Wie droomde er als kind niet van piloot te worden? Maar voor de sensatie van zelf vliegen hoef je tegenwoordig geen piloot te zijn. Volgens Microsoft is de nieuwe Flight Simulator de meest realistische flightsim ooit, met realtime weer en petabytes aan fotorealistische omgevingen. Lees hier alles wat je moet weten om het luchtruim te kiezen én weer veilig te landen.

Geen computerpiloot had er nog op gerekend, maar na dertien jaar bracht Microsoft afgelopen zomer een nieuwe versie van Flight Simulator uit. De klassieker keert niet alleen terug op de pc maar landt ook op Steam en Xbox.

De sim is verkrijgbaar in drie edities − Standard, Deluxe en Premium Deluxe − die slechts van elkaar verschillen in het aantal vliegtuigen en fotorealistische vliegvelden. De Standard-versie heeft twintig vliegtuigen en dertig van deze luchthavens, Deluxe van beide vijf extra en Premium Deluxe van beide nog eens vijf. Schiphol is een van de fotorealistische vliegvelden, maar onze nationale luchthaven vind je alleen in de twee duurdere versies.

©PXimport

01 De vliegtuigen

De Standard-editie beschikt al over een behoorlijke diversiteit aan vliegtuigen, zoals het eenmotorige acrobatiek-vliegtuig de Pitts Special 52S, het watersportvliegtuig de Icon A5, meerdere Cessna’s maar ook de Airbus A320neo en de Boeing 747-B Intercontinental. De ‘Schiphol-upgrade’ naar Deluxe biedt weinig extra’s. Dan is de stap naar Premium Deluxe interessanter, met onder meer de Boeing 787-10 Dreamliner en de Zlin Aviation Shock Ultra. Helikopters, ultralights en zweefvliegtuigen ontbreken (nog). Asobo, dat de sim voor Microsoft ontwikkelde, heeft de fysica-engine herschreven, waardoor de vliegtuigen zich nu zeer realistisch gedragen. Hadden vliegtuigen eerder maar één punt waarop alle krachten werkten, nu zijn dat er meer dan duizend! Dit merk je wanneer je in een stall raakt, maar ook wanneer je landt op een landingsbaan met een hellingshoek.

©PXimport

02 Geheugen en opslag

Volgens Microsoft is een recente AMD of Intel-processor van 8 (maar liever 16 of 32) GB ram én een actuele grafische kaart met 2 (maar liever 4 of 8) GB videogeheugen voldoende voor een goede ervaring. In de praktijk valt het tegen en moet je al snel akkoord gaan met minder frames per seconde of het uitschakelen van een realtime-functie. De pc-hardware die écht alles uit Flight Simulator haalt, is er gewoon nog niet. Ook belangrijk, de opslag. Opnieuw liefst veel én snel, en eigenlijk voldoet alleen een ssd. Flight Simulator heeft tot wel 150 GB opslagcapaciteit nodig. Het downloadt tijdens de installatie de hele wereld in een lage resolutie maar met alle kustlijnen, rivieren en wegen. Hiermee kan offline worden gevlogen. Wil je echt mooi beeld, dan is een snelle internetverbinding vereist, want beelden in hogere resolutie worden tijdens het vliegen naar de pc gestreamd.

©PXimport

Geen standaard installatie

©PXimport

03 Het Welcome-scherm

Het hoofdscherm van Flight Simulator bestaat uit vier onderdelen: Welcome, Profile, Marketplace en Options. Via Welcome / World Map kun je een vliegveld en vliegtuig kiezen, alsmede aanvullende opties, zoals verkeer, het weer en de tijd van de dag. Ook vind je hier de Flight Training en Activities. Belangrijk zijn de Options. Deze zijn onverdeeld naar General met de instellingen voor beeld en geluid en Assistance waar je het vliegen meer of minder realistisch kunt maken (en het vliegen daarmee moeilijker of juist wat makkelijker).

©PXimport

04 Controls

Bij Controls vind je alle opties voor de hardware waarmee je het vliegtuig bedient. Op een pc zonder extra hardware gebeurt dit met toetsenbord en de muis. Klik je op Mouse dan zie je dat deze vooral gebruikt wordt voor de bediening van de camera, zeg maar wat je ziet, en om de instrumenten te bedienen. Bij de opties voor Keyboard zie je dat het hier al snel complex wordt met heel veel functies die aan een beperkt aantal knoppen moeten worden toegewezen. Vliegen met een joystick of roer (yoke) is veel intuïtiever en daarom ook voor beginners zeker aan te raden. Andere aan te bevelen hardware is een goede headset én een forse monitor. Hoewel een grotere monitor weer druk legt op de grafische prestaties, is niets mooier dan een ruim aaneengesloten zicht vanuit de cockpit.

