaten beschikbaar zijn, zoals de populaire communicatie-apps iMessage en FaceTime.

Verder is er nog de hardwarekoppeling met apparaten als de HomePod, AirTags en de Apple Watch, die eigenlijk alleen met een iPhone functioneren.

De continuïteitsfuncties van Apple: handig… binnen Apples ecosysteem.

Gepersonaliseerde diensten

Naast diensten en functies die gebruikers aan een ecosysteem binden, is ook het verzamelen en exploiteren van gebruikersgegevens een belangrijk onderdeel. Dit stelt bedrijven in staat hun diensten te personaliseren voor een ‘optimale gebruikerservaring’. Denk aan gepersonaliseerde zoekresultaten en gerichte advertenties bij Google, aanbevolen apps in Apples App Store of contentaanbevelingen op Instagram en Facebook, bijvoorbeeld via Watch, Marketplace, Evenementen, Groepen en Vrienden.

Het verzamelen van data helpt de bedrijven ook om updates en nieuwe functies beter af te stemmen op gebruikers en om andere producten binnen hun ecosysteem efficiënter te promoten. Zo kan iemand die vaak Google Documenten gebruikt, gerichte aanbiedingen ontvangen voor Google Drive-opslag of voor een Google Workspace-abonnement.

Het geeft de bedrijven ook inzicht in marktbehoeften, zodat ze makkelijker nieuwe producten kunnen ontwikkelen die beter aansluiten bij bepaalde gebruikersgroepen of regio’s. Het adagium ‘de gebruiker is het product’ weerspiegelt deze benadering perfect: je betaalt als het ware met je eigen gegevens.

Ook Facebook gebruikt je data intensief, voor een ‘optimale gebruikservaring’.

Google

Wat weet Google?

Nu we weten hoe digitale ecosystemen werken en hoe bedrijven gebruikers aan zich binden, focussen we ons als eerste op Google. Voordat we bekijken hoe we de invloed van dit ecosysteem kunnen verminderen, gaan we na welke gebruikersdata Google zoal verzamelt. Als je overweegt bepaalde diensten op te zeggen of zelfs je Google-account te verwijderen, is het namelijk belangrijk om te weten welke data je mogelijk achterlaat.

Een goed startpunt is https://myactivity.google.com, waar je kunt doorklikken op opties als Web- en app-activiteit, Locatiegeschiedenis en YouTube-geschiedenis. Er is tevens een zoekfunctie voor je activiteiten, waarbij je kunt filteren op datum en een stuk of dertig Google-producten.

Om in realtime te zien hoe Google tijdens je surfsessies meekijkt, kun je de browserextensie Google Surveillance Detector installeren. Deze toont een teller en vermeldt Google monitors you on this domain, telkens als je een aan Google gelinkte pagina bezoekt.

Als je Google-diensten niet wilt stopzetten, maar wel de hoeveelheid verzamelde data wilt beperken, is https://myaccount.google.com een prima vertrekpunt. Bij Gegevens en privacy kun je niet alleen verzamelde data selectief verwijderen, maar ook instellen dat Google bepaalde gegevens niet langer mag bijhouden.

Via Geschiedenisinstellingen kun je de dataverzamelingswoede van Google enigszins in toom houden.

Alternatieven voor Google

Zo meteen laten we zien hoe je het Google-ecosysteem nagenoeg volledig de rug kunt toekeren, maar wellicht is voor jou stopzetting van een aantal specifieke diensten al voldoende. In dat geval heb je natuurlijk behoefte aan degelijke alternatieven, die bij voorkeur opereren buiten andere ecosystemen en voldoende oog hebben voor je privacy. In de tabel vind je een overzicht van de interessantste (en overwegend gratis) alternatieven met een focus op privacy voor de bekendste Google-diensten en -apps.

Standard Notes is een degelijk alternatief voor Google Keep, maar de gratis versie heeft een aantal beperkingen.

Weg bij Google

Als je Google ‘definitief’ vaarwel wilt zeggen, is het belangrijk eerst alle gewenste data veilig te stellen en te controleren welke andere diensten aan je account gekoppeld zijn.

Via https://takeout.google.com kun je een back-up maken door de gewenste diensten en apps te selecteren en eventueel een voorkeursbestandsindeling aan te geven. Het exportbestand kan wel fors zijn en het kan ook dagen duren voor je de downloadlink ontvangt.

