Of je nu het internet op gaat met Chrome, Firefox, Edge of Internet Explorer, een browser voldoet zelden direct helemaal aan jouw wensen. Soms mis je ergens een knop, wil je het uiterlijk aanpassen of een optie nét even iets anders laten doen. Gelukkig kun je alle vier de hiervoor genoemde browsers vrij eenvoudig aanpassen op dit vlak.

Hoewel er verschillen zijn tussen browsers, zijn we inmiddels wel in een tijdperk gekomen waarin vrijwel alle (populaire) browsers dezelfde basisfuncties ondersteunen. We bespreken de mogelijkheden dan ook per onderwerp en laten je per browser zien hoe je dit instelt. Lees ook: Welke browser heeft alles in huis?

01 Startpagina

Tegenwoordig laten de meeste browsers bij het starten zien welke websites je vaak bezocht hebt. Vind je dat niet prettig, dan kun je gelukkig eenvoudig zelf bepalen wat je te zien krijgt wanneer je de browser opstart. In Firefox klik je op het menu rechtsboven (pictogram met drie streepjes) en vervolgens op Opties. In het tabblad Algemeen staat standaard bij Als Firefox start de optie Mijn startpagina tonen geselecteerd. Als je in het tekstveld daaronder niets invult, wordt het overzicht van populaire sites getoond bij het starten. Vul hier het adres (of de adressen gescheiden door een |) in van de website(s) die je wilt tonen bij het opstarten. Wil je niets tonen, kies dan in het uitklapmenu naast Als Firefox start voor Een lege pagina tonen.

Om de startpagina aan te passen in Chrome klik je in deze browser eveneens op het pictogram met de drie streepjes rechtsboven (we noemen dit vanaf nu simpelweg het menu) en vervolgens op Instellingen. Onder het kopje Bij opstarten kun je nu kiezen om een nieuw tabblad te laten openen, de sessie van vorige keer te herstellen of een pagina of een reeks pagina’s te openen. In Edge klik je op de drie stipjes rechtsboven (het menu) en klik je op Instellingen. Je ziet dan onder het kopje Openen met precies dezelfde opties als in Chrome, maar dan met een iets andere naam. In Internet Explorer klik je op Menu (pictogram met tandwiel rechtsboven) en vervolgens op Internetopties. In het tabblad Algemeen plaats je onder het kopje Startpagina de url(s) die je wilt openen bij het starten van Internet Explorer.

©PXimport

02 Privacy

Als iemand een jaar of tien geleden sprak over het wissen van de geschiedenis en anoniem willen surfen, dan was de kans vrij groot dat de persoon in kwestie niet alleen informatie voor een verslag op internet opgezocht had. Tegenwoordig heeft het beschermen van je privacy weinig meer te maken met je surfgedrag, maar simpelweg met het beschermen van je identiteit. Gelukkig hebben de grote browsers alle een incognitomodus, waarin je je privacy redelijk kunt beschermen. In Firefox schakel je deze modus in door het menu te openen en te klikken op Nieuw privé-venster. In Chrome klik je op het menu en vervolgens op Nieuw incognitovenster. Wil je anoniem surfen in Edge, open dan het menu en klik op Nieuw InPrivate-venster. Ook Internet Explorer heeft de InPrivate-modus, die vind je onder Menu / Beveiliging / InPrivate-navigatie. Let op: het is belangrijk om te weten dat je nu niet ineens volledig anoniem bent. Het enige wat in deze modus gebeurt, is dat je geen sporen achterlaat met betrekking tot je surfgedrag en dat sites je gedetailleerde surfgedrag ook niet kunnen volgen.

03 Cookies en geschiedenis

Heb je geen behoefte om anoniem(er) te browsen, maar wil je om wat voor reden dan ook je geschiedenis en cookies even wissen, dan is dat heel eenvoudig. In Firefox open je het menu en klik je op Opties en vervolgens op het tabblad Privacy. Je ziet nu een kopje Geschiedenis, met daaronder de optie uw recente geschiedenis wissen en individuele cookies verwijderen. Dat laatste is handig als je niet alle cookies wilt wissen, maar alleen specifieke. Om hetzelfde te doen in Chrome open je het menu en klik je op Instellingen, en vervolgens in het linker deelvenster op het tabblad Geschiedenis. Wanneer je nu klikt op Browsegegevens wissen, kun je zelf aangeven wat je precies wilt verwijderen. Bij Edge zit het wat minder diep, daar klik je op Instellingen in het menu en vervolgens op Kies wat u wilt wissen onder het kopje Browsegegevens wissen. In Internet Explorer klik je op Menu / Beveiliging / Browsegeschiedenis verwijderen. In al deze browsers kom je in één keer in het browse-geschiedenis-venster terecht met de toetscombinatie Ctrl + Shift + Delete.

©PXimport

Instellen als standaard?

04 Synchroniseren?

Het fijne van moderne browsers is dat ze de mogelijkheid hebben om gegevens te synchroniseren. Dus stel dat je op je werk Firefox gebruikt en je hebt daar allemaal bladwijzers opgeslagen, dan is het natuurlijk wel zo handig dat je die bladwijzers thuis ook kunt benaderen als je een keertje thuis aan de slag gaat. Dat is dus mogelijk met behulp van synchronisatie. Bij Firefox maak je hier gebruik van door te klikken op het menu en vervolgens op Aanmelden bij Sync. Vervolgens maak je een nieuw account aan of meld je je bij Firefox aan met een account dat je al hebt. Doe dit op alle computers die je wilt synchroniseren. De rest gaat nu automatisch.

