Je bankzaken op internet doen is tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld. Niet onterecht, want het gebruiksgemak van online je rekeningen onderhouden, betalingen doen of simpelweg je saldo checken is groot. Toch loert er gevaar. Hoe veilig regel jij je bankzaken?

Geavanceerde virussen die het verkeer vanuit je browser naar de bank manipuleren of phishingmails die soms niet van echt zijn te onderscheiden. Banken leggen de verantwoordelijkheid voor een veilige internetbankieromgeving bij de gebruikers, dus als je aantoonbaar onveilig bezig bent geweest, krijg je opgelopen schade niet vergoed. Daarom is het goed deze tips ter harte te nemen.

01 Gebruik geen Windows XP

Waarschijnlijk weet je al dat Microsoft de ondersteuning van Windows XP heeft beëindigd. Dat houdt in dat iedere nieuw ontdekte kwetsbaarheid in het besturingssysteem niet meer wordt verholpen. Of je Windows XP wilt blijven gebruiken op je pc, is natuurlijk een eigen keuze. Maar doe er vooral geen bankzaken op. In de loggegevens ziet de bank welk besturingssysteem je gebruikt, en als er onverhoopt toch iets mis gaat, is de kans groot dat de bank de schade niet vergoedt. Ongeacht hoe je Windows XP hebt dichtgetimmerd en welke antivirussoftware je gebruikt.

©PXimport

Internetbankieren op Windows XP is een slecht idee.

02 Wachtwoorden

Een open deur, maar we kunnen het niet vaak genoeg herhalen: zorg voor een wachtwoord dat moeilijk valt te achterhalen! Dat geldt nog steeds als je een reader nodig hebt om in te loggen bij je bank. Zorg er allereerst voor dat je wachtwoord uniek is; hergebruik deze niet op een andere site. Maak het wachtwoord vervolgens zo moeilijk mogelijk om te raden, door letters en hoofdletters te combineren en cijfers en leestekens te gebruiken. Ook is het regelmatig wijzigen van het wachtwoord aan te raden. Natuurlijk, het is vervelend om een moeilijk wachtwoord te moeten onthouden, maar het gaat wel om je bankzaken.

©PXimport

Eventueel kan wachtwoordbeheerder KeePass je helpen met je lastige wachtwoorden.

03 Installeer goede antivirussoftware

Op het systeem waarop je werkt, moet goede securitysoftware geïnstalleerd staan, zodat je systeem schoon blijft van malware die de bankzaken kunnen manipuleren. Dit geldt niet alleen voor Windows-computers, maar ook voor de Mac. Betaalde antivirus- en internet-securitysoftware bieden de uitgebreidste beveiligingsmogelijkheden, maar in de basis volstaan de gratis varianten van bijvoorbeeld AVG, Avira en Avast. Ook kun je ervoor kiezen om Windows Defender (voorheen bekend als Security Essentials) te gebruiken. Let er echter wel op dat deze virusscanner een stuk minder goed is in het detecteren van malware dan zijn tegenhangers. Zie hiervoor de witte lijn.

©PXimport

De volgende open deur: zorg voor goede beveiligingssoftware.

04 Controleer Windows Update

Er wordt constant aan Windows gewerkt, om functionaliteit te verbeteren, bugs te verhelpen en beveiligingsgaten te dichten. Laatstgenoemde lekken kunnen worden misbruikt om malware te installeren of om je systeem te hacken. Om narigheid te voorkomen kun je er beter voor zorgen dat Windows de updates automatisch downloadt en installeert. Hetzelfde geldt voor de andere programma's die je gebruikt. Installeer updates wanneer ze beschikbaar zijn (hoe vervelend het ook is) en controleer regelmatig of je recente versies van programma's gebruikt.

©PXimport

Windows Update dicht bekende beveiligingslekken.

05 Het groene slotje

Het verkeer tussen de browser en de bank wordt versleuteld via een https-verbinding, in plaats van het onversleutelde http. Zo valt het verkeer niet zomaar te onderscheppen. Als je naar de website van de bank surft, verwijst deze je meestal automatisch door naar de https-versie. Om er zeker van te zijn, tik je zelf het best https://www.jebanksite.nl in (of sla je dit adres op als bladwijzer). Wanneer je op de inlogpagina van je bank bent aangekomen, kun je in de navigatiebalk van de browser nagaan of er aan de linkerkant een groen slotje is te vinden. Dit betekent dat de website en de versleuteling zijn geverifieerd.

