Facebook is nogal veel in het nieuws geweest. Het socialemediabedrijf orkestreerde een naamsverandering van het moederbedrijf naar Meta en presenteerde een toekomstvisie waarin alle bedrijfsonderdelen moeten samenkomen: de metaverse. Oftewel, de toekomst van het internet. Althans, als we Meta-opperhoofd Mark Zuckerberg mogen geloven. Wat is de metaverse?

Facebook is dus van naam veranderd en heet nu Meta. Onder Meta vallen alle diensten die het bedrijf beheert. Denk aan WhatsApp, Instagram, VR-brillenbouwer Oculus en natuurlijk Facebook zelf. Want de naam van het sociale netwerk blijft gewoon behouden, Meta is als het ware het moederschip. 

Vergelijk het met Google, dat in 2015 al zijn diensten onder de paraplu genaamd Alphabet hing. Niet alleen maakte Meta de naam van het overkoepelende bedrijf bekend, ook liet het een visie zien op hoe het bedrijf de toekomst voor zich ziet; een toekomst waarin ook alle diensten samenkomen.

Eigen universum

Wat Meta voor ogen heeft, is in feite een eigen universum. Een soort virtuele wereld waarin je je eigen gepersonaliseerde karakter hebt, waarin je je eigen virtuele huis en inrichting hebt en waarin je kunt samenkomen met anderen. Denk aan vrienden, maar ook games, vergaderingen, winkels, sportscholen en klaslokalen. Het is eigenlijk een hele wereld, virtueel en van Meta.

Tech-expert en trendwatcher Jarno Duursma verduidelijkt: “Het metaversum is een online netwerk van virtuele driedimensionale werelden, dat er permanent is. De gebruiker of bezoeker van het metaverse krijgt er een gevoel van individuele aanwezigheid (al dan niet vertegenwoordigd door een avatar) en ruimtelijk bewustzijn. Het is een nieuwe fase van het internet, net zoals social media dat was voor het gewone internet."

"De wereld van het metaverse speelt zich voor iedereen synchroon en in realtime af. Mensen kunnen elkaar hier ontmoeten, bijvoorbeeld om elkaar te leren kennen, te netwerken, nieuwe vaardigheden te leren, relaties op te bouwen, producten en diensten te leveren, samen te werken, te ontspannen, te gamen, te shoppen en te consumeren."

"Het Metaverse biedt ook de mogelijkheid om zelf te bouwen, te creëren en te participeren in een virtuele economie. En het interessante is dus dat gebruikers in het Metaverse hun activiteiten crossplatform kunnen ontplooien.”

©PXimport

Matrix of Ready Player One?

Het feit dat Zuckerberg en Meta erbij betrokken zijn, is voor velen een rode vlag. Dystopische scenario’s zijn makkelijk bedacht. Denk aan een scenario van de film The Matrix, waarbij de wereld die we echt kennen slechts een façade is. In werkelijkheid liggen mensen in een waterbak energie op te wekken voor robots, terwijl onze hoofden ingeplugd zijn en ons bewustzijn zich in de niet-bestaande matrixwereld bevindt – onze realiteit zoals we die kennen.

Wil Meta ons dan ook zo uitmelken, waarbij we in realiteit een honger voeden, terwijl we in de tussentijd naar een decor kijken? De datahonger van Meta heeft wel vaker (ethische) grenzen overtreden.

Wellicht is het beter om andere films aan te halen om het idee, zoals Zuckerberg dat presenteerde, te belichten. Denk aan het verfilmde boek ‘Ready Player One’, waarbij mensen zich verliezen in een parallelle virtuele wereld, die je betreedt zodra je je VR-bril opzet. 

De samensmelting van een virtuele wereld naast onze wereld, is ook een thema dat veelvuldig terugkomt in de serie Black Mirror. Bijvoorbeeld in de aflevering San Junipero, waar bejaarde mensen zich levendig voortbewegen in een virtuele wereld opgebouwd uit herinneringen. Een virtueel tehuis voor je oude dag (en daarna). Een heel andere wereld en fysieke situatie dan waar ze zich daadwerkelijk in bevinden. 

Of de aflevering Striking Vipers, dat een scenario van een affaire in een virtuele wereld schetst. Ook Black Mirror laat op zijn eigen manier de keerzijde van een virtuele wereld – een metaverse – zien. Hierbij is het dus belangrijk om in acht te houden dat een metaverse ook door anderen ontwikkeld kan worden en Meta slechts een concept toonde van hoe het bedrijf hun metaverse voor zich ziet. Andere bedrijven kunnen in theorie ook een metaverse opzetten.

©PXimport

Virtuele dystopie of utopie?

Meta schetste in zijn presentatievideo een droomwereld. Vooral voor het moederbedrijf, die het durft te beschrijven als de ‘volgende versie van het internet’. De virtuele wereld haakt naadloos in op onze realiteit. Je hebt geen VR nodig om het metaverse te betreden, dat kan ook gewoon via je smartphone- of televisiescherm. 