Bij Chrome werkt dit op dezelfde manier. Klik op Instellingen in het menu en vervolgens op Inloggen op Chrome. Dit doe je met je Google-account dus als je bijvoorbeeld al Gmail hebt, hoef je niet apart nog een account aan te maken. Edge heeft geen menu voor het aanmelden van een account, omdat Microsoft dit op besturingssysteemniveau heeft geregeld. Oftewel, op elke computer waar je inlogt met hetzelfde Microsoft-account, zijn de bladwijzers, geschiedenis enzovoort gesynchroniseerd. In Internet Explorer is het een tikje complexer, daar klik je op Start / Instellingen en typ je vervolgens in het zoekvenster synchroniseren. Bij Instellingen synchroniseren vind je de optie om synchronisatie voor Internet Explorer in te schakelen.

Synchronisatie is niet alleen handig tussen pc-browsers, maar ook met je mobiele apparaten. Dan heb je daar ook de beschikking over je bladwijzers/favorieten. Edge synchroniseert met smartphones en tablets met Windows via je Microsoft-account. Bij Firefox moet je je op je smartphone of tablet in de Firefox-app via Instellingen aanmelden met je Sync-account, waarna je bladwijzers worden gesynchroniseerd. Voor Chrome log je via Menu / Instellingen in de app in, en wordt de inhoud van Chrome op je desktop gesynchroniseerd met je smartphone en andersom.

©PXimport

05 Downloadlocatie

Waar worden bestanden eigenlijk opgeslagen wanneer je ze downloadt? Als het aan de browsers ligt, dan is dit in de map Downloads. Heel duidelijk, maar niet voor iedereen een handige plek. Wat als je bijvoorbeeld standaard wilt opslaan op je NAS? Dan is het goed om te weten dat je die locatie eenvoudig kunt veranderen. In Firefox open je in het menu Opties en zoek je in het tabblad Algemeen naar het kopje Downloads. Daar klik je op Bladeren om de locatie van de downloadmap te wijzigen. In Chrome klik je op het menu en vervolgens op Instellingen. Scrol helemaal naar beneden en klik op Geavanceerde instellingen. Onder het kopje Downloads kun je nu aangeven waar bestanden moeten worden opgeslagen. Gebruik je Edge? Dan is er helaas geen optie voor het aanpassen van de downloadlocatie (Microsoft heeft graag controle). Wil je het toch veranderen, dan moet je een aanpassing in het register maken. Klik op Start en typ regedit. Klik op het gevonden resultaat om de Registereditor te openen.

Navigeer nu naar HKEY_CURRENT_USER\SOFTWARE\Classes\Local Settings\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\AppContainer\Storage\ microsoft.microsoftedge_8wekyb3d8bbwe\MicrosoftEdge\Main. Klik met de rechtermuisknop in een leeg deel van het rechterdeelvenster en vervolgens op Nieuw / Tekenreekswaarde en noem deze waarde Default Download Directory. Dubbelklik op de tekenreekswaarde die je hebt aangemaakt en vul het gewenste pad in bij Waardegegevens. Voortaan worden de bestanden opgeslagen in de map die je zojuist hebt opgegeven. Dat is overigens in Internet Explorer een stukje makkelijker, daar klik je namelijk op Menu / Internetopties / Downloads weergeven. In het venster dat verschijnt klik je op Opties, waar je kunt bepalen wat de gewenste downloadmap is.

06 Tabbladeigenschappen

Wanneer je link opent in een nieuw tabblad, moet dat tabblad dan direct actief worden of juist op de achtergrond geladen worden? En openen nieuwe ‘vensters’ in een nieuw venster of in een tabblad? Afhankelijk van je browser kun je deze instellingen zelf aanpassen. In Firefox vind je deze opties in het Menu / Opties / Algemeen. Helemaal onderin zie je het kopje Tabbladen, waar je kunt bepalen hoe tabbladen binnen Firefox zich gedragen. Opmerkelijk genoeg biedt Chrome geen opties voor het aanpassen van je tabbladen, daarvoor moet je op zoek naar extensies (zoals Custom New Tab of Force Background Tab). Gebruik je Edge? Dan kun je het gedrag van tabbladen momenteel helemaal niet aanpassen, ook niet met een extensie. In Internet Explorer kan dit wel, via Menu / Internetopties / Algemeen. Wanneer je daar klikt op de knop Tabbladen kun je de eigenschappen van de tabbladen behoorlijk uitgebreid aanpassen (erg jammer dat dat in Edge (vooralsnog?) verloren is gegaan).

©PXimport

07 Zoekmachines

Dan nu een aanpassing die wat ons betreft héél erg belangrijk is. Want we snappen wel dat Edge standaard Bing wil gebruiken, en Chrome standaard Google als zoekmachine, maar als gebruiker wil je natuurlijk zelf de controle over welke zoekmachine er verschijnt zodra je wilt zoeken. Om de zoekmachine in Firefox aan te passen, klik je in het menu op Opties en vervolgens op het tabblad Zoeken. In het uitklapmenu kun je nu de zoekmachine van je keuze selecteren. Wil je de zoekmachine in Chrome aanpassen, dan klik je wederom op Instellingen in het menu. Op driekwart van de pagina zie je het kopje Zoeken met daaronder een uitklapmenu. Staat de zoekmachine van je keuze er niet tussen, dan kun je klikken op Zoekmachines beheren. Ook in Edge is de optie voor het aanpassen van de zoekmachine gelukkig niet heel erg verstopt. Klik op Instellingen in het menu en scrol tot je de optie Zoeken in de adresbalk met ziet. Klik op Wijzigen om een andere zoekmachine te selecteren dan de huidige. Om de standaardzoekmachine in Internet Explorer te wijzigen, klik je op het pijltje naar beneden in de adresbalk en vervolgens op Toevoegen. Kies nu de zoekmachine van je keuze en klik op Toevoegen aan Internet Explorer.

