ID.nl logo
Zo maak je Windows sneller, beter en persoonlijker
Huis

Zo maak je Windows sneller, beter en persoonlijker

Een andere taakbalk, een aangepast startmenu, het menu van de rechtermuisknop eindelijk met je eigen opties: in hoeverre kun je Windows écht aan je wensen aanpassen? Neem geen genoegen meer met de standaardfunctionaliteit van het besturingssysteem. We trekken de trukendoos open!

Wil jij het maximale uit Windows halen? Dan hoef je niet verder te zoeken! In dit artikel vertellen wij jou hoe je onder andere:

  • De taakbalk aanpassen
  • De opdrachtpromp moet gebruiken
  • Het uiterlijk van Windows moet aanpassen
  • Prestaties kan optimaliseren

Wil jij meer halen uit Windows? Lees dan: Haal alles uit Verkenner-tabbladen in Windows 11

Taakbalk aanpassen

Maak je gebruik van Windows 10 en heb je behoefte om de taakbalk even flink onder handen te nemen? Groot gelijk: de balk gaat vooral bij Windows 10 alweer enige tijd mee en kan wel een opfrisbeurt gebruiken. We maken gebruik van 7+ Taskbar Tweaker, een no-nonsense programma waarmee je de balk naar je hand zet. Het programma bestaat uit één overzichtelijk venster.

In de sectie Taakbalk items kies je wat er moet gebeuren als je met de rechtermuisknop op de balk klikt. Heb je geen behoefte aan de jumplist (het lijstje met onder meer recente items), dan kies je bij Rechter muisklik voor de optie Standaard windowmenu. Ook helpt Taskbar Tweaker met het ‘uitkleden’ van het menu, als je geen behoefte hebt aan grafische poespas. Kies bijvoorbeeld bij Muis eroverheen bewegen voor Lijst. Plaats je de muis nu op een taakbalkknop, dan wordt er geen miniatuurweergave van het venster meer getoond, maar krijg je een tekstuele lijst met geopende vensters te zien.

De Windows-taakbalk onder handen nemen met 7+ Taskbar Tweaker.

Groeperen maar

In de sectie Groeperen en combineren van 7+ Taskbar Tweaker bepaal je hoe programma’s worden gegroepeerd. Wil je niet dat de programma’s worden gegroepeerd onder één knop, maar dat elke app een eigen knop krijgt? Kies bij Combineren voor Gegroepeerde items niet combineren. Heb je bijvoorbeeld meerdere Word-documenten of browservensters geopend, dan krijgt elk venster voortaan een eigen knop: vergelijkbaar met eerdere Windows-versies. In de sectie Andere taakbalkopties kun je het muiswiel instellen om snel tussen knoppen te wisselen (kies Wisselen tussen taakbalkknoppen).

Interessant is de optie bij Dubbel muisklik op lege ruimte. Hier kun je een actie koppelen aan de dubbele muisklik. Kies bijvoorbeeld voor Ctrl+Alt+Tab als je met een dubbele muisklik het venster wilt zien waarmee je tussen geopende vensters schakelt. Tot slot is er de sectie Diversen. Hier kun je kleinere aanpassingen doen. Bijvoorbeeld knoppen verbergen (Verberg de Startknop en Verberg knop ‘Bureaublad weergeven’) en standaardfuncties uitbreiden (Toon seconden bij systeemvakklok). Via de sectie Vastgemaakte items (uiterst rechts in het venster) kun je de menu’s van de Windows-taakbalk compacter maken (Verwijder extra ruimte tussen items) en het klikgedrag van de muis aanpassen (Openen met dubbel muisklik).

Je kunt de taakbalk tot in detail aanpassen.

Schuiven maar

Als je Windows 10 gebruikt op een laptop met touchscreen, kun je de computer uitschakelen door een afsluitscherm naar beneden te schuiven met je vinger. Een stuk indrukwekkender dan de officiële optie Uitschakelen in het Startmenu. Met een slimme truc kunnen we die functie alsnog toevoegen aan een traditioneel systeem zonder touchscreen. We hebben hiervoor geen externe software nodig.