Controleer via je account / Beveiliging, bij Je koppelingen met apps en services van derden, welke apps aan je Google-account verbonden zijn. Deze zijn onderverdeeld in de rubrieken Inloggen met Google, Gekoppeld account en Toegang tot. Voor details klik je op Details bekijken.

Om je Google-account te verwijderen, ga je naar deze pagina, scrol je naar Meer opties en klik je op Je Google-account verwijderen. Bevestig met Account verwijderen. Met Account herstellen kun je je beslissing nog een tijdje terugdraaien.

Ga eerst na welke andere apps en diensten aan je Google-account gekoppeld zijn.

Microsoft

Wat weet Microsoft?

Om erachter te komen welke gegevens ­Microsoft van jou als gebruiker verzamelt, kun je na aanmelding het privacydashboard raadplegen. Start bij Uw productiviteit verbeteren. Een teller toont hoeveel activiteiten Microsoft heeft vastgelegd voor Locatie, Bladeren en zoeken, en Apps en services. Kies een categorie voor meer details en selecteer Alle activiteiten weergeven voor een chronologisch overzicht met zoekfunctie, waar je items individueel of alle gegevens tegelijk kunt verwijderen. Bij Apps en services vind je bijvoorbeeld activiteiten van OneDrive, Skype, Microsoft Store, en je kunt hier ook apps de toegang ontzeggen.

Onderaan de pagina vind je de link Advertenties en promotiecommunicatie beheren, waarmee je eventueel gepersonaliseerde advertenties kunt uitschakelen.

In het privacy­dashboard kun je verder je instellingen wijzigen voor producten als Xbox, Microsoft 365 en Microsoft Teams. Nuttig is ook het linkje Privacyinstellingen zoeken in andere Microsoft-producten voor instructies om de privacyinstellingen aan te passen voor specifieke producten als Bing, LinkedIn of Outlook.com. Het kost dus helaas wel wat tijd als je voor elk Microsoft-product de gegevens wilt beheren of de data­retentie wilt aanpassen.

Windows zelf behoort tot de gretigste dataverzamelaars. De belangrijkste opties en beperkingen stel je in via Instellingen / Privacy en beveiliging, maar er zijn meer plekken waaruit Microsoft data kan halen. Een tool als O&O ShutUp10++ vergemakkelijkt het beheer. Het is ook ­altijd mogelijk Windows op te starten met een lokaal account in plaats van met een Microsoft-account.

Een teller toont hoeveel activiteiten Microsoft heeft vastgelegd voor Locatie, Bladeren en zoeken, en Apps en services.

Alternatieven voor Microsoft

In de tabel staan een paar goede alternatieven voor bekende Microsoft-­producten. Deze alternatieven zijn vaak gratis te gebruiken, eventueel met enkele beperkingen, en zijn niet gekoppeld aan grote ecosystemen. Hoewel de tabel minder uitgebreid lijkt dan die van Google, is dit misleidend. Voor producten zoals browser Edge, zoekmachine Bing, kantoorsuite Microsoft 365, mailservice Outlook.com, cloudopslagdienst OneDrive en Microsoft Foto’s, kun je immers dezelfde alternatieven overwegen als voor de vergelijkbare Google-apps en -diensten.

Op Distrowatch kun je aangeven naar welk type Linux-distributie je voorkeur uitgaat.

Weg bij Microsoft

Net als bij Google is het bij Microsoft verstandig om eerst je opgeslagen data te exporteren en te controleren welke apps en diensten aan je Microsoft-account zijn gekoppeld. Hier klik je op Een archief maken, selecteer je de gewenste rubrieken en bevestig je met Een archief maken. Het gecomprimeerde archief kun je vervolgens downloaden. Je vindt hier ook opties om data van apps als OneDrive, Microsoft 365, Microsoft Teams en Skype te downloaden.

Om gekoppelde apps te bekijken, klik je onderaan het privacydashboard op Details van app-toegang weergeven. Je ziet dan een overzicht van de betreffende apps en kunt via Bewerken / Deze machtiging verwijderen een app ontkoppelen.

Om je Microsoft-account op te zeggen, ga je naar https://account.microsoft.com, klik je op Uw gegevens en selecteer je bij Rekeninggegevens de optie Account sluiten. Klik op Doorgaan met het sluiten van je account, lees de tips aandachtig en bevestig met Ja, sluit mijn account. Je hebt in principe dertig dagen om je beslissing te heroverwegen.

