Heb je meer opslagcapaciteit nodig voor je foto’s dan Google of Microsoft je bieden? Of wil je wel online samenwerken, maar niet meteen al je documenten bij een gewone clouddienst zetten, dan kom je al snel uit bij een NAS. En wie NAS zegt … zegt Synology. Het merk stelt zelfverzekerd voor iedere opslagvraag een passende oplossing te hebben. Maar welke Synology past dan bij jouw wensen voor opslag en functionaliteit?

Vier van elke vijf NAS-apparaten die in ons land worden verkocht, is van Synology. Bij consumenten gaat het dan eigenlijk altijd om een model uit de DS-serie. Synology heeft maar liefst twintig modellen in deze serie onderverdeeld in vier productreeksen: J, Value, Plus en XS/XS+.

Een J-model is een budgetmodel met minder schijven, een minder snelle processor en minder geheugen. De Value-serie geldt als de standaardconfiguratie, terwijl de Plus- en de XS/XS+-modellen getrapt steeds zwaardere specificaties hebben.

Of die zwaardere specificaties en andere extra’s ook nodig zijn, hangt af van het gebruik en het aantal gebruikers. Een J-model kan prima voldoen voor een back-up zonder dat de overige extra functionaliteit van de NAS wordt gebruikt. Het is dan een betere aanschaf dan een dure NAS vol ongebruikte hardware, die ook nog eens jarenlang meer elektriciteit verbruikt.

Naamgeving

De modelaanduiding van een Synology-NAS bestaat altijd uit twee letters en daarna enkele cijfers met mogelijk nog een productreeks als aanvulling. De twee letters duiden de modelserie, dan volgt het maximale aantal schijven (waarbij interne en eventuele externe uitbreiding wordt opgeteld), dan het modeljaar en tot slot de productreeks. Zo is de DS120j een torenmodel (DS) met maximaal 1 schijf, uit 2020 in de j-serie. De DS723+ is een torenmodel (DS), met maximaal zeven schijven (2 intern + 5 extern), uit 2023 in de Plus-serie.

Naast de DS-serie zijn er nog allerlei series, maar die zijn voornamelijk bedoeld voor zeer professionele, bedrijfsmatige doeleinden.

Het besturingssysteem

De basis van een Synology-NAS is het DSM-besturingssysteem. DSM (DiskStation Manager) focust op de kerntaken van een NAS, zoals opslagbeheer, gebruikers en groepen, mappen en bestanden delen, maar ook onderhoud en beheer, en gebruik op afstand. DSM gebruik je volledig in een browser en het besturingssysteem is erg gebruiksvriendelijk. De actuele versie 7.2 is beschikbaar voor alle apparaten vanaf DSxx16, dus tot maximaal acht jaar oud.

DSM 7.2 introduceert een aantal nieuwe mogelijkheden, zoals WriteOnce-mappen waarvan de inhoud voor een zelf te kiezen periode niet gewijzigd of verwijderd kan worden. En het biedt meer opties voor gebruik van M.2-NVMe-ssd’s voor snelle opslag, in plaats van alleen voor caching. Verder biedt het met Adaptive MFA (multifactorauthenticatie) extra bescherming van het admin-account wanneer de gebruiker inlogt vanaf een onbekend apparaat of via internet.

Aanvullende software

Aanvullend kun je extra functionaliteit toevoegen vanuit Package Center, de software-bibliotheek op de NAS. Hierin staan bijna honderd toepassingen die functionaliteit toevoegen aan de NAS, zoals back-up, synchronisatie met clouddiensten, het streamen van films en muziek, een eigen Office-suite compleet met chatfunctie en notities, software om foto’s te indexeren mét automatische gezichts- en objectherkenning, en nog veel meer.

De meeste van deze packages zijn van Synology zelf dat daarmee verantwoordelijkheid neemt voor de kwaliteit, stabiliteit en veiligheid ervan. Dit verschilt het duidelijk van andere aanbieders die vooral veel software van derde partijen aanbieden.

Naast de extra packages voor de NAS zelf, biedt Synology ook allerlei extra software om het gebruik in combinatie met de pc, smartphone en tablet te vergemakkelijken. Er zijn vooral veel mobiele apps, die zeer bruikbaar en gebruiksvriendelijk zijn. Synology Secure SignIn is bijvoorbeeld een eigen authenticatie-app, vergelijkbaar met Google of Microsoft Authenticator.

Functionaliteit

Welke packages je precies kunt toevoegen aan de NAS is afhankelijk van de hardware. Specifiek het type processor: Intel of ARM. Het verschil in processorarchitectuur is het meest zichtbaar bij de virtualisatiemogelijkheden van de NAS. Wil je echt een Linux- of Windows-pc kunnen emuleren op de NAS, dan is daarvoor Virtual Machine Manager nodig en dat vereist een Intel-processor. Momenteel is vooral applicatie-virtualisatie op basis van Docker populair en de daarvoor beschikbare Container Manager laat zich ook prima gebruiken op een model met een ARM-processor.