©PXimport

Controleer of het goed zit met de https-verbinding in de browser.

06 Phishing herkennen

Phishing blijft een veelvoorkomend probleem. Internetcriminelen proberen via een nagemaakte site je inloggegevens te achterhalen. De link naar deze website wordt massaal via e-mail verspreid. Meestal zijn het banksites die worden nagemaakt (let op dat deze sites vaak een extra invoerveld hebben bij het inloggen, zoals geboortedatum en rekeningnummer). Meestal herken je phishingmails aan het slechte taalgebruik, maar soms zijn ze niet van echt te onderscheiden. Als je diverse e-mailaccounts hebt, controleer ook welk mailadres bij de bank bekend is. Zo kun je alle naar een ander account gestuurde mails meteen verwijderen. Eventueel kun je ook een speciaal mailadres (of Outlook.com-alias plus eigen mapje) aanmaken voor bankmailtjes.

©PXimport

Uiteraard gebruiken we ons algemene redactiemailadres niet voor bankzaken.

07 Omgaan met phishing

Krijg je alsnog een e-mail op het mailadres dat bekend is bij je bank, en is dat niet van echt te onderscheiden? Klik absoluut niet op een linkje, maar sluit de mail gewoon af. Open je browser en navigeer zelf naar de website van je bank om na te gaan of er problemen bekend zijn. Twijfel je alsnog, of heb je het vermoeden dat het webverkeer door een browserinfectie alsnog wordt doorgesluisd naar een phishing-site? Log niet in, maar neem telefonisch contact op met je bank om na te gaan wat er aan de hand is.

©PXimport

Internetcriminelen vissen niet alleen naar bank-inloggegevens.

08 Browserkeuze

De standaardbrowser voor Windows, Internet Explorer, is een geliefd doelwit voor kwaadwillenden. Uiteraard omdat het de meest gebruikte browser is, maar ook omdat er met enige regelmaat nieuwe beveiligingsproblemen worden ontdekt. In het voorjaar van 2014 werd zelfs het gebruik van Internet Explorer door onder meer Betaalvereniging Nederland afgeraden, vanwege een browserprobleem waardoor de versleuteling viel uit te schakelen. Bovendien worden problemen in Internet Explorer traag opgelost. Qua beveiliging ben je beter af met Firefox of Chrome voor je bankzaken, die minder heftige beveiligingsproblemen kennen en sneller reageren met patches.

©PXimport

Afgelopen voorjaar werd het gebruik van Internet Explorer zelfs door banken afgeraden.

09 Alternatief besturingssysteem

Met een besturingssysteem, virusscanner en software die up-to-date zijn, ben je in principe veilig. Maar wat als je bijvoorbeeld nog een computer hebt met Windows XP, of Windows niet genoeg vertrouwt qua veiligheid? Overweeg dan eens de installatie van een Linux-variant. Dat kan als stand-alone besturingssysteem of in een dualboot-opstelling, waarbij je naar je Linux-besturingssysteem overgaat wanneer je bankzaken gaat doen. De bekendste en eenvoudigste Linux-variant is Ubuntu. Maar je kunt ook bijvoorbeeld kiezen voor Linux Mint of Fedora. Onder Linux is het gebruik van een virusscanner niet nodig, maar blijf wel op je hoede voor phishing.

©PXimport

Met Linux maak je je oude XP-computer weer veilig voor bankzaken.

10 Gebruik een vertrouwd netwerk

Wanneer je op pad bent met je laptop, smartphone of tablet en je wilt je bankzaken doen, bedenk dan goed met welk netwerk je bent verbonden. Als de netwerkbeheerder kwade bedoelingen heeft, kan hij het netwerkverkeer omsluizen, bijvoorbeeld door de url van de bank naar een phishing-site door te verwijzen. Wees je hiervan bewust voordat je bankzaken doet op het netwerk van een ander. Als je verbinding maakt met een open wifi-netwerk, dan is al je internetverkeer in principe te onderscheppen door anderen die met het netwerk zijn verbonden. Ook als het open netwerk een browser-inlogpagina heeft. Doe dus nooit zomaar bankzaken op een open wifi-netwerk.

