Asus brengt met de Zenbook S 14 een nieuw topmodel op de markt voorzien van de nieuwste technologie. Zo bevat deze laptop Intel nieuwste processor die dankzij een npu voldoet aan Microsofts eisen voor een Copilot+-pc. Maar is het daarmee ook een goede laptop?

De Asus Zenbook S 14 met typenummer UX5406SA is één van Asus' huidige topmodellen en heeft dan ook een stevig prijskaartje van zo'n 1800 euro. De kwaliteit t zie je gelukkig wel direct terug als je de laptop uit de verpakking haalt.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Zenbook S 14 heeft een stevige aluminium behuizing.

Het ontwerp lijkt op dat van eerdere Zenbook S-laptops en is gemaakt van aluminium. Vooral de keramische afwerking met daarin glimmende lijnen van de deksel valt op, al hebben we diezelfde afwerking al bij eerdere Zenbooks gezien. De behuizing is in ieder geval goed gebouwd en bijzonder stevig, ook in vergelijking met andere stevige laptops. Je kunt de behuizing eigenlijk op geen enkel punt echt indrukken en dat zien we niet vaak. Prettig is ook dat het materiaal vrijwel niet gevoelig is voor vingerafdrukken.

©Jeroen Boer - ID.nl

Het deksel is afgewerkt met een keramische coating.

Voor een dunne laptop krijg je een heel bruikbare selectie aansluitingen met tweemaal usb-c (met Thunderbolt-ondersteuning), usb-a, HDMI en een 3,5mm-hoofdtelefoonaansluiting. Wifi wordt verzorgd door een Intel wifi 7-kaartje. In de doos vinden we naast de laptop een bijzonder compacte 65watt-lader en een prima laptopsleeve.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Zenbook S 14 heeft genoeg aansluitingen.

Handig touchpad

Het is prettig werken op de Zenbook. De toetsen hebben niet veel travel, maar wel een duidelijke aanslag. Een minpuntje is dat de Copilot-toets in de plaats is gekomen van de rechter-Ctrl-toets. Zelf gebruiken we bij het tikken de linker-Ctrl-toets, maar het ontbreken zou voor jou een nadeel kunnen zijn.

De Copilot-toets opent tegenwoordig netjes Copilot, Microsofts virtuele assistent die ook op een Copilot+-pc met npu toch volledig in de cloud draait. De witte toetsverlichting kan in drie standen worden ingesteld. Onder het toetsenbord vinden we een opvallend grote touchpad. De soepel werkende touchpad voelt door het gebruik van glas luxe aan. Asus houdt altijd wel van experimenteren met de touchpad en ook deze generatie hebben ze onder de naam Smart Gesture iets bedacht. De zijranden van de touchpad kunnen gebruik worden voor het regelen van het volume en schermhelderheid terwijl je met de bovenste rand voor- of achteruit kunt spoelen in een video. Een prima idee en een stuk bruikbaarder dan experimenten uit het verleden (zoals een virtueel numeriek veld).

©Jeroen Boer - ID.nl

Je krijgt een fraaie sleeve meegeleverd.

Fraai oledscherm

Asus zet al jaren sterk in op oledschermen en ook de Zenbook S 14 is voorzien van deze schermtechnologie. Het 14inch-oledpaneel heeft een hoge resolutie van 2880 × 1800 pixels en kan ingesteld worden op een hogere verversingssnelheid van 120 Hz. Je kunt ook gewoon kiezen voor 60 Hz.

Het scherm levert een vrijwel perfect plaatje en combineert goede kleuren met een indrukwekkend contrast. Wel is dit met een helderheid van 400 nits niet het meest heldere scherm dat we ooit gezien. Zeker gezien de prijs van deze laptop valt dat een beetje tegen. Voor binnen is de helderheid overigens meer dan genoeg, maar dit is echt een laptop voor digital nomads die wellicht in minder optimale omstandigheden werken.

Net als bij andere oledschermen wordt er zogeheten PWM (puls width modulation) gebruikt voor het regelen van de helderheid. Sommige mensen kunnen daar niet goed tegen. Asus probeert hier iets aan te doen door je flikkervrij dimmen te laten gebruiken, waarbij je het scherm eigenlijk instelt op een hogere helderheid (waarbij flikkeringen (vrijwel) niet voorkomen) die vervolgens softwarematig gedimd wordt. De truc werkt prima, maar zorgt wel voor een minder hoge maximale helderheid. Uiteraard kun je flikkervrij dimmen ook weer uitschakelen, maar het is soms wat lastig om een perfect dimniveau met zo min mogelijk flikkeren te bereiken.