Klik met de rechtermuisknop op een leeg gedeelte van het bureaublad en kies Nieuw/Snelkoppeling. Typ in het invoervak SlideToShutDown. Klik hierna met de rechtermuisknop op de zojuist gemaakte snelkoppeling en kies Eigenschappen. In het vak Sneltoets geef je hierna op met welke toetsencombinatie je deze functie wilt aanroepen. Klaar!

Terug naar start!

Gaat er onverhoopt iets mis bij het ‘tweaken’ van Windows, dan kun je terugkeren naar een punt in het verleden. Je maakt hiervoor gebruik van Systeemherstel, de ingebouwde back-upfunctie waarvan het elders besproken Ultimate Windows Tweaker ook gebruikmaakt. Open het Startmenu en typ Herstelpunt. Kies Een herstelpunt maken. Op de tab Systeembeveiliging klik je op Systeemherstel en volg je de stappen van de wizard. Om expliciet een herstelpunt te maken, bijvoorbeeld voordat je een ingrijpende aanpassing doet, klik je op dezelfde tab op de knop Maken. Geef het herstelpunt een naam. Via de knop Configureren (op de tab Systeembeveiliging) geef je aan hoeveel schijfruimte wordt gereserveerd voor de opslag van herstelpunten.

Opdrachtprompt

Echte liefhebbers werken (af en toe) nog met de Opdrachtprompt, bijvoorbeeld voor het uitvoeren van veelvoorkomende taken of wat geavanceerder systeembeheer. Behoor jij tot deze groep? Je kunt het uiterlijk van dit onderdeel aanpassen. Zodra je de Opdrachtprompt hebt geopend, klik je met de rechtermuisknop op de titelbalk van het venster. Kies Eigenschappen. Een venster met aanpassingsmogelijkheden verschijnt. Hier bepaal je onder meer lettertype en -grootte (via de tab Lettertype), de venstergrootte en -positie (tab Indeling), maar ook de gebruikte kleurenset (via de tab Kleuren).

Werp ook een blik op de optie Matheid. Via de schuifregelaar bepaal je de doorzichtigheid van het venster. In de praktijk is dat vooral handig als je intensief met de Opdrachtprompt werkt en ook in de gaten wilt houden wat er op de achtergrond gebeurt.

Pas het uiterlijk van de Opdrachtprompt aan.

Alternatief schijfpictogram

Als je meerdere schijven – of partities – gebruikt, is het handig om deze visueel van elkaar te onderscheiden. De manier: een alternatief schijfpictogram instellen. We maken hiervoor gebruik van een extern programma, maar overdrijven het verder niet. Met Drive Icon kun je het pictogram snel aanpassen, en verder niets.

Het venster is simpel van opzet. Bij Drive selecteer je het station dat je onder handen wilt nemen. Klik hierna bij Icon op de knop Bladeren en wijs het gewenste pictogram aan. Bij Preview zie je hoe dat eruit ziet. Bevestig met een klik op Apply. Open de Verkenner en geniet van het eindresultaat.

Ieder een eigen kleur

Met Folder Marker kun je je favoriete mappen een eigen kleur geven en daarmee eenvoudig herkennen.

De werking is eenvoudig. Klik met de rechtermuisknop op de map die je van een andere kleur wilt voorzien en kies voor Mark Folder. Vervolgens kies je uit een set standaardpictogrammen (bijvoorbeeld een map met een slot, als je wilt aangeven dat het om privé-bestanden gaat). Onder het submenu Colors vind je een set met beschikbare kleuren.

Voorzie mappen van een eigen, onderscheidende kleur.

Klassieke menu’s

Maak je inmiddels gebruik van Windows 11, maar stoor je je aan het vereenvoudigde menu van de rechtermuisknop? Je kunt het menu herstellen naar het menu zoals je kent uit Windows 10. Je maakt hiervoor gebruik van het Windows-register.

Open het Startmenu en typ Regedit.exe. Kies Register-editor. Ga naar de sleutel HKEY_CURRENT_USER\SOFTWARE\CLASSES\CLSID. Kies Nieuw/Sleutel. Noem deze {86ca1aa0-34aa-4e8b-a509-50c905bae2a2}. Klik erop met de rechtermuisknop en kies Nieuw/Sleutel. Deze noem je InprocServer32. Dubbelklik op Standaard (rechts in het venster) en sluit hierna dit venster weer, zodat de instelling leeg blijft. Na het opnieuw starten van Windows is het volledige menu van de rechtermuisknop weer beschikbaar.