Microsoft stelt een zip-archief van je data samen dat je vervolgens kunt downloaden.

Apple

Wat weet Apple?

Hoewel Apple een wat privacybewuster beleid voert dan sommige andere techbedrijven, verzamelt het ook gebruikersgegevens. Dit gebeurt via besturingssystemen en ingebouwde apps op apparaten als de iPhone, iPad, Mac en Apple Watch, en via webdiensten als iCloud, Apple Music en de App Store. Apple verzamelt ook locatiegegevens via diensten als Kaarten en Vind Mijn, en gezondheids- en activiteitendata via de Gezondheid-app of Apple Watch.

Je kunt een aantal gegevens bekijken en beheren via je Apple ID-accountpagina. Na aanmelding zie je bij Apparaten welke toestellen aan je account gekoppeld zijn. Via Privacy / Je gegevens beheren vind je opties om je gegevens te corrigeren, inclusief je Apple ID-accountgegevens en je accountgegevens bij de App Store en andere Apple-diensten. Op je iOS-apparaten kun je via Instellingen / Privacy instellen welke apps toegang hebben tot gevoelige gegevens zoals je locatie en contacten, en kun je systeembrede privacyinstellingen aanpassen. Je kunt ook de optie iCloud-analyse uitschakelen op https://privacy.apple.com om te voorkomen dat gebruiksdata van je iCloud-account worden doorgestuurd.

Een aantal gebruikersgegevens kun je vanuit de Apple ID-pagina beheren.

Alternatieven voor Apple

Voor diverse onderdelen van Google hebben we alternatieven voorgesteld die ook toepasbaar zijn op nagenoeg alle Apple-apps en diensten. Dit omvat alternatieven voor Safari, iCloud, iWork (inclusief Pages, Numbers en Keynote), Maps, Foto’s, Mail, Notities, iMessage, Agenda, Herinneringen, FaceTime en Apple Music. Specifiek voor de Vind Mijn-functie van Apple kunnen we Prey aanbevelen, gratis te gebruiken op verschillende platformen. Eenmaal aangemeld kun je dan een verloren apparaat traceren.

Prey is een prima alternatief voor de Vind mijn-functie van Apple.

Weg bij Apple

Voordat je overweegt je Apple-account af te sluiten, is het verstandig eerst naar https://privacy.apple.com te gaan. Selecteer daar Je gegevens beheren en kies voor Een verzoek om een kopie van je gegevens om aan te geven van welke apps en diensten je de bewaarde data wilt ontvangen. Bevestig je keuzes met Voltooi verzoek; het proces kan tot zeven dagen duren. Om te controleren voor welke externe apps of diensten je je Apple-account gebruikt om in te loggen, ga je naar https://appleid.apple.com, selecteer je Login en beveiliging en klik je op Log in met Apple. Kies vervolgens een app of ontwikkelaar, klik op Beheer instellingen en desgewenst op Stop het gebruik van Apple ID.

Terug bij Je gegevens beheren heb je de keuze om je account tijdelijk op non-actief te zetten via Verzoek om deactivering van je account, of je account definitief te verwijderen via Verzoek om verwijdering van je account; bevestig dit met Ga door. Je hebt een bedenktijd van zeven dagen.

Je kunt je Apple-account (tijdelijk) deactiveren maar ook definitief stopzetten.

Meta

Wat weet Meta?

Net als Google staat ook Meta bekend als een datahongerig bedrijf. Meta verzamelt en beheert zo mogelijk nog meer gebruikersgegevens dan Google via diensten als Facebook, Instagram en WhatsApp. Dit omvat interacties met posts zoals likes en berichten, maar ook informatie over de accounts, pagina’s, hashtags, mensen en groepen waarmee je verbinding of interactie hebt. Afhankelijk van je app-instellingen en apparaattoestemmingen verzamelt Meta ook locatiegegevens via gps, bluetooth of wifi en houdt het informatie bij over de apparaten die je gebruikt.

Dit datakluwen kun je (proberen te) beheren via het Accountcentrum, waaraan je accounts van Facebook en Instagram kunt toevoegen. Ga naar Je gegevens en toestemmingen en selecteer Je gegevens bekijken om te zien welke informatie Meta over jou heeft verzameld. Vanuit deze sectie kun je doorgaan naar Je Facebook-activiteit, waar je toegang hebt tot tientallen onderdelen zoals Berichten, Reacties, Chatberichten, Evenementen, Verbindingen (zoals Vrienden en Volgers) en Gelogde informatie (zoals Zoeken en Locatie). Hier kun je ook veel van deze specifieke data verwijderen.