Ook andersom, door middel van zogenoemde augmented reality (AR-)toepassingen, worden bijvoorbeeld virtuele personages en objecten in de echte wereld geplaatst. Het metaverse moet een open plek zijn voor iedereen, zowel voor mensen als bedrijven.

In de gelikte (niet gelikete, red.) video van Meta, gepresenteerd door grote baas Mark Zuckberg zelf, wordt een praktijkvoorbeeld getoond aan de hand van een concert. Hierbij nodigt een jonge vrouw haar vriendin uit bij een concert waar ze fysiek is. Die vriendin sluit virtueel direct aan en beleeft het concert alsof ze er écht bij is. Ze viert dat overigens door dermate ongemakkelijk te dansen dat zelfs Zuckerberg dat niet zou kunnen overtreffen. 

Na het concert besluiten beide meiden nog even de afterparty te bezoeken, die weer volledig in de digitale wereld thuis wordt beleefd. De afterparty is een beetje het tegenovergestelde van een seks, drugs en rock-’n-roll-idee en heeft meer weg van een kringverjaardag. Meta’s preutsheid sijpelt er van af. Hier kopen de meiden virtuele bandmerchandising. Zo benadrukt Zuckerberg dat er voor e-commerce ook een grote plek is in het metaverse.

Metaverse in een multiverse

Dat Meta kiest voor een concert als praktijkvoorbeeld is niet per ongeluk. Er wordt goed over de schutting gekeken in het gamedomein, waar men al verder is dan Meta. Maar waar men wel wat beperkt wordt door het game-element. Kijk bijvoorbeeld naar World of Warcraft en Minecraft, waar je een oneindige wereld hebt waarin je naar hartenlust kunt bouwen en verkennen, of Roblox (dat voor kinderen toegankelijker is dan Minecraft). 

Met het concert lijkt echter te worden gerefereerd aan Fortnite. Hoewel de game eigenlijk een shooter is, wordt het veelvuldig gebruikt voor andere sociale bijeenkomsten en werd er in april 2020 zelfs een eerste online concert gehouden, waarbij een reusachtige avatar van Travis Scott op een speciaal virtueel eiland een optreden van een kwartier gaf. Het eiland was gevuld met vele bezoekers die inlogden op Fortnite om het concert bij te wonen.

Onder die bezoekers zou best eens Zuckerberg zelf met zijn neus tegen zijn beeldscherm aanwezig geweest kunnen zijn. Deze games hebben eigenlijk al een metaverse en Meta doet hier niet aan mee. Meta wil zelf een nieuwe digitale wereld opzetten, kan nauwkeurig controleren wat jij ziet en hoeft daarbij niet in te haken op een universum van anderen. Zoals Fortnite.

Jarno Duursma: “Meta heeft het meest te verliezen van een metaverse. Meer dan andere techbedrijven. Wanneer een metaverse succesvol wordt en Meta zit er niet bij, dan hebben ze een probleem. Zuckerberg realiseert zich dat.” 

Mogelijk denkt Zuckerberg ook groter dan alleen vrijetijdsbesteding. “Je begint vooral met veel entertainment, gamen, shoppen en consumeren. De platte kant van de mensheid. Er zullen ongetwijfeld zakelijke toepassingen bedacht worden. De vraag is: is deze omgeving daar geschikt voor. Zijn er geen andere manier om dit te doen? En niet onbelangrijk: gaat het zakendoen vooral ook niet over de menselijke connectie? Elkaar fysiek ontmoeten? Elkaar de handen schudden? Elkaar vertrouwen? Kop koffie met elkaar drinken? Dat zie ik mezelf niet zo snel doen in de driedimensionale virtuele wereld.”

©PXimport

Problematisch

Zoals je tussen de regels door leest, lijkt het grote probleem van een metaverse niet het concept zelf, maar de betrokkenheid van Meta. Duursma: “Meta’s wereld is gesloten. Er is geen sprake van de Web3-uitgangspunten die we zo graag willen in het nieuwe metaversum. Web3 gaat over het decentrale internet, waarbij data, spullen en identiteit helemaal van jezelf zijn en niet langer in handen zijn van grote techbedrijven. 

In Web3 kunnen we onderling niet alleen informatie, maar ook digitale spullen en cryptovaluta met elkaar uitwisselen, zonder bank of tussenpersoon. Gebruikers delen bijvoorbeeld enkel en selectief gegevens met partijen waar ze mee samenwerken. Verder niet. De Log in met Facebook-knop is in Web3 niet meer nodig; je beheert zelf je gegevens.”

Controle is wat Meta heel veel geld en data (en daarmee aandacht en dus nog meer geld) oplevert. Allereerst controle waarmee je het metaverse betreedt: een Oculus VR-bril, of een Ray-Ban-AR-bril of het schermpje van je smartphone met een metaverse-app die op de achtergrond alle mogelijke gegevens verzamelt, zoals de apps van Facebook en Instagram dat al doen. 