Overigens speelt dit voor slechts een klein gedeelte van de populatie, de meeste mensen kunnen prima tegen de voor hen niet zichtbare flikkeringen van een oled-scherm. Het is wel prettig dat Asus extra software levert om mensen die hier wel last van hebben zoveel mogelijk te helpen.

In de schermrand heeft Asus een uitstekende Full HD-webcam verwerkt, met gezichtsherkenning om in te loggen in Windows. Asus heeft de laptop helaas niet voorzien van een fysiek webcamschuifje, maar er zijn wel functietoetsen met led-indicatie waarmee je de camera en microfoon kunt uitschakelen.

Geïntegreerd geheugen

Asus heeft de Zenbook S voorzien van een Intel Core Ultra 7 258V. Deze processor uit Intels Lunar Lake-generatie is voorzien van een npu (neural processing unit) die krachtig genoeg is om de laptop te classificeren als Copilot+-pc. Maar er is nog iets bijzonders aan deze processor. Lunar Lake is namelijk Intels eerste processorreeks waarin het werkgeheugen onderdeel is van Intels chip. Hierbij kan maximaal 32 GB geïntegreerd worden en dat is ook de hoeveelheid die we in deze laptop zien.

Intel heeft overigens al bekendgemaakt dat het qua geïntegreerd geheugen vooralsnog nog bij deze generatie processors blijft. Het proces zou simpelweg te kostbaar zijn. De processor wordt gecombineerd met een 1TB-ssd in ons testexemplaar, afkomstig van WD in de vorm van een WD PC SN560. Die ssd is direct ook het enige onderdeel aan deze laptop dat je eventueel zou kunnen vervangen, het wifi-kaartje is op het moederbord gesoldeerd. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Je kunt enkel de M.2-ssd vervangen.

Indrukwekkende accuduur

De Intel Core Ultra 7 258V is een energiezuinige processor met een maximaal energieverbruik van 37 watt, voorzien van acht cores onderverdeeld in vier snelle en vier energiezuinige cores. De processor is hierdoor niet de meest krachtige laptopprocessor op de markt, maar zet toch heel goede prestaties neer. Een score van 6518 punten in PCMark 10 en 6747 punten in PCMark 10 Extended zijn vergeleken met laptops van een jaar geleden gewoon uitstekend. Datzelfde geldt voor de scores die de chip neerzet in Cinebench R23. De single-core-score van 1837 punten is erg goed en voor de multi-core-score van 9052 punten hoeft de chip met acht cores zich niet te schamen.

Wel zien we in die multi-core-score wat verval als we de benchmark langere tijd laten draaien. Waar Zenbooks in het verleden soms erg luidruchtig waren, is dat bij deze variant geen probleem. Alleen bij heel zware taken hoor je de ventilator duidelijk blazen.

Intels geïntegreerde gpu's worden steeds beter en licht gamen is prima mogelijk. In 3DMark Time Spy wordt een score van 3818 punten neergezet, ruim voldoende voor licht gamen. Dat dit prima kan, bewijst een framerate van 58 fp in Shadow of the Tomb Raider, waarbij we kozen voor de voorinstelling lowest in Full HD. Schakelen we XeSS in, waarmee het beeld middels AI wordt opgeschaald, dan halen we een prima 67 fps.

Waar de ZenBook S 14 echt indruk mee maakt, is de accuduur die de accu met een capaciteit van 72 Wh levert. Een werkdag zonder lader is echt geen enkel probleem en in de Modern Office accuduurtest van PCMark 10 wordt een tijd van maar liefst 18 uur en 55 minuten neergezet. Daarmee is het dit een van de best presterende laptops op accugebied die we ooit getest hebben. In combinatie met de stevige behuizing is dit een prima laptop voor wie veel onderweg is.

Conclusie: Zenbook S 14 kopen?

Je betaalt een hoge prijs voor de Asus Zenbook S 14, maar je krijgt daar wel een indrukwekkende laptop voor terug. Zo is de bouwkwaliteit uitstekend en ook het oled-scherm maakt indruk. In combinatie met de lange accuduur is de Zenbook S 14 een snelle laptop voor iedereen die veel onderweg is.

Vind je dat Chrome af en toe traag presteert en ervaar je zelfs vastlopers? De efficiëntiemodus van Windows 11 is mogelijk de boosdoener. Gelukkig kun je die uitschakelen. We geven je een plan van aanpak waarmee Chrome een heel stuk sneller werkt en reageert.

