Een dualboot-systeem, waarbij je Ubuntu naast je Windows-systeem installeert, is zo gepiept. Ubuntu gaat er echter vanuit dat je de Linux-distributie op dezelfde schijf als Windows wilt plaatsen. Wat als je twee schijven in je computer hebt? Dan moet je goed weten waarmee je bezig bent.

01 Opstartvolgorde in BIOS

©PXimport

Als eerste leggen we in het BIOS de juiste opstartvolgorde van je schijven vast. Eerst de optische drive of de usb-stick waarvan je Ubuntu installeert, vervolgens de harde schijf waarop je Ubuntu wilt installeren, en als derde de harde schijf waarop Windows staat. Dat zorgt ervoor dat niet alleen de installatie vlot start, maar ook dat je na de installatie het bootmenu van Ubuntu te zien krijgt met de keuze tussen Ubuntu en Windows. Gebruik je een usb-stick, steek die dan eerst in de computer voordat je de opstartvolgorde in je BIOS aanpast.

02 Ubuntu opstarten

©PXimport

We hebben een medium (optartbare cd of usb-stick) met de installatiebestanden van Ubuntu nodig. Een cd maak je door het iso-bestand van www.ubuntu.com te downloaden en te branden. Hier lees je hoe je een opstartbare usb-stick maakt. Start nu op vanaf het zojuist gemaakte medium. Je krijgt het bureaublad van Ubuntu. Kies links als taal Nederlands. Klik dan op Ubuntu installeren. Onderaan zie je aan de bolletjes hoe ver je in de installatie bent. Weet je nog niet zeker of Ubuntu iets voor je is, klik dan op Ubuntu uitproberen.

03 Voorbereiding

©PXimport

In de volgende stap controleert het installatieprogramma of je computer aan een aantal basisvereisten voldoet om de installatie tot een goed einde te brengen: je hebt voldoende vrije schijfruimte nodig, je computer moet op een stroomvoorziening aangesloten zijn (anders zit je met een onvolledige installatie als de batterij van je laptop leeg raakt) en je moet verbonden zijn met internet. Vink zowel Updates downloaden tijdens de installatie aan als Deze programma's van derden installeren. Met het laatste vinkje kun je onmiddellijk na installatie mp3's en Flash-video's afspelen. Klik dan op Verder.

©PXimport

C:, D:, E:, Z:

In Windows heten de partities van je harde schijven en andere opslagmedia C:, D:, E: enzovoort tot en met Z:. De schijfletters A: en B: zijn historisch gezien gereserveerd voor diskettestations en worden dus niet meer gebruikt. De partitie van het Windows-systeem dat je draait, heet altijd C:. D: en E: worden vaak aan eventuele dvd- of cd-drom-drives toegekend, maar dat hoeft niet. Netwerkschijven krijgen vaak schijfletters aan het eind van het alfabet.

sda1, sdb5, mmcblk0p1, sr0

In Linux krijgen partities geen opeenvolgende letters, maar complexere namen. Moderne schijven, inclusief SATA-schijven, SSD's en usb-sticks, krijgen de namen sda, sdb, sdc enzovoort. Een SD-kaartje dat je in een kaartlezer steekt, krijgt een naam als mmcblk0. Voor een partitie voeg je een nummer aan de schijf toe, bijvoorbeeld sda1, en bij SD-kaartjes komt er nog een p voor, zoals mmcblk0p1. Een optische drive krijgt nog een andere naam, bijvoorbeeld sr0.

04 Installatietype

©PXimport

Het volgende scherm is wat misleidend. Ubuntu merkt dat er Windows op één van je harde schijven staat en stelt voor om Ubuntu daarnaast te installeren. Als je die standaardoptie kiest, komt Ubuntu echter op dezelfde schijf als Windows terecht. De volgende optie is om Windows door Ubuntu te vervangen, maar dat willen we ook niet. Beide opties gaan er vanuit dat je maar één harde schijf in je computer hebt zitten. Kies hier dus voor Iets anders en klik op Verder. Daardoor krijg je de volledige vrijheid over de schijven en partities die je voor Ubuntu wilt inzetten.

