Kinderen die surfen op het internet zijn altijd slechts enkele muisklikken verwijderd van voor hen schadelijke informatie. Geweld en porno, maar ook oproepen tot extremisme of een bedreiging tijdens het chatten, kunnen zowel gevraagd als ongevraagd in beeld verschijnen. Voor ouders zijn er echter mogelijkheden genoeg om kinderen onbezorgd te laten internetten.

01 Ga het gesprek aan

Kinderen brengen gemiddeld elf uur per week door op internet. Tweederde doet daarbij negatieve ervaringen op, zoals het zien van pornografie of het worden bedreigd tijdens chatten. Minder dan de helft van de kinderen deelt die negatieve ervaringen met de ouders. Ouders kunnen daardoor het kind niet helpen de gebeurtenis te verwerken en volharden ook in de gedachte dat actief beschermen niet nodig is. Ouders hebben echter een belangrijke rol wanneer hun kinderen leren omgaan met media. Belangrijker dan elk technisch hulpmiddel is daarom het met het kind bespreken wat het doet op internet en wat het daar overkomt. Goede handvatten voor deze gesprekken zijn te vinden op www.mijnkindonline.nl.

©PXimport

Wat voor een volwassene gewoon nieuws is, kan op een kind al snel meer impact hebben.

02 Kindvriendelijke browser

Voor kinderen tot 8 of 9 jaar kunnen ouders een speciale browser installeren, die de kinderen afschermt voor sites met ongewenste inhoud. Een voorbeeld hiervan is de MyBee-browser die gratis te downloaden is via www.mybee.nl. MyBee is een product van telecomprovider KPN die het gratis aanbiedt en zo mee wil werken aan een 'beter internet voor kinderen'. Inmiddels zijn er versies voor Windows en Mac en nog deze zomer zou de iPad-versie moeten verschijnen. Binnen MyBee kunnen gebruikers worden aangemaakt die op basis van leeftijd, de voor hen geschikte websites kunnen bezoeken. MyBee onderscheidt kinderen van 0 tot 3 jaar, 3 tot 7 jaar en 7 tot 10 jaar.

©PXimport

MyBee ondersteunt meerdere gebruikers met elk eigen internettoegang op basis van leeftijd en regels.

03 Ontwikkeling naar positieve content

Voor kinderen moet niet alleen naar veilige websites, maar ook naar websites gezocht worden die aansluiten bij het niveau en de belangstelling. Wat is leuk voor welke leeftijd? Een belangrijk aspect van MyBee is dat het helpt geschikte websites te vinden. MyBee kent drie soorten sites: sites goedgekeurd door de eigen ouders, sites goedgekeurd door de redactie van MyBee en sites goedgekeurd door andere ouders. Per kind kan worden ingesteld welke categorie het kan bezoeken. Ouders die een leuke site ontdekken kunnen die via Website evalueren beoordelen. Ze geven een leeftijd en laten weten of de beoordeling met andere ouders mag worden gedeeld.

©PXimport

De leeftijd en instellingen gekozen door de ouders bepalen welke sites een kind kan bezoeken met de MyBee-browser.

04 Techniek als oplossing

Mediaopvoeding is dat deel van de ouderlijke opvoeding dat ertoe bijdraagt dat een kind bewust, prettig en veilig leert omgaan met media zoals televisie, films, games en internet. Mediaopvoeding gaat om het gebruik stimuleren, vaardigheden aanleren om media te hanteren en beperkingen stellen aan inhoud en tijdsduur. Alle ouders doen meer of minder bewust aan mediaopvoeding. Eigenlijk vereist een kind op internet bijna continu meekijken, maar dat is natuurlijk lastig en vaak ook niet gewenst. Software voor ouderlijk toezicht kan die taak deels overnemen.

©PXimport

Software voor ouderlijk toezicht is vooral bekend vanwege het blokkeren van foute websites, maar kan zoveel meer doen en betekenen.

05 Veel aanbod

Het aanbod aan programma's voor ouderlijk toezicht is erg groot én erg divers. Toch verdwijnen er nog weleens producten van de markt die blijkbaar onvoldoende aanslaan. Belangrijk bij de keuze van een product voor ouderlijk toezicht is daarom dat het zich liefst al een aantal jaren heeft bewezen. Daarvan zijn er genoeg. Bekende producten voor ouderlijk toezicht zijn het Nederlandse YourSafetynet (proefversie via www.yoursafetynet.com), Windows Live Family Safety van Microsoft (te installeren via download.live.com), en het Engelstalige Net Nanny wat in verschillende beveiligingssuites is inbegrepen (te downloaden via www.netnanny.com).