©PXimport

05 Kijkje in de cockpit

Tijd om achter de stuurknuppel te kruipen. Klik op Home en kies World Map. Klik op het vliegtuig linksboven en kies Propellers / Textron Aviation Cessna 152. Klik dan op Select Departure Airport en selecteer EHRD Rotterdam Airport. Klik op de landkaart op Rotterdam Airport en kies Set as arrival. Klik nu op Flight Conditions en zet Multiplayer en Air Traffic op Off en Weather & Time op Custom. Selecteer Clear Skies en selecteer met de schuif eronder een moment midden op de dag. Klik dan op Close / Fly / Ready to Fly. Je staat nu op de startbaan van Rotterdam Airport, zittend in de cockpit van een Cessna 152. Met de rechtermuisknop ingedrukt kun je rondkijken, met het scrollwiel op de muis in- en uitzoomen. Voor je zie je het instrumentenpaneel en de yokes, de twee vliegsturen. Klik je op een yoke dan verdwijnt die, zodat je de knoppen en meters erachter kunt zien. Klik nog een keer en de yoke is weer terug. Handels, zoals de zwarte Throttle control en de rode Mixture Control, kun je met de muis pakken en in- en uitschuiven. Druk de Throttle Control naar voren en je hoort de motor brullen en de propeller op toeren komen. Helemaal boven in het midden van het beeld zie je een kleine witte driehoek; hiermee open en sluit je het zwevende menu dat toegang geeft tot een groot aantal handige opties.

©PXimport

06 De belangrijkste meters

Met Control + 1 breng je de belangrijkste instrumenten in beeld. Linksboven is dat allereerst de Airspeed-indicator. Deze geeft de snelheid in de lucht aan. De meeteenheid is knots of knopen. Eén knot is 1,85 kilometer en met een Cessna als deze ga je airborn met ongeveer 55 knopen. Rechts ernaast zit de Attitude-indicator of kunstmatige horizon. Deze toont de houding van het vliegtuig gerelateerd aan de aarde. Rechts daarnaast zit de Altimeter of hoogtemeter. Belangrijk, de kleine wijzer geeft de duizendtallen aan, de grote wijzer de honderdtallen. De grote wijzer draait dus sneller dan de kleine. Onder de hoogtemeter zit de Vertical Speed indicator. Deze laat zien of het vliegtuig stijgt of daalt. Links ervan zit het kompas. De neus van het vliegtuig is duidelijk zichtbaar en tijdens het vliegen zal het kompas meedraaien. De graden staan duidelijk aangegeven, maar wel allemaal zonder een nul. Dus 3 is 30 graden en 15 is 150. Tot slot linksonder de Turn-indicator. Deze toont de rotatie van het vliegtuig langs de lang-as, de denkbeeldige as die van staart tot neus door het vliegtuig loopt. Draait het vliegtuig, dan komt één vleugel omhoog en gaat de andere omlaag. Bij een gecoördineerde bocht combineert het vliegtuig de beweging langs de lang-as (dit wordt rollen genoemd) met gieren, een draaibeweging rond het middelpunt van het vliegtuig. Gieren is het best te vergelijken met het van richting veranderen van een auto. Met Control + Spatiebalk kijk je weer recht uit de cockpit naar voren.

©PXimport

07 De eerste vlucht

Het moment is aangebroken: je eerste vlucht! Kijk omlaag en zet de Wing flaps op 0. Schakel met de muis of via Control + . de Parking brake uit. Zet het zicht weer terug naar normaal met Control + Spatiebalk en geef langzaam gas met de Throttle of de F3-toets. Het toestel komt in beweging. Probeer het midden van de startbaan te houden door met de numerieke toetsen 4 en 6 te sturen. Bij een snelheid van ongeveer 60 knopen trek je langzaam de Yoke naar je toe … en je vliegt. Je kunt dit ook met de numerieke 2 doen. Houd de snelheid rond de 80 knots door meer of minder te stijgen. Houd de vleugels mooi horizontaal op de Attitude-indicator en het kompas op dezelfde koers als de runway. Klim rustig naar 1000 meter, laat dan de neus iets zakken (6) en zie hoe de snelheid oploopt. Bij een snelheid van 100 knopen neem je gas terug tot je mooi stabiel vliegt. Van hoogte veranderen wordt in de luchtvaart niet gedaan door naar beneden of boven te sturen, maar door de snelheid aan te passen: langzamer betekent lager vliegen, sneller hoger. Dit geldt ook bij het landen; stuur je naar beneden, dan zal het vliegtuig steeds sneller gaan wat het landen juist moeilijker maakt.