05 Partitionering

©PXimport

Je krijgt nu de partities op je twee harde schijven te zien. Identificeer je Windows-schijf aan de hand van de grootte en de aanwezige partities. Op de andere schijf staan misschien ook partities, bijvoorbeeld als je je Windows-schijf gekloond hebt. Verwijder die dan door ze een voor een te selecteren en op de minknop (-) links te klikken. Indien de schijf nog geen partities bevat, selecteer ze dan en klik op Nieuwe partitietabel. Klik daarna op Verder, waarna er onder de schijf vrije ruimte komt te staan met de volledige capaciteit van de schijf.

06 Rootpartitie

©PXimport

We gaan nu twee partities aanmaken op de schijf. Selecteer dus de vrije ruimte op de schijf en klik op het plusteken (+) links. Kies als grootte de beschikbare ruimte die Ubuntu voorstelt, minus de grootte van je RAM. Als type kies je de standaardkeuze Primair en als locatie Begin van deze ruimte. Bij Gebruiken als behoud je de standaardkeuze Ext4 loggend bestandssysteem. Daarna kies je bij het aankoppelpunt /. Klik op OK, waarna Ubuntu hiervan je rootpartitie maakt.

07 Wisselgeheugen

©PXimport

Voor de tweede partitie selecteer je nog eens de vrije ruimte op de schijf en klik je weer op het plusteken. Als grootte wordt de nog beschikbare ruimte voorgesteld, die dus overeenkomt met de grootte van je RAM. Dat is nodig omdat we deze partitie als wisselgeheugen (swap) gaan initialiseren: die wordt tijdelijk gebruikt als je RAM vol is. Je volledige RAM wordt ook op het wisselgeheugen gekopieerd als je je computer in de pauzestand zet. Kies als type Primair en bij Gebruiken als neem je Wisselgeheugen. Klik op OK.

08 Opstartlader

©PXimport

Wees gerust: de wijzigingen die je tot nu toe hebt gedaan, werden niet onmiddellijk doorgevoerd. Ze zijn altijd terug te draaien door op Ongedaan maken te klikken, handig als je per ongeluk de verkeerde schijf hebt geselecteerd, of van gedachten bent veranderd. Tot slot moeten we nog een schijf of partitie kiezen waarin de opstartlader (boot loader) komt te staan. Kies hier de schijf die je in je BIOS als eerste harde schijf (HD of SSD) in de opstartvolgorde hebt ingesteld. Denk nog eens goed na of je alles correct hebt gekozen en klik dan op Installeer nu.

09 Tijdzone

©PXimport

De installatie begint nu op de achtergrond: nu is er echt geen weg meer terug. Je schijf wordt gepartitioneerd zoals je in de vorige stap gekozen hebt, er wordt een ext4-bestandssysteem aangemaakt waarop je Ubuntu-installatie komt en een wisselgeheugen. Ook de opstartlader wordt op de juiste plaats gezet. Daarna begint Ubuntu alle software te installeren. Terwijl de installatie aan de gang is, krijg je nog enkele configuratiestappen te zien. Eerst kies je je tijdzone, die standaard al correct ingevuld staat als je computer tijdens de installatie een internetverbinding heeft. Klik daarna op Verder.

10 Toetsenbordindeling

©PXimport

In de volgende stap komt de toetsenbordindeling. Afhankelijk van je taal en tijdzone stelt Ubuntu al een toetsenbordindeling voor, die waarschijnlijk correct is. Maar je kunt ze hier nog veranderen, bijvoorbeeld als je een speciale indeling gebruikt. Typ in het tekstveld onderaan wat toetsen in om te zien of de gekozen indeling overeenkomt met je toetsenbord. Weet je helemaal niet welke indeling je toetsenbord heeft, klik dan op Toetsenbordindeling vaststellen. Je krijgt dan enkele vragen om specifieke toetsen in te typen, waaruit Ubuntu je indeling afleidt. Klik daarna op Verder.