Meest recente venster

Windows 10 kent een handige registeraanpassing die ervoor zorgt dat automatisch het meest recente venster wordt geopend als je klikt op een taakbalkknop die meerdere achterliggende vensters heeft (bijvoorbeeld Word en meerdere Word-documenten of Chrome en meerdere websites). Je hoeft daardoor niet meer telkens te kiezen uit de verschillende vensters.

Open het Startmenu en typ Regedit.exe. Kies Register-editor. Ga naar de sleutel HKEY_CURRENT_USER \Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\Advanced. Klik hierop met de rechtermuisknop en kies Nieuw/DWORD-waarde (32-bit). Deze geef je de naam LastActiveClick. Dubbelklik op de zojuist gemaakte waarde en typ 1 in het vak Waardegegevens. Klik op OK en sluit het register af. Nadat je Windows opnieuw hebt opgestart, is de aanpassing actief.

Via het Windows-register pas je geavanceerde optie aan.

Verborgen opties

Niet alle instellingen kun je via de gebruikersomgeving van Windows aanpassen. Met het gratis programma Ultimate Windows Tweaker kom je een stuk verder. Er zijn verschillende versies beschikbaar voor Windows 10 en voor Windows 11. Het programma heeft een aantal belangrijke eigenschappen. Allereerst hoef je het niet te installeren: je voert het programma alleen uit wanneer je het nodig hebt en sluit het hierna simpelweg weer af. Daarnaast kent het een logische opbouw, zodat je snel je weg kunt vinden. In het hoofdvenster vind je aan de linkerzijde een overzicht van de categorieën.

Maak voordat je aan de slag gaat een herstelpunt. In geval van problemen kun je de staat van de computer herstellen naar dit eerder gemaakte punt. Open de sectie System Information en klik op Create System Restore Point.

Prettig aan Ultimate Windows Tweaker: je hoeft het niet te installeren.

Aanpassen

Nu de back-up is gemaakt, kunnen we aan de slag. Open de sectie Customization. Rechts vind je de verschillende subcategorieën. Klik op de knop Extended Info Bar (onderin het venster). De balk toont per optie een uitgebreide uitleg, zodat je weet wat een aanpassing inhoudt. Op de tab Windows 10 (of Windows 11) kun je onder meer het Startmenu aanpassen. In de sectie Customize Power Menu and User Menu geef je aan welke energie-opties (zoals Slaapstand) in het Startmenu mogen verschijnen.

Heb je geen behoefte aan animaties, werp dan een blik op Start Animations. Via de knop Disable Start Animations kun je alle animaties van het Startmenu uitschakelen, waardoor het menu aanzienlijk vlotter opent. Via de overige vakken – zoals Quick Access – bepaal je welke opties wel of juist niet mogen worden getoond. Wil je bijvoorbeeld niet dat de lijst met recente bestanden verschijnt, dan haal je het vinkje weg bij Show Recent Files.

Ander uiterlijk en werking

Open hierna het tabblad Taskbar. In de sectie Appearance kun je onderdelen van de Windows-taakbalk verwijderen, zoals het volume- en netwerkpictogram. Vooral handig is de sectie Taskbar Thumbnail. Hier bepaal je de afmetingen van de miniatuurweergaven van vensters die op de taakbalk worden getoond. Heb je de instellingen aangepast, dan open je de tab File Explorer. Bepaal welke onderdelen je in de Verkenner wilt zien of juist wilt verbergen. Zo geef je hier onder meer aan of je standaardonderdelen zoals OneDrive in het venster wilt zien of geen behoefte hebt aan deze ‘reclame’ (bijvoorbeeld als je een andere clouddienst gebruikt).

Op de tab Universal UI vind je de instellingen voor het vergrendelscherm en algemene meldingen. Geef hier bijvoorbeeld aan dat je geen reclame wilt voor de Microsoft Store, zodra je een onbekend bestandstype probeert te openen (via de optie Disable ‘Look for an app in the Store’ when unknown file type is opened).