De efficiëntiemodus is bedoeld om langer te kunnen werken met een volle accu, om minder ventilatorgeluid te produceren en betere prestaties te halen. De functie werd geïntroduceerd in Windows 11. Het is een systeemfunctie die automatisch het brongebruik van apps aanpast op basis van hun gebruik en prioriteit. Deze modus staat standaard ingeschakeld voor bepaalde applicaties zoals Chrome.

Wanneer je bijvoorbeeld meerdere tabbladen in Chrome hebt geopend, terwijl je er slechts één gebruikt, dan kan de efficiëntiemodus een aantal tabbladen in rust zetten. Hierdoor komen die in een energiebesparende stand te staan. Nadeel is dat deze tabbladen mogelijk niet langer worden bijgewerkt, of zelfs helemaal niet meer reageren wanneer je ernaar overschakelt. Wat aanvankelijk bedoeld is als een voordeel, pakt hierdoor soms uit als hinderlijk. Extra geheugen dat wordt vrijgemaakt lijkt op het eerste gezicht interessant, maar als hierdoor browsertabbladen niet laden of websites crashen dan is dit behoorlijk irritant. Tijd om hier wat aan te gaan doen.

Eerst controleren

We gaan eerst controleren of de efficiëntiemodus inderdaad is ingeschakeld en of die zijn werk doet. Heb je Windows 11 geüpdatet naar versie 22H2 of hoger, dan is de kans groot dat de efficiëntiemodus in Google Chrome al actief is. Controleer dit met Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en selecteer Taakbeheer.

In de app die opent, zoek je nu het proces Google Chrome. Klik op het pijltje ernaast om deze groep uit te vouwen. In de kolom Status staat Efficiëntiemodus naast alle processen waarvoor deze functie is ingeschakeld. Wanneer je dit label aantreft, weet je dat deze modus over het algemeen actief is voor Google Chrome. De efficiëntiemodus is ook herkenbaar aan een pictogram van een groen blaadje.

Het groene blaadje geeft aan dat bij deze processen de efficiëntiemodus actief is.

Efficiëntiemodus uit

Je kunt de efficiëntiemodus voor Google Chrome in Windows 11 tijdelijk uitschakelen in Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op een van de subprocessen waar de waarde Efficiëntiemodus in de kolom Status te zien is. Klik daarna met de rechtermuisknop op het label Efficiëntiemodus om het vinkje weg te halen. Herhaal deze stap bij alle Chrome-subprocessen waar de efficiëntiemodus actief is, tot in de groep Google Chrome geen enkel groen blaadje meer staat. Hierdoor wordt de efficiëntiemodus voor deze subprocessen tijdelijk uitgeschakeld.

De proceslijst verandert en wordt continu bijgewerkt wanneer je nieuwe tabbladen opent en sluit. Het is dus mogelijk dat je deze stappen meerdere keren moet herhalen om ervoor te zorgen dat de wijzigingen van kracht blijven. Ook als je Chrome later sluit en opnieuw start, wordt de modus opnieuw ingeschakeld. Hetzelfde geldt wanneer je de pc opnieuw opstart.

Haal het vinkje weg bij Efficiëntiemodus.

Twee versies

Als je de vorige methode niet elke keer opnieuw wilt herhalen nadat je Google Chrome hebt gestart, dan kun je werken met Chrome-snelkoppelingen. In dit voorbeeld gebruik je een snelkoppeling om Chrome in de standaardinstelling (met de efficiëntiemodus actief) te gebruiken en daarnaast maak je een snelkoppeling om Chrome te gebruiken zónder de efficiëntiemodus.

Begin met het plaatsen van een snelkoppeling voor Chrome op het bureaublad. Binnen Windows 11 verloopt dat anders dan in Windows 10. Klik op Start en selecteer rechtsboven de optie Alles. Hiermee verschijnt er een alfabetische lijst met alle apps. Zoek Google Chrome en sleep dit pictogram naar het bureaublad. Daar is de eerste snelkoppeling. Klik met rechts op deze snelkoppeling en kies Kopiëren. Daarna klik je op het bureaublad met rechts en je selecteert Plakken.

Sleep een snelkoppeling op het bureaublad vanuit Alle apps.