Vooral via Facebook houdt Meta talrijke gegevens bij.

Alternatieven voor Meta

Een uitdaging met sociale media, zoals de diensten van Meta, is dat, hoewel je eenvoudig naar een ander platform kunt overstappen, je vrienden vaak niet of nauwelijks bereikbaar zijn op dat nieuwe platform. Onder druk van de EU werkt Meta aan ‘cross-app messaging’, wat uiteindelijk interactie mogelijk moet maken tussen gebruikers van verschillende apps, bijvoorbeeld tussen Signal en WhatsApp-gebruikers. Helaas is dit nog niet gerealiseerd.

Voor wie een gratis en privacyvriendelijker alternatief voor Facebook zoekt, is Mastodon een optie. Dit is een gedecentraliseerd sociaal netwerk dat een beetje lijkt op X. Als alternatief voor Instagram kun je Pixelfed overwegen, een gecentraliseerd en advertentievrij platform dat deel uitmaakt van het fediversum, specifiek voor het delen van foto’s. Voor wie van Messenger wil overstappen, is Element een interessante keuze. Dit is een berichten-app met end-to-end encryptie, die je gratis zelf kunt hosten.

Element is een berichtendienst met end-to-end-versleuteling, zonder ecosysteem.

Weg bij Meta

Als je Meta wilt verlaten, zorg er dan eerst voor dat je alle data veiligstelt die je niet kwijt wilt. Ga naar het Accountcentrum en selecteer Je gegevens en toestemmingen / Je gegevens downloaden. Bevestig met Een download aanvragen, kies de gewenste accounts (van Facebook of Instagram) en beslis of je een Volledige kopie wilt, of selecteer Typen gegevens selecteren om zelf een selectie te maken. Bevestig met Verzoek verzenden. Je hebt vier dagen de tijd om het bestand te downloaden zodra het klaar is.

Klik ook op Je gegevens bekijken en vervolgens op Apps en websites buiten Facebook voor een overzicht van apps en diensten die aan je Facebook-account zijn gekoppeld. Om deze te ontkoppelen, klik je op Verwijderen bij het specifieke item (mogelijk moet je een paar keer op Meer weergeven klikken). Om je WhatsApp-chatgeschiedenis te exporteren, tik je in de app op het knopje met de drie puntjes en kies Meer / Chat exporteren.

Om je account(s) bij Meta stop te zetten, ga je weer naar het Accountcentrum, klik je op Persoonlijke gegevens / Eigendom en beheer van account / Deactivering of verwijdering. Selecteer je account en kies voor Account deactiveren (dit is tijdelijk en kan gereactiveerd worden) of Account verwijderen. Bevestig met Doorgaan.

Soms is het gewoon genoeg geweest.

Wie een tuin heeft, heeft er gegarandeerd last van: slakken. Ze zijn vooral actief in de avonduren en als het heeft geregend. En dat doet het nogal eens in Nederland... Wil je voorkomen dat ze je bloemen en planten kapotvreten? In dit artikel vind je 8 tips die je daarbij kunnen helpen.

Lees ook: Mieren in huis? 11 tips om ervan af te komen

Niet elke slak in je tuin is direct een plaag. Sterker nog, veel soorten laten je planten volledig met rust. Huisjesslakken voeden zich bijvoorbeeld met dode bladeren, algen en schimmels, en helpen zo mee aan het opruimen van tuinafval. De meeste schade aan je planten wordt veroorzaakt door naaktslakken. Die eten levende bladeren en kunnen, zeker bij vochtig weer, flink huishouden. Sommige grote soorten eten per dag zelfs de helft van hun eigen gewicht.

Wanneer zie je vooral slakken in je tuin?

Slakken worden actief zodra de temperatuur oploopt. Vaak is dat al in februari of maart, vooral na een zachte winter. Dan komen ze uit hun winterslaap en gaan op zoek naar voedsel. Hun aantal piekt in het voorjaar, zakt in de zomer iets terug en neemt in het najaar opnieuw toe voordat ze weer in winterslaap gaan. Slakken zijn vooral 's avonds actief en mijden koude omstandigheden. Ook vocht speelt een grote rol: hoe natter het seizoen, hoe aantrekkelijker de tuin voor slakken wordt.