Samen bepalen de processor en de hoeveelheid werkgeheugen hoe soepel geïnstalleerde packages werken en of je één, twee of meer containers kunt draaien. Loop je hierbij tegen grenzen aan, dan is het jammer dat juist bij de lichtere J- en Value-modellen de mogelijkheid ontbreekt om het werkgeheugen uit te breiden. Bij de toch al rijk uitgeruste modellen in de Plus- en XS/XS+-serie is dit namelijk wel mogelijk, net als het toevoegen van een snellere netwerkaansluiting.

Wie niet bang is de NAS te verbouwen, vindt online voldoende informatie over manieren om dit ook bij de eenvoudigere modellen te doen, maar vaak vervalt dan wel de garantie. Voor een snellere multigigabit-netwerkaansluiting kan een usb-adapter nog een uitkomst zijn.

Scenario 1: Back-uppen en eenvoudig delen met het gezin

BeeStation

Na de externe BeeDrive-ssd heeft Synology met het BeeStation nu ook een echt NAS-alternatief voor beginners. Het belangrijkste kenmerk hiervan: eenvoud! Het BeeStation is een NAS waarvoor geen technische kennis nodig is. Het back-uppen van foto’s en documenten, of het delen van dergelijke bestanden met een handvol gezinsleden of vrienden is in een handomdraai geregeld.

Met de mobiele apps BeePhotos en BeeFiles synchroniseer je foto’s en bestanden op een smartphone of tablet met het BeeStation, en heb je altijd toegang tot de content op deze NAS. Foto’s worden automatisch geïndexeerd, en voorzien van tags met locatie, datum, personen en objecten. Dit gebeurt zonder dat hiervoor gegevens naar een clouddienst worden gestuurd.

Voor Windows en macOS zijn er de programma’s BeeStation for Desktop en Hyper Backup Explorer. Deze geven toegang tot de bestanden en regelen het maken van back-ups. Je kunt tot acht gebruikers toevoegen die het BeeStation dan ook kunnen gebruiken voor persoonlijke opslag en het delen van documenten en foto’s. Het BeeStation heeft maar één schijf, maar iedere gebruiker kan zelf mappen selecteren en synchroniseren met Dropbox, Google Drive of Microsoft OneDrive. Raakt de opslag vol, dan kun je via de twee usb-poorten een externe schijf aansluiten. Directe toegang via het thuisnetwerk moet, net als een account, apart op het BeeStation worden ingeschakeld.

Geen bureaublad

Anders dan elke andere Synology-NAS draait op het BeeStation niet het DSM-besturingssysteem. Er is geen desktopomgeving en geen Package Center. Iets als een streaming mediaserver ontbreekt bijvoorbeeld, maar je kunt die dus ook niet zelf toevoegen. Dat lijkt een nadeel, maar het past bij de compromisloze focus waarmee Synology dit product heeft ontworpen.

Het BeeStation is een heel nieuw type Synology-NAS, dat bovendien standaard geleverd wordt met 4 TB opslag in de vorm van een Synology HAT3300- of HAT3310-schijf. Eenvoudiger dan dit gaat een NAS niet worden.

Scenario 2: Back-uppen, bestanden opslaan en wat extra functionaliteit

DS223 en DS224+

Op het BeeStation ontbreekt de mogelijkheid zelf extra functionaliteit aan de NAS toe te toevoegen. Wil je dat wel, maar ben je niet op zoek naar een heel zware NAS, dan is de DS223 of de duurdere DS224+ een mogelijkheid. De DS223 is de minder krachtige van de twee en heeft dankzij de ARM-processor ook minder packages beschikbaar dan de DS224+ met zijn Intel-processor.

Of functionaliteit zoals Virtual Machine Manager, Active Backup Suite en Synology MailPlus Server echt gemist worden, is maar de vraag. Vooral omdat Container Manager wél wordt ondersteund en je dus gewoon Docker-applicaties kunt draaien op de DS223.

De DS223 heeft één 1Gbit/s-netwerkaansluiting. De DS224+ heeft er twee en die laten zich desgewenst samenvoegen tot een snellere poort – er zijn overigens niet veel gebruikers die dat doen.

Opvallend genoeg heeft de DS223 drie usb-poorten, terwijl de DS224+ er slechts twee heeft. Verder is de DS224+ op alle fronten beter uitgerust, al gaat het dan wel om abstracte zaken, zoals het aantal gelijktijdige sessies, het maximale aantal gebruikersaccounts en maximale aantal snapshots. Die hoeveelheden zijn bij beide modellen hoog genoeg voor regulier gebruik, het is geen reden de DS224+ te kiezen boven de DS223.

Twee schijven

Met twee schijven bieden beide apparaten behalve de optie om de schijven gewoon los te gebruiken ook RAID 1. RAID 1 is bij twee schijven de enige echte bescherming tegen het stukgaan van een schijf, maar qua opslagruimte wel de meest ongunstige. Het spiegelen van data kost de helft van de opslagruimte.

Het Btrfs-bestandssysteem wordt eveneens door beide modellen ondersteund. Btrfs biedt snapshots en zelfherstel op het niveau van het bestandssysteem. Faalt RAID, of maakt een gebruiker zelf een fout en raakt daardoor een bestand verloren of beschadigd, dan beschikt Btrfs over checksums en metadata waarmee het die gegevens kan herstellen.