Zonder efficiëntiemodus

Zo, vanaf nu heb je twee snelkoppelingen voor Chrome op het bureaublad. Bij de tweede verander je de naam bijvoorbeeld in Google Chrome zonder efficiëntiemodus. Klik met de rechtermuisknop op deze tweede snelkoppeling en kies Eigenschappen in het contextmenu. Klik in het venster Eigenschappen / Snelkoppeling op het veld Doel. Daar zie je het pad: C:\Program Files\Google\Chrome\Application\chrome.exe. Voeg daar de volgende opdracht aan toe. Zet de cursor achter chrome.exe, plaats een spatie en daarachter typ of plak je --disable-features=UseEcoQoSForBackgroundProcess. Het totale pad ziet er dus als volgt uit:

Klik op Toepassen in de rechterbenedenhoek van het venster. Door deze toevoeging schakel je de Eco QoS (Eco Quality of Service) voor achtergrondprocessen uit. Hierdoor gebruikt Chrome niet langer de functie die is ontworpen om het energieverbruik te optimaliseren. Windows vraagt je in sommige gevallen om de beheerrechten te verlenen om door te kunnen gaan. Klik dan gewoon op Doorgaan. Sluit het venster Eigenschappen van Google Chrome als je klaar bent. Start nu Google Chrome opnieuw op.

Wijzig de gegevens in het veld Doel.

Controle

Om te controleren of de functie is uitgeschakeld open je de snelkoppeling zonder efficiëntiemodus. Typ in het adresvak chrome://version en druk op Enter. Hierdoor zullen de details van Chrome op je pc in beeld komen. En daar zul je de opdrachtparameters lezen die je zojuist hebt toegevoegd. Als je Chrome opent vanaf de eerste snelkoppeling (met efficiëntiemodus) en je typt chrome://version, dan zul je deze parameters niet terugvinden. Ook wanneer je het oorspronkelijke Chrome-uitvoerbare bestand start vanuit de map C:\Program Files\Google\Chrome\Application zul je ontdekken dat de efficiëntiemodus nog steeds aan staat.

Deze aanpassing schakelt de efficiëntiemodus alleen uit als je Chrome start vanuit de bewerkte snelkoppeling.

Geheugenbesparing uitzetten

Behalve de efficiëntiemodus gebruikt Chrome ook functies voor geheugen- en energiebesparing. Beide verminderen het stroomverbruik van de browser door bepaalde functies en mogelijkheden te beperken, maar ze kunnen ook de browserprestaties vertragen. Om ze uit te schakelen, tik je op de drie puntjes in de rechterbovenhoek en ga je via Instellingen naar Prestaties. Je kunt ook in het adresvak chrome://settings/performance typen en dan op Enter drukken. Hiermee kom je op het tabblad Prestaties. In dit tabblad kun je de schuifjes bij Geheugen / Geheugenbesparing en Voeding / Energiebesparing uitschakelen.

Deze laatste optie is alleen beschikbaar op Chrome die op een laptop draait. Een van de bekende problemen van Geheugenbesparing is dat het tabblad automatisch bevriest of opnieuw gaat laden wanneer je ernaar teruggaat. Energiebesparing kan ook de oorzaak zijn dat de visuele effecten in de browser worden beperkt. Hierdoor zal bijvoorbeeld smooth scrolling niet meer werken en ook videoframerates kunnen hierdoor vertragen.

Probeer Geheugenbesparing uit te zetten en kijk of het probleem hiermee is opgelost.

Sluit ongebruikte tabs

Chrome opent voor elk tabblad zijn eigen proces. Als er veel tabbladen openstaan, dan verbruiken die veel geheugen, wat kan leiden tot vertraging. Om te weten hoeveel systeembronnen Chrome aanspreekt, ga je naar Taakbeheer en bekijk je het lopende verbruik. De oplossing is simpel: sluit onnodige tabbladen om te zien of Chrome hierdoor sneller wordt.

Alle open tabbladen spreken gezamenlijk veel geheugen aan.

Cache en cookies wissen

Wanneer je de Chrome-browser lang gebruikt, verzamel je heel wat gegevens in de browsercache en ook veel cookies, wat de browser kan vertragen. Je kunt dit probleem oplossen door de browsegegevens te wissen. Klik op de drie puntjes in de rechterbovenhoek van de browser. Selecteer Browsegegevens wissen. Vervolgens selecteer je de vakjes Cache en Cookies en je klikt op Gegevens wissen. Als dat is gebeurd, start je Chrome opnieuw op en kijk je of het programma nog steeds traag is.

De gecachte afbeeldingen en bestanden nemen 320 MB in beslag.

Een 'gewoon prima' smartphone hoeft echt geen vele honderden euro's te kosten, weten we inmiddels. De nieuwe Motorola Edge 60 Fusion is daar een mooi voorbeeld van, lees je in deze review. Voor een adviesprijs van 329 euro krijg je een telefoon die luxe oogt, fijne specificaties heeft en zes jaar updates ontvangt.

De Edge 60 Fusion is het goedkoopste model in Motorola's Edge 60-serie en verkrijgbaar in drie kleuren: blauw, roze en het geteste turquoise. Niet de meeste alledaagse kleuren voor een smartphone, en het veilige grijs, zwart en wit ontbreken. Wij kunnen dat wel waarderen.