©Dieter Hawlan

Wat kun je doen om slakken te voorkomen?

Voorkomen is beter dan bestrijden. Met een paar eenvoudige maatregelen kun je de kans op slakkenoverlast flink verkleinen.

Bewerk de bodem in het voorjaar

Door in de lente de grond om te woelen met een schoffel maak je overwinterende slakken kapot en breng je slakkeneitjes naar de oppervlakte. Die drogen uit of worden opgegeten door vogels. Zo houd je de nieuwe generatie slakken kleiner.

Kies voor planten die slakken links laten liggen

Niet alle planten staan op het menu van slakken. Op inheemse soorten zoals bosanemoon, wilde akelei, vingerhoedskruid, ooievaarsbek, varens en viooltjes zijn ze niet dol. Ook houden ze niet van sterk geurende kruiden zoals tijm en bieslook.

Zorg voor een open en zonnige tuin

Slakken mijden warme en droge plekken. Hoe meer zon je tuin vangt en hoe droger de bodem, hoe kleiner de kans dat slakken zich er thuis voelen.

Sproei bij voorkeur in de ochtend

Slakken houden van vocht. Sproei je in de avond, dan blijft de tuin de hele nacht vochtig. Door 's ochtends water te geven, droogt de bodem overdag op en wordt de tuin minder aantrekkelijk voor slakken.

Slakken op een diervriendelijke manier bestrijden

Toch overlast? Dan zijn er manieren om slakken te weren zonder dat je daarvoor direct hoeft te grijpen naar chemische middelen.

Zet kwetsbare planten niet naast de composthoop

Slakken houden van vochtige plekken, zoals de composthoop, maar ook tuinafval of stapels tegels. Zet daar dus geen kwetsbare planten bij in de buurt. Maak er verder een gewoonte van om tuinafval zo snel mogelijk op te ruimen.

Gebruik natuurlijke barrières

Bescherm planten door er materialen omheen te strooien waar slakken niet graag overheen kruipen, zoals fijngestampte eierschalen, koffiedik, sparrennaalden, cacaodoppen of schelpen. Heb je een hond? Dan liever geen cacaodoppen; die zijn namelijk giftig voor honden.

©Aygul Bulté

Gebruik kippengaas met fijne mazen als barrière rond grotere planten. Vouw dit tot ongeveer 25 centimeter hoog en wikkel het om de stam. Voor jonge planten kun je een stuk plastic fles gebruiken: snijd de boven- en onderkant eraf, steek de fles een centimeter of vijf in de grond en vouw de bovenste rand om. Met dat laatste creëer je een extra hindernis.

Lok natuurlijke slakkenvijanden je tuin in

Egels, vogels, spitsmuizen en kikkers eten graag slakken. Zorg voor schuilplekken met struiken, takken of een natuurlijke vijver. Je kunt ook aaltjes inzetten (die kun je gewoon online bestellen): kleine wormpjes die naaktslakken ondergronds aanpakken. Wel belangrijk: de bodem moet dan voldoende vochtig zijn.

Alle slakken verzamelen!

Controleer planten regelmatig en verwijder slakken handmatig. Je kunt ze ook lokken met een halve sinaasappel, rabarberbladeren of vochtig karton. Haal ze 's ochtends weg en zet ze minstens een kilometer verderop weer uit.

©epiximages

Wat kun je beter niet doen tegen slakken?

Op alle slakken zout leggen – je kent de uitdrukking vast wel. Maar in de tuin is dat beslist geen goed idee. Slakken kunnen namelijk niet tegen zout; het is zelfs dodelijk voor ze. Het strooien van zout is niet alleen extreem dieronvriendelijk, maar ook wettelijk verboden. Bovendien tast zout de bodem aan en kan het leiden tot verzilting van het grondwater, wat schadelijk is voor planten en het milieu.

Een andere vaak genoemde methode is het ingraven van een bakje bier. De geur trekt slakken aan, waarna ze in het bakje kruipen en verdrinken. Hoewel dit effectief is, is ook deze manier van bestrijden allesbehalve diervriendelijk.