Op deze tab vind je de algemene instellingen.

Hoogste versnelling

Bij het binnenstebuiten keren van Windows hoef je je niet te beperken tot het aanpassen van de gebruikersomgeving. Ook kun je de prestaties optimaliseren. Ultimate Windows Tweaker heeft hiervoor een aparte sectie: Performance. De eerste drie opties zijn interessant voor het versnellen van Windows als je de computer uitschakelt of in geval van een vastloper.

Sluit je de computer af en wil je niet lang wachten totdat eventuele geopende programma’s worden afgesloten? Verlaag dan de waarde bij de optie Waiting time to kill applications timeout during shutdown. Om te zorgen dat de services sneller dan normaal worden afgesloten tijdens het afsluiten van de computer, verlaag je bovendien de waarde (in milliseconden) bij Waiting time to end services at shutdown. Tot slot is er de optie Waiting time to kill non-responding applications: verlaag deze waarde om dwarsliggende apps snel af te sluiten.

Je kunt ook de standaardinstellingen voor prestaties aanpassen.

Snel, sneller, snelst

We blijven nog even bij de opties voor prestatieverbetering van Windows. In het onderste gedeelte van de sectie Performance vind je losse opties om Windows sneller te laten werken. Je hoeft Windows niet te laten wachten bij problemen, maar je kunt er ook voor kiezen om vastlopende apps automatisch af te sluiten. Plaats een vinkje bij Auto-end non responsive programs. Dezelfde voortvarendheid heeft de optie Restart Shell automatically after some error. Die zorgt ervoor dat de gebruikersomgeving opnieuw wordt geladen bij een vastloper. De opties voor échte snelheidsverbetering vinden we verderop, maar zijn alleen geschikt als je bereid bent bepaalde functionaliteit in te leveren. Maak je geen gebruik van de ingebouwde zoek- en indexeerfunctie van Windows, dan kun je de snelheid van Windows flink ophogen door een vinkje te plaatsen bij Turn off search indexer. Ook behaal je winst door grafische extra’s uit te schakelen. Plaats een vinkje bij Disable smooth scrolling, zodat de Verkenner een tandje sneller loopt zonder animaties.

Windows gebruikt op de achtergrond verschillende ‘intelligentie’ om programma’s sneller te laten starten. Zo houdt functie Superfetch bij welke programma’s je regelmatig gebruikt en worden deze deels alvast op de achtergrond klaargezet. De opstarttijd van Windows neemt hierdoor wel toe. Geen behoefte aan die functies? Plaats een vinkje bij de opties Disable Prefetch Service en Disable Superfetch Service.

Schakel de onnodige poespas uit.
▼ Volgende artikel
Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL

Naar verwachting stappen dit jaar weer ruim 1,2 miljoen mensen over van zorgverzekering. Verstandig, maar het kan nóg slimmer. Wie overstapt via CashbackXL profiteert namelijk dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's.

We zitten midden in het overstapseizoen. Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. De ontevredenheid over de hoge premies is voor velen de belangrijkste reden om te wisselen. Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor een minder uitgebreide aanvullende verzekering om de kosten te drukken. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Belangrijk om te weten: geduld wordt beloond

Overstappen doe je vóór 1 januari, maar de controle duurt even. Zorgverzekeraars keuren de aanvragen namelijk pas definitief in april 2026. Het duurt dus even voordat de punten in je account op 'goedgekeurd' staan, maar dat is het wachten waard.

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort op Kiyoh een klantwaardering van een 9,0. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks (of wanneer jij wilt, zonder minimumbedrag), krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice.

▼ Volgende artikel
Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone
© Looker_Studio - stock.adobe.com
Huis

Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone

Je inloggegevens alleen met een wachtwoord beveiligen is vragen om problemen. Steeds meer diensten en apps bieden daarom tweefactorauthenticatie (2FA) aan, of ze verplichten dit zelfs. Naast een wachtwoord heb je dan een tweede factor nodig. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar wat doe je als je (tijdelijk) geen telefoon hebt?