Maak je veel foto’s en synchroniseer je die handmatig of via de app met de NAS, dan herkent de DS223 wel gezichten maar geen objecten, terwijl de DS224+ beide herkent. Het snel zoeken binnen de foto’s is daardoor op de DS223 net iets beperkter.

De voor thuisgebruik belangrijke functies, zoals de mediaserver en Synology Office, werken prima. Synology Office is een compleet kantoorpakket met op Word, Excel en PowerPoint lijkende alternatieven, plus een chatfunctie en notities, inclusief apps voor smartphone en tablet. Het is daarmee een prima aanvulling op de beide NAS-apparaten als variant van een eigen cloudomgeving.

De DS223 en DS224+ zijn aan elkaar gewaagd: functioneel ontlopen ze elkaar weinig. De verschillen die er zijn, zijn alleen relevant in heel specifieke situaties. Het prijsverschil is maar zeventig euro, waarmee de DS224+ toch een betere keuze lijkt, vooral omdat het werkgeheugen uitbreidbaar is.

Scenario 3: Prosumer of amateurfotograaf: meer opslag en functionaliteit

DS423+

Kies je een NAS vanwege de mogelijkheid om via RAID de gegevens tegen hardwarefalen te beschermen, dan verlies je altijd een deel van de totale opslagcapaciteit omdat RAID extra gegevens bewaart. Hierbij geldt dat hoe minder schijven er zijn, hoe groter het relatieve verlies. In de praktijk betekent dit dat de totale opslagcapaciteit van twee schijven met RAID 1 gehalveerd wordt. Dat kan een beetje zuur voelen als je veel geld hebt betaald voor schijven met veel opslagcapaciteit. Sommige gebruikers die toch een bepaalde opslagcapaciteit nodig hebben, zullen nóg grotere en duurdere schijven kopen. Maar een andere oplossing is een NAS met ruimte voor meer schijven. De DS423+ biedt ruimte voor vier schijven en daarmee is het mogelijk de opslag met RAID 5 (of RAID 6 of 10) te configureren. RAID 5 bijvoorbeeld beschermt tegen het verlies van één schijf en dat gaat ten koste van de opslagcapaciteit van één schijf. Relatief gezien houd je dus meer opslagcapaciteit over: bij vier schijven van 10 TB houd je effectief 27 TB over.

M.2-sloten als extra

De DS423+ heeft dezelfde Intel Celeron J4125-processor als de DS224+. Ook hetzelfde zijn: de 2 GB DDR4-geheugen (uitbreidbaar tot maximaal 6 GB), twee 1Gbit/s-ethernetpoorten, en de selectie apps en packages. De enige verschillen zijn ruimte voor vier schijven in plaats van twee en twee extra M.2-sloten voor snelle NVMe-opslag. Deze bevinden zich onderop de NAS en zijn eenvoudig te bereiken. De NVMe-ssd’s plaats je zonder te hoeven schroeven. Heb je daarna de NAS weer opgestart, dan heb je in het Opslagbeheer van DSM de mogelijkheid deze snelle opslag als ssd-cache in te richten of als snelle opslagpool met een eigen volume.

Een cache is altijd gekoppeld aan een ander volume en functioneert afhankelijk van de configuratie als snel tussenstation voor lezen en schrijven van de trage harde schijven. Het nadeel is dat de snelheidswinst erg onvoorspelbaar is, terwijl de kosten er wel zijn. Volgens kenners worden vooral functies als virtualisatie en databasemanagement sneller, maar zal een amateurfotograaf die vooral zijn foto’s veilig wil bewaren en indexeren er weinig tot niets van merken. Inrichten als eigen volume in plaats van cache is dan de betere keuze.

Scenario 4: De professionele fotograaf of klein kantoor

DS1522+

De DS1522+ lijkt veel op de DS423+, maar schijn bedriegt. Het verschil is groter dan de vijfde baai voor een extra harde schijf. Wel is die schijf belangrijk, want deze maakt het verlies aan opslagcapaciteit bij RAID 5 wel flink kleiner.

Die vijf schijven zijn niet het maximum dat de DS1522+ aankan, want zoals de productnaam al aangeeft zijn dat er vijftien. Achterop de DS1522+ zitten twee eSATA-poorten waar je maar liefst twee DX517-uitbreidingsunits op kunt aansluiten. Zo’n uitbreidingsunit heeft geen eigen processor of geheugen, maar breidt de NAS wel uit met ruimte voor vijf extra schijven – en bij twee dus zelfs tien. Of dit een valide scenario is of dat je dan toch beter een nog grotere NAS neemt, is weer sterk afhankelijk van eisen en budget. Goedkoop is het zeker niet.

Wat ook opvalt aan de DS1522+ is de voeding, die fors groter is en voorbereid op een hoger elektriciteitsverbruik. Dat komt naast de vijfde schijf door de AMD Ryzen R1600-processor en het werkgeheugen van 8 GB (met een maximum van 32 GB). Deze Synology is duidelijk al geen aaibare NAS meer, maar een enorme krachtpatser.