©PXimport

Een open wifi-netwerk versleutelt je dataverkeer niet, waardoor anderen kunnen meekijken.

11 VPN

Er is echter een methode om veilig je bankzaken te doen op een netwerk van een ander of zelfs een open wifi-netwerk: via een VPN-verbinding. Daarmee maak je eerst een versleutelde verbinding tussen jouw pc, tablet of smartphone en de VPN-server. Vervolgens vindt in feite al je internetverkeer plaats via de VPN-server. Je kunt zelf thuis een VPN-server maken, maar je kunt ook tegen betaling een VPN-dienst kiezen. Bij de keuze van de aanbieder is het wel van belang dat je deze vertrouwt. Meer over VPN lees je hier.

©PXimport

Een VPN-verbinding kun je configureren in de verbindingsinstellingen van je mobiele apparaat.

12 Mobiel netwerk

Beschik je niet over een VPN-verbinding en wil je onderweg toch je bankzaken regelen? Als je met je mobiele apparaat ook een mobiele internetverbinding via 3G of 4G kunt maken, dan ben je veiliger af met deze directe dataverbinding met je mobiele provider. Houd echter wel rekening met de hoeveelheid data die je verstookt, aangezien dit ten koste gaat van je databundel of (als je in het buitenland bent) extra roamingkosten met zich meebrengt.

©PXimport

Met een mifi-router deel je je mobiele netwerkverbinding met al je apparaten.

13 Gebruik van de app

Smartphones en tablets hebben geen antivirus nodig en in principe kun je zonder bijkomende zorgen via de app van je bank internetbankieren, hoewel de zojuist besproken verbinding belangrijk blijft. Omdat smartphones en tablets makkelijk zijn mee te nemen en gewilde doelwitten voor dieven zijn, is het wel erg belangrijk dat je je apparaat beveiligt met een ontgrendelingscode die anders is dan de code die je gebruikt om je app te openen. Configureer ook Vind mijn iPad of Android Apparaatbeheer om je apparaat op afstand terug te vinden, vergrendelen of (als het echt niet anders kan) de data te wissen.

©PXimport

Beveilig je smartphone, tablet of laptop altijd met een vergrendelingsscherm.

14 Opstartbare usb-stick

De regels die banken hebben opgesteld voor het internetbankieren, melden dat je moet zorgen voor een veilig systeem. Maar wat als je op de pc van iemand anders even vlug een bedrag wilt overmaken of tijdens de vakantie in een internetcafé wilt internetbankieren? In dat geval kan het slim zijn een opstartbare usb-stick te maken die je een veilige Linux-omgeving biedt voor je bankzaken. Je plaatst de usb-stick, start de pc op en meteen laadt je Linux-omgeving. Wanneer je klaar bent, sluit je de pc af en verwijder je de stick zonder dat er een spoor op de computer achterblijft. Zo'n opstartbare stick installeer je zo.

©PXimport

Met een opstartbare usb-stick kun je overal veilig aan de slag.

15 En als het toch mis gaat...

In de praktijk komt het niet vaak voor dat kwaadwillenden geld weten te stelen door middel van online bankieren. Creditcardmaatschappijen en PayPal hebben een geheel eigen beleid ten opzichte van internetfraudeurs en zullen na vaststelling van bedrog vrij snel in het voordeel van het slachtoffer handelen. Banken zijn minder coulant. Ze gaan per geval na of er iets verwijtbaars is gebeurd, waarna wordt besloten de schade al dan niet te vergoeden. Bovendien hanteren sommige banken ook nog eens een eigen risico van 150 euro. Neem echter in het geval van diefstal altijd contact op met de bank of betaaldienst en neem maatregelen om herhaling te voorkomen.

©PXimport

Mocht er toch iets mis zijn gegaan, klop dan direct bij je bank aan!

Met de Philips Hue Secure Video Doorbell hebben we de eerste slimme deurbel te pakken van het merk voor slimme lampen. Met een prijskaartje van 169,99 euro is-ie niet goedkoop, en de vraag is of de unieke gimmick de bel kan redden.

