De beste online archieven voor iedere niche

Net zoals je regelmatig een back-up maakt van je eigen foto’s en documenten (toch?), zijn er organisaties, archivarissen en historici die voortdurend digitale kopieën opslaan van publieke informatie, vaak gestimuleerd door de overheid.

De op deze wijze ontstane online archieven kunnen burgers bijstaan bij het zoeken naar bepaalde informatie. Daarbij is de lastigste taak voor de archiefbeheerders niet zozeer het verzamelen van materiaal, maar het opzetten van een heldere structuur waardoor de bezoekers snel de speld in de hooiberg vinden.

Haast niets op het World Wide Web wordt echt verwijderd, en ook al heeft het Europees Hof van Justitie op 13 mei 2014 aan iedere Europese burger het recht toegekend om vergeten te worden door de zoekmachines, dan nog ijveren de internetarchieven voor het recht om te onthouden. Door systematische bewaring kan iedereen zijn culturele en politieke geschiedenis blijven raadplegen, ervan genieten en zelfs politici ter verantwoording roepen.

The Internet Archive

Het archief der archieven blijft voor ons The Internet Archive. De Amerikaanse internetondernemer Brewster Kahle stichtte in 1996 een non-profit organisatie die zich tot doel heeft gesteld om ‘universele toegang tot alle kennis’ te creëren. Het gaat om een digitale bibliotheek vol websites, culturele producten, boeken, software, video en audio die je gratis mag bekijken en gebruiken. Waarbij gezegd worden dat men er, ondanks de duizelingwekkende hoeveelheid aan materiaal, tot nu toe in slaagt om alles goed doorzoekbaar te houden voor de bezoekers.

The Internet Archive herbergt meer dan 200.000 softwaretitels, ook van iconische systemen als Atari en Commodore; bovendien kun je door een emulatiesysteem deze games effectief spelen. Ook 20 miljoen boeken en teksten zijn gearchiveerd en 4,5 miljoen audio-opnames, waaronder 180.000 live-concerten. In samenwerking met derden is men zelfs bezig met archiveren van oude lp’s.

Wij vonden met name de afdeling Video bijzonder interessant, waar je bijvoorbeeld propagandafilms uit de Tweede Wereldoorlog of comedyklassiekers van Charlie Chaplin kunt bekijken. Op dit ogenblik neemt The Internet Archive 70 tv-kanalen per dag op waardoor de tv-database explosief groeit.

Na enkele rechtszaken heeft The Internet Archive de mogelijkheid ingebouwd om websites te verwijderen van eigenaren die bezwaar aantekenen tegen deze archivering. Ondertussen plaatst het archief in San Francisco een constante back-up naar servers in Canada omdat Kahle zich zorgen maakt over de onvoorspelbaarheid en de juridische censuur van de Trump-regering.

Wayback Machine

Aan The Internet Archive is de Wayback Machine verbonden. Hier slaan crawlers (zoekbots) en bibliothecarissen iedere week één miljard webpagina’s op. De naam Wayback Machine is goed gekozen, want dit webarchief doet inderdaad dienst als internettijdmachine. Zolang een bepaalde site niet werd beveiligd door een wachtwoord, is de kans zeer groot dat je het verleden van een webadres op verschillende momenten in de tijd kunt bezoeken.

Deze tijdmachine werd oorspronkelijk ontworpen om digitale artefacten te archiveren voor onderzoekers en historici, maar het blijft natuurlijk interessant om te zien hoe een webpagina er vroeger uitzag. Een andere reden om dit archief te bezoeken, is om toegang te krijgen tot een website die ondertussen al is afgesloten en die dus via je browser niet meer direct toegankelijk is.

Je kunt de Wayback-machine op een paar manieren gebruiken, maar de meest gebruikelijke is via de zoekmachine. Typ in de zoekmachine een url in en vervolgens krijg je via de tijdlijn de historie van de gezochte website. Vanuit de tijdlijn open je de kalender. Alleen de dagen gemarkeerd met een cirkel bevatten een archief.

Een blauwe cirkel geeft aan dat het archief te openen is. Door op zo’n cirkel te klikken, bezoek je de website alsof hij vandaag nog live zou zijn. Vaak werken ook de koppelingen nog. Zie hierboven een voorbeeld van onze eigen website, anno 1997!