Sneller netwerk

Ook bij de netwerkpoorten zien we een duidelijke upgrade. Behalve dat er standaard al vier 1Gbit/s-ethernetpoorten met link-aggregatie zijn, beschikt de DS1522+ ook over een PCIe-uitbreidingspoort. Hier kan voor 140 euro de E10G22-T1-Mini in geplaatst worden: een 10Gbit/s-netwerkkaart specifiek voor dit type NAS. Dit kan de prestaties van de DS1522+ een flinke boost geven, op voorwaarde dat óók de netwerkapparatuur deze snelheid ondersteunt en de opslag in de NAS geoptimaliseerd is om op deze snelheid data te verwerken. De twee NVMe-sloten aan de onderkant van de behuizing kunnen daar als ssd-cache een bijdrage aan leveren.

Ook zonder deze uitbreiding is de DS1522+ een zeer krachtige NAS die wanneer deze ‘gewoon’ gebruikt wordt voor het opslaan van bestanden en het delen van documenten binnen een kantoor eigenlijk alles heeft wat je kunt wensen.

Scenario 5: Middelgroot kantoor

DS1823xs+

Gaat het om veel data en veel gebruikers? Bijvoorbeeld in een middelgroot kantoor dat wil samenwerken, back-ups wil maken en misschien ook wel aanvullende diensten zelf wil hosten (zoals mail en het intranet)? Dan komt de DS1823xs+ in beeld. Voor privégebruik veel te duur, daar kun je alleen van dromen. De AMD Ryzen V1780B is een krachtige processor, maar mist de Vega 3-gpu die andere AMD-processors in dezelfde lijn wel hebben.

Verder biedt de NAS alles wat je kunt wensen: zoals 8 GB werkgeheugen (uitbreidbaar tot 32 GB), drie usb-poorten, een PCIe-uitbreidingsslot, twee 1Gbit/s-netwerkpoorten, plus nog één extra 1Gbit/s-poort voor beheer én een 10Gbit/s-netwerkpoort. De DS1823xs+ biedt ruimte voor acht schijven en door er nog twee DX517-units aan te sluiten, zijn dat er maximaal achttien. Ook heeft deze NAS twee M.2-NVMe-sloten.

Veel packages en gelijktijdige taken

Wat de software betreft, is ook alles mogelijk. Alle packages worden ondersteund en met maximale mogelijkheden: Download Station kan tot 80 gelijktijdige taken aan, Synology Photo doet gezichts- én objectherkenning, binnen Surveillance Station kun je tot 75 camera’s aansluiten. Ga je virtualiseren, dan is acht virtuele machines het aanbevolen maximum.

De DS1823xs+ is voor dit artikel vooral een showcase van wat er mogelijk is wanneer Synology de teugels laat vieren (juist waar het bedrijf qua hardware vaak wat terughoudend is). En dat zonder in te leveren op gebruiksgemak door ineens een veel complexer product aan te bieden. Het gebruik en beheer van deze krachtpatser is niet heel veel anders dan die van de andere apparaten in dit artikel.

Resultaten

Conclusie

Met twintig DS-modellen heeft Synology een NAS voor eigenlijk elke wens en portemonnee. De aanduidingen J-, Value-, Plus en XS/XS+ zijn daarbinnen een prima indicatie van mogelijkheden van elke NAS. Met het BeeStation toont Synology aan het innoveren niet verleerd te zijn en gewaagde stappen te durven zetten.

Het zou mooi zijn wanneer Synology dat lef ook bij de andere modellen durft te tonen. Usb-c-poorten ontbreken nog volledig, terwijl alleen de allerduurste modellen een multigigabit-netwerkaansluiting hebben. In menig huis en kantoor is inmiddels snellere netwerkinfrastructuur te vinden en die blijft nu onbenut.

Een compliment verdient Synology voor de software die stabiel is, veel mogelijkheden heeft en ook bij professionelere NAS-modellen gebruiksvriendelijk en duidelijk blijft.

De Logitech MX Master 4 is de nieuwste telg in de populaire MX-serie. De muis belooft meer controle, precisie en comfort dan ooit, met haptische feedback en een 8K-sensor die zelfs op glas moeiteloos werkt. Maar is hij de stevige prijs van 129,99 euro waard?

De MX Master 3S was al een dikke publieksfavoriet, maar met de MX Master 4 legt Logitech de lat opnieuw een tikkie hoger. Dit is een echte powerhouse voor wie dagelijks veel met tekst, beeld of code bezig is. Of gewoon voor wie een heel lekkere muis wil. Alles draait om controle, snelheid en comfort. Daar betaal je met een krappe 130 euro weliswaar een premiumprijs voor, maar deze muis is dan ook duidelijk bedoeld voor mensen die hun werk serieus nemen. De MX Master 4 is verkrijgbaar in Graphite en Pale Gray, en wordt standaard geleverd met een Logi Bolt-ontvanger. Wij hebben voor de test de Pale Gray-variant voor de Mac mogen bepotelen.

©ER | ID.nl

Muizen met gevoel

Het opvallendste snufje is de toevoeging van haptische feedback. Elke klik, sneltoets of melding voel je subtiel onder je vingers trillen. Niet als gimmick, maar als tastbare feedback: je voelt letterlijk wat je doet. En dat werkt echt prettig, vooral omdat je iets dergelijks ook gewend bent van bijvoorbeeld je smartphone. Via Logi Options+ bepaal je zelf hoe intens die feedback is en kun je verschillende acties aan specifieke apps knopen. Dat geeft de muis een persoonlijk tintje. Zeker bij precisiewerk (foto- en tekstbewerking of het schrijven van code) merk je hoe natuurlijk dat aanvoelt.