Is Firefox het beste?

08 Beveiliging

Of je nu ergens inlogt, ergens iets koopt of je ergens voor probeert aan te melden: er worden regelmatig gegevens van je gevraagd. Het handige van moderne browsers is dat ze deze gegevens voor je kunnen onthouden en automatisch voor je kunnen invullen de volgende keer dat ze nodig zijn. Dat is natuurlijk prachtig, zeker gezien het feit dat die gegevens gesynchroniseerd worden, maar misschien vind je dat wel helemaal niet prettig qua veiligheid? In dat geval kun je vaak aangeven dat je dit soort gegevens liever niet automatisch aangevuld ziet. In Firefox doe je dat door in het menu te klikken op Opties en vervolgens op het tabblad Beveiliging. Je kunt daar aangeven of websites je automatisch mogen aanmelden of niet.

In Chrome vind je deze optie door in Instellingen te klikken op Geavanceerde instellingen en onder het kopje Wachtwoorden en formulieren te bepalen wat Chrome wel en niet mag. In Edge klik je op Instellingen in het menu en vervolgens op Geavanceerde instellingen. Onder het kopje Privacy en services kun je aangeven wat Edge wel en niet van je mag onthouden. Opmerkelijk genoeg zijn de privacy-instellingen van Internet Explorer wat uitgebreider. Klik op het menu en vervolgens op Beveiliging. Je ziet hier nu een waslijst aan opties die betrekking hebben op beveiliging/privacy. Daarnaast vind je onder Internetopties / Beveiliging uitgebreide opties waarmee je kunt bepalen wat je browser wel en niet mag doen.

©PXimport

09 Interface aanpassen

De makers van webbrowsers (en vrijwel iedere andere vorm van software) proberen je een interface aan te bieden die zo efficiënt en gebruiksvriendelijk mogelijk is. Desalniettemin kan het zijn dat jij die interface helemaal niet handig vindt, en bepaalde opties graag ergens anders zou zien. In Firefox heb je daar behoorlijk veel invloed op, door in het menu te klikken op Aanpassen. Je komt dan in een modus terecht waarin je de knoppen in de interface kunt verslepen, knoppen kunt verwijderen en zelfs toevoegen. Dat geeft je heel veel controle. In Chrome heb je minder controle over het uiterlijk, maar je kunt binnen Instellingen wel kiezen voor verschillende thema’s om de interface wat meer vorm te geven naar je smaak. Ook hier blijkt Edge helaas weer de minst flexibele browser, want je kunt qua interface binnen Instellingen kiezen voor twee smaken: licht en donker. Dat zijn overigens al twee smaken meer dan bij Internet Explorer, daar heb je het gewoon te doen met de interface die je voorgeschoteld krijgt.

10 Updates

Omdat je met browsers rechtstreeks met internet verbonden bent, is het van groot belang dat deze software regelmatig wordt bijgewerkt. Immers, als er een lek bekend wordt, zullen hackers massaal proberen om dat uit te buiten. Het makkelijkste is om ervoor te zorgen dat de browser zichzelf automatisch updatet, maar wat als je dat niet wilt? In Firefox kun je bepalen hoe de browser zichzelf updatet door in het menu te klikken op Opties en vervolgens op het tabblad Geavanceerd. Klik nu bovenin op het subtabblad Update en bepaal op wat voor manier Firefox de updates mag installeren.

Chrome werkt alweer iets ingewikkelder. Klik op Start en typ taakplanner in. Klik op het gevonden resultaat. In de taakplanner zoek je naar GoogleUpdateTaskMachineCore en GoogleUpdateTaskMachineUA. Rechtsklik op deze waarden en klik op Uitschakelen. Chrome wordt nu niet meer automatisch bijgewerkt (bijwerken kan door te klikken op menu zodra er een update is). En in Edge? Tja, dat kun je vergeten. Microsoft heeft het uitschakelen van updates in Windows 10 al schier onmogelijk gemaakt, en het gedeelte Edge (en dus ook Internet Explorer) is daar geen uitzondering op. In eerdere versies van Windows heb je enige controle over wat er bijgewerkt wordt met behulp van de instellingen in Windows Update. Overigens raden wij het uitschakelen van de automatische updates niet aan!

©PXimport

11 Extensies en add-ons

Firefox Tweak

Deze gratis extensie voor Firefox voegt een aantal handige opties toe aan de instellingen van Firefox, die je zonder deze extensie niet kunt aanpassen. Zo stelt Firefox Tweak je in staat om de inhoud van je klembord snel te plakken met behulp van de middelste muisknop (als je die hebt), kun je in- of uitschakelen dat dat hele url geselecteerd wordt in de adresbalk, voorkomen dat er favicons getoond worden in de adresbalk en tabbladen enzovoort. Het zijn natuurlijk geen wereldschokkende zaken, maar wél hele fijne extra functies.