Bestrijdingsmiddelen tegen slakken

Er bestaan chemische bestrijdingsmiddelen tegen slakken, maar die zijn vaak schadelijk voor andere dieren en het milieu. Wil je toch een bestrijdingsmiddel omdat je met bovenstaande tips nog steeds veel slakkenoverlast hebt? Gebruik dan alleen een middel met een Ctgb-toelating. Je herkent die aan een registratiecode die begint met 'NL', 'EU' of eindigt op een 'N'.

Dat een middel is toegestaan, betekent nog niet dat het milieuvriendelijk is. Sommige stoffen zijn bij verkeerd gebruik zelfs schadelijk voor het grondwater, de bodem of andere dieren dan waar het tegen wordt gebruikt. Gif is gif, zelfs als er termen als 'plantaardig', 'natuurlijk' of 'milieuvriendelijk' op het etiket staan. Laat je daarom niet misleiden door dit soort claims, maar lees altijd de kleine lettertjes op het etiket van een bestrijdingsmiddel

Waarschijnlijk staat er een massa lettertypes op je pc, maar soms wil je voor een project een meer uitgebalanceerde typografie. Er zijn genoeg websites die allerlei lettertypes aanbieden, maar vaak merk je dat die fonts toch niet professioneel ogen en dat bepaalde lettertekens zelfs niet beschikbaar zijn. Dan komt Google Fonts in beeld, met een enorme bibliotheek kwaliteitsletters waaruit je gratis een keuze kunt maken.

Tip 1 Fonts en lettertypes

Google Fonts heeft stormenderhand de wereld van de typografie veroverd. De tijd dat alle websites met dezelfde twaalf lettertypes werden gemaakt ligt ver achter ons. Volgens Typewolf, dat de trends op vlak van typografie volgt, zijn vier van de tien populairste webfonts afkomstig van Google. Oorspronkelijk is Google Fonts een uitgebreide verzameling van lettertypes die speciaal zijn ontworpen voor gebruik op het web. Toch kun je deze lettertypes ook gebruiken voor onlinetoepassingen als Google Docs of Canva, en zelfs voor offline desktopapplicaties zoals Microsoft Word of PowerPoint.

We gebruiken hier de termen ‘lettertype’ en ‘font’ door elkaar. Hoewel ze zeker aan elkaar verwant zijn, is er wel een verschil. Arial, Helvetica en Times New Roman zijn bekende lettertypes. Een font is de combinatie van het lettertype en de manier hoe het wordt gebruikt, zoals de stijl en de grootte. Helvetica Light Italic is een font. Een lettertype is meer dan een manier om tekst weer te geven. Het bepaalt voor een groot deel de sfeer en de uitstraling van het project.

Op het moment van schrijven staan er 1796 lettertypefamilies in de bibliotheek.

Tip 2 Veel is niet genoeg

Een van de belangrijkste voordelen van Google Fonts is dat je ze gratis mag gebruiken voor zowel persoonlijke als commerciële projecten. Je hoeft je dus geen zorgen te maken over dure lettertype-licenties. Bovendien wordt de collectie regelmatig bijgewerkt met nieuwe kwaliteitsletters en verbeteringen aan bestaande lettertypes. Ten slotte is er een grote ondersteunende community van ontwerpers en ontwikkelaars met tutorials en forums.

Ga naar https://fonts.google.com. Er wordt gevraagd om in te loggen met je Google-account of om een nieuw account aan te maken. Het zal je opvallen dat er ontzettend veel lettertypes zijn. Laat je niet intimideren door het overweldigende aanbod. Er zijn slimme manieren om snel geweldige lettertypes te vinden die bij je project passen. Aan de linkerkant zie je het vak Preview. Typ hier een zin of een stukje tekst dat Google Fonts zal overnemen om de lettertypes te presenteren. Doe je dat niet, dan gebruikt Google Fonts gewoon een eigen standaardzin. Daaronder staat een schuifje waarmee je de lettergrootte van de voorbeeldtekst regelt.

In het vak Preview typ je een stukje tekst als proefzin.

Tip 3 Aanbod bekijken

Wanneer je op de overzichtspagina komt, kun je door de bibliotheek scrollen en een preview bekijken van iedere lettertypefamilie. Bijna elk lettertype is verkrijgbaar in verschillende stijlen en diktes, zoals extra vet (bold of heavy) en cursief (italic). Dit staat bekend als een lettertypefamilie.