De grote toets onder de duim, waarmee je het Haptic Sense-paneel oproept, is wel vrij gevoelig. Tijdens de paar weken dat we de muis hebben getest, drukten we die knop af en toe per ongeluk in, wat even storend kan zijn. Toch is dat gelukkig een kwestie van gewenning, want het idee achter de functie is sterk.

Snelheid zonder haast

De befaamde MagSpeed-scroll is gelukkig gebleven en is zelfs nog iets verfijnd. Eén draai aan het stalen wiel en je schiet door lange documenten of spreadsheets. Nieuw is de Actions Ring, een rond menu dat rond je cursor verschijnt. Daarmee open je favoriete tools of snelkoppelingen zonder je toetsenbord aan te raken. Logitech beweert dat je hierdoor tot 63 procent minder muisbewegingen maakt. Dat is misschien wat optimistisch, maar het systeem werkt verrassend intuïtief en snel. Hieronder een overzichtje van de mogelijkheden.

Werkt zelfs op glas

De Darkfield-sensor met 8000 dpi is extreem nauwkeurig en werkt op vrijwel elk oppervlak, zelfs op glas of gelakt hout. Je kunt de gevoeligheid aanpassen in stappen van 50 dpi, maar de meeste mensen zullen vermoedelijk gewoon de standaard afstelling gebruiken: hij voelt van nature al prima aan. Dankzij een nieuwe radiochip en antenne is de verbinding bovendien rotsvast. Je kunt de muis gebruiken via bluetooth low energy of de meegeleverde Logi Bolt-ontvanger, die een bereik van zo'n 10 meter garandeert.

©ER | ID.nl

Comfortabel stil

Qua vorm blijft Logitech dicht bij zijn succesformule. De muis ligt daarom nog altijd als gegoten in de hand, met een lichte hellingshoek, een vertrouwde duimpositie en een extra horizontaal scrolwiel. De klikgeluiden zijn nu 90 procent stiller dan bij de vorige generatie, meldt Logitech. En met 150 gram voelt de MX Master 4 solide aan zonder zwaar te worden.

Kleine kanttekening: de twee navigatieknoppen voor browsergebruik (vooruit en terug) zijn iets naar achteren verplaatst om ruimte te maken voor de Gesture Button (zie kader hieronder). Dat zorgt er soms voor dat je per ongeluk op de verkeerde knop drukt, vooral als je gewend bent aan een van de MX Master-voorgangers. Misschien een detail, maar wel merkbaar bij dagelijks gebruik.

Via Logi Options+ stel je sneltoetsen, app-profielen en automatiseringen in. De software werkt het best binnen Windows en macOS, maar ook in Linux, ChromeOS, Android en iPadOS doet de muis wat hij moet doen, al zijn daar minder functies beschikbaar.

©Logitech

Batterij die blijft gaan

Logitech zegt dat de ingebouwde 650 mAh-accu het tot 70 dagen op één lading moet kunnen volhouden. Dat hebben we nog niet kunnen testen, maar we kregen de muis met 55 procent van de lading binnen en daar is na een weekje driftig muizen slechts 2 procent van af. Bovendien levert één minuut snelladen drie uur gebruik op, mocht je haast hebben. Opladen gebeurt via usb-c, al levert Logitech geen kabeltje mee. Jammer, maar je hebt er vast nog eentje rondslingeren thuis.

Al met al

De Logitech MX Master 4 is een muis die wat ons betreft zijn eigen categorie verdient. Hij is snel, stil, precies en slimmer dan ooit. De paar kleine schoonheidsfoutjes doen daar weinig aan af. Voor ontwerpers, programmeurs, schrijvers en andere intensieve gebruikers is dit een investering die zich op den duur terugbetaalt in comfort en efficiëntie. Casual gebruikers zullen hem misschien een beetje overkill vinden, maar wie hem eenmaal in de hand heeft, wil niets anders meer.

Zelf een toetsenbord samenstellen is niet voor iedereen weggelegd, maar één ding is duidelijk: een goed toetsenbord maakt een groot verschil. In deze test bekijken we de beste kant-en-klare toetsenborden van dit moment. Of je nu op zoek bent naar het snelste toetsenbord voor gaming of een comfortabel model voor kantoorwerk: we helpen je bij het maken van de juiste keuze.

Onze laatste vergelijkende test van toetsenborden is inmiddels alweer meer dan vijf jaar oud. Toen draaide alles om het concept ‘mechanisch’, praktisch elke fabrikant maakte toen gebruik van de switches van het Duitse Cherry of een goedkopere Chinese afgeleide daarvan, de Kailh-switch.