©PXimport

08 Veilig landen

Met de V-toets open je een kaart waarop de luchthaven en het vliegtuig te zien zijn. Om terug te keren naar Rotterdam Airport maak je straks eerst een bocht naar rechts tot je in omgekeerde richting voorbij het vliegveld vliegt. Je passeert het vliegveld en maakt dan opnieuw een bocht om zo recht mogelijk voor de landingsbaan uit te komen. Kijk op je kompas. De koers vanaf de startbaan was 240 graden en die moet omgekeerd naar 60 graden. Je gaat rechtsom en het is makkelijker de bocht in twee keer te maken, dus eerst naar 330 en dan 60 graden. Druk op 6 om de draai te maken en breng zodra het vliegtuig op de kwartkoers ligt, deze terug in horizontale positie (4). Gaat het te snel, druk op Esc om even te pauzeren en daarna weer Esc om verder te gaan. Is de eerst bocht klaar, dan opnieuw 6 om naar rechts te rollen. Open met V de map en zie hoe je nu in tegengestelde richting langs Rotterdam Airport vliegt. Houd de koers vast tot je het vliegveld ruimschoots voorbij bent. Maak dan opnieuw twee keer een bocht naar rechts, eerst naar 150 en dan naar 240 graden. Laat de snelheid met F2 teruglopen tot 80 knopen zodat de neus langzaam zakt. Richt je op het midden van de runway en neem uiteindelijk met F2 helemaal gas terug. Glijd nu richting de landingsbaan en laat het vliegtuig rustig landen. Zodra je aan de grond bent, rem je met de numerieke . om het vliegtuig tot stilstand te brengen.

©PXimport

09 Cameravoering

Een belangrijk onderdeel van vliegen is het zicht. Met Control en de pijltjestoetsen werp je een snelle blik naar links of rechts, en je weet al hoe je met de muis kunt rondkijken, in- en uitzoomen. Deze cockpitview is een van drie camera’s die standaard aanwezig zijn. Met een druk op End schakel je over naar de externe camera en met de Insert-toets schakel je over naar de drone camera. Deze twee lijken identiek, maar de externe camera brengt de belangrijkste instrumenten in beeld. Om terug te gaan naar de cockpitview druk je óf nogmaals de End óf de Insert-knop in. Wisselen van camera gaat heel eenvoudig via het zwevende menu dat je met een klik op de witte driehoek opent (zie ook alinea 5), en het camera-pictogram. Behalve deze standaard views zijn er nog veel meer instellingen voor het beeld, allemaal te vinden via Options / General / Camera.

©PXimport

Community

©PXimport

10 Flyby

Door het gebruik van Bing Maps klopt het wegenpatroon in Flight Simulator zeer goed, net als de loop van rivieren. Ook staan er op de juiste plek huizen en schuren. Dit maakt het mogelijk volledig op zicht te navigeren en bijvoorbeeld over je eigen huis te vliegen. Klik op Home / World Map en selecteer opnieuw de Textron Aviation Cessna 152. Kies als vertrekpunt het vliegveld dat het dichtst bij je huis ligt. Kies opnieuw voor Clear Skies en een moment midden op de dag. Klik op Close / Fly / Ready to Fly en breng de Cessna weer stabiel in de lucht op 1000 foot. Schakel nu over naar de drone camera zodat je maximaal kunt oriënteren op alles wat er op de grond te zien is, en stuur het vliegtuig via wegen, dorpen, rivieren of welk herkenningspunt je ook maar hebt, naar jouw stad of dorp. Huizen staan op de goede plek en voetbalvelden en tennisbanen zijn herkenbaar; je huis is dan ook snel te vinden.

©PXimport

11 Vlieglessen en hulp

Het kan niet anders dan dat je inmiddels de smaak van het vliegen te pakken hebt. Om de volgende stap te maken, is het aan te bevelen de vlieglessen te volgen. Ga naar Welcome / Flight Training. Zie je geen vlieglessen, ga dan naar Welcome / Profile / Content Manager. Hier kun je onderdelen van Flight Simulator toevoegen, zoals de lessen, maar ook vliegtuigmodellen en meer. Selecteer de vlieglessen en klik op Download selected. Handig voor beginnende piloten is het verminderen van het realisme. Klik hiervoor op Options / Assistance. Je kunt bovenin het scherm een snelle selectie maken via All assists voor maximale ondersteuning, Middle-Ground voor gemiddelde ondersteuning en True to life voor écht vliegen, zoals het in werkelijkheid ook gaat. Ook kun je voor specifieke onderdelen kiezen tussen Easy, Medium of Hard.