Opvallend ontwerp

De Edge 60 Fusion valt lekker op in de saaie massa. Een hoesje kan handig zijn om de telefoon beter te beschermen, maar is niet nodig voor grip. De nepleren achterkant biedt namelijk veel grip. Motorola schermt bovendien met een MIL-STD-810H-certificering, die aangeeft dat de Edge 60 Fusion niet stuk zou moeten gaan door een val van maximaal 1,2 meter hoogte.

©Rens Blom

De Edge 60 Fusion valt lekker op.

De gebruikservaring van de Motorola-smartphone is uitstekend. Met 178 gram is het toestel relatief licht, door de gekromde randen aan de zijkanten heb je het idee dat je een hele dure telefoon in handen hebt en het 6,67 inch-oledscherm ziet ook heel goed uit. De verversingssnelheid is 120 Hz en de resolutie wat hoger dan Full-HD, waardoor het scherm scherp oogt.

Complete smartphone

We zijn ook blij dat Motorola de scherp geprijsde smartphone zo compleet heeft gemaakt. De Edge 60 Fusion is bijvoorbeeld waterbestendig, ondersteunt een e-sim en heeft lekker veel (256 GB) opslagcapaciteit. Ook het werkgeheugen is van gebruikelijke grootte (8 GB) en de gangbare accucapaciteit van 5200 mAh levert een meer dan prima accuduur op. Wij kunnen de smartphone bij redelijk intensief gebruik, ook buiten de deur, zeker een lange dag gebruiken. 's Avonds opladen kan, maar de volgende ochtend redt het toestel ook.

©Rens Blom

Het grote scherm ziet er goed uit

Je dient wel zelf een oplaadadapter te regelen, en het liefst een krachtige. Motorola levert – vanwege nieuwe EU-wetgeving – namelijk alleen een usb-c-kabel in de doos van de Edge 60 Fusion mee. Met de juiste adapter kan de smartphone overigens lekker rap opladen, namelijk met 68 watt. Wat dat zegt? Dat het drie kwartier duurt om de telefoon van 0 naar 100 procent te brengen.

Is de Edge 60 Fusion zonder compromissen? Nee. De gebruikte MediaTek-processor is niet zo snel, waardoor de telefoon ons af en toe niet kan bijhouden. Geen ramp, maar wel een aandachtspunt. Toestellen worden door de jaren heen namelijk wat trager door alle apps en bestanden die je erop hebt gezet, en de Edge 60 Fusion is dus vanaf dag één al niet de snelste in zijn segment.

©Rens Blom

Camera's

De camera's van de smartphone zijn wat verwarrend. Achterop lijken drie cameralenzen te zitten, aangevuld met een flitser. Er zijn echter maar twee camera's: een hoofdcamera en een groothoekcamera. De Edge 60 Fusion kan ook inzoomen, maar gebruikt daar zijn hoofdcamera voor. Hoewel de camera's prima zijn gelet op de prijs, merken we duidelijk dat duurdere smartphones betere kiekjes schieten. Een begrijpelijk compromis, en we zijn blij dat Motorola de groothoeklens voorzien heeft van een macrofunctie, om van heel dichtbij te fotograferen. Dat kunnen lang niet alle telefoons in dit prijssegment.

Hieronder zie je twee fotoseries met van links naar rechts de hoofdcamera, groothoekcamera en zoomfunctie (2x) aan het werk.

©Rens Blom

©Rens Blom

Zes jaar updates

Prettig aan de Motorola Edge 60 Fusion is dat de telefoon drie Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates krijgt. Je kunt het toestel dus heel lang veilig gebruiken. Motorola installeert ook heel wat AI-functies op het toestel. Sommige functies zijn nuttig, andere niet. Vertrouwd prettig blijven de gebaren om de smartphone efficiënt te bedienen. Motorola's tijdlijn met artikelen in allerlei categorieën toont ons om onduidelijke redenen alleen Engelstalige content, aangevuld met advertenties. Google's nieuwsfeed blijft dus relevanter.

©Rens Blom

Sommige onderdelen van Motorola's software bevallen goed, andere delen minder.

Conclusie: Motorola Edge 60 Fusion kopen?

De Motorola Edge 60 Fusion is niet de snelste smartphone in zijn prijsklasse, maar scoort op alle andere belangrijke punten wel (erg) goed. We zijn ook blij met het updatebeleid van zes jaar. Voor iets meer dan 300 euro koop je zo een telefoon waar je veel plezier aan kunt beleven.