Voor betalingen in het metaverse ligt de Diem (Meta’s eigen cryptomunt) voor de hand, waarbij een woekerafdracht zoals Apple en Google die hanteren in hun eigen gecontroleerde appwinkels ook niet geheel ondenkbaar is. Zo’n digitale economie biedt namelijk ook een nieuwe markt. Sportfabrikant Nike dekte zich alvast in door het bedrijf RTFKT over te nemen. Een schoenfabrikant die digitale schoenen maakt. Een soort digitale mode.

©PXimport

Fake news en censuur

De dataverzameling binnen Meta’s metaverse kan ook weer nieuwe grenzen overschrijden. “Ze zullen nog meer data willen vangen van nog meer handelingen, gezichtsexpressies, biometrische data, inloggegevens, sociale interactie enzovoort. Meta leeft van data van anderen”, legt Duursma uit.

Bovendien controleer je binnen een zelfgeschapen wereld alles wat jij als gebruiker te zien krijgt. Je kunt objecten subtiel plaatsen als een soort subliminale advertenties, maar je kunt ook nog meer inspelen op wat mensen triggert. Bijvoorbeeld door mensen met onzinnige ideeën een platform te geven, aangezien dat je mogelijk triggert en je langer in het metaverse houdt. Dat gebeurt ook al op sociale media en voedt het probleem van misinformatie waar onze maatschappij onder gebukt gaat. Een probleem dat in dit metaversum helemaal een vlucht kan nemen.

En hoe zit het met onderwerpen die aan bod mogen komen? Ook sociale media worden heftig gecureerd en gecensureerd. Een mannentepeltje, prima, maar oh jee als er een vrouwelijke voorbijkomt op Facebook en Instagram. Meta zal zijn preutsheid niet zomaar verliezen. Zijn we in het metaverse wel vrij om ons te uiten en zaken zoals de Oeigoerse genocide en klokkenluider Edward Snowden te bediscussiëren? Hebben we daar niet een vrijere wereld voor nodig zonder Meta? 

Duursma: “Meta is onzorgvuldig en ik geloof zelfs dat het een rommeltje is bij het bedrijf. Wat mij betreft, blijft Meta uit het metaverse en laten we het over aan mensen die werken aan open software, open protocollen, open infrastructuur: de echte kern van Web3 en het toekomstige metaverse.”

Toekomstmuziek

©PXimport

Het kijkje in de keuken van Zuckerberg is verhelderend, enthousiasmerend en zorgwekkend tegelijkertijd. Het concept van een metaverse kan nog alle kanten op, net als de aangehaalde films, waarbij het onze levens kan verrijken of een fraai decor is dat is getrokken over heel veel narigheid. 

“Het proberen te voorspellen hoe het metaverse er in de toekomst uit komt te zien, is alsof je in 1996 probeert te voorspellen hoe het huidige internet eruitziet met sociale media, mobiele mogelijkheden en apps als TikTok, Vinted, Uber en Snapchat”, voegt Duursma eraan toe. Het metaverse is voor Meta afleiding van de continue stroom aan slecht nieuws, al dan niet georkestreerd. “Facebook heeft de afgelopen tijd enorm veel te maken gehad met negatieve publiciteit. En terecht. Een gedeelte van het bedrijf is natuurlijk echt verrot. Daar moet je je ogen niet voor sluiten. Dus ik denk dat de toekomstvisie van Meta wel klopt: uiteindelijk zal een gedeelte van het internet meer driedimensionaal worden."

"Tegelijkertijd: het is reclame, marketing en afleiding tegelijkertijd. Veel mensen hebben een hekel aan Facebook en zo proberen ze in een nieuw daglicht terecht te komen. De vraag is of het lukt. De mensen zijn natuurlijk niet dom. Meta is slecht geweest voor onze privacy en enkel en alleen gericht op winstmaximalisatie. Het merk heeft een negatieve klank.”

Toch lijkt het erop dat als Meta geen drastische ethische koerswijziging ondergaat, een metaverse voor ons het best af is zonder Meta. En wellicht heeft Meta juist een afstotende invloed. Het voordeel van een metaversum binnen een multiverse is gelukkig dat het ruimte biedt voor meerdere universums, ook zonder datahongerige bedrijven als Meta, Google, Apple, Microsoft, Amazon en Epic.

Horizon Home

Meta’s uitvoering van een metaverse is zeker nog conceptueel, maar mogelijk al dichterbij dan je denkt. Meta heeft al het eerste product geïntroduceerd dat erop inhaakt: Horizon Home. Eigenlijk gaat het hier om een Oculus VR-bril, waarbij sociale diensten extra worden benadrukt. 

Er is een werkomgeving Quest for Business, een virtuele huiskamer waarin je met contactpersonen kunt vertoeven (HOME) en Venues, waar je in de toekomst ook sociale bijeenkomsten bijwonen met anderen.

©PXimport

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.