Geheugen van Nederland

De grootste erfgoedbank van Nederland is Geheugen van Nederland. Deze digitale schatkamer bundelt sinds 2000 de inhoud van meer dan 100 nationale archieven. Bovendien speelt men in op de interesses van het grote publiek door de website aan te passen aan de actualiteit.

Je kunt door historische collecties bladeren of gericht op zoek gaan naar materiaal over een specifiek onderwerp. Het online archief bevat ook een educatief gedeelte waarvoor lessen zijn ontwikkeld voor het voortgezet onderwijs.

Opvallend is verder de beeldbank met materiaal van foto’s, sculpturen, schilderijen, bronzen beelden, keramiek, moderne kunst, tekeningen, postzegels, affiches en krantenknipsels. Daarnaast zijn er ook video- en audiofragmenten te bekijken en te beluisteren.

Bewaarde geluiden

Vaak onthouden we van verouderde technologie alleen hoe die eruit zag. Maar hoe klónk de draaischijf van een telefoon, een antieken kasregister, een krijsend 56K-modem? Het project Conserve The Sound probeert geluiden te bewaren die we zelden of nooit meer horen .

Je krijgt een afbeelding van het object samen met een audioclip van 30 seconden. Het project bevat ook video’s van mensen die vertellen over hun relatie met bepaalde geluiden. De video’s zijn in het Duits, maar er is ook Engelse ondertiteling.

Hetzelfde idee vinden we bij het Museum of Endangered Sounds, een privé-project waar geluiden van uitstervende elektronica een plaats hebben gekregen. Door op een rechthoek te klikken, start de geluidsopname. Op die manier kun je een ongeduldige telefoon, een dot matrixprinter en een ratelende telex door elkaar heen laten horen.

Om gek van te worden, net als vroeger op kantoor!

Old Maps Online

Benieuwd hoe je regio er in de 18de of 17de eeuw uitzag? Of wil je een bepaalde militaire kaart bestuderen uit de eerste of tweede wereldoorlog? Old Maps Online is de ultieme bron voor gratis geo-informatie op het internet. Het succes van dit portaal zit hem in de combinatie van een indrukwekkend aantal historische kaarten en de soepele technologie die deze site bijzonder gebruiksvriendelijk maakt. De cartografische gegevens zijn afkomstig van gerenommeerde online bronnen en de gebruikersinterface is van een Zwitserse ontwikkelaar van geomapping.

Om een bepaalde kaart te vinden, typ je eerst de naam in het zoekvak. Hierdoor krijg je de locatie op een moderne kaart te zien. Daarnaast verschijnen tien, twintig of meer historische kaarten.

Door op zo’n historische kaart te klikken, krijg je informatie over het tijdstip en de makers. Bovendien markeert de webapp de omtrek van de historische landkaart op de moderne kaart. Daarna kun je de historische kaart openen en erop inzoomen.

Bovendien is er een chronologisch filter, dat maakt het vinden van kaarten uit een specifiek tijdperk veel eenvoudiger. De website Old Maps Online is een open project, gebruikers hoeven zich niet te registeren of in te loggen.

Europeana

De Europese Unie besliste in wat ze ‘De nieuwe renaissance’ noemde, dat vanaf 2016 de inhoud van meer dan 3500 musea publiek toegankelijk moet zijn in het archief Europeana. Gefinancierd door de Europese gemeenschap zijn ondertussen miljoenen items verzameld in deze portaalsite waarvan het hoofdkantoor gevestigd is in Den Haag.

De site biedt toegang tot 57 miljoen gedigitaliseerde objecten, muziekopnames en multimediale collecties en ondersteunt iedere Europese taal. Je kunt de zoekmachine gebruiken of je laten leiden door de virtuele collecties die je meenemen door de tijd en verhalen brengen over migratie, mode, muziek, enzovoort … Je kunt ook door het platform bladeren per tijdzone of per land. Bij iedere object lees je of je het mag hergebruiken, in beperkte mate mag hergebruiken of niet mag hergebruiken.

Genoeg leuks voor een regenachtige zondag, nietwaar?