©PXimport

LastPass

Een superhandige extensie (die overigens ook beschikbaar is voor Firefox) is LastPass. In deze cursus kon je al lezen dat je browser wachtwoorden en formulieren voor je kan onthouden en automatisch kan invullen. We kunnen ons goed voorstellen dat je je daar niet veilig bij voelt. Het wordt echter een ander verhaal wanneer je een partij inschakelt wiens volledige reputatie afhankelijk is van het bewaken van jouw gegevens. LastPass is een dienst die al je wachtwoorden voor je kan beheren, en het enige dat je nodig hebt om die te benaderen is een hoofdwachtwoord. Dit is dan dus het enige wachtwoord dat je nog moet onthouden. Installeer je deze extensie, dan wordt LastPass gekoppeld aan Chrome, en heb je dus het gemak van bewaren en automatisch invullen, maar wel de (relatieve) veiligheid van een bedrijf dat zich specialiseert in beveiliging.

Microsoft Translator

Op het moment van schrijven ondersteunt Edge alleen nog extensies wanneer je één van de preview builds (versies die nog niet helemaal gereed zijn) hebt geïnstalleerd. In de volgende stabiele versie van Edge zullen extensies voor iedereen beschikbaar zijn. Alvast een tip voor wanneer het zover is: met de extensie Microsoft Translator kun je websites in andere talen automatisch voor je laten vertalen naar het Nederlands (of andersom). We verwachten overigens geen extensies voor Edge die de werking van de software zélf heel erg aanpassen, omdat dit simpelweg één van die dingen is waar Microsoft zelf de controle over wil houden.

©PXimport

Technisch gezien ondersteunt Internet Explorer extensies, maar het aantal beschikbare extensies is zo beperkt (en komt niet verder dan het niveau adblocker) en het merendeel gaat qua ondersteuning niet verder dan Internet Explorer, dat we er geen uitlichten. Een heel groot fan van extensies is Microsoft nooit geweest.

Je stem gebruiken om supersnel te typen wordt steeds makkelijker en veelzijdiger! De dicteerfunctie in Microsoft Word is zowel beschikbaar in de desktop-, web- als mobiele versie. Bovendien kan deze toepassing een audio-opname transcriberen en samenvatten.

Microsoft Word luistert naar je. Letterlijk. Het programma kan de tekst die je uitspreekt direct uitschrijven. Ook kan het een opname van een monoloog of zelfs een gesprek tussen verschillende mensen uitwerken. De spraakherkenning maakt deel uit van Microsoft 365 voor Windows en macOS. Het werkt ook op Microsoft Word online en in de mobiele Word-app voor Android en voor de iPad en iPhone.

Start met dicteren

Start Microsoft Word en open een nieuw leeg document. In het tabblad Start in de groep Spraak klik je op Dicteren. Als je deze knop ingedrukt houdt, heb je de keuze tussen Dicteren en Transcriberen. Op die tweede optie komen we dadelijk terug. Nadat je Dicteren hebt geselecteerd, verschijnt er een werkbalkje waarin een pictogram van een microfoon staat. Klik op deze knop en begin met praten.

Belangrijk: spreek ook alle leestekens uit die je wilt toevoegen. Klik opnieuw op het pictogram van de microfoon als je klaar bent met dicteren. Het is tijdens het inspreken mogelijk om via het toetsenbord tekst te corrigeren of gewoon iets extra bij te typen. Dan moet je natuurlijk even zwijgen en als je klaar bent, plaats je de cursor op de plek waar je verder wilt gaan met dicteren.

Wanneer de microfoonknop blauw is, weet je dat de opname loopt.

Instellingen regelen

In het werkbalkje staat een tandwieltje waarmee je de instellingen van de dicteerfunctie regelt. Bovenaan selecteer je de Gesproken taal. De functie is standaard ingesteld in het Nederlands. Daaronder kies je de microfoon die je aanspreekt. In dit voorbeeld werken we bijvoorbeeld met een laptop, waarop we een externe microfoon hebben aangesloten. Wij hebben er in de instellingen voor gezorgd dat Word onze woorden via een goede externe microfoon opvangt en niet via de interne microfoon van de laptop.

Daaronder kun je de Automatische interpunctie inschakelen. Met automatische interpunctie hoef je de leestekens als punt en komma in principe niet uit te spreken. De interpunctie wordt dan bepaald door de pauzes tijdens het dicteren. De onderste functie, Gevoelige woordgroepen filteren, gebruik je om grof taalgebruik te censureren. Wanneer de spraakherkenning een grof woord waarneemt, wordt de gemaskeerde versie getypt. Als je bijvoorbeeld het F-woord uitspreekt, typt Word ****. Ook deze optie staat standaard ingeschakeld.

Let erop dat de juiste microfoon is ingesteld.

Interpunctie

Zelfs als je de Automatische interpunctie hebt ingeschakeld, kun je voor de duidelijkheid toch nog de leestekens uitspreken. Word begrijpt dat en plaatst deze niet dubbel. Bij het inspreken van leestekens moet je ervoor zorgen dat ze op een manier worden uitgesproken die past bij hoe de dicteerfunctie ze verwerkt. Als je bijvoorbeeld zegt: “Nu moet je een komma plaatsen”, dan schrijft de dicteerfunctie deze woorden letterlijk uit in plaats van dat er daadwerkelijk een komma wordt ingevoegd.