Met het submerk Secure biedt Philips Hue verschillende producten aan die buiten de strekking van slimme lampen en aanverwante accessoires vallen. Op ID.nl hebben we eerder de slimme binnencamera getest en nu is het de beurt aan de eerste deurbel van het merk: de Philips Hue Secure Video Doorbell. Zo op het eerste gezicht lijkt dit apparaat (voorzien van een IP54-certificaat) op een generiek model uit China: camera boven, belknop onder.

Unieke functie

Op technisch vlak doet de Philips Hue Secure Video Doorbell het in elk geval goed. Het systeem ondersteunt zowel 2,4 als 5 GHz en laat zich aansluiten aan de Hue Bridge (via het Zigbee-protocol). Je hebt die bridge niet nodig om de deurbel te kunnen gebruiken, maar als je dat doet (bijvoorbeeld met het nieuwe Pro-model van de Bridge) kun je een slimme koppeling realiseren met je bestaande netwerk van slimme lampen van dezelfde fabrikant.

©Wesley Akkerman

Na het installeren binnen de (nog altijd overzichtelijke) applicatie en het koppelen van de lampen, kan de verlichting in huis aanspringen op het moment dat iemand aanbelt. Dat gebeurt razendsnel (binnen een seconde), waardoor je snel doorhebt dat er iemand voor de deur staat. Verder kun je een Chime aan de Philips Hue Secure Video Doorbell koppelen, wat dan weer handig is voor plekken waar geen Hue-lampen hangen of waar je het deurbelgeluid niet hoort.

Producten installeren

De Chime is met 59,99 euro vrij prijzig. Gelukkig kun je voor 199,99 euro ook een pakket kopen waar beide producten in zitten. Dan krijg je dus zo'n 30 euro korting. Goed om te weten: je kunt die chime gewoon in een stopcontact plaatsen. Ook is het zo dat de Philips Hue Secure Video Doorbell niet werkt met de bestaande bel (wat sowieso meestal niet het geval is). Daarnaast hoor je heel snel geluid uit die chime komen wanneer iemand op de knop drukt. 

©Wesley Akkerman

De fysieke installatie van de Philips Hue Secure Video Doorbell kan wat meer tijd kosten dan je wellicht gewend bent van slimme deurbellen. Dit is namelijk een bedrade variant die niet op een batterij werkt. De deurbel werkt alleen met 12V-aansluiting, waardoor je mogelijk een transformator moet installeren en aan de slag moet met kabels en kroonsteentjes. Bovendien lijken de meegeleverde stroomkabels onvoldoende geïsoleerd tegen schade (zoals droogte of vocht).

Beeldkwaliteit en basisfuncties

De beeldkwaliteit laat dan weer weinig te wensen over. De Philips Hue Secure Video Doorbell beschikt over een 2K-resolutie. Dat is hoger dan het beeld van de twee bedrade Ring-deurbellen, die het moeten doen met 1080p of 1536p. De kleurweergave is meer dan redelijk, maar de lens lijkt minder goed overweg te kunnen met helderheid. Als de achtergrond lichter is dan de voorgrond, dan kan die laatste wat donkerder zijn dan we zouden willen op dit soort camera's.

Het gezichtsveld van 180 graden in zowel de lengte als breedte is meer dan welkom. Daardoor zullen weinig dingen je ontgaan. Als je de deurbel niet te hoog ophangt, kun je ook kleinere pakketjes in de tuin of op de mat zien liggen. Verder is er infrarood-nachtzicht en nachtzicht in kleur en kun je rekenen op allerlei basisfuncties van een slimme deurbel. Zo kun je met iemand voor de deur praten en kun je meldingen op basis van beweging ontvangen. Wel zo handig.

Gratis opslag, maar…

Waar Philips Hue je ook mee hoopt te overtuigen, is de gratis videogeschiedenis van de afgelopen 24 uur. Als je dus nog snel iets wilt opzoeken van de afgelopen dag, dan kan dat. Je bent dan niet verplicht een abonnement af te nemen. Lokaal video's opslaan is helaas niet mogelijk, zoals dat wel vaak bij de Eufy's van deze wereld kan, waardoor je voor verdere bewaarbehoeften toch afhankelijk bent van een redelijk prijzig abonnement van 40 tot 100 euro per jaar. 