Als je tijdens het scrollen het overzicht verliest, dan klik je op het pijltje in de rechterbenedenhoek van het scherm om terug te gaan naar het begin van de resultatenlijst. Aan de hand van twee knoppen bepaal je hoe de fonts op het scherm verschijnen. Je kunt ze bekijken in een raster, waarbij je de fonts in verschillende fiches ziet of je overloopt ze in de lijstweergave. Bovendien kun je de resultaten sorteren in Trending, Most popular, Newest en Name. Met de laatste keuze krijg je ze in alfabetische volgorde. Dit helpt, maar het blijft overrompelend en na een tijdje lijken de lettertypes allemaal op elkaar.

Je kunt het aanbod in rastervorm bekijken.

Tip 4 Filters opbouwen

Om het aanbod behapbaar te maken, moet je de bibliotheek vanuit de linkerkant filteren. Begin met de taalinstelling. Eerst kies je het schrift. Het schrift dat je op dit moment leest, is het Latijnse schrift. Hoewel het Frans, Duits, Noors en Portugees hun eigen lettertekens hebben, valt dat allemaal onder Latijns. Google Fonts ondersteunt vrijwel alle schriftsystemen, zoals Cyrillisch, Arabisch, Koreaans en meer … Daarna selecteer je de taal, bijvoorbeeld Dutch. De filters die je toepast, worden gecombineerd. Dat kun je bovenaan de pagina volgen. Het is de bedoeling dat je filters combineert om uiteindelijk bij een beperkte set interessante voorstellen te komen. Om een filter te verwijderen klik je op het x-teken naast de naam van de filter. Met Clear all verwijder je alle filters die je hebt vastgelegd.

De filters die je toepast, worden samengevoegd.

Tip 5 Filteren op uiterlijk

Wil je afgaan op het gevoel dat een lettertype bij je oproept, dan klik je het criterium Feeling open en dan maak je een keuze uit achttien stijlen zoals: Business, Calm, Vintage, Childlike, Sophisticated, Stiff … Daaronder staat nog een reeks stijlen onder de noemer Appearance en dan kies je tussen Wood type, Monospaced, Medieval en meer.

Er is ook een filter om kalligrafische lettertypes te vinden. En dan zijn er de filters Serif en Sans Serif. Serif-lettertypen of schreefletters worden gekenmerkt door een klein lijntje aan het einde van een streek in elke letter. Sans serif is Frans voor schreefloos. Een letterteken waarbij zulke dwarsstreepjes staan (bijvoorbeeld Times), noemen we een schreeflettertype of een serif-lettertype. Een lettertype zonder dwarsstreepjes, zoals Arial, noemen we een schreefloos lettertype of een sans serif-lettertype. Er is ook een rubriek Technology en Seasonal. In die laatste groep vind je bijvoorbeeld de Valentijns-, Halloween en kerstlettertypes. Met het schuifje Properties specifieer het aantal stijlen dat je wilt zien.

Pas verschillende filters toe om de resultaten te beperken.

Tip 6 Type tester en Glyphs

Er is ook een zoekvak waar je via de naam een lettertype kunt vinden. Klik op een gevonden lettertype om alle opties te bekijken. Die bestaan uit vijf tabs: Specimen, Type tester, Glyphs, About en License. In Specimen kun je de lettergrootte aanpassen door middel van een schuifje. Interessanter is het tabblad Type tester, waar je de verschillende Heading-stijlen kunt bekeken en waar het zelfs mogelijk is om de kleur van het lettertype aan te passen. Glyphs toont een rooster waarin alle letters, cijfers en symbolen staan die in dit lettertype aanwezig zijn. Bij About en License lees je meer informatie over de designer en over het aantal websites dat dit lettertype ondertussen gebruikt.

//06-googlefonts.png/

Je kunt schakelen tussen de lichte en donkere weergave.

Tip 7 Insluiten in een site

Om een Google Font toe te voegen aan je website, begin je bij de pagina met de lettertypedetails. Dan gebruik je de knop Get font en vervolgen ga je voor de optie Get embed code. Bovenaan in de rechterbalk krijg je de code om in de heading van het html-bestand te plakken. In het vak Embed code in the <head> of your html klik je op de knop Copy code. Zoek de <head>-sectie van je html-document en plak de code die je net hebt gekopieerd. Vervolgens moet je nog aanduiden welke css-stijl je wilt koppelen aan het gekozen lettertype. Dus kopieer je ook de css-regels in de pagina van Google Font. En daarna open je het css-bestand van de webpagina met een teksteditor en plak je de gekopieerde css-regel in een sectie.