Inmiddels is het aanbod versplinterd en zien we enkele van de elementen die custom borden populair maken doorsijpelen naar de kant-en-klare producten. Zo zien we veel meer lay-out-opties en een veel breder scala aan switchopties. Stillere varianten, zwaardere varianten voor een stevigere aanslag en lubed-varianten voor een soepelere aanslag. De opvallendste stap de afgelopen jaren is de introductie van een magnetisch, optische switch, waarbij de aanslag niet digitaal is (ingedrukt ja of nee), maar analoog. Zie ook het kader ‘Analoge switches?’ voor meer hierover.

Andere ontwikkelingen

Een positieve ontwikkeling is dat menig toetsenbord inmiddels voorzien is van zogeheten hot-swap switches. Mocht je per ongeluk een switch stukmaken (bijvoorbeeld door het morsen van drinken), dan kun je nu veelal enkele knoppen vervangen in plaats van meteen een nieuwe model te moeten kopen. Daarnaast hebben verbeteringen in accutechniek en draadloze protocollen ervoor gezorgd dat draadloze high-endtoetsenborden tegenwoordig een realistische optie zijn zonder constant het toetsenbord bij te hoeven laden.

Endorfy Celeris 1800

Endorfy is een relatieve nieuwkomer in de markt, maar liet eerder met de Thock-toetsenborden al zien dat het bedrijf veel waar voor je geld kan bieden. Het nieuwste model, de Celeris 1800, doet dat wederom. Het bord kan wat gevoel en bouwkwaliteit betreft aardig concurreren met flink duurdere modellen in deze test. Als je hem probeert te buigen zie je wel wat verschil, maar op tafel bij normaal gebruik merk je daar niets meer van.

Het opvallendst is het relatief compacte ontwerp, terwijl er toch een numeriek toetsenbord op zit. Dat deel is vergeleken met de meeste andere toetsenborden wat naar links geschoven, wat ergonomisch fijn is voor mensen die niet alleen gamen, maar ook vooral veel in Excel werken. Sommige gebruikers, primair programmeurs, moeten er rekening mee houden dat de plaatsing van de Home-, End- en Page-toetsen mogelijk niet voor iedereen ideaal is. Ook liggen de toetsen relatief hoog, ook iets wat niet iedereen zal liggen.

De Celeris 1800 is gloednieuw en heeft een adviesprijs van 99 euro. Dat maakt hem al een van de goedkoopste toetsenborden in deze test. Prijzen zakken normaliter nog wat na de lancering. Grofweg 100 euro voor een fijn toetsenbord dat ook nog eens draadloos (dongel voor gaming, bluetooth voor laptopwerkers) kan functioneren en Mac-ondersteuning heeft, is een uitstekende deal.

©Endorfy

Corsair K65 Plus Wireless

Corsair kennen we vooral van grote mechanische toetsenborden met veel extra's, maar het is de compacte K65 Plus Wireless waar we de laatste tijd het meest gecharmeerd van waren. De constructie is enorm degelijk en het toetsenbord is voorzien van fijne, soepel voelende switches die niet te luid zijn. Dat zorgt vrijwel direct voor een heel fijne ervaring onder de vingers.

Of de compacte vormgeving fijn is, is uiteraard subjectief. Compact is fijner voor gamers en andere gebruikers die het numerieke toetsenbord niet nodig hebben, het bespaart ruimte op je bureau (of in je rugtas) en laat meer ruimte over voor je muis. Excel-gebruikers zullen dit toetsenbord natuurlijk direct diskwalificeren.

Toen het bord uitkwam voor 160 euro was onze voornaamste kritiek dat het eigenlijk iets te duur was vergeleken andere toetsenborden die voor 100 euro grofweg hetzelfde boden. Of juist net niet uitgebreid genoeg vergeleken met borden van 200 euro. Inmiddels is de prijs gezakt tot 137 euro en op dat punt kun je, mits de compacte vormgeving bij je past, eigenlijk niet om deze Corsair heen. Net wat chiquer dan nauwelijks goedkopere modellen, voorzien van draadloze functionaliteit en vooral het feit dat het een relatief laag bord is (voor een model met hoge switches) maakt dit een makkelijke aanrader en onze redactietip.

©Corsair

Razer Joro

Razer staat vooral bekend om hun grote modellen met alle toeters en bellen, maar biedt met de Joro ook wat anders. De Razer Joro is extreem compact en verreweg het lichtste bord in deze test. De doelgroep bestaat hier overduidelijk uit gamers die hun toetsenbord vooral veel meeslepen. Puur op basis van afmetingen en gewicht ligt deze Razer voor dat doeleind natuurlijk voor de hand. Ondanks het lage gewicht ligt de Joro toch stevig op tafel en zit de bouwkwaliteit van de constructie erg goed in elkaar. De aluminium behuizing voelt ook chic aan, de lage positie is toegankelijk voor velen en aangesloten via de kabel is het ook een snel competitief bord voor gamers.

Razer laat ook wel wat steekjes vallen, vooral voor hun gamende doelgroep. De afwezigheid van een dongel voor een snelle draadloze verbinding en het feit dat de switches nog wel wat speling vertonen, maakt enkele goedkopere alternatieven in deze test in onze optiek fijner. Voor de harde werkers onder ons vinden we de MX Keys ook wat beter voor minder geld.