©Wesley Akkerman

Zaken die wij als standaard ervaren, zoals het instellen van activiteitenzones en de herkenning van personen, pakketten en voertuigen, zitten ook allemaal achter een betaalmuur. Dat je uitgebreide videogeschiedenis (30 tot 60 dagen) en het detecteren van rookalarmen (waar een AI-systeem achter zit) geld kosten, willen we nog best accepteren. Tot slot kan de deurbel nog geen automatische reacties ten gehore brengen of geactiveerd worden via geo-fencing.

Philips Hue Secure Video Doorbell kopen?

Ondanks de minpunten zijn we toch behoorlijk enthousiast over de Philips Hue Secure Video Doorbell. Ja, sommige functies kosten extra geld, aansluiten zal voor een hoop mensen onnodig veel gedoe opleveren en het apparaat is vrij prijzig. Maar het feit dat je het product toevoegt aan je bestaande Hue-netwerk en daarmee nieuwe integratiemogelijkheden ontgrendelt (voor lampen en bewegingssensoren), rechtvaardigt wat ons betreft de straffe aanschafprijs.

Digitale dreigingen worden steeds slimmer en moeilijker te herkennen. Een virusscanner of firewall alleen houdt ze niet meer tegen. Onze digitale voetafdruk groeit immers met elk nieuw apparaat, account of slimme toepassing in huis. Wie veilig wil blijven, moet structureel te werk gaan: cyberhygiëne hoort bij je dagelijkse gewoonten. In dit artikel lees je negen manieren om die routine op te bouwen en je digitale leven beter te beschermen.

Bewust gedrag

Bewust digitaal gedrag vormt de basis van elke veilige IT-omgeving. Wie zijn gedrag niet afstemt op de huidige digitale risico's, blijft kwetsbaar, ongeacht hoe goed de tools zijn. Het herkennen van verdachte berichten, ook van bekende afzenders, is cruciaal. Phishing blijft namelijk een van de succesvolste aanvalsmethoden, onder meer via QR-phishing, deepfake-spraakberichten en clone-phishing (waarbij bestaande, legitieme e-mails worden nagebootst).

Klik nooit zomaar op links, zeker niet als er gevraagd wordt om in te loggen of te betalen. Houd de muisaanwijzer eerst boven een link om het adres te controleren en let op subtiele afwijkingen in domeinnamen. Let ook op bij onverwachte bijlagen of berichten met een opvallend dringende toon.

Denk ook bewust na over je digitale aanwezigheid. Zorg dat je sociale profielen niet standaard publiek zichtbaar zijn en deel persoonlijke info alleen als het echt nodig is. Regelmatig eens 'egosurfen', waarbij je je naam, alias of e-mailadres in een zoekmachine invoert, helpt om te zien wat publiek beschikbaar is. Beperk of verwijder deze informatie via instellingen of met verwijderverzoeken.

Authenticatie

Robuuste authenticatie is vaak de kern van digitale beveiliging. In tijden van datalekken en geautomatiseerde inlogpogingen volstaat een enkel wachtwoord helaas niet meer. Goede cyberhygiëne betekent daarom niet alleen sterke wachtwoorden gebruiken, maar ook structureel inzetten op tweefactorauthenticatie (2FA) en in bepaalde gevallen op alternatieve methoden gebruiken, zoals biometrie en softwarematige toegangssleutels (passkeys).

Om te vermijden dat je overal hetzelfde wachtwoord gebruikt, is een betrouwbare wachtwoordbeheerder onmisbaar. Kies voor een kluis die lokaal versleutelt of zero-knowledge-opslag biedt (alleen jij kunt de data zien). Degelijke en gratis opensource-opties zijn Bitwarden Personal en KeePass of KeePassXC. De kluis zelf beveilig je uiteraard met een sterke sleutelzin. Nieuwe wachtwoorden laat je bij voorkeur automatisch genereren en zijn telkens uniek.