©PXimport

12 Marketplace

Een laatste onderdeel dat in deze basiscursus niet mag ontbreken, is de Marketplace. Zoals de naam al zegt, de winkel van Flight Simulator. Hier kun je soms gratis maar veelal tegen betaling, uitbreidingen voor de sim kopen. Dat kan een vliegtuig zijn, een scenery van een stad of een andere leuke toevoeging. Klik op Full catalog om op soort uitbreiding te zoeken. Onder Free content vind je de gratis uitbreidingen, maar er zijn ook Airports en Aircrafts en meer. Hoewel de kwaliteit verschilt, voegen zeker de betere en mooiere uitbreidingen echt nieuw vliegplezier toe aan Flight Simulator.

©PXimport

13 Performance-tuning

Ben je niet tevreden met de prestaties van Flight Simulator op jouw pc, dan kun je proberen de prestaties te verbeteren door onder General een aantal instellingen voor de grafische kwaliteit of de mate van realisme van het verkeer rondom aan te passen. Om te zien hoe hoog de framerate is op jouw systeem ga je naar Options / General / Developer en zet je de Developer mode op On. Links bovenin beeld verschijnt een menu waar je via Options / Display FPS een fps-teller inschakelt. Opties in Flight Simulator om te proberen de framerate te verbeteren, zijn bijvoorbeeld General / Graphics / Depth of field, Texture Synthesis en Texture Supersampling. Maar je kunt ook onder Traffic de hoeveelheid ander verkeer aanpassen.

©PXimport

In 2050 moet het volledige energieverbruik van Nederland afkomstig zijn uit duurzame bronnen. Dat is een mooi streven, maar op dit moment is dat slechts het geval voor 17 procent van de gebruikte energie. Om het doel te halen, moeten we er met z'n allen de schouders onder zetten. Jij kunt daarbij helpen, en dat levert je onder de streep ook nog eens geld op!

Partnerbijdrage - In samenwerking met Zonneplan.

Vol elektriciteitsnet

Bedrijven en huishoudens stappen steeds vaker over op het gebruik van stroom in plaats van gas. Dat is natuurlijk goed, maar het heeft wel als gevolg dat het elektriciteitsnet snel volloopt. Dat is op dit moment al een probleem, en in de toekomst wordt dat probleem alleen maar groter. Er moet namelijk ontzettend veel extra duurzame opwekcapaciteit worden bijgebouwd om de vraag naar stroom met het aanbod te kunnen matchen.

Met de noodzakelijke toename van duurzame stroom op het ene moment (vooral overdag) en de toename van de vraag (vooral 's avonds) wordt een probleem gecreëerd, waarbij stroomopslag de enige manier is om die duurzame energie op een ander moment beschikbaar te stellen. Zonder opslagcapaciteit gaan we op steeds meer momenten duurzame energie 'weggooien', doordat windmolens en/of zonnepanelen uitgeschakeld moeten worden (en wordt het dus ook minder interessant om in dit soort projecten te investeren). Dat is natuurlijk zonde, maar gelukkig is er een oplossing.

Thuisbatterijen kunnen tijdelijk overtollige energie opslaan, energie die op een later moment weer kan worden ingezet. Deze opslagcapaciteit is de enige manier om wind- en zonnestroom over tijd te verplaatsen, waardoor het dus veel efficiënter kan worden gebruikt. Dat zorgt ervoor dat het stroomnet tijdens piekmomenten minder hoeft te worden belast. Op die manier hoeft er minder energie uit gascentrales te komen, en dat is weer goed voor het milieu.

Wat levert een thuisbatterij op?

Een thuisbatterij kan je op dit moment al aardig wat geld opleveren. Dat heeft te maken met de onbalansmarkt. Die zorgt ervoor dat de stroomprijs automatisch omhoog gaat als er een tekort is, en juist lager wordt op momenten van een stroomoverschot. Gedurende een gewone dag kunnen zo grote verschillen ontstaan.

Als particulier kun je in principe niet bij die onbalansmarkt, maar met een thuisbatterij en Powerplay van Zonneplan kan dat wel! Je thuisbatterij wordt opgeladen als er een stroomoverschot is en levert weer stroom terug als er een tekort op het landelijke stroomnet dreigt. Zou er niet op deze onbalans gereageerd worden, dan ontstaat er schade aan apparaten of kan de stroom zelfs volledig uitvallen. Jouw bijdrage aan een stabiel net is dus enorm belangrijk en levert daardoor ook flinke vergoedingen op.