Daarmee is de Joro in onze optiek niet de meest voor de hand liggende optie, zeker niet voor 130 euro. Als je echt op zoek bent naar het compactste en lichtste toetsenbord, dan is de Joro wel een prima optie.

©Razer

ASUS ROG Azoth X

ASUS en dan met name de ROG-producten staan niet bepaald bekend om hun bedaagde ontwerp. De fabrikant doet daar met hun Azoth X nog een flinke schep bovenop. Wat je er ook van vindt, uniek is het kleurrijke design met half doorzichtige keycaps (voor meer RGB-effect) zeker. Kwalitatief valt er heel weinig op dit bord aan te merken. Het is oerdegelijk en heeft een uitstekende aanslag; het is zelfs een van de fijnste borden in deze test. Het bord heeft ook handige eigenschappen. Draadloos krijg je bijvoorbeeld zowel een snelle als een bluetoothoptie. Daarnaast heeft het bord een goede accuduur, een mooie stevige polssteun plus nog wat minder cruciale extra’s, zoals een aanpasbaar oled-scherm in de bovenhoek. Kost wat, maar dan krijg je ook wat.

Ons voornaamste bezwaar gaat over de definitie van het woord ‘wat’. Want voor 200 euro hadden we het bij het bovenstaande gelaten. Een prijs van 250 euro zouden we wel erg pittig noemen, maar de adviesprijs van 329 euro is wel echt extreem. Daarvoor zouden we bijvoorbeeld toch wel analoge switches willen zien of een echt extreem luxe afwerking. Wellicht dat de prijs nog wat zakt, maar ondanks onze hoge inhoudelijke waardering is de exorbitante prijs vooralsnog het argument om het hoogste eremetaal achterwege te laten.

©ASUS

SteelSeries Apex Pro TKL Gen 3

De SteelSeries Apex Pro TKL is ook geen goedkoop bord en is misschien nipt wat minder chic dan de ROG. In tegenstelling tot die concurrentie weet SteelSeries wel een gezonde balans te vinden tussen de kwaliteit van het product, het toevoegen van extra mogelijkheden en het alsnog een beetje temmen van de prijs.

De bouw is uitstekend en de analoge, volledig instelbare switches zijn zowel aangenaam onder de vingers als zeer stabiel met minimale speling. Het strakke ontwerp is ook iets toegankelijker, zeker als je naast gamen ook nog een beetje zakelijk voor de dag wilt komen. Daarnaast is het ook nog een relatief stil toetsenbord, wat fijn is voor de omgeving. Al hangt de stilte natuurlijk altijd af van hoe hard je zelf op de knoppen slaat.

Ook hier is een oled-schermpje van de partij en Steelseries heeft als voordeel dat als je de door ons geteste compacte TKL-versie niet aantrekkelijk vindt, dat er ook een volledige en een nog compactere variant van bestaat.

Nadelen zijn er ook. Zo vinden we het volumewiel net wat te klein in gebruik, is het bord relatief hoog en ontbreekt draadloze functionaliteit. Maar als je je bord toch niet meeneemt is de meerwaarde daarvan te klein om daar meer geld aan uit te geven. Als draadloos niet nodig is, dan is dit in onze optiek het beste bord van dit moment.

©SteelSeries

©SteelSeries

ASUS ROG Falchion Ace HFX

Net als SteelSeries maakt ook ASUS op de ROG Falchion Ace HFX gebruik van magnetische analoge switches. Het bord heeft een nog wat compactere 65%-lay-out, waarbij je dus goed moet opletten of het ontbreken van de functietoetsen een bezwaar voor je is. Functioneel is hij grotendeels gelijkwaardig aan het toetsenbord van SteelSeries en de toevoeging van 8000 Hz polling geeft in theorie nog een klein voordeel in reactiesnelheid boven de SteelSeries.

Voor de originele prijs van 200 euro laat ASUS wel punten liggen. De bouw en de afwerking van de 100 euro kostende Endorfy is zelfs wat beter. Je merkt dat de Falchion iets meer doorveert dan andere borden wanneer je stevig tikt en dat is onacceptabel in het hogere segment. Het bord kost bij de meeste aanbieders 209 euro, maar was tijdens de testperiode ook verkrijgbaar voor 119 euro. Ook voor dat lagere bedrag weet de Corsair K65 Plus Wireless iets meer indruk te maken met zijn bouwkwaliteit en aanslag. Maar als je toch graag een analoge switch wilt waarbij je de aanslagdiepte kunt instellen, dan is dit als de lagere prijs structureel blijft één van de goedkopere opties die als bonus ook nog eens visueel leuk voor de dag komt.

©ASUS

Logitech G Pro X TKL

Logitech is met afstand marktleider op gebied van toetsenborden en heeft dan ook een enorm aanbod aan borden. Het bedrijf heeft praktisch elke populair formaat in huis en er zijn ook nog eens een flink aantal kleurstellingen. Waar Logitech wat minder goed in is, is de naamgeving van de producten. Zo is er ook een G Pro X muis en headset, en zelfs de G Pro X TKL-toetsenborden bestaan in flink wat verschillende uitvoeringen. De reguliere variant wordt ook wel de Lightspeed genoemd, wat staat voor de toevoeging van een snelle draadloze werking. De Rapid-variant is juist voorzien van magnetische switches, maar is die weer volledig bedraad.