Vrijwel alle degelijke diensten bieden tegenwoordig 2FA aan. Maak daar zeker gebruik van, want dit voegt een extra beveiligingslaag toe. TOTP-codes (time-based one-time passwords) via apps als Authy of de Authenticator-apps van Google of Microsoft zijn een veilige keuze. Voor kritieke accounts kun je fysieke tokens overwegen, zoals een Yubikey. Sms-codes kun je het beste vermijden, want deze zijn kwetsbaar voor sim-swapping. Biometrie gebruik je bij voorkeur alleen op apparaten waar de herkenning lokaal gebeurt, zonder dat er data naar externe servers gaan.

Steeds meer platformen, zoals Apple, Google en Microsoft, ondersteunen ook toegangssleutels. Deze bestaan uit een publieke en een private sleutel. Alleen de publieke wordt op de server opgeslagen; de private blijft lokaal en wordt geverifieerd via biometrie of pincode. Zo combineer je veiligheid met een zekere mate van gebruiksgemak.

Accountbeheer

Doordacht toegangsbeheer voorkomt dat ongewenste gebruikers, processen of apparaten toegang krijgen tot je gegevens of systemen. Door rollen te scheiden, rechten te beperken en geregeld te evalueren wie waar toegang toe heeft, verklein je het risico op misbruik.

Zo gebruik je voor dagelijkse taken bij voorkeur een standaardaccount zonder beheerrechten. Heb je in Windows op je laptop slechts één administratoraccount, maak dan eerst een tweede administratoraccount aan. Zet daarna het eerste om naar standaardgebruiker, zodat je vertrouwde profielmap en instellingen behouden blijven. Dit doe je via Instellingen / Accounts / Andere gebruikers / Account toevoegen, waar je ook het accounttype kunt wijzigen. Je kunt ook twee standaardaccounts gebruiken: een voor werk en een voor privé, waarbij het privéaccount geen toegang heeft tot zakelijke bestanden, e-mail of cloudmappen. Daarnaast kun je een extra standaardgebruiker aanmaken, eventueel zonder wachtwoord, voor gastgebruik. Verwijder accounts zodra ze overbodig zijn en vermijd het delen van je hoofdaccount. Als delen toch nodig is, zorg dan dat je de gegevens kunt monitoren en gebruik de beschikbare logboeken (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel).

Toegangsbeheer

Werk je met meerdere gebruikers op je pc of gebruik je gedeelde mappen, dan kun je de toegang tot gegevens beperken door het instellen van specifieke machtigingen voor lezen en schrijven. Klik met rechts op een map of bestand in Verkenner, kies Eigenschappen en ga naar Beveiliging / Bewerken (voor lokale toegang) of naar Delen / Geavanceerd delen (voor netwerkshares).

Gescheiden omgevingen zijn ook nuttig voor apps als je browser. In Chromium-browsers zoals Chrome klik je rechtsboven op je profielafbeelding en kies Gastprofiel openen of Chrome-profiel toevoegen. Elk profiel gebruikt een eigen cache, instellingen, extensies en sessies. In Firefox open je de profielbeheerder via Windows-toets+R, waarna je de opdracht firefox.exe -p uitvoert.

Controleer ook regelmatig welke externe apps, diensten of apparaten toegang hebben tot je cloudaccounts van bijvoorbeeld Google of Microsoft.

Updates en patches

Software en firmware tijdig bijwerken is een van de beste manieren om je systemen veilig te houden, zeker omdat veel kwetsbaarheden al worden misbruikt voor ze publiek bekend zijn (zero-day-exploits). Automatiseer je updates dus waar mogelijk, niet alleen voor je besturingssysteem maar ook voor randapparatuur, NAS, router en IoT-apparaten.

Windows is standaard ingesteld om belangrijke updates en patches automatisch te downloaden en installeren. Laat dit zeker zo. Vergeet ook je gewone programma's niet: sommige programma's updaten automatisch (zoals browsers), maar lang niet alle programma's doen dit. Tools zoals Patch My PC Home Updater kunnen helpen, of je gebruikt een pakketbeheerder zoals Chocolatey of Winget. Een grafische tool zoals UniGetUI ondersteunt zelfs verschillende pakketbeheerders.