11 Gebruiker

©PXimport

In de laatste stap krijg je de vraag om een gebruiker aan te maken. Voer hier je naam in, de naam die je aan je computer geeft en een gebruikersnaam. Kies ook een wachtwoord en geef in het tekstveld eronder een tweede keer je wachtwoord in ter bevestiging. Ubuntu toont je of je wachtwoord sterk genoeg is. Als er Kort wachtwoord of Redelijk wachtwoord staat, maak je wachtwoord dan complexer tot er Goed wachtwoord staat. Vink tot slot Versleutel mijn persoonlijke map aan als je encryptie voor je persoonlijke bestanden wilt gebruiken. Klik op Verder.

12 Installeren

©PXimport

Tot de installatie voltooid is, krijg je een slideshow te zien met wat uitleg over de mogelijkheden van Ubuntu. Onderaan toont een voortgangsbalk hoeveel werk er nog is en krijg je in korte beschrijvingen een update over de taken die het installatieprogramma momenteel aan het uitvoeren is. Klik je op het omgekeerde driehoekje ernaast, dan krijg je een klein terminalvenster te zien met de uitgevoerde opdrachten. Als je het interessant vindt, kun je hierin ook scrollen om te controleren of alles goed verlopen is.

13 Installatie voltooid

©PXimport

Zodra de installatie voltooid is, krijg je hiervan een melding. Klik op Nu herstarten. De live-cd sluit dan af en herstart de computer. Vergeet niet de cd-rom uit de lade te halen of de usb-stick uit de computer te trekken, want anders start je computer opnieuw vanaf het installatiemedium op. Als je computer nu je vertrouwde Windows opstart, dan heb je de verkeerde opstartvolgorde van je schijven ingesteld. Herstart dan je computer, ga terug naar de instellingen in je BIOS en plaats de andere schijf eerst.

14 Opstartmenu

©PXimport

Als alles goed is verlopen, krijg je bij het opstarten het opstartmenu van Ubuntu te zien. Als eerste optie staat er Ubuntu, dat automatisch opgestart wordt als je niet binnen de 10 seconden een andere keuze maakt. Met de pijltjestoetsen selecteer je de andere opties. Je Windows-installatie van de andere schijf staat doorgaans onderaan. Selecteer een optie en druk op Enter om het besturingssysteem op te starten. Heb je per ongeluk je computer opgestart en wil je hem gelijk weer uit, druk dan de toets C in, typ daarna halt en bevestig met Enter om de computer uit te schakelen.

15 Aanmelden

©PXimport

Heb je Ubuntu in het opstartmenu gekozen, dan krijg je na een tijdje het aanmeldvenster van de Linux-distributie te zien. Je gebruikersnaam is al geselecteerd, dus je hoeft enkel maar je wachtwoord in te typen en op Enter te drukken. Je wordt nu aangemeld en krijgt het Ubuntu-bureaublad te zien met links de starter met een aantal icoontjes van belangrijke programma's. Klik rechtsboven op het radertje om je computer in de pauzestand te zetten, uit te schakelen of te herstarten.

16 Grub Customizer

©PXimport

Het opstartmenu ziet er wat saai uit en misschien bevalt de volgorde van de besturingssystemen in het menu je niet. Daarom installeren we het programma Grub Customizer om dit menu aan te passen. Klik op het bovenste icoontje in de starter links, typ terminal in en klik dan op het programma Terminalvenster. Typ achtereenvolgens de volgende opdrachten in: sudo add-apt-repository ppa:danielrichter2007/grub-customizer, sudo apt-get update en sudo apt-get install grub-customizer. Voer je wachtwoord in en druk op Enter als daarom gevraagd wordt.

17 Lijstconfiguratie

©PXimport

Na installatie klik je weer op het bovenste icoontje in de starter, typ je grub in en klik je op het icoontje van Grub Customizer. Geef je wachtwoord in en klik op Authenticeren. Daarna krijg je in het tabblad Lijstconfiguratie de opties te zien die het opstartmenu je bij het opstarten toont. Om de volgorde van de opties in het menu te wijzigen, selecteer je en optie en klik je dan op de pijltjes. Een optie een andere naam geven is ook mogelijk: rechtsklik erop, kies Hernoemen en typ de nieuwe naam in.

18 Algemene instellingen

©PXimport

In het tabblad Algemene instellingen kies je bovenaan welke optie er standaard opgestart wordt. Kies je vorige opgestarte opstartkeuze, dan onthoudt het opstartmenu welke optie je kiest. Als je bijvoorbeeld vaak na elkaar hetzelfde besturingssysteem gebruikt, stel dit dan zo in. Daardoor hoef je geen andere optie met de pijltjestoetsen te kiezen, zelfs als het besturingssysteem niet als bovenste in de lijst staat. In dit tabblad verander je ook hoelang het opstartmenu wacht voor de standaardkeuze opgestart wordt.

19 Weergave-instellingen

©PXimport

In het tabblad Weergave-instellingen pas je aan hoe het opstartmenu eruit ziet. Kies uit de lijsten de kleuren van normale en geaccentueerde letters. Onderaan kies je een achtergrondafbeelding. Je installeert een lijst met voorbeeldafbeeldingen door een Terminalvenster te openen en de opdracht sudo apt-get install grub2-splashimages uit te voeren. Daarna klik je in Grub Customizer onder Achtergrondafbeelding en navigeer je naar Computer en dan /usr/share/images/grub/ om een afbeelding te kiezen. Klik op Openen om de afbeelding te selecteren.

20 Thema downloaden

©PXimport

Er bestaan ook kant-en-klare thema's die een achtergrondafbeelding en letterkleuren bevatten. Ze zijn te downloaden op deze of deze website. Zoek daar op grub2, kies een thema dat om meer informatie te zien en klik op download. Sla het bestand op, open een Terminalvenster en ga naar de juiste map met de opdracht cd Downloads. Pak het bestand uit met tar xvzf naamvanbestand.tar.gz, waarbij je de juiste bestandsnaam gebruikt. Voer dan cd naamvandirectory uit en tot slot de opdracht sudo ./install.sh om het thema te installeren.

21 Thema kiezen

©PXimport

Open dan opnieuw Grub Customizer en klik op het menu naast Thema. Als alles goed gaat, verschijnt je nieuw geïnstalleerde thema in dat menu. Klik erop om het te selecteren en klik daarna op de knop Opslaan linksboven. Grub Customizer genereert nu het opstartmenu opnieuw met gebruik van het thema. Als je je computer nu herstart, word je begroet met een heel wat kleurrijker opstartmenu. Je kunt op elk moment een ander thema kiezen of teruggaan naar je eigen achtergrondafbeelding en kleuren door in Grub Customizer iets anders te kiezen.

©PXimport

Opstartlader repareren

Als er iets is misgelopen bij het installeren van de opstartlader en je daardoor je Linux- (en je Windows-)systeem niet meer kunt opstarten, hoef je niet in paniek te raken. Start je computer opnieuw op van je Ubuntu-installatiemedium. Kies dan voor Ubuntu uitproberen en installeer het programma Boot Repair, voer het uit en klik op Recommended repair. Schrijf de url die je daarna te zien krijgt op. Herstart je computer om te zien of de reparatie gelukt is. Indien niet, toon de url dan aan iemand met kennis van zaken.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.

De ingebouwde zoekfunctie van Windows - Windows Zoeken - kennen we inmiddels wel. En eerlijk is eerlijk: dat onderdeel is inmiddels wel wat gedateerd. Welke andere mogelijkheden zijn er om te zoeken? Welke AI en andere slimme tools kunnen we inzetten om de antwoorden op onze vragen te vinden? Je ontdekt ze hier.

Copilot: bestanden doorzoeken

Microsofts Copilot kan je helpen met het doorzoeken van de inhoud van de bestanden op je computer. Hiervoor moet je momenteel nog eerst het bestand uploaden naar OneDrive. Vanuit daar kun je er allerlei acties mee uitvoeren. Copilot kan straks ook voor je op zoek gaan naar lokale bestanden. Die functie is nu nog niet geactiveerd in Nederland, maar is al wel actief in de VS en Engelstalige regio's. De Copilot-app lijkt er voor Nederland al wel op voorbereid.

Je kunt je alvast voorbereiden op de komst van deze functie. Dat doe je door ervoor te zorgen dat je de nieuwste versie van Copilot hebt geïnstalleerd. Daarmee wordt de functie direct actief als deze in Nederland beschikbaar komt. Je vindt de nieuwe versie van Copilot in de Microsoft Store (via het startmenu). Eenmaal geopend, klik je op de gebruikersafbeelding linksonder in het scherm. Kies Instellingen. Geef Copilot vervolgens toegang tot de bestanden. Blader naar Machtigingsinstellingen en zet de schuif op Aan bij Bestand zoeken. Zet hierna ook de schuif op Aan bij Lezen van het bestand.

Copilot maakt onderliggend nog steeds gebruik van gedeelten van het bestaande Windows Zoeken. Die kennis biedt meer controle: je kunt bepalen welke locaties mogen worden doorzocht. Klik in hetzelfde instellingenvenster op Windows-instellingen. Geef bij Mijn bestanden zoeken aan welke locaties mogen worden bekeken.

Copilot: zoeken in bestanden

Soms ben je niet op zoek naar bestanden, maar juist naar informatie ín de bestanden. Als je de nieuwste update van Windows 11 gebruikt, kun je hiervoor op een slimme manier Copilot inzetten. Klik met de rechtermuisknop op het bestand waarin je wilt zoeken of waarover je specifieke vragen hebt. Doet dat bijvoorbeeld via het bureaublad of via de verkenner.

Kies voor de nieuwe optie Vraag het aan Copilot. Het bestand verschijnt in het venster van Copilot. Vervolgens kun je bijvoorbeeld vragen om het te doorzoeken of het opnieuw te structureren. Je kunt ook vragen om het bestand samen te vatten of de inhoud ervan in compacte bewoordingen te beschrijven. Verschijnt de nieuwe optie nog niet in het menu van de rechtermuisknop? Controleer dan of je de instellingen uit de alinea hiervoor hebt geactiveerd.

Copilot: gezichten herkennen

Maak je gebruik van OneDrive? Ook OneDrive zet steeds vaker AI in om je bestanden eenvoudiger vindbaar te maken. Op het moment van schrijven wordt de laatste hand gelegd aan de gezichtsfuncties. We hebben deze dus zelf nog niet in de praktijk kunnen testen.

Microsoft gebruikt AI om gezichten te herkennen in foto's en afbeeldingen die je in een OneDrive-account hebt bewaard. Je moet hiervoor wel toestemming geven. Hierna wordt informatie uit afbeeldingen en gezichten verzameld om vergelijkbare gezichten te vinden.

Open de OneDrive-app en wacht totdat automatisch de melding met toestemming verschijnt. Ga je akkoord met de verwerking, dan kies je Toestaan. Het duurt tot 72 uur om de foto's te indexeren. Download de nieuwste versie van de OneDrive-app (via Google Play of de Apple App Store) en tik op de nieuwe tab Personen. In het zoekvak eronder kun je zoeken op specifieke personen op foto's.

Perplexity: vinden wat je zoekt

Perplexity is een geavanceerde en populaire AI-zoekmachine. Je kunt deze AI-dienst ook goed inzetten voor het doorzoeken van de inhoud in je eigen bestanden. Er bestaan wel een paar voorwaarden voor het zoeken met de AI-agent van Perplexity: allereerst heb je een betaald abonnement nodig. De gratis versie ondersteunt de functie (nog) niet. Hiervoor betaal je circa 20 euro per maand, vergelijkbaar met de betaalde abonnementen van veel andere AI-aanbieders.

Perplexity kan daarnaast alleen zoeken in bestanden die je in de cloud hebt opgeslagen. Op dit moment worden alleen nog Google Workspace, Dropbox en WhatsApp ondersteund. Op het gebied van bestandsformaten kun je onder meer Google Docs, pdf-bestanden, Microsoft Office-documenten en csv-bestanden gebruiken. Ook Markdown (MD)- en JSON-bestanden worden ondersteund.

Perplexity: aan de slag

Het zoeken in je eigen bestanden staat in Perplexity standaard uitgeschakeld. Het zoeken van bestanden wordt mogelijk met plug-ins, die in Perplexity 'verbinders' worden genoemd. Laten we deze eens inschakelen.

Klik in het hoofdvenster van Perplexity linksonder op de gebruikersfoto en kies Instellingen. Kies Verbinders. Een overzicht van ondersteunde locaties verschijnt. Klik op Enable bij de locatie die je wilt koppelen, bijvoorbeeld Google Drive. Hierna geef je toestemming voor het weergeven en downloaden van je bestanden. Je kunt de koppeling op elk moment weer ongedaan maken. In het eerdergenoemde overzicht van onlinediensten klik je op de drie puntjes naast de opslagdienst en kies je Ontkoppelen.

Perplexity: bestanden doorzoeken

Zijn de gewenste diensten gekoppeld? Dan is het mogelijk om Perplexity AI in te zetten om je bestanden te vinden. De zoekfunctie met eigen bestanden is op twee manieren te gebruiken. Zo kun je de bestanden gebruiken als bron tijdens de conversaties. Klik hiervoor op de knop Sources en wijs je online cloudopslag aan. Op dit moment beperkt de dienst zich helaas alleen tot zakelijke varianten van de cloudopslag, zoals het eerdergenoemde Google Workspace. De consumentenversie van Google Drive wordt niet ondersteund als directe bron.

Gelukkig doet Perplexity dit wél voor het inhoudelijk doorzoeken van je bestanden. Klik op de paperclip. Afhankelijk van welke verbinders je hebt geactiveerd, kun je hier kiezen tussen Lokale bestanden, Google Drive en Dropbox. Wijs het bestand aan, zodat je er vragen over kunt stellen.

Uiteraard is het belangrijk om te weten hoe Perplexity met je bestanden omgaat. Je eigen bestanden worden niet gebruikt om de AI-modellen te trainen. Bovendien worden de bestanden - als deze al worden opgeslagen - door Perplexity binnen AWS S3-servers opgeslagen.

PowerToys Run

Ook de PowerToys Run voor Windows 11 zijn onmisbaar als je de beperkte zoekprestaties van Windows 11 wilt verbeteren. Hiermee kun je snel bestanden zoeken op verschillende locaties, zoals de lokale computer, specifieke programma's en online. PowerToys Run in combinatie met hulp van een AI-agent zoals hiervoor besproken, geeft een krachtige combinatie. Je gebruikt PowerToys Run om de bestanden te zoeken en met een andere AI-tool ga je eventueel inhoudelijk de diepte in.

Haal eerst de nieuwste versie van PowerToys binnen en activeer PowerToys Run via het algemene venster van PowerToys. Zet de schuif op Aan bij dit programma. Druk vervolgens op de toetscombinatie Alt+Spatiebalk. De app verschijnt als pop-up. Typ het bestand in dat je zoekt: de resultaten verschijnen direct in het venster eronder. Onder elk bestand lees je op welke locatie het is opgeslagen. Ook kun je meer informatie over het bestand online opzoeken.

PowerToys Run: aanpassen

Om het onderste uit de zoekfuncties van PowerToys Run te halen, is het nodig om het programma naar je hand te zetten. Open de instellingen van het programma en ga naar Zoeken en resultaten. Standaard hanteert de app een vertraging voordat de eerste zoekresultaten worden getoond. Wil je liever de eerste resultaten direct zien? Schakel Afvlakking van invoer uit. Deze 'doortastendere' zoekaanpak vergt wel iets meer van het systeem.

Hierna zoeken we de optie Aantal resultaten dat wordt weergegeven voordat u schuift. Standaard toont Run slechts vier resultaten: dat kan beter voor een completer overzicht. Verander de waarde naar bijvoorbeeld 10 en controleer het resultaat via een zoekopdracht in de app. Run onthoudt overigens welke zoekopdracht je het meest recent hebt uitgevoerd en toont deze in het venster. Begin je liever telkens met een schone lei? Activeer de optie De vorige query wissen bij het starten.

PowerToys RunResultaten verfijnen

Standaard laat PowerToys Run telkens alle resultaten zien zonder verdere weging, maar je kunt ervoor kiezen om de volgorde van de zoekresultaten te laten verfijnen. Hierbij houdt PowerToys Run bij welke resultaten worden geselecteerd en deze stijgen in de resultaten. Activeer de optie Volgorde van resultaten verfijnen. Hierna geef je een gewicht aan de geselecteerde items, van 0 tot 5. Standaard wordt 5 gehanteerd, maar je kunt het gewicht naar beneden bijstellen. Kies 0 om het volledig uit te schakelen. 

PowerToys Run: gericht vinden

Met behulp van voorvoegsels kun je PowerToy Run gerichter laten zoeken naar informatie in specifieke gebieden. Wil je alleen naar bestanden en mappen zoeken? Typ ? voor de zoekterm. Bijvoorbeeld ?vakantie. Ben je op zoek naar een specifieke Windows-instelling, dan typ je $, bijvoorbeeld $beeldscherm. Om online te zoeken, waarbij Run gebruikmaakt van de standaardzoekmachine, gebruik je ?? (zoals ??feestdagen). Om het voorgaande zoekresultaat te zien, typ je !!.

PowerToys Run: invoegtoepassingen

Je kunt zelf bepalen welke gebieden PowerToy Run kan doorzoeken. Dat gebeurt met behulp van invoegtoepassingen. De lijst vind je onder Invoegtoepassingen in het instellingenvenster. Loop door de lijst en schakel de invoegtoepassingen in voor de gebieden die je wilt doorzoeken. Andersom doe je dit ook: alles wat je niet gebruikt, schakel je uit. Elke ingeschakelde invoegtoepassing wordt namelijk geraadpleegd tijdens een zoekopdracht.

Regelmatig worden nieuwe invoegtoepassingen voor zoeken toegevoegd. Klik op Meer invoegtoepassingen zoeken voor een actuele lijst. Hier vinden we bijvoorbeeld plug-ins om de browsergeschiedenis te doorzoeken en per query een zoekmachine aan te wijzen die de zoekopdracht moet uitvoeren.

Terug naar het instellingenvenster. Als je een invoegtoepassing uitklapt, krijg je toegang tot aanvullende opties. Bij Opdracht voor directe activering kun je de 'letter' aanpassen waarmee je specifiek zoekt in dat onderdeel (waarover je in de paragraaf 'Gericht vinden' hebt gelezen). Interessanter is de optie Opnemen in globaal resultaat: hiermee zorg je ervoor dat de zoekresultaten van die invoegtoepassing standaard in de lijst worden getoond. In andere gevallen moet je de invoegtoepassing expliciet aanroepen via de eerdergenoemde letter. 

Toekomst: semantic search

Het valt op dat softwaremakers dit jaar intensief bouwen aan opties waarmee je je bestanden nog eenvoudiger kunt vinden. Zo wordt de ingebouwde zoekfunctie van Windows 11 uitgebreid met de mogelijkheid om in je eigen bewoordingen naar bestanden te zoeken. Bijvoorbeeld: 'foto's die ik vorige maand heb gemaakt' of 'de presentatie die vorige week door mijn collega is gestuurd'. Dit wordt semantic search genoemd, waarbij niet alleen naar de exacte woorden wordt gekeken, maar ook naar de betekenis (semantiek) erachter.

Deze functie is straks helaas niet voor iedereen beschikbaar. Je computer heeft namelijk een geschikte npu-chip nodig, die je onder meer vindt in de Copilot+-computers. Ook worden er in eerste instantie maar zes talen ondersteund, waaronder Engels en Duits. Nederlands komt momenteel nog niet in de lijst voor, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

 Op zoek naar een nieuwe laptop? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers voor de beste deal!