Logitech doet op zich weinig fout met deze producten. De bouw, de switches en de mogelijkheden met onder andere mediaknoppen zijn prima. Combineer dat met het feit dat ze veel zullen verkopen omdat ze het bekendste merk zijn, en de meeste kopers zullen tevreden zijn. De realiteit is wel dat er andere modellen zijn die (minimaal) hetzelfde bieden voor minder geld, of een overtreffende prestatie weten te bieden voor iets meer. Voor 160 euro zouden we toch iets meer dan ‘prima’ willen zien, wat extra’s zoals een polssteun of een betere accuduur.

©Logitech

be quiet! Dark Mount

De Dark Mount is het eerste toetsenbord van be quiet!, dat we vooral van de stille behuizingen kennen. Die focus wordt meteen duidelijk zodra je gaat tikken; het is namelijk het stilste toetsenbord in deze test. De focus op stilte gaat helaas wel wat ten koste van switchstabiliteit en tikgevoel.

Qua mogelijkheden zet het bord zich door een modulaire opbouw erg af van de rest. Naast een rechttoe rechtaan compact TKL-bord krijg je ook een afneembaar numeriek veld met macrotoetsen voorzien van een schermpje dat je ook nog eens zowel links als rechts kunt plaatsen. Ook krijg je een opzetmodule met schermpje en mediatoetsen en polssteunen. Zo transformeert de Dark Mount binnen een paar seconden naar een overcompleet XL-monsterbord.

Was de Dark Mount scherp geprijsd geweest, dan hadden we enkele kanttekeningen door de vingers kunnen zien. Maar als je de hoofdprijs vraagt, dan verwachten we dat alles top is. Dat is niet helemaal het geval. De polssteun is kwalitatief treurig, de switches voelen minder chic dan borden die de helft kosten en de software voor de macrotoetsen laat te wensen over. Voor hetzelfde geld kun je ook een prima toetsenbord en een los macrotoetsenbord als de Elgato Stream Deck kopen. Een aanbieding en een software-update kan wel genoeg zijn om van dit goede idee een serieuze concurrent te maken.

©be quiet

Logitech MX Keys S

De Logitech MX Keys S is een beetje het buitenbeentje in deze vergelijking. In tegenstelling tot de ander toetsenborden is het namelijk géén bord waar fanatieke gamers blij van zullen worden. De keerzijde is dat het voor iedereen die een high-endbord zoekt voor alle andere doeleinden een model is waar je praktisch niet omheen kunt. Ook bestaat er naast de door ons geteste full size-versie een minivariant waarop het numerieke veld ontbreekt.

Dit bord is uitstekend gebouwd, voorzien van fijne switches en het heeft een low profile-ontwerp dat ook erg toegankelijk is voor iedereen die nog niet eerder een high-endbord gebruikt heeft. Als je nu een goedkoper toetsenbord hebt, dan voelt dit als een verademing en een ervaring waar je niet meer zonder wilt. Je kunt hem met meerdere apparaten verbinden, de accuduur is uitstekend en de software van Logitech is volwassen en biedt tal van extra mogelijkheden die voor kantoorwerkers relevant zijn.

Zolang gamen geen eis is, is dit een fijn bord zonder dat je echt de hoofdprijs betaalt. Houd alleen even de verschillende formaten in de gaten, en het feit dat er verpakkingen met en zonder polssteun worden verkocht.

©Logitech

Conclusie

Echt slechte borden hebben we reeds uit onze selectie gefilterd, dus geen van de geteste toetsenborden is een miskoop. Het belangrijkst is om duidelijk in kaart te brengen welk formaat en indeling je nodig hebt en aan welke extra eigenschappen je waarde hecht. Het merk is normaliter bijzaak, maar er valt iets voor te zeggen om al je randapparatuur in één softwarepakket te beheren.

Toch zien we wel enkele uitblinkers. Zoek je louter een toetsenbord zonder fratsen voor kantoorwerk, dan is de Logitech MX Keys S onze eerste keus, met als bonus dat de lage toetsen voor praktisch iedereen fijn tikken. We geven Logitech daarom een redactietip. Wil je wel gamen, dan biedt Endorfy een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding voor minder dan 100 euro, al vinden we de Corsair K65 Plus Wireless zijn paar tientjes meer wel waard voor de iets betere bouw en de lagere constructie. Beide borden zetten veel druk op de concurrenten, waarbij je veel meer betaalt voor een bescheiden impact op de daadwerkelijke ervaring. Uiteindelijk krijgt ook Corsair een redactietip. In het hogere segment zien we wel degelijk waarde worden toegevoegd. Zo biedt de ASUS ROG Azoth X een van de beste ervaringen, maar vinden we de prijs van meer dan 300 euro niet helemaal in verhouding staan. De Steelseries Apex Pro TKL vinden we ook een uitblinker die wel een iets redelijkere balans weet te vinden in dat segment: degelijke bouw en aanslag, zeer compleet qua mogelijkheden en de instelbare analoge switches bieden ook echt iets nieuws en unieks. Als zo'n 200 euro voor een toetsenbord geen bezwaar is, zou dat onze eerste keuze zijn.