Patch My PC Home Updater herkent ongeveer vijfhonderd populaire programma's en werkt deze op gezette tijden zelf bij. UniGetUI ondersteunt wel tienduizend programma's en maakt het mogelijk om alle verouderde software met een muisklik te updaten.

Neem ook firmware mee in je updatebeleid, zoals deze van je router, BIOS/UEFI, printers en IoT-apparaten. Controleer enkele keren per jaar via de website van de fabrikant of via ingebouwde beheertools, zoals Synology DSM op een NAS, of er updates beschikbaar zijn.

Gevorderde gebruikers die veiligheid belangrijk vinden, kunnen ook CVE- en kwetsbaarheidsdatabanken (Common Vulnerabilities and Exposures) in de gaten houden, zeker bij software met frequente internet-interactie. Verwijder oude software zonder ondersteuning, en denk bijvoorbeeld ook aan extensies of scripts die je niet meer gebruikt, maar die nog wel actief zijn.

Databeveiliging

Zonder degelijke gegevensbeveiliging blijven andere beveiligingsmaatregelen kwetsbaar. Documenten of informatie die veel privacygevoelige gegevens bevatten (zoals financiële of medische gegevens) horen niet onversleuteld op je pc of externe schijven te staan. Encryptie beschermt je data tegen ongewenste toegang, ook bij verlies of diefstal van het systeem.

Op Windows Home-systemen, met TPM en 'modern stand-by', kun je de systeemschijf automatisch versleutelen via Instellingen / Privacy en beveiliging / Apparaatversleuteling. Je moet wel aangemeld zijn met een Microsoft-account.

Deze functie is een vereenvoudigde vorm van BitLocker, beschikbaar in Windows Pro en hoger. BitLocker kan ook je datapartities, externe schijven en usb-sticks versleutelen. Een gratis alternatief is VeraCrypt, waarmee je ook aparte mappen of draagbare volumes kunt versleutelen. Je kunt zelfs een verborgen volume aanmaken, zodat niemand merkt dat er versleutelde data aanwezig zijn. De tool vraagt wat gewenning, maar online vind je uitgebreide documentatie.

Versleutelen is belangrijk, maar ruim ook geregeld oude, privacygevoelige bestanden op. In Windows open je het venster Instellingen en ga je via Systeem / Opslag naar Aanbevelingen vooropschoning om tijdelijke bestanden, downloads of prullenbakinhoud te wissen. Voor het onherroepelijk verwijderen van specifieke bestanden of mappen gebruik je een gratis tool zoals Eraser, die ook vrijgekomen ruimte op een harde schijf kan overschrijven. Wil je een volledige harde schijf wissen, bijvoorbeeld voor verkoop of donatie, gebruik dan DBAN. Voor ssd's gebruik je bij voorkeur de Secure Erase-tool van de fabrikant zelf, bijvoorbeeld Samsung Magician voor Samsung-ssd's.

Back-ups

Je bent nooit honderd procent veilig, alle geïnstalleerde beveiligingen ten spijt. Daarom zou je eigenlijk altijd back-ups moeten maken. Regelmatig back-uppen beschermt je tegen gegevensverlies door fouten, defecten of malware, en je kunt relatief snel je systeem en gegevens herstellen zonder noemenswaardig dataverlies.

Er bestaan gelukkig degelijke en gratis tools waarmee je back-ups grotendeels kunt automatiseren. Deze ondersteunen bij voorkeur versleuteling, compressie en versiebeheer, werken met incrementele back-ups (alleen nieuwe of gewijzigde bestanden) en met deduplicatie (dubbele inhoud wordt slechts één keer opgeslagen). Duplicati en Kopia zijn hier uitstekende voorbeelden van, gratis en opensource. Duplicati heeft een gebruiksvriendelijke webinterface, terwijl Kopia wat technischer is, maar iets krachtiger dankzij het snapshot-systeem en efficiënter bij grote of veel bestanden.

Probeer waar mogelijk de 3-2-1-regel te volgen: bewaar minstens drie kopieën van je data op twee verschillende media, waarvan één op een andere fysieke locatie en minstens één offline. Dit is ook belangrijk met het oog op ransomware. Koppel daarom ook je externe back-upmedium los zodra de back-up klaar is.