©PXimport

Yoursafetynet is een Nederlands product voor veilig internet voor kinderen.

06 Norton Online Family

Norton Online Family is de naam voor de software voor ouderlijk toezicht van Symantec. Het lijkt veel op Family Safety van Microsoft, maar is uitgebreider en werkt naast Windows ook op Mac OS X, Android- en iOS-apparaten. Het is overduidelijk een Amerikaans product; sterk gericht op controle, met veel opties voor meekijken en rapportage. U kunt de software downloaden via http://onlinefamily.norton.com. Instellen en configureren kan via de Online Family-website. Uitgebreider dan Norton Online Family is Online Family Premier. Daarvoor moet u apart betalen en het is voorlopig alleen in de VS beschikbaar.

©PXimport

Norton Online Family biedt veel filtering en opties voor controle.

07 Filterende ISP onzeker

In plaats van een product op elke computer te installeren en te configureren, lijkt het wellicht veel handiger dit direct bij de internetprovider te regelen. Het kan dan in één keer voor alle computers en gebruikers in huis gelden en ook voor apparaten zoals iPods en iPads, waarvoor weinig of geen software voor ouderlijk toezicht beschikbaar is. Een aantal internetproviders biedt daarom ook gefilterd internet aan, in Nederland bijvoorbeeld Kliksafe en Solcon. De nieuwe wet op de netneutraliteit verbiedt echter filtering van het internet, ook wanneer de gebruiker dat zelf om ideologische of religieuze redenen wil. De situatie rondom deze producten is daarom onduidelijk.

©PXimport

Kliksafe is een van de aanbieders van gefilterd internet, die getroffen lijkt door de nieuwe wet op de netneutraliteit.

08 Meerdere gebruikers

In software voor ouderlijk toezicht kunt u veelal zelf de verschillende gebruikers aanmaken. Maar vaak is het handiger wanneer het de gebruikers­accounts van Windows overneemt. Iedere gebruiker logt dan in op zijn eigen werkomgeving en valt automatisch onder de regels die voor hem in het ouderlijk toezicht zijn opgesteld. Gebruikers aanmaken onder Windows gaat via Start / Configuratiescherm. Klik op Gebruikersaccounts toevoegen of verwijderen en dan op Een nieuw account maken. Typ nu de naam van de gebruiker in en ga verder. Om een account te beveiligen kunt u verplichten in te loggen met een wachtwoord. Klik daarvoor op het account en kies dan Een wachtwoord instellen. Typ tweemaal het wachtwoord en bevestig via Wachtwoord instellen.

©PXimport

Voorkom dat gebruikers accounts met meer internettoegang gebruiken door elk account van een wachtwoord te voorzien.

09 Verschillende rechten

Wanneer u na de invoer van de gebruikersnaam op Enter hebt gedrukt, hebt u automatisch de nieuwe gebruiker tot Standaardgebruiker gedegradeerd. En dat is goed, standaardgebruikers hebben minder rechten dan de Administrator. Als standaardgebruiker kan een kind de software voor ouderlijk toezicht niet uitschakelen. Ook kan het geen software installeren om de software voor ouderlijk toezicht te ontregelen, wordt het aan de regels gehouden en dus beschermd door de software, ook als het dat een keer niet zou willen. Zelf kunt u de computer trouwens ook beter gebruiken als standaardgebruiker, alleen voor aanpassingen aan de software hebt u een account met administratorrechten nodig.

©PXimport

Maak van iedere gebruiker die onder ouderlijk toezicht valt een standaardgebruiker.

10 Ouderlijk toezicht in Windows 7

Windows 7 beschikt, zo lijkt het, standaard over functionaliteit voor ouderlijk toezicht. Via Start / Configuratiescherm / Gebruikersaccounts en Ouderlijk toezicht kunt u Ouderlijk toezicht voor elke gebruiker instellen. Selecteer de gebruiker en klik op Ingeschakeld om de opties voor die gebruiker te activeren. Die opties blijken echter beperkt tot Tijdslimieten en het selecteren of blokkeren van Spellen en andere Specifieke programma's. Webfiltering ontbreekt. Wie dergelijke functionaliteit wil, klikt op Hoe kan ik aanvullende toezichtsfuncties installeren. Windows opent dan een helptekst met een link naar Zoekt u webfilters en activiteitenrapporten voor Ouderlijk toezicht in Windows? Windows stelt vervolgens voor om Windows Live Family Safety te downloaden en installeren.

©PXimport

Standaard biedt Windows 7 wel ouderlijk toezicht maar bijvoorbeeld geen webfiltering.