De dicteerfunctie begrijpt daarnaast diverse opdrachten, zoals nieuwe regel, nieuwe alinea, euroteken, apostrof s, enkel aanhalingsteken, afbreekstreepje, vierkante haak openen, vierkante haak sluiten, aanhalingsteken open en aanhalingsteken sluiten. Tekst opmaken in vet of cursief en woorden verwijderen lukten bij ons met de dicteerfunctie niet. Dat moesten we handmatig doen. Na het inspreken kun je de tekst ter controle nog even laten voorlezen door Word. Gebruik de toetscombinatie Ctrl+A om alles te selecteren. Daarna ga je naar het tabblad Controleren en je klikt op de knop Voorlezen.

De dicteerfunctie begrijpt ook speciale tekens.

Opname voor transcriptie

Microsoft Word kan ook opnamen transcriberen. Transcriberen is alles wat wordt uitgesproken omzetten in tekst. Je kunt hiervoor een live-opname maken of een bestaand audiobestand importeren. Windows heeft voor het opnemen een uitstekende tool in het systeem zitten. In Windows 10 heet deze toepassing Voicerecorder, in Windows 11 heet de nieuwe versie Geluidsrecorder.

Plug een microfoon in en open de app. In de linkerbenedenhoek controleer je of Geluidsrecorder de juiste microfoon gebruikt. Vervolgens start je de opname met de rode knop onderaan of door de toetscombinatie Ctrl+R (met de R van record) in te drukken. Om de opname te pauzeren, gebruik je de Pauzeknop of druk je op Alt+P. Herhaal dit om de opname verder te zetten. Ben je klaar, dan druk je op de Stop-knop, of druk op Enter of Escape.

In de nieuwe versie van Geluidsrecorder wordt het geluid met een diagram weergegeven.

Benoemen en lokaliseren

In de linkerkolom van de app lees je de namen van de opname. Iedere opname krijgt standaard de naam Aan het opnemen gevolgd door de datum en tijd. Ook zie je hoelang de opname duurt. Geef het bestand dat je dadelijk wilt transcriberen een eigen naam door met de rechtermuisknop in de linkerkolom op het bestand te klikken. Selecteer vervolgens de opdracht Naam wijzigen. Typ een nieuwe naam en bevestig.

Alle opnamen worden samen opgeslagen. Klik met de rechtermuisknop op het geluidsbestand dat je nodig hebt en selecteer in het contextmenu de opdracht Weergeven in map. Windows Verkenner opent de juiste map. Eventueel kun je het bestand hier kopiëren om het bijvoorbeeld tijdelijk op je bureaublad te plaatsen.

Via de rechtermuisknop open je de locatie waar het geluidsbestand staat.

Transcriptie starten

Terug naar Microsoft Word waar je de opdracht Transcriberen onder de knop Dicteren terugvindt. Deze functie zit in de Windows-versie van Microsoft Word, maar niet in de macOS-variant. Wat die laatste betreft, geen nood. De Apple-club die deze functie toch wil gebruiken, kan net zo goed een beroep doen op de webversie van Word die minstens even goed werkt. Ga naar https://office.com en klik op de knop Aanmelden. Typ het e-mailadres en wachtwoord van je Microsoft-account en klik op Aanmelden.

Klik nu links op het Word-pictogram, open een nieuw leeg document en daarna vind je ook hier in het tabblad Start de knop Dicteren / Transcriberen. Het maakt niet uit of je de online- of desktop-versie gebruikt. Door op de knop Transcriberen te klikken, opent aan de rechterkant een zijbalk waar je eerst de taal selecteert voor de transcriptie. In het keuzemenu vind je de lijst van alle talen waaronder het Nederlands. Deze lijst is alfabetisch gerangschikt, maar Nederlands staat hier net onder Deens. Waarschijnlijk is dit een overblijfsel van de alfabetische rangschikking op basis van de term ‘Dutch’.

Selecteer de taal om het audiobestand te interpreteren en start de opname.

Live-opname starten

Wil je rechtstreeks gesproken tekst transcriberen? Klik dan op de blauwe knop Opname starten. Hiermee opent rechts het deelvenster Transcribe. Laat het deelvenster open tijdens de opname. Je ziet in het midden een blauwe microfoonknop. Als je daarop klikt, kun je de opname pauzeren. Klik er opnieuw op om door te gaan. Je kunt zo vaak starten en stoppen als je zelf wilt. Ondertussen loopt een teller die aangeeft hoelang de opname bezig is.

In tegenstelling tot bij de dicteerfunctie wordt tekst die je uitspreekt nog niet automatisch in het geopende Word-document toegevoegd. Alle geluidsopnamen die je op deze manier maakt, worden opgeslagen als wav-bestanden in de cloud in de map Onedrive / Documenten / Geluidsopnamen. Ben je klaar, dan gebruik je de knop Nu opslaan en een transcriptie maken. Zodra het bestand is geüpload, gaat Word aan de slag met het converteren van de gesproken tekst naar geschreven woorden. Voor langere opnamen kan het transcriberen echt even duren.

Tijdens de opname loopt een teller die de duur aangeeft.

Transcriptie invoegen

Het resultaat krijg je te zien in de rechterbalk. Bovenaan staan de besturingsknoppen om de audio te beluisteren. Daaronder lees je de transcriptie. Is de tekst door dezelfde persoon ingesproken, dan lees je naast iedere tijdstempel Spreker 1.

Het transcript wordt opgeslagen en je kunt dit deelvenster sluiten en later teruggaan. Om de transcriptie in het Word-document in te sluiten klik je op de knop Toevoegen aan het document. Daarmee verschijnt er een keuzemenu met vier opties: Alleen tekst, Met sprekers, Met tijdcodes en Met tijdscodes en sprekers. Geef aan wat je nodig hebt. In het Word-bestand staat bovenaan een link naar het wav-bestand met de opname en daaronder komt de uitgeschreven versie. Helemaal rechts onderaan in de zijbalk staat de knop om een Nieuwe transcriptie te starten.