Netwerkbeveiliging

Tenzij je computer fysiek losgekoppeld is van internet en andere netwerken ('air-gapped'), mag je zeker niet voorbij gaan aan netwerkbeveiliging. Je router is doorgaans het toegangspunt tot je hele netwerk en verdient daarom je volle aandacht.

Begin met het wijzigen van het standaard beheerderswachtwoord naar een sterk exemplaar. Controleer geregeld op firmware-updates via de website van de fabrikant (zie ook de eerdere paragraaf Updates en patches). Schakel UPnP (Universal Plug and Play) uit om te vermijden dat applicaties ongecontroleerd poorten openen. Zet beheer op afstand uit als dat kan en beperk inkomend verkeer door enkel noodzakelijke poorten open te laten (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel). Schakel ook ongebruikte netwerkdiensten of applicatie-interfaces uit.

Idealiter voorzie je je netwerkapparaten van gescheiden subnetten, zodat een kwetsbaarheid op het ene toestel niet automatisch andere bedreigt. Je kunt bijvoorbeeld een gastnetwerk op je router activeren voor bezoekers of onbekende apparaten. IoT-toestellen houd je het liefst apart van je hoofdnetwerk. Ondersteunt je router VLAN's (virtuele LAN's), dan kun je zelfs per apparaatcategorie aangepaste regels instellen, voor optimale databescherming.

De meeste routers hebben een ingebouwde firewall, maar deze is vaak beperkt. Gevorderde gebruikers kunnen extra beveiliging overwegen met een krachtigere oplossing, zoals OPNSense, waarmee je gedetailleerde regels kunt opstellen en netwerkverkeer logt. Daarnaast kun je een netwerkwijd DNS-filter gebruiken om ongewenste sites en advertenties op domeinnaamniveau te blokkeren. Tools zoals het multiplatform AdGuard Home of het cloudgebaseerde NextDNS zijn hiervoor uitstekend geschikt. Of je gebruikt eventueel publieke DNS-servers, zoals het recent gelanceerde DNS4EU, mede gefinancierd door de EU, met kant-en-klare filters tegen malware, advertenties en/of ongepaste inhoud.

Monitoren en scannen

Binnen cyberhygiëne hoort ook het regelmatig scannen en monitoren van je netwerk en systemen. Voor Windows zijn er ingebouwde logboeken (klik met rechts op de startknop en kies Logboeken), die systeemfouten, softwareproblemen, aanmeldpogingen en beveiligingsincidenten bijhouden. Open hier Windows-logboeken / Systeem en sorteer op de kolom Niveau om sneller fouten en waarschuwingen te zien.

Scan ook geregeld je netwerkverbindingen. De tool Fing (beschikbaar voor mobiel en desktop) toont direct welke apparaten verbonden zijn. Via Security kun je bij Confirm devices aangeven welke je vertrouwt.

Een nuttige aanvulling is GlassWire, een gratis visuele firewall die toont welke apps waarmee verbinding maken en hoeveel data ze verbruiken. Voor diepgaande analyses is Wireshark de ongekroonde koning. Deze gratis sniffer toont welke data via welke netwerkprotocollen je systeem verzendt en ontvangt, waarmee je ongebruikelijke communicatie kunt traceren.

Je netwerkveiligheid hangt ook af van het sluiten van onnodige netwerkpoorten. Test dit van buitenaf, zoals een hacker doet, via GRC ShieldsUP! Klik op Proceed en dan op All Service Ports om gebruikelijke TCP-poorten te scannen. Zie je rode of blauwe vakjes, schakel dan onnodige services en eventuele poortdoorverwijzingen uit in je router tot alle vakjes groen kleuren.

Je kunt de netwerkpoorten ook van binnenuit scannen, zoals malware doet. Dit kan met het gratis Zenmap, de grafische interface van Nmap. Vul bij Target het ip-adres in en kies bij Profile bijvoorbeeld Quick scan plus.

Je doet er ook goed aan geregeld te controleren op mogelijke datalekken, zoals door database-hacks bij diensten waar je een account had. Je kunt je hiervoor aanmelden bij HaveIBeenPwned, via Notify Me.