Dit artikel in het kort

Tweestapsverificatie (2FA) beschermt je accounts beter dan alleen een wachtwoord. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar dat hoeft niet. In dit artikel lees je hoe je ook zonder telefoon veilig kunt inloggen. Zo ontdek je hoe desktop-authenticators zoals Proton of KeePassXC werken, hoe je een hardwaresleutel zoals een YubiKey instelt, en hoe je back-upcodes aanmaakt voor noodgevallen. Ook wordt uitgelegd wat een digitale en fysieke token precies doen en hoe toegangssleutels (passkeys) een alternatief vormen voor klassieke wachtwoorden.

Wachtwoorden kun je vergeten, of ze worden gehackt. Daarom is het niet handig om de toegang tot een dienst of app alleen met een wachtwoord te beveiligen. Voor meer veiligheid voeg je daar een tweede authenticatiemethode aan toe. We hebben het over het aanmelden via 2FA (tweefactorauthenticatie oftewel tweestapsverificatie).

Bij 2FA heb je naast iets wat je weet, meestal een wachtwoord, ook iets wat je 'hebt' of 'bent' nodig om in te loggen. Zo'n tweede factor is vaak een unieke, eenmalige code via een authenticator-app op je smartphone. Het kan ook een sms-code, pushmelding, hardwaresleutel of een biometrische beveiliging zijn. Zo kan een aanvaller met je wachtwoord niet binnendringen, want hij heeft ook die tweede factor nodig. Een geraden of gelekt wachtwoord is dus niet meer voldoende, wat de veiligheid verhoogt.

Smartphone

Veel 2FA-oplossingen werken via een smartphone, bijvoorbeeld met de authenticator-app van Authy, Google of Microsoft, of via sms-berichten naar je telefoon. Dit is handig, maar er zijn ook nadelen. Je hebt altijd je telefoon nodig en bij een lege batterij, verlies of diefstal kom je mogelijk niet bij je accounts. Ook al je je in een gebied zonder mobiel bereik bevindt, is het lastig of onmogelijk om een sms te ontvangen.

2FA via sms is bovendien kwetsbaar voor praktijken als sim-swapping. Hierbij zet een aanvaller jouw telefoonnummer om naar een eigen simkaart om zo sms-codes te ontvangen. Je smartphone kan ook besmet raken (via phishing) met malware. Ook daarmee kan een aanvaller andere 2FA-codes onderscheppen.

Het kan ook zijn dat je geen smartphone voor je werk hebt en dat je je privételefoon liever niet gebruikt voor werkgerelateerde 2FA-authenticaties. Je kunt er natuurlijk ook nog bewust voor kiezen om geen eigen smartphone te hebben.

Gelukkig bestaan er veilige alternatieven om je ook zonder smartphone via 2FA aan te kunnen melden, zoals de rest van dit artikel duidelijk maakt.

Lees ook: Waarom je beter geen sms voor tweestapsverificatie kunt gebruiken

Een eenmalige code via een (mobiele) authenticator-app is een van de populairste 2FA-verificatiemethoden.

Desktop-authenticator

Veel mensen gebruiken als tweede factor een eenmalige code via een authenticator-app. Daarvoor bestaan verschillende gratis mobiele apps, maar je kunt ook je desktop of laptop inzetten. Je hoeft geen virtuele Android-omgeving op te zetten met een tool als BlueStacks om zo bijvoorbeeld de mobiele Android-authenticator van Google of Microsoft te kunnen draaien. Installeer gewoon de desktopversies, zoals het Zwitserse Proton of het Zweedse Yubico.

We vertellen je in het kort hoe je hiermee bij Google aanmeldt. De procedure bij andere diensten en apps gaat op een vergelijkbare manier. Surf naar https://myaccount.google.com en open Beveiliging. Kies Tweestapsverificatie en zorg dat deze is ingeschakeld. Klik bij tweede stap op Authenticator en daarna op Authenticator instellen. Er verschijnt een QR-code, maar voor je desktop-app klik je op Kun je de code niet scannen. Je krijgt nu de nodige gegevens om de geheime sleutel (zie kader Werking digitale token) handmatig in te voeren.

Als je dit in je authenticator-app hebt ingesteld (zie de alineaProton Authenticator), