Tijdens een speciale livestream heeft Microsoft Windows 11 uit de doeken gedaan. Van deze opvolger van Windows 10 was ‘toevallig’ een week eerder al een vroege versie ‘gelekt’ om de hype op gang te krijgen. Maar wacht eens, zou Windows 10 niet de laatste Windows-versie ooit zijn?

Toen Windows 10 in 2014 werd aangekondigd, beweerde Microsoft gedecideerd dat Windows 10 de laatste Windows-versie ooit ging zijn en continu nieuwe updates zou krijgen. Maar ondanks dat Windows 10 het besturingssysteem weer op het goede spoor zette na de miskleun die Windows 8(.1) heette, moest Microsoft de plannen toch flink bijsturen.

Eerst werden de twee beloofde grote jaarlijkse updates teruggeschroefd naar één. En nu blijkt Microsoft de Windows 10-update die dit jaar gaat verschijnen zo ingrijpend te vinden, dat men onverwacht terugkomt op het eerdere besluit, en de update omdoopt tot een geheel nieuwe versie: Windows 11.

Het besturingssysteem zal (net als zijn voorganger) een gratis update zijn en zal voor jou vooral in visueel opzicht zaken veranderen. Enorme ingrepen, zoals Windows XP, Vista, 7 en 8 brachten, hoef je echter niet te verwachten. Windows 12 ligt vermoedelijk wel in het verschiet, want bij de aankondiging van Windows 11 werd dit keer niets gezegd over een ‘laatste Windows-versie’.

Een korte terugblik op Windows 10

©PXimport

©PXimport

Aanraakbediening

Ondanks dat Windows 11 geschikt is gemaakt voor aanraakbediening en er steeds meer Windows-apparaten met touchscreen zijn verschenen, blijft de primaire bediening gewoon via muis en toetsenbord. Windows 11’s vernieuwde interface en functies moeten het besturingssysteem wel geschikter maken voor tabletgebruik, zonder muis en toetsenbord dus. Knopjes boven vensters zijn wat breder en verder van elkaar verwijderd – een vinger is immers dikker dan een muiscursor. Ook kun je makkelijker je beeld met vensters indelen door ze aan de zijkanten vast te zetten. Zo deel je je beeld overzichtelijk in met de toepassingen die je gebruikt. Verder kun je naast extra bureaubladen, groepjes van deze toepassingen opslaan. Dat werkt niet alleen handig met touch-bediening, maar ook voor grote breedbeeldschermen is het een welkome vernieuwing.

Zoals je op de afbeeldingen ziet, is de interface gemoderniseerd. Het startmenu is opnieuw op de schop gegaan en een stuk overzichtelijker geworden omdat de tegeltjes zijn verwijderd. Die tegeltjes lijken te zijn vervangen door widgets, die je in een soort overzichtspagina oproept. Niet op je desktop dus, zoals dat destijds bij Windows Vista kon. Deze widgets kunnen, vergelijkbaar met Android-widgets, weerinformatie tonen, je agenda, nieuwskoppen enzovoort. Wil je vast een voorproefje van die widgets? Een recente Windows 10-update heeft een weericoontje in je taakbalk geplaatst; klik hier maar eens op.

©PXimport

Bètaversie Windows 11

Android-apps

Om Windows interessanter te maken voor tabletgebruik zonder muis en toetsenbord, maakt Microsoft het mogelijk om Android-apps te draaien. Tot voorheen had je daarvoor virtuele machines nodig. Nu heeft Microsoft de Amazon App Store (de appwinkel van Amazon Fire-tablets) geïntegreerd in zijn eigen appwinkel. Zo heeft Windows 11 in een klap de beschikking over allerlei mobiele apps. Overigens maakt Microsoft het ook mogelijk om zelf Android-apps te installeren. Lang niet alle Android-apps zullen echter zomaar werken, omdat ze gebruikmaken van Google-onderdelen die Microsoft (logischerwijs) niet in Windows 11 inbouwt. Denk bijvoorbeeld aan Google Maps-kaarten.