Netcongestie oplossen

Los van het stabiliseren van het landelijke net kunnen batterijen ook worden ingezet voor het oplossen van lokale druk, ook wel netcongestie genoemd. Dat komt voor wanneer zonnepanelen in één wijk massaal tegelijk energie terugleveren, of als bijvoorbeeld elektrische auto's en warmtepompen allemaal op hetzelfde moment stroom proberen af te nemen. Thuisbatterijen kunnen op die momenten tegenwicht bieden om de druk van het net te halen.

Op dit moment is daar nog geen markt voor, maar Zonneplan is onlangs wel al een eerste pilot gestart met netbeheerder Liander die daar een oplossing voor kan zijn.

Zonneplan Nexus-thuisbatterij

Een van de populaire thuisbatterijen is de Zonneplan Nexus. Dat is niet zomaar een accu die even wordt opgeladen en weer wordt leeggetrokken. Nee, het is een van de meest geavanceerde batterijen die er op de markt zijn. De opslagcapaciteit van de Nexus ligt tussen de 10 en wel 20 kWh – dat is bijna drie keer het dagelijks verbruik van een gemiddeld gezin.

Ook gaat het opladen en ontladen van de accu razendsnel en op vol vermogen. Daardoor maak je maximaal gebruik van de fluctuerende energieprijzen en haal je zo veel mogelijk rendement uit het op- en ontladen van de accu.

De thuisbatterij wordt volledig voor je geïnstalleerd en updates met nieuwe functies en opties ontvang je gewoon over 4G. Tel daarbij de slimme AI-gestuurde software op en de Zonneplan Nexus is de ideale thuisbatterij, voor nu én voor de toekomst.

©Zonnneplan

Conclusie

De voordelen van een thuisbatterij zijn tweeledig. Enerzijds kun je nu al geld verdienen door een thuisbatterij aan te schaffen. Je voorkomt ermee dat je een duurdere aansluiting nodig hebt, en je kunt meehelpen om het stroomnet in balans te houden, waardoor je je energierekening flink verlaagt of zelfs geld terugkrijgt. Als het voordeel van saldering wegvalt, kun je met een thuisbatterij je eigen stroom opslaan en op een later moment weer gebruiken, bijvoorbeeld als de stroomprijs tijdelijk relatief hoog is.

Met de Nexus-thuisbatterij van Zonneplan en automatische Powerplay-aansturing help je nu al om het stroomnet in balans te houden, en voorzie je je volledige huishouden in de nabije toekomst van jouw zelf opgewekte stroom.

Kijk voor meer informatie over de Zonneplan Nexus op de website van Zonneplan.

Ga je weer werken na een vakantie, dan voelt dat vaak aan als een frisse start. Net zoals wanneer kinderen weer naar school gaan. Deze ‘back-to-school-periode’ is daarom voor veel gebruikers het moment om op zoek te gaan naar een nieuwe pc of laptop. Wij vertellen je in dit artikel waar je dan op moet letten.

Voor de meeste gebruikers is hun computer tegenwoordig een laptop. De desktop-pc raakt steeds meer in de vergetelheid en wordt vooral nog gebruikt door mensen die meer kracht nodig hebben dan een gemiddelde laptop kan bieden.

De klassieke laptop is echter niet het enige apparaat dat geschikt is om op te werken. Convertibles, oftewel tablets die je met een toetsenbord kunt gebruiken, hebben de traditionele laptop niet volledig vervangen zoals ooit werd voorspeld. Toch zijn ze vaak erg handig en kunnen ze een prima alternatief vormen, afhankelijk van je behoeften.

Oudere modellen

Na een opleving tijdens de coronaperiode is de verkoop van pc's en laptops sterker gedaald dan verwacht. Hierdoor hebben fabrikanten en winkels nog een flinke voorraad oudere modellen. Zo zijn er nog volop laptops te vinden met een Core-processor van de elfde generatie, chips die al in 2020 op de markt zijn gebracht. Bij AMD zijn er eveneens veel laptops met een Ryzen-processor uit de 5000-serie, uit 2021, beschikbaar.

Dat hoeft echter geen probleem te zijn. Ook iets oudere processors van Intel en AMD zijn nog altijd snel genoeg om comfortabel op te werken. Met een beetje geluk kun je voor een aantrekkelijke prijs een laptop op de kop tikken die nog prima aan je wensen voldoet.

©Maanas - iStock

Schermformaat

Het scherm bepaalt in grote mate het formaat van je laptop. Een 13- tot 14inch-scherm biedt wat ons betreft de beste verhouding tussen formaat en draagbaarheid. Toch zijn juist laptops met een 15- tot 16inch-scherm de populairste modellen, wellicht omdat veel gebruikers een laptop vooral thuis gebruiken en draagbaarheid in dat geval geen issue is. Laptops met een 17inch-scherm scharen we onder desktopvervangers. Zo’n groot scherm kan natuurlijk prettig zijn om langer op te werken, maar pas dan wel op dat je niet langdurig in een verkeerde houding zit.