11 Software voor de Mac

Ook Mac OS X beschikt standaard over uitgebreide functionaliteit voor ouderlijk toezicht. Net als bij Windows is het belangrijk dat elke gebruiker van de computer dat onder een eigen account doet. Gebruikers aanmaken kan via Systeemvoorkeuren / Gebruikers en groepen. Via het plusteken onder de lijst met gebruikers kan een nieuwe gebruiker worden toegevoegd en een wachtwoord ingesteld. Keer dan terug naar de Systeemvoorkeuren en open Ouderlijk toezicht. Selecteer de gebruiker en klik op Schakel ouderlijk toezicht in. Daarmee wordt het mogelijk voor die gebruiker onder meer het Web te filteren, Programma's te beperken en Tijdslimieten in te stellen.

©PXimport

Apples Mac OS X beschikt standaard over de mogelijkheid computer- en internetgebruik door gebruikers te beperken.

12 Software voor iPad, iPod, Android

De snelle opkomst van mobiele apparaten zoals smartphones en de iPod/iPad, heeft de aanbieders van producten voor ouderlijk toezicht duidelijk verrast. Om kinderen ook op die apparaten veilig te laten internetten, zouden zij al deze platformen moeten ondersteunen. Veel van de apparaten bieden echter geen mogelijkheid meerdere gebruikers aan te maken of gebruikers aan te duiden met verschillende rechten. Ook ouders staan hiermee voor een uitdaging die het belang van het voeren van goede gesprekken alleen maar groter heeft gemaakt. Van de kindvriendelijke browser MyBee verschijnt deze zomer een iPad-versie, het Amerikaanse Net Nanny biedt al een versie voor Android en binnenkort iOS.

©PXimport

Net Nanny voor Android werkt met een aparte webbrowser en voorkomt dat andere browsers worden gestart.

13 Black- en whitelisten

Software voor ouderlijk toezicht maakt gebruik van zwarte en/of witte lijsten (ook wel blacklist en/of whitelist) om informatie te filteren. Op een whitelist staan goedgekeurde sites, op een blacklist staan afgekeurde sites. Whitelists werken tot ongeveer 12/14 jaar, daarna wordt het te bewerkelijk de snel veranderende informatiebehoefte van het kind in een whitelist te vangen. Een puber die iets over voorbehoedsmiddelen wil lezen, moet niet de ouders hoeven te vragen de site te whitelisten. Vanaf 12/14 jaar werkt een blacklist daarom beter, die voorkomt bewuste en onbewuste confrontaties met ongewenste informatie. Houd bij blacklists rekening met cultuurverschillen, Nederlanders zijn gemiddeld toleranter in wat zij goed achten voor een 12-jarige dan Amerikanen. De software en de lijsten worden vaak in Amerika gemaakt.

©PXimport

Een whitelist bevat sites die zijn toegestaan om te bezoeken, een blacklist sites die niet mogen worden bezocht.

14 Remote whitelisten

Wordt een site door een filter geblokkeerd en wil het kind de site toch bezoeken, dan zal het de ouders moeten vragen de site aan de whitelist toe te voegen. Het is handig als de software de mogelijkheid biedt dit direct te regelen. Bij Family Safety van Microsoft heeft elke gebruiker een Live ID. Een webpagina die niet geschikt is bevonden, wordt door Family Safety vervangen door een pagina met de optie een verzoek tot het aanpassen van de whitelist te versturen. De ouders krijgen dit verzoek via e-mail binnen en kunnen dan ongeacht waar ze zijn, het via het Family Safety-portaal aanpassen. Het Amerikaanse NetNanny biedt nog een alternatief: kinderen kan het recht gegeven worden een geblokkeerde site toch te bekijken, de ouders krijgen dan alleen bericht achteraf.

©PXimport

Bij NetNanny kunnen kinderen ook zelf beslissen een geblokkeerde site toch te bekijken. Ouders krijgen bericht achteraf.

15 Meer dan websites

Ook games kunnen gewelddadig zijn en slapeloze nachten bij de kinderen zorgen. Het ouderlijk toezicht in Windows kan ook gebruik van games beperken. Het gebruikt daarvoor de PEGI-classificatie die aan spellen gegeven wordt. Helaas is het geen waterdicht systeem en evenmin iets waar alle producenten aan meewerken. Toch kan Windows helpen het gamen in goede banen te leiden. U kunt het instellen via het onderdeel Ouderlijk toezicht. Selecteer de gebruiker, klik op Spellen. Antwoord Ja op de vraag of deze speler spellen mag spelen en kies daarna voor Spelclassificatie instellen om de categorie te bepalen. Wilt u games blokkeren die op de pc geïnstalleerd staan, dan kan dat via Specifieke spellen blokkeren of toestaan.