Wellicht klinkt het gek dat een applicatiewinkel van Amazon zijn weg vindt naar de applicatiewinkel van Microsoft Windows, maar ook dit is onderdeel van een nieuw, open, beleid van Microsoft. Het biedt ontwikkelaars de mogelijkheid eigen appwinkels aan te bieden (denk bijvoorbeeld aan Steam), maar ook om eigen betaalsystemen voor apps in te bouwen. Iets waar Apple nog wat van zou kunnen leren.

De applicatiewinkel van Windows bestaat al sinds Windows 8, maar werd nauwelijks gebruikt. Ontwikkelaars mochten alleen Windows-apps in de Store aanbieden, die technisch gezien een stuk minder mogelijkheden bieden dan de traditionele Windows-toepassingen (Win32-programma’s) die al sinds de begindagen van Windows gebruikt worden door ontwikkelaars. Een gemiste kans om de Store te presenteren als een veilige bron voor al je Windowsprogramma’s, of dat nu moderne apps of klassieke programma’s zijn. Hopelijk weet Microsoft de Store op deze manier nieuw leven in te blazen.

Eigen diensten eerst

Net als Apple en Google dat doen, gebruikt Microsoft zijn besturingssysteem om eigen diensten een prominent plekje te geven. Zo nestelt Microsoft Teams stevig in Windows 11, en lijkt indirect het doek te zijn gevallen voor Skype (Microsoft en Skype is na de overname nooit echt een gelukkig huwelijk geweest). Ook werd bij de introductiepresentatie van Windows 11 veel aandacht besteed aan de Edge browser; Microsoft is er op gebrand om weer wat browser-marktaandeel terug te winnen. Maar of dat nog lukt na de bittere nasmaak van Internet Explorer en de valse start van Edge? Een uitdaging wordt het zeker.

De livestream-aankondiging van Windows 11 was vrij summier, waardoor het vooralsnog lijkt alsof de nieuwe Windows-versie niet zo’n ingrijpende vernieuwing is als voorgaande nieuwe edities. Ook bleven er wat heikele zaken onbesproken. Windows 10 ligt al sinds zijn introductie onder de loep vanwege z’n dataverzameling, maar het onderwerp privacy kwam nergens aan bod. Sterker nog, het lijkt er allemaal niet beter op te worden. Windows 11 Home mag je alleen gebruiken met een Microsoft-account. Lokale accounts, zoals die op Windows 10 aan te maken waren door bij de configuratie geen internetverbinding te gebruiken, zijn verbannen. Ook over Windows Updates, waar de gebruiker op dit moment nauwelijks controle over heeft, geen woord.

©PXimport

Uitrol dit jaar

Windows 11 moet nog dit jaar verschijnen; het doel is om voor de feestdagen het nieuwe besturingssysteem aan te kunnen bieden op nieuwe laptops, pc’s en tablets. Microsoft maakt er geen geheim van met Windows 11 de computermarkt weer aan te willen jagen. Een geheel nieuwe Windows-versie maakt dat makkelijker mogelijk dan een grote Windows 10-update. Huidige Windowsgebruikers kunnen de update van Windows 10 naar Windows 11 ergens in 2022 verwachten.

©PXimport

Draait mijn pc Windows 11?

De systeemeisen van Windows 11 zijn zwaarder dan die van Windows 10. Ga dus van tevoren even na of je pc de update wel aan kan. Op de Windows 11-pagina van Microsoft  kun je een tooltje downloaden om na te gaan of je pc Windows 11 wel trekt. Als je pc geen Windows 11 kan draaien, vertelt het programma je echter niet waar dat aan ligt. De kans bestaat dat secure boot in je bios-instellingen uitgeschakeld is. Deze moet ingeschakeld zijn voor groen licht. Eventueel kun je ook het tooltje WhyNotWin11 gebruiken om te achterhalen waarom je pc geen Windows 11 aan kan.

©PXimport

Windows 11 systeemeisen

Processor: 1 GHz of sneller met 2 of meer cores (64 bit)

RAM: 4 GB

Opslag: 64 GB of hoger

Bios: Geschikt voor UEFI Secure Boot en Trusted Platform Module (TPM) versie 2.0

GPU: Compatibel met DirectX 12 of nieuwer

Beeldscherm: HD (720p)

Internetverbinding: vereist voor account in Windows 11 Home-versie

OPPO heeft de Reno14 Series gelanceerd. De smartphones, bestaande uit de Reno14 5G en Reno14 F(S) 5G, bieden AI-fotografie, verbeterde productiviteitsfuncties en een water- en stofbestendig ontwerp. Beide modellen zijn uitgerust met grote batterijen, snellaadtechnologie en ColorOS 15 op basis van Android 15. En ja, het is ook hier AI dat de klok slaat.

De nieuwe Reno14 5G en de Reno14 F(S) 5G combineren geavanceerde AI-functies met een ontwerp dat volgens de fabrikant is geïnspireerd op, eh, zeemeerminnen. Bijzonder ja... Beide modellen zijn uitgerust met verbeterde cameratechnologie en beschikken over een water- en stofbestendige behuizing met IP66, IP68 en IP69-certificeringen. De toestellen zijn per direct verkrijgbaar in Nederland.

Zeemeermin-look in glas

De Reno14 Series introduceert het zogenoemde Iridescent Mermaid Design, dat tot stand komt via twaalf coatinglagen en vijf fasen van microgravure, aldus Oppo. Hierdoor ontstaat een glanzende lichtreflectie op de achterkant. De Reno14 5G heeft een glazen afwerking uit één stuk gecombineerd met een aluminium frame, wat bijdraagt aan de stevigheid van het toestel. De behuizing is bestand tegen water en stof, en de usb-c-aansluiting is voorzien van een platina coating om corrosie te beperken, ook bij intensief gebruik.

©Oppo

Scherm reageert altijd

Beide modellen beschikken over een plat amoledscherm met smalle randen. De Reno14 5G heeft een 6,59-inch display, terwijl de Reno14 F 5G een 6,57-inch scherm biedt. Ze ondersteunen functies als Splash Touch en Glove Mode, waarmee het scherm dus ook bij natte handen of gebruik met handschoenen blijft reageren. Qua kleurstelling zijn er meerdere varianten beschikbaar. De Reno14 5G komt in Opal White en Luminous Green, terwijl de Reno14 F 5G verkrijgbaar is in Opal Blue en eveneens in Luminous Green.

Flitser versterkt nachtbeelden

Een belangrijk onderdeel van de serie is 'AI Flash Photography'. De Reno14 5G beschikt over een drievoudig flitssysteem, waaronder een speciale focusflitser voor de telefotocamera. Dit moet volgens Oppo tot tien keer meer lichtopbrengst geven dan bij de vorige generatie. De Reno14 F 5G heeft een tweevoudig flitssysteem dat een verdubbeling van de helderheid levert ten opzichte van eerdere modellen. De Reno14 5G is daarnaast uitgerust met een 50 megapixel 3,5x telefotocamera, waardoor gebruikers meer mogelijkheden hebben voor portret- en zoomfotografie.

©Oppo

Strakkere foto's dankzij AI

De toestellen bieden verschillende AI-gedreven functies. 'AI Livephoto 2.0' combineert korte en lange belichtingen in één opname, zodat bewegingen worden vastgelegd zonder onscherpte. Met de ingebouwde AI Editor kunnen foto's automatisch worden bijgesneden, vervorming worden hersteld en filters worden toegepast. Extra functies zijn onder andere 'AI Perfect Shot', dat ongewenste gezichtsuitdrukkingen kan corrigeren, en 'AI Eraser' en 'Reflection Remover', waarmee storende objecten of reflecties uit beelden worden gepoetst. Ook voor video zijn er verbeteringen, met ondersteuning voor 4K HDR-opnames met een breder dynamisch bereik en natuurgetrouwe kleuren.

Tolk en personal assistant in één

Naast fotografie richt Oppo zich met de Reno14 Series ook op productiviteit. Het nieuwe ColorOS 15 introduceert 'AI Mind Space', waarin informatie uit apps of het web eenvoudig kan worden opgeslagen en later via natuurlijke taal kan worden teruggevonden. Ook zijn er vertaalmogelijkheden toegevoegd, waaronder AI Call Translator voor live-gesprekken en een speciale app die tekst of spraak realtime vertaalt. Deze functies moeten de smartphones bruikbaarder maken in internationale situaties en bij dagelijks multitasken.

©Oppo

Extra koeling voor gamers

Voor betere prestaties tijdens gamen en multitasken zijn de toestellen voorzien van een verbeterd koelsysteem. De Reno14 5G beschikt over een 'AI Nano Dual-Drive'-koelsysteem, ondersteund door 'AI HyperBoost 2.0', dat de temperatuur ook tijdens intensief gebruik onder controle houdt. Daarnaast introduceert Oppo 'AI LinkBoost 3.0' voor stabielere netwerkprestaties, met automatische schakeling tussen netwerken en prioritering van belangrijke datastromen. Beide modellen hebben een 6000 mAh-batterij en ondersteunen de eigen SuperVooc-snellaadtechnologie.

Updates tot zes jaar

De Reno14 Series draait op Android 15 met ColorOS 15. Oppo belooft vijf grote ColorOS-updates en zes jaar beveiligingspatches, wat de gebruiksduur van de toestellen flink moet verlengen. Met functies als de 'Trinity Engine' en 'Luminous Rendering Engine' zijn vloeiende animaties en stabiele prestaties een belangrijk aandachtspunt.

De Reno14 Series is zoals gezegd per direct verkrijgbaar. De Reno14 5G kost 649 euro voor de versie met 512 GB opslag en 599 euro voor 256 GB. De Reno14 FS 5G met 512 GB opslag kost 449 euro, terwijl de Reno14 F 5G met 256 GB voor 399 euro al beschikbaar is. Oppo biedt tot 28 september verschillende introductiebundels aan, waaronder draadloze oordopjes en snelladers bij aankoop van een toestel.

Heb je een ingenieus ontwerp in gedachten, maar geen 3D-printer in huis? Geen probleem, want er zijn steeds meer manieren om objecten te laten printen zonder zelf apparatuur te bezitten. Online printdiensten nemen je werk uit handen, terwijl je alleen een digitaal bestand hoeft aan te leveren. Of je nu een sleutelhanger ontwerpt of een uniek cadeautje voor een verjaardag, 3D-printen biedt talloze mogelijkheden. Bovendien kun je putten uit uitgebreide digitale bibliotheken met kant-en-klare modellen.

Het printen van ruimtelijke objecten is makkelijker dan ooit, zelfs zonder eigen 3D-printer. Er is namelijk een groeiend aanbod van onlineplatforms en webshops dat het fysieke printproces voor hun rekening neemt, terwijl jij enkel een digitaal ontwerp aanlevert. Daardoor is 3D-printen niet langer alleen weggelegd voor techfanaten of bedrijven. Het volstaat om een geschikt 3D-model te hebben in een gangbaar bestandstype, zoals STL, OBJ of STEP, en je kunt direct aan de slag. De rest van het printproces kun je uitbesteden aan professionele printservices, zodat je altijd verzekerd bent van hoge kwaliteit. Zo kunnen hobbyisten, studenten en ondernemers gemakkelijk experimenteren met 3D-technologie. Het maakt niet uit of je een miniatuur voor bordspellen, een vervangend onderdeel voor een huishoudelijk apparaat of een gepersonaliseerd sierobject wilt maken. Je regelt alles met een paar simpele online handelingen.

Een ontwerp vinden of zelf maken

De eerste stap bij 3D-printen zonder eigen printer is het vinden of ontwerpen van een geschikt model. Online zijn er miljoenen gratis en betaalde ontwerpen beschikbaar, die je vrij kunt downloaden en gebruiken. Platformen als Thingiverse en MyMiniFactory staan bol van de creaties van hobbyisten en professionals. Via de zoekfunctie typ je bijvoorbeeld ‘phone holder’ (telefoonhouder), waarna je talloze varianten vindt die direct te printen zijn. Heb je liever iets unieks? Dan kun je zelf aan de slag met ontwerpprogramma’s met een intuïtieve interface, waarmee je een 3D-bestand genereert (zie het kader ‘Zelf 3D-modellen maken’). Zo heb je de basis voor je zelfgemaakte 3D-project klaar. Het kost uiteraard wat meer moeite dan kiezen voor een ontwerp van iemand anders, maar zelf ontwerpen is wel een stuk leuker en niet in de laatste plaats leerzamer.