Steeds meer laptops zijn voorzien van een scherm met een beeldverhouding van 16:10 in plaats van 16:9. Hiermee heb je verticaal meer werkruimte, en dat is bij vrijwel alle werkzaamheden prettig.

Een Full-HD-schermresolutie van 1920 × 1080 pixels (of bij een beeldverhouding van 16:10 1920 × 1200 pixels) is tegenwoordig standaard, ook in laptops van zo’n 500 euro vind je een Full-HD-scherm. In duurdere laptops hebben de schermen een hogere resolutie, zoals 2560 × 1440, 2560 × 1600, 2880 × 1800 of 4K.

Windows 11 is geschikt voor aanraakbediening en sommige laptops zijn daarom voorzien van een aanraakscherm. Zo’n aanraakscherm is in de praktijk vooral handig als je het scherm ook kunt omklappen om je laptop op schoot als tablet te gebruiken. Aanraakschermen zijn vrijwel altijd glanzend afgewerkt, iets dat ook voor veel normale schermen geldt. Wil je dat niet, zoek dan specifiek naar een mat afgewerkt scherm.

Schermtechnologie

Er wordt weleens gezegd dat echt slechte schermen niet meer bestaan, maar bij de goedkoopste laptops vind je soms uitzonderingen die deze regel bevestigen. Dit komt deels door het gebruik van tn (twisted nematic) schermtechnologie. Het voordeel van tn-panelen is de lage prijs en snelle reactietijd, maar de nadelen zijn de relatief beperkte kijkhoeken en minder goede kleurweergave. Toch betekent dat niet dat alle tn-panelen onbruikbaar zijn; sommige laptops met tn-schermen zijn zeker goed genoeg voor alledaags gebruik. Omdat tn-panelen tegenwoordig vooral in goedkopere laptops worden toegepast, zijn het automatisch ook de simpelste schermen op de markt.

Gelukkig zijn steeds meer laptops voorzien van een ips-scherm (in-plane switching), dat goede kleurweergave combineert met brede kijkhoeken. Hoewel er kwaliteitsverschillen bestaan, is een ips-scherm in de meeste gevallen ruim voldoende voor normaal gebruik. De betere (en vaak duurdere) ips-panelen hebben een groter kleurbereik, waardoor ze geschikter zijn voor beeldbewerking.

Een derde schermtechnologie die snel aan populariteit wint, is oled (organic light-emitting diode). Een oledscherm bestaat uit individueel aangestuurde pixels die ook volledig uitgeschakeld kunnen worden. Hierdoor is zwart ook echt zwart, wat zorgt voor een uitstekend contrast en een indrukwekkende beeldkwaliteit.

Besturingssysteem

Misschien ben je simpelweg op zoek naar een laptop voorzien van Windows. Andere opties zijn macOS en Chrome OS. MacOS werkt in de basis vergelijkbaar met Windows en veel populaire software is ook voor Apples besturingssysteem beschikbaar.

Wanneer je een laptop alleen gebruikt voor taken die je in een browser kunt uitvoeren, dan kan Chrome OS een interessante keuze zijn. Chrome OS is ontworpen voor online gebruik, maar documenten kun je ook offline bewerken. Daarnaast kun je Android-apps en Linux-software installeren. Een voordeel van Chrome OS is dat het relatief licht is, waardoor het ook op minder krachtige laptops acceptabel presteert. Chromebooks zijn over het algemeen dan ook goedkoper dan laptops waar Windows op draait. Toch geldt dat niet voor iedere Chromebook; er zijn varianten te koop met krachtige hardware vergelijkbaar met luxere Windows-laptops.

Processorreeksen

Met tientallen opties op de markt kan het kiezen van de juiste processor behoorlijk lastig zijn. Zowel Intel als AMD bieden chips aan voor vrijwel elk prijspunt, en daarnaast zijn er nog laptops beschikbaar met processors uit drie verschillende generaties.

Op het eerste gezicht lijkt de keuze overzichtelijk, aangezien zowel Intel als AMD hun processors indelen in verschillende duidelijke reeksen. Intel biedt bijvoorbeeld de Core i3-, i5-, i7- en i9-processors aan, terwijl AMD Ryzen 3, 5, 7 en 9 in het assortiment heeft. Over het algemeen geldt: hoe hoger het getal, des te beter de prestaties van de processor, met meer cores en een hogere kloksnelheid. Intel zal overigens vanaf de volgende generatie (die nog niet te koop is) overstappen op Core 3, 5 en 7 voor reguliere processors, en Core Ultra 5, 7 en 9 voor de snellere varianten.