Je krijgt de code om die in de head-sectie en de css van je website te plakken.

Tip 8 Google Docs

Google Fonts zit geïntegreerd in Google Docs. Dat betekent dat je daar heel snel ieder lettertype van de bibliotheek kunt toepassen. Wanneer je een document opmaakt, kun je via het vak Lettertype een van de inmiddels geïnstalleerde lettertypes selecteren. Om rechtstreeks in de bibliotheek van Google Fonts te duiken, kies je in het lettertype-menu de optie Meer lettertypen. Dan opent een selectiescherm waar je de bekende filters van Google Fonts toepast.

Eerst krijg je een selectie van populaire Google Fonts. Je selecteert een schrift, een taal, een stijl en sorteert op populariteit, alfabetisch, op datum van toevoeging of trends. Het lettertype dat je op die manier selecteert, wordt in de kolom Mijn lettertypen toegevoegd, zodat je het voortaan kunt gebruiken in Google Docs. Het is mogelijk om een toegevoegd Google Fonts-lettertype te verwijderen door op het kruisje achter de naam van het lettertype te klikken. Op die manier maak je de lijst korter. Je kunt geen systeemfonts of lettertypes van Google Docs verwijderen, maar wel de lettertypes die je vanuit Google Fonts hebt geïmporteerd. De rechtstreekse koppeling tussen Google Fonts werkt trouwens op dezelfde manier met Google Spreadsheets en Google Presentaties.

Alle Google Fonts kun je rechtstreeks aanspreken in Google Docs.

Tip 9 In Office toepassen

Nu je weet hoe je een leuk lettertype in de bibliotheek van Google vindt, is het niet moeilijk om deze lettertypes te gebruiken in Microsoft Word of een andere Office-applicatie. Nadat je het perfecte font hebt gevonden in Google Fonts, klik je in de rechterbovenhoek op de knop Get font. In plaats dat je Get embed code selecteert, gebruik je de optie Download all. Hierdoor komt er een zip-bestand in de map Downloads van je computer terecht. Dubbelklik op dit zip-bestand om dit uit te pakken en daarna klik je op het bestand dat eindigt op .ttf, de afkorting van True Type Font-file. Je Windows-computer zal eerst een voorvertoning tonen van het geselecteerde lettertype. Klik op de knop Installeren boven deze voorvertoning. Eenmaal geïnstalleerd zul je dit nieuwe lettertype in Word terugvinden in het dropdown-menu onder het blokje Lettertype. Mocht je Microsoft Word al geopend hebben, dan moet je het programma wellicht eerst even herstarten.

Op de Mac dubbelklik je ook op het zipje in de map Downloads om het archief te extraheren. Daarna klik je met de rechtermuisknop op .ttf-bestand en in het contextueel menu ga je voor de opdracht Openen met Lettertypecatalogus. Daar zul je merken dat het nieuwe lettertype klaarstaat om geïnstalleerd te worden. Het enige wat je moet doen, is op de knop Installeer lettertype klikken.

Klik op de knop Installeren om het lettertype aan het lokaal systeem toe te voegen.

Tip 10 Embedden

Wanneer je een nieuw lettertype toevoegt aan een Word-document of een PowerPointpresentatie en je dat document naar iemand anders stuurt, dan weet je nooit zeker of de ontvanger de inhoud zal zien zoals jij hem hebt opgemaakt. Als je bijvoorbeeld een Google Font-lettertype hebt gebruikt dat de ander niet op zijn computer heeft staan, dan krijgt de ontvanger een ander lettertype te zien. Om dit probleem te voorkomen, kun je zowel in Word als in PowerPoint de gebruikte lettertypes insluiten, ofwel embedden.

Hierdoor zal het document wel een beetje groter worden, maar je weet dan wel zeker dat de ander de opmaak ziet zoals jij die hebt bedoeld. Om een lettertype in te sluiten, klik je in het lint op Bestand en dan op Opties. In het geopende venter klik je links op Opslaan en rechts schakel je de optie Lettertypen in het bestand insluiten in. Wanneer je heel veel lettertypes hebt gebruikt, kun je de optie daaronder activeren: Alleen in het document gebruikte tekens insluiten. Hierdoor worden alleen de echt gebruikte lettertekens mee opgeslagen.

Soms is handig om de gebruikte lettertypes in het document in te sluiten.