Op sites zoals Thingiverse staan talloze leuke en praktische ontwerpen die je kunt downloaden.

Online printservices: zo werkt het

Als je eenmaal een bestand hebt, kun je het uploaden naar een online printservice. Er is keuze uit vele aanbieders, bijvoorbeeld 3DLabs en 3D Print Portaal. Je gaat naar de website en uploadt simpelweg het bestand vanaf je computer. De dienst controleert of je model printbaar is en toont vervolgens de geschatte kosten. Die kosten hangen af van materiaal, afmetingen en complexiteit. Wil je bijvoorbeeld een prototype in kunststof? Dan kies je in het materiaalmenu voor PLA of ABS en vink je de gewenste kleur aan. Ook metalen zoals staal of messing zijn soms mogelijk, maar die opties liggen prijstechnisch hoger. Heb je de instellingen gevonden? Dan rond je de bestelling af zoals je bij een reguliere webshop winkelt. De levertijd varieert van een paar dagen tot weken. Zo heb je in een handomdraai een professioneel geprint object in huis, zonder zelf technische apparatuur te hoeven bezitten. Het hele proces is daardoor uiterst laagdrempelig en snel geregeld.

Bij het aanleveren van je 3D-model is het belangrijk om te weten welke bestandstypen de printservice accepteert. STL is veruit de meest gangbare standaard. Het bevat de geometrie van je ontwerp in de vorm van kleine driehoekige vlakken. Daarnaast is OBJ populair omdat het extra informatie kan bevatten, zoals kleur- of textuurdetails. Er bestaan ook formaten als STEP, 3MF en AMF, maar niet elke aanbieder ondersteunt deze. Kijk op de website van de aanbieder ook of er aanvullende eisen zijn, bijvoorbeeld ten aanzien van de wanddikte van je ontwerp.

Het gebruik van een 3D-printservice is vaak heel eenvoudig.

 Keuze uit materialen en afwerking

Niet alleen de technologie achter 3D-printen is divers, ook de materiaalkeuzes zijn talrijk. Voor de meeste beginnende gebruikers volstaan de eerder genoemde kunststoffen zoals PLA en ABS (zie kader ‘De meest gebruikte materialen’). PLA is biologisch afbreekbaar en relatief eenvoudig te printen, terwijl ABS sterker en iets hittebestendiger is. Zoek je een chique uitstraling? Dan kun je kiezen voor harsgebaseerde prints, gemaakt met lasers (SLA) of lcd-technologie. Het resulterende oppervlak is zeer glad, ideaal voor gedetailleerde miniaturen of sieraden. Daarnaast zijn er steeds meer mogelijkheden om met metalen te werken, hoewel dit vaak duurder uitvalt. Als je een model in metaal bestelt, wordt het in meerdere stappen gefreesd, gegoten of gesinterd, afhankelijk van de aanbieder. Na het printen kan een object extra nabewerkt worden, bijvoorbeeld door schuren, polijsten of zelfs verven. Sommige onlinediensten bieden deze nabewerking als extra optie aan. In de menu’s kies je dan voor afwerkingen als Polished of Painted en geef je eventueel een gewenste kleur op. Zo bepaal je zelf hoe je uiteindelijke ontwerp eruit komt te zien, zonder eigen apparatuur in huis.

©stockphoto-graf - stock.adobe.com

PLA-filament is in eindeloos veel kleuren op rollen verkrijgbaar.

Kosten en planning in de hand houden

Wanneer je een 3D-object laat printen via een onlinedienst, is het verstandig om vooraf je budget en tijdsplanning te bepalen. De prijs wordt meestal berekend op basis van volume en materiaalkeuze. Een simpel plastic figuurtje kost bijvoorbeeld maar een paar euro, terwijl een groot metalen voorwerp in de honderden euro’s kan lopen. Doe een paar proefuploads met verschillende materialen en controleer de gepresenteerde prijs om een idee te krijgen van de mogelijkheden. Let ook op eventuele opstartkosten per bestelling. Sommige platformen rekenen een vast tarief voor elke nieuwe opdracht, ongeacht het formaat. Om transportkosten te beperken, kun je bestellingen combineren of meerdere exemplaren in één keer laten printen. Daarnaast is het slim om te checken hoelang de productie en verzending duren. Voor belangrijke deadlines is het verstandig om wat extra speling in te bouwen, zeker als je nog nabewerking wilt uitvoeren of het object elders moet laten afwerken. Zo voorkom je teleurstellingen, zowel financieel als qua timing, en houd je de kosten en planning beter onder controle.

©ANDREY RADCHENKO

3D-printen in metaal is aanzienlijk kostbaarder dan printen in kunststof.

Van idee tot realiteit met handige voorbeelden

Stel, je wilt een vervangende knop voor je keukenmachine ontwerpen. Om te beginnen meet je de diameter van de as, de hoogte van de originele knop en andere relevante maten met een schuifmaat. Daarna start je je ontwerpsoftware en maak je een cilinder met dezelfde afmetingen. Vervolgens ‘boor’ je een gat in het midden, iets groter dan de as. Je voorziet de buitenzijde van ribbels voor extra grip door simpelweg in je 3D-programma meerdere verticale vlakken toe te voegen. Vervolgens exporteer je het model. Upload je ontwerp naar een printservice en pas de materiaalinstellingen aan. Hierdoor krijg je direct zicht op de prijs. Ben je tevreden? Dan plaats je de bestelling en wacht je tot het pakketje arriveert. Een ander voorbeeld is het printen van gepersonaliseerde sieraden. Upload een eigen 3D-ontwerp, kies een metaal of metaalfinish en laat de aanbieder de rest regelen. Zo wordt 3D-printen iets tastbaars. Creatieve mogelijkheden zijn eindeloos, voor hobby, werk en studie.

©Studio Peace - stock.adobe.com

Meten is weten, dat geldt zeker voor het nauwkeurig namaken van vervangende onderdelen.

Verwacht geen wonderen

Als laatste is het belangrijk om je verwachtingen realistisch te houden. 3D-prints zien er over het algemeen net wat minder strak en glad uit dan in een fabriek of door een professional vervaardigde producten. Bekijk ook altijd de reviews van een printservice en controleer of ze ervaring hebben met het materiaal dat je wilt gebruiken. Blaas je ontwerp niet onnodig op, want hoe groter het is, hoe hoger de kosten en de kans op printfouten. Zorg dat je ontwerp fysiek stabiel staat, zonder overbodige uitsteeksels die kunnen breken. Een handige tip is om bij twijfel eerst een kleinere testversie te laten printen en die vervolgens aan te passen in de configuratietool, waarin je bijvoorbeeld de afmetingen eenvoudig aanpast. Zo zie je of het model overeenkomt met wat je in gedachten had, zonder direct de hoofdprijs te betalen. Voor speciale projecten met verfijnde details, zoals sieraden of miniaturen, is het raadzaam te informeren naar de resolutie en laaghoogte. Vaak kun je deze waarden instellen in de bestelmodule. Door daar goed op te letten, verbeter je de kwaliteit enorm. Zo haal je het beste uit je online 3D-printervaring.

Eigen prints zijn vrijwel altijd net wat minder strak dan in serie gemaakte producten, wat hier goed te zien is.

Meer controle

Met de juiste voorbereidingen, zoals een goed bestandstype en kennis van verschillende materialen, en door gebruik te maken van online printservices, kun je snel en voordelig aan de slag. Wil je nóg meer controle? Dan loont het om software te verkennen en op termijn eventueel zelf een 3D-printer aan te schaffen. Uiteindelijk is 3D-printen voor iedereen toegankelijk, zolang je maar de juiste stappen volgt.