Bij desktopprocessors is deze indeling vaak al een goede leidraad, maar bij laptopprocessors ligt het wat ingewikkelder. Zowel Intel als AMD delen hun laptopprocessors namelijk verder in op basis van energieverbruik, waardoor het vergelijken van verschillende modellen iets complexer kan zijn.

©Intel Corporation

Lees ook: Kies de juiste processor voor je laptop

Energieverbruik

Het energieverbruik van processors verschilt voornamelijk door het aantal cores en de kloksnelheid, maar bij Intels twaalfde en dertiende generatie Core-processors ook door het type cores. Deze generaties gebruiken een hybride architectuur met twee soorten cores: performance-cores voor hoge prestaties en efficiency-cores die zuiniger zijn.

Bij Intel zijn de chips die speciaal ontworpen zijn voor energiezuinige toepassingen voorzien van een 'U' in het typenummer, zoals de Core i5-1235U. Deze processors hebben een standaard energieverbruik (thermal design power, tdp) van maximaal 15 watt, waarbij een hoger verbruik voor betere prestaties slechts kortstondig mogelijk is. Een stap hoger zijn de chips met een 'P' in het typenummer, die een tdp van 28 watt hebben en meer performance-cores bevatten dan de U-varianten.

In de elfde generatie Core-processors worden de energiezuinige varianten aangeduid met een 'G' in de typenaam. Deze generatie gebruikt geen hybride architectuur, maar de tdp kan wel worden ingesteld tussen 15 en 28 watt, wat tot prestatieverschillen leidt.

De krachtigste processors hebben een 'H' in het typenummer (bijvoorbeeld Core i7-13700H) en zijn ontworpen voor een tdp van 45 of 55 watt.

Bij AMD is er een vergelijkbaar systeem. Processors met een 'U' in het typenummer, zoals de Ryzen 5 6600U, zijn afhankelijk van het model ontworpen voor een tdp tussen de 15 en 28 watt, met soms instelbare tdp-opties. De chips met een 'H' in het typenummer (bijvoorbeeld Ryzen 7 7735HS) hebben een configureerbare tdp van 35 tot 45 watt, of zelfs 55 watt voor de krachtigere modellen.

©Intel Corporation

Normaal of meer kracht

In de meeste laptops die voor thuisgebruik interessant zijn, zul je een processor terugvinden die voorzien is van een U in het typenummer (of een G in het geval van een processor uit de elfde generatie Core-processors). Deze vereisen de minste koeling en maken dunne laptops mogelijk. De processors met een wat hoger energieverbruik (bij Intel met een G of P in het typenummer) vind je in de duurdere en luxere dunne laptops waarin een betere koeling mogelijk is.

De snelste chips met een H in het typenummer zul je niet terugvinden in normale laptops, maar worden gebruikt voor doelgroepen die meer kracht nodig hebben, zoals grafische professionals of gamers. Dergelijke laptops of workstations zijn over het algemeen dikker, luidruchtiger en hebben een kortere accuduur dan dunne laptops.

Werkgeheugen

Er zijn laptops met 4 GB RAM te koop. Die voldoen weliswaar aan de minimumeisen van Windows 11, maar toch raden we je ten minste 8 GB aan. Wil je ook langere tijd prettig werken, dan is 16 GB vermoedelijk de beste keuze. Twijfel je tussen 8 en 16 GB, ga dan voor 16 GB, omdat het geheugen op steeds meer laptops een vast gegeven is; de geheugenchips zijn immers direct op het moederbord gesoldeerd.

Sommige laptops bieden een combinatie van gesoldeerd geheugen en een geheugenslot, waardoor uitbreiding wél mogelijk is. Al loop je dan al snel tegen de situatie aan dat je moet werken met ongelijke modules, en dat is minder optimaal dan twee gelijke modules. Uiteraard zijn er ook laptops met losse geheugenmodules; dat zijn over het algemeen de duurdere of krachtigere modellen, zoals gamelaptops.

©NIKITA SOBOLKOV

Opslag

Als je weinig lokale opslagruimte nodig hebt, kun je mogelijk uit de voeten met een ssd van 128 GB. Maar zelfs met slechts een paar geïnstalleerde programma's raakt deze capaciteit snel vol, vooral omdat updates ook tijdelijk extra ruimte in beslag nemen. Daarom raden we aan om in de prijsklasse tot ongeveer 500 euro minimaal te kiezen voor 256 GB opslag. Bij duurdere laptops is het verstandig om te gaan voor minimaal 512 GB opslag.

Gelukkig kun je bij de meeste laptops de ssd vervangen, omdat ze vaak zijn uitgerust met een M.2-ssd. Dit maakt het eenvoudig om de opslagruimte te upgraden als dat nodig is.

Let er wel op dat ook de goedkoopste laptops tegenwoordig voorzien zijn van op flashgeheugen gebaseerde opslag. Soms wordt er echter geen echte ssd gebruikt, maar eMMC-opslag. Dit type opslag is meer vergelijkbaar met een snelle geheugenkaart en is merkbaar trager dan een echte ssd, vooral bij gebruik van een volledig pc-besturingssysteem zoals Windows.

Grafische kaart

Elke laptopprocessor heeft tegenwoordig een geïntegreerde gpu, die voor de meeste dagelijkse werkzaamheden prima voldoet. Hoewel er prestatieverschillen zijn tussen deze geïntegreerde gpu's, is dat voor normaal gebruik meestal niet zo belangrijk. Wanneer je echter grafisch intensieve taken wilt uitvoeren, zoals het spelen van games of het bewerken van video's, heb je al snel een extra (dedicated) gpu nodig.

Mobiele gpu's worden geproduceerd door zowel Nvidia als AMD, maar in de meeste laptops zie je toch voornamelijk Nvidia-gpu's terug.

Voor een gaming-laptop is de minimale aanbevolen gpu de Nvidia GeForce RTX 4050. Hiermee kun je de meeste games spelen in Full HD-resolutie met gemiddelde kwaliteitsinstellingen. De oudere Nvidia RTX 3060 biedt vergelijkbare prestaties als de RTX 4050.

Een RTX 4060 is een goede keuze als je games op hogere instellingen wilt spelen. Voor oudere laptops kun je dan naar een RTX 3070 kijken. De krachtigere RTX 4070 (of de RTX 3080) maakt het mogelijk om vrijwel alle games op de hoogste instellingen te spelen, terwijl een RTX 4080 zelfs gaming in 4K ondersteunt.

Let op de aansluitingen

Uiteraard let je er bij de keuze van een laptop op of het apparaat is voorzien van de door jou gewenste aansluitingen als usb-poorten, HDMI en een kaartlezer. Vrijwel alle moderne laptops zijn tegenwoordig voorzien van in ieder geval één usb-c-aansluiting. Helaas is de ene usb-c-poort de andere niet, want usb-c ondersteunt diverse standaarden.

Het trage usb 2.0 is zeldzaam, maar bij gebruik van usb 3.2 (dat soms nog 3.1 genoemd wordt) kan het om gen 1 of gen 2 gaan met een maximale snelheid van 5 of 10 Gbit/s. De meeste laptops met usb-c laten zich via usb-c opladen, maar dat is niet altijd het geval. Hetzelfde geldt voor een DisplayPort-beeldsignaal. Controleer dit dus goed in de specificaties, want een usb-c-poort die zowel laden, dataoverdracht als een beeldsignaal ondersteunt, is in de praktijk erg handig. Hiermee is het mogelijk om je laptop met één kabel op een keur aan dockingstations aan te sluiten die je al voor enkele tientjes in huis hebt.

Vind je thunderbolt 3 of 4 of usb 4.0 in de specificaties van je laptop, dan heb je automatisch een aansluiting die voorzien is van alle mogelijkheden.

©cronislaw@gmail.com

Prijsklassen

Je haalt al vanaf zo’n 300 euro een nieuwe laptop in huis, maar op dat prijsniveau kun je niet heel veel verwachten. Zo zal de processor een relatief langzame Intel Pentium zijn en zul je 4 GB RAM krijgen in combinatie met een krappe ssd. We raden je daarom aan om minimaal 500 euro voor je nieuwe laptop te reserveren. Voor dat bedrag kun je een laptop kopen die is voorzien van een Intel Core i3- of AMD Ryzen 3-processo in combinatie met 8 GB RAM en 256 GB opslag.

Ben je op zoek naar meer kracht en luxe, dan vind je in de prijscategorie tussen 700 en 800 euro interessante modellen. Voor dit geld is het mogelijk om een laptop met 16 GB RAM in huis te halen in combinatie met een ssd van 512 GB. De processors zullen doorgaans nog een Core i5 of Ryzen 5 van de wat oudere generaties zijn.

Ben je op zoek naar een snelle, moderne en lichte laptop, dan heb je voor zo’n 1000 euro een prima exemplaar in huis voorzien van een moderne processor, 16 GB RAM en 512 GB opslag. Ook een scherm met een resolutie hoger dan Full HD vind je in deze prijsklasse terug.