©PXimport

Via Ouderlijk toezicht van Windows kunt u spellen toestaan of juist blokkeren.

16 Tijdslimieten

Eenmaal online, vergeten kinderen snel de tijd. Om de tijd dat kinderen online zijn te beperken, kan een tijdslimiet worden ingesteld. Dat kan bijvoorbeeld met Ouderlijk toezicht in Windows 7. Als de tijdslimiet bereikt is, kan een kind de gehele computer echter niet meer gebruiken. Niet handig als er net huiswerk gemaakt moet worden. Het Nederlandse Yoursafetynet maakt onderscheid tussen toegang tot de computer, toegang tot internet en toegang tot zaken als games, chat, sociale netwerken. Het kan allemaal precies worden ingesteld, zowel met tijden waarop het genoemde item wel en juist niet toegankelijk is, maar ook in totalen waarbij het kind zelf kan bepalen wanneer het de toegestane tijd gebruikt.

©PXimport

Het Nederlandse YourSafetynet kent zeer uitgebreide opties voor het opstellen van intelligente schema's voor gebruik van computer en internet.

17 Apparaten blokkeren

Met een iPod of iPad kunnen veel jeugdigen de beveiliging op de computer ontwijken. Maar ook op deze apparaten laat zich het een en ander instellen dat het gebruik beperkt. Via Instellingen / Beperkingen kunt u aangeven of bijvoorbeeld Safari en YouTube gebruikt mogen worden. Ook kunnen sociale applicaties zoals FaceTime en Ping worden uitgeschakeld. Ook kunt u een Leeftijdskeuring kiezen en aangeven voor welke leeftijd films en tv-programma's en muziek genoten mogen worden. Bovendien kunt u voor de apps een leeftijdsgrens opgeven en bepalen of multiplayergames zijn toegestaan.

©PXimport

Zelfs iPod en iPad kennen voorzieningen om jonge gebruikers te beschermen tegen onverwachte apps en informatie.

18 Tijdslimieten in de router

Internetten de kinderen volgens u teveel en gebruiken ze bij voorkeur hun eigen mobiele apparaten? Kijk dan eens of uw router ook de mogelijkheid voor Toegangsbeperkingen heeft. U kunt dan een apparaat uit het netwerk toevoegen en daar tijden voor instellen wanneer het apparaat geen verbinding met het internet mag maken. Bijvoorbeeld niet doordeweeks wanneer de jonge gebruiker in bed ligt. Urenlang 's avonds nog FaceTimen of Twitteren met klasgenootjes is dan niet mogelijk. Dat komt de nachtrust wel ten goede.

©PXimport

Apparaten die verder niet te beheren zijn, kunnen soms via de router worden gecontroleerd.

19 Ouderlijk toezicht op de router

Behalve de mogelijkheid het gebruik in de tijd te reguleren, bieden routers voor thuisgebruik steeds vaker ook functies voor webfiltering en andere ouderlijk toezicht-opties. Dat kan heel specifiek via de mogelijkheid om in de router Specifieke websites te blokkeren. Maar het kan ook veel uitgebreider met software die op de pc en Mac geïnstalleerd kan worden en waarmee gebruikersprofielen aangemaakt kunnen worden, gekoppeld aan richtlijnen voor het filteren van internetpagina's. Dat laatste gebeurt op de router en geldt voor alle apparaten in het huis, dus ook voor de Xbox en de via wifi verbonden smartphone.

©PXimport

Netgear is een van de routerfabrikanten die een eigen service voor ouderlijk toezicht aanbiedt bij zijn netwerkapparaten.

20 Bescherming privégegevens

De onschuld van kinderen maakt dat ze minder waakzaam zijn bij het weggeven van gegevens op internet die u liever privé houdt. Bijvoorbeeld naam, adres, telefoonnummer, maar ook bankrekeningnummers of pincodes. Kinderen zijn sneller te verleiden de gegevens die ze weten door te geven aan onbekenden wanneer die vertellen van de politie te zijn of iets namens de ouders te vragen. Sommige programma's voor ouderlijk toezicht bieden privacybescherming, maar soms is hiervoor software uit een internetsecuritysuite nodig.

©PXimport

Als het ouderlijk toezicht geen bescherming biedt van privégegevens, dan helpt een suite voor internetbeveiliging wel voorkomen dat de kinderen die gegevens vrijgeven.

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!