Er zijn vier manieren om de transcriptie in de Word-tekst toe te voegen.

Opname inladen

De functie werkt ook met audio-opnamen die je vooraf hebt gemaakt met Windows Geluidsrecorder zoals we eerder hebben uitgelegd. Op die manier maak je rustig de opname om die achteraf thuis te verwerken. Nadat je in het tabblad Start de opdracht Dicteren / Transcriberen hebt gekozen, selecteer je eerst weer de taal en daarna gebruik je de knop Audio uploaden.

Voor de gelegenheid hebben we een dialoog opgenomen tussen twee personen. Opnieuw verschijnt het geluidsbestand bovenaan en de transcriptie in de zijbalk. Deze keer zie je duidelijk wat Spreker 1 heeft gezegd en hoe Spreker 2 heeft gereageerd. Om duidelijker te maken wie wat gezegd heeft, ga je met de muisaanwijzer over Spreker 1 en gebruik je het potloodje dat verschijnt. Op die manier wijzig je ‘Spreker 1’ bijvoorbeeld in de naam van deze persoon. Vink daarbij de optie Alles wijzigen Spreker 1 aan, zodat de aanpassing in de volledige transcriptie wordt uitgevoerd. Wanneer je met de muisaanwijzer over zo’n stukje tekst gaat, zie je niet alleen het potloodje, maar ook een plusteken. Door daarop te klikken voeg je dit stukje tekst toe aan het document zonder de link naar het audiofragment. Doorloop de tekst in de rechterbalk. Zitten er nog fouten in de tekst, dan kun je die daar corrigeren voordat je de inhoud toevoegt aan het openstaande Word-document.

Het is mogelijk om de aanduiding ‘Spreker 1’ en ‘Spreker 2’ te vervangen door namen of persoonsaanduidingen.

Transcriptie samenvatten

Heb je op deze manier een transcriptie gemaakt van een vergadering, dan kan dit behoorlijk uit de klauwen lopen. Om de tekst samen te vatten, zodat de lezer van dit verslag niet alles woordelijk moet verwerken, kun je een beroep doen op de AI van Copilot. Klik in het tabblad Start op de knop Copilot en voer een prompt in. Een prompt is een geschreven opdracht. Geef bijvoorbeeld als prompt: Dit document samenvatten. Klik op Enter en laat AI het werk doen.

Je kunt altijd Copilot inschakelen om een transcriptieverslag te laten samenvatten.

Wat hebben organisaties als KRO-NCRV, NS, Bits of Freedom en Oxfam Novib met elkaar gemeen? Dat ze niet langer actief zijn op het socialmediaplatform X. Waarom willen ze dat niet meer? Wat speelt er bij X? Welke alternatieven zijn er?

Sinds juli 2023 voegden veel media maandenlang ‘Twitter’ toe achter elke vermelding van X. Velen moesten namelijk nog wennen aan de nieuwe naam. Elon Musk, die Twitter in oktober 2022 voor 44 miljard dollar kocht, vond dat X beter paste bij zijn visie om het microblogging-platform om te vormen tot een allesomvattend digitaal ecosysteem, vergelijkbaar met WeChat in China. Musk lijkt trouwens een opvallende affiniteit te hebben met de letter X, wat ook zichtbaar is in projecten als SpaceX, Tesla Model X en xAI. Veel gebruikers waren niet gerust op deze overname, en niet geheel onterecht, want Musk heeft inmiddels ingrijpende veranderingen doorgevoerd.

X: aanpassingen

Kort na de overname herstelde Musk eerder geschorste accounts, waaronder die van controversiële figuren als Donald Trump, Andrew Tate en Kanye West. Het platform stopte bovendien met het handhaven van het beleid tegen desinformatie rond Covid-19. En waar vroeger een gratis verificatiesysteem was, waarbij Twitter invloedrijke personen en organisaties een blauw vinkje gaf, is dat nu puur commercieel: wie betaalt, krijgt een vinkje. Het staat niet langer voor authenticiteit, maar toont enkel aan dat een gebruiker betaalt voor X Premium en zo extra functionaliteit en zichtbaarheid krijgt.

Daarnaast introduceerde X de For You-feed, een sectie met aanbevelingen op basis van gebruikersvoorkeuren en -gedrag, maar ook beïnvloed door strategische beleidsbeslissingen. Dit gebeurt via een AI-gestuurd algoritme, waarvan slechts delen openbaar zijn gemaakt, wat vragen oproept over transparantie en mogelijke bias.

Het moderatiebeleid veranderde eveneens. Tweets die de richtlijnen schenden, worden niet meer verwijderd, maar zijn enkel minder zichtbaar (‘Freedom of Speech, Not Reach’). Daarnaast is er een verschuiving naar gemeenschapsgestuurde moderatie (‘Community Notes’), waardoor factchecking minder centraal en vaak trager verloopt.

De algoritmen van X roepen bij velen vragen op over de transparantie en mogelijke bias.

Fediverse

Musk zelf noemt deze aanpassingen democratischer, maar voor veel gebruikers hebben deze aanpassingen geleid tot een meer toxische inhoud. Daarbij worden specifieke groepen kritisch bekeken en beoordeeld, onder wie liberalen en de LGBTQ+-gemeenschap.

De cijfers lopen uiteen, maar de meeste bronnen zijn het er wel over eens dat heel wat gebruikers en organisaties het platform hebben verlaten sinds de overname door Musk.

Twee jaar geleden leek er maar één echt alternatief te zijn: Fediverse, dat gebruikers meer controle gaf over hun data en de moderatie.

Fediverse is een samentrekking van ‘federated’ en ‘universe’ en kun je zien als een netwerk van onderling verbonden platformen en servers, die onafhankelijk worden beheerd door organisaties of individuen. Bij traditionele socialmediaplatforms ben je afhankelijk van één centrale organisatie. Daardoor kun je met bijvoorbeeld een Instagram-account niet zomaar gebruikers van X bereiken. De gemeenschappelijke protocollen binnen het Fediverse, zoals het populaire ActivityPub, maken onderlinge communicatie juist wel mogelijk. Je kunt dus een account aanmaken op een server en vervolgens communiceren en gegevens uitwisselen met gebruikers op andere platformen. Binnen het Fediverse beweeg je dus vrijelijk tussen verschillende servers en platformen.

Het Fediverse-netwerk bevat talrijke platformen, waarvan de meeste door het ActivityPub-protocol zijn verbonden (afbeelding: Per Axbom, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons).

Mastodon

Mastodon was – en is nog steeds – het populairste Fediverse-platform, maar dat bleek helaas niet geschikt voor het grote publiek. Veel (mainstream) gebruikers vonden het namelijk verwarrend dat ze zelf een server moesten kiezen bij registratie. Ook de interface en gebruikerservaring waren minder gestroomlijnd dan bij Twitter/X. Door de decentrale structuur werkten sommige servers ook traag of werden ze slecht beheerd.

Daarnaast bood Mastodon slechts beperkte ondersteuning voor video en live-updates en ontbraken universeel doorzoekbare inhoud en trending topics, waardoor populaire discussies moeilijker te volgen waren. Bekende personen waren er ook nauwelijks actief, en veel gebruikers hadden moeite om hun sociale netwerk opnieuw op te bouwen. Eind 2023 bereikte Mastodon een piek in regelmatige bezoekers, maar de groei vlakte al snel af.

De interface van Mastodon, met vertrouwde ingrediënten als tijdlijn, meldingen en favorieten.

Threads

Mastodon behoudt weliswaar een niche bij privacybewuste en opensource-enthousiastelingen, maar bleek dus te ingewikkeld en gefragmenteerd voor de doorsneegebruiker. Vanaf eind 2023 zochten velen daarom hun toevlucht tot traditionelere sociale netwerken als LinkedIn, Instagram en vooral Threads.

Dit laatste platform werd medio 2023 door Meta (Mark Zuckerberg) gelanceerd als reactie op de groeiende kritiek op Twitter/X. Het is direct gekoppeld aan Instagram, waardoor gebruikers hun bestaande account kunnen gebruiken.

De interactiemogelijkheden binnen Threads lijken sterk op die van X, met opties als liken, citeren, posten en reageren. Ook doet het veel denken aan het oude Twitter: je volgt zelf mensen of vertrouwt op het algoritme. Volgens veel gebruikers is dit algoritme vooral ontworpen om politieke discussies en nieuwsverwijzingen te mijden. Al kun je zelf wel bepaalde mensen volgen. Het platform toont daarnaast vaak berichten die reacties willen uitlokken (‘engagement bait’). Op dit platform vind je veel beroemdheden en influencers, en de meeste content is vrij luchtig.

Threads werkt trouwens ook aan ondersteuning voor het ActivityPub-Fediverse, wat de dienst compatibel maakt met onder meer Mastodon.

Ook bij Threads kun je zelf bepalen wie je wilt volgen.

Bluesky

Hoewel Threads momenteel veel meer maandelijkse gebruikers heeft (circa 275 miljoen), trekt ook het microblogging-platform Bluesky tegenwoordig een groeiend aantal voormalige X-gebruikers aan (circa 30 miljoen). Ter vergelijking: X zou nu nog zo’n 500 miljoen maandelijkse gebruikers tellen, terwijl Mastodon er ongeveer 15 miljoen heeft.

Bluesky wordt gerund door Bluesky Social. Het werd begin 2023 officieel gelanceerd, maar ontstond al in 2021, opgericht door Jack Dorsey, medeoprichter van Twitter.

Net als Mastodon is Bluesky een gedistribueerd netwerk, maar het is wel gebruiksvriendelijker, mede dankzij het modernere, open protocol AT (Authenticated Transfer). Het platform streeft naar transparantie en wil ook gebruikers zelf hun eigen algoritme laten maken en verfijnen.

Er zijn nog geen advertenties en de tijdlijn toont berichten in chronologische volgorde, zonder verborgen algoritme. In principe kun je ook zelf een server kiezen, al is dat in de praktijk nagenoeg altijd hostingprovider bsky.social. Gevorderde gebruikers kunnen zelfs een eigen server hosten (PDS, personal data server).

Bluesky wordt momenteel vooral bevolkt door Amerikaanse gebruikers, en het valt nog af te wachten in welke mate ook het aantal actieve Nederlandse en Vlaamse gebruikers zal toenemen. In het vervolg van dit artikel maken we grondiger kennis met Bluesky, waarbij we vooral focussen op hoe je volgaccounts en berichtgeving meer naar eigen hand kunt zetten, met onder meer migratie, startpakketten, lijsten, feeds en ook extra diensten.

Meer dan Threads verwelkomt Bluesky ook politieke discussies.

Account

Je kunt Bluesky gebruiken via je browser of de app, beschikbaar in de officiële appstores van Android en Apple. Na installatie kies je de interface-taal (waaronder Nederlands) en registreer je je met een e-mailadres, wachtwoord, geboortedatum en ‘gebruikershandle’. Vervolgens upload je een profielafbeelding of kies je een avatar, en na het aanduiden van je interesse(s) kun je direct aan de slag. Je moet nog wel even een verificatiecode invullen die je via e-mail krijgt.

Bluesky: na een snelle registratie ben je er klaar voor.

Ontdekken en volgen

Wanneer je de startpagina opent, zie je twee secties: Discover en Following. In Discover verschijnen direct berichten, gebaseerd op de interesses die je bij registratie hebt opgegeven. Je ziet hier ook trending topics en populaire posts binnen de gemeenschap. Je kunt deze feed personaliseren via aangepaste feeds, door er zelf een te creëren of een passend algoritme te kiezen.

In de sectie Following zie je berichten van accounts die je volgt. Aanvankelijk is deze leeg, behalve het Bluesky-account. Om iemand te volgen, houd je de muis boven de post header (met accountnaam, tijdstip en berichttitel) en klik je op +Volgen. Dit verandert in Volgend; klik hierop als je het account niet langer wilt volgen. Berichten van gevolgde accounts verschijnen vervolgens in de sectie Following.

Het vergt slechtsr een muisklik om iemand te (ont)volgen.

Zoeken en migreren

Er zijn verschillende manieren om snel extra accounts aan je volglijst toe te voegen. Open de rubriek Zoeken (tik in de mobiele app op het pictogram met drie streepjes) en vul in de zoekbalk een onderwerp in, zoals Artificial intelligence. Selecteer een geschikt account en klik op +Volgen.

Wil je accounts van Twitter/X ook op Bluesky volgen, dan gaat dit het snelst met de browserextensie Sky Follower Bridge, beschikbaar in de officiële Chrome- en Firefox-webstores. Na installatie start je de extensie en meld je je aan met je Bluesky-handle of e-mailadres en een app-wachtwoord.

Om zo’n wachtwoord (met beperkte machtigingen) te maken, ga je in Bluesky naar Instellingen, kies je Privacy en beveiliging, selecteer je App-wachtwoorden en klik je op +App-wachtwoord toevoegen. Geef het een naam, bijvoorbeeld SkyFollowerBridge, bevestig met Volgende, kopieer of noteer het wachtwoord en klik pas daarna op Gereed.

Na aanmelding open je je lijst met gevolgde accounts op X via www.x.com/<je_accountnaam>/following. Klik op de extensieknop en kies Find Bluesky Users. De extensie zoekt naar actieve Bluesky-accounts in je lijst. Klik op View Detected Users en daarna op Follow on Bluesky om de gewenste accounts te volgen.

Sky Follower Bridge automatiseert het migratieproces van gevolgde accounts van X naar Bluesky.

Startpakketten

Een andere handige manier om je volglijst uit te breiden is met startpakketten. Als je een interessant account vindt, klik je erop om de profielpagina te openen en ga je naar het onderdeel Startpakketten. Met wat geluk heeft deze persoon al pakketten aangemaakt: dit zijn verzamelingen accounts rond een specifiek onderwerp. Open zo’n pakket, bekijk de tabbladen Personen en Berichten en volg gewenste accounts via de knop +Volgen.

Je kunt ook zelf startpakketten maken. Ga naar Profiel en open het tabblad Startpakketten. Klik op Aanmaken, geef je pakket een naam en voeg een beschrijving toe. Druk op Volgende en voeg minstens acht accounts toe die relevante berichten posten. Klik weer op Volgende om eventueel feeds toe te voegen of kies voor Overslaan. Daarna kun je anderen uitnodigen via een QR-code of door de link te kopiëren.

Je kunt ook je eigen startpakketten creëren en deze met anderen delen.

Lijsten en feeds

Je kunt zelf ook een reeks gebruikers opsommen en deze lijsten eventueel delen. Open hiervoor de rubriek Lijsten en klik op +Nieuw. Vul een naam en omschrijving in en bevestig met Opslaan. Voeg gebruikers toe en bekijk hun berichten vanuit de lijst. Klik op Vastzetten op startpagina om de lijst als aparte feed naast Discover en Following te tonen.

Je beheert feeds rechtstreeks via de rubriek Feeds. Onder Ontdek nieuwe feeds kun je voorgestelde feeds toevoegen of zelf zoeken via de zoekbalk. Klik op een feed bij Mijn feeds om de berichten te bekijken.

Gebruik het tandwielpictogram bij Feeds om feeds via het pinicoon op je startpagina vast te zetten of hieruit weg te halen. Niet-vastgezette feeds kun je hier ook verwijderen.

Je kunt eigen feeds creëren, bijvoorbeeld met een no-code tool als Skyfeed.app. Meld je aan met je Bluesky-account en een app-wachtwoord (zie ook de paragraaf ‘Zoeken en migreren’). Klik op Create your first feed en voeg in de Visual Editor (of JSON Editor) de gewenste blokken toe, zoals Input, Remove, RegEx, Sort by en Limit. Bevestig met Publish Feed.

Kopieer de feed-ID achteraan de gegenereerde link en deel deze met anderen. Zij hoeven alleen de rubriek Feeds in Bluesky te openen en het ID in de zoekbalk Search feeds te plakken om je feed toe te voegen.

Met een app als Skyfeed kun je ook eigen feeds creëren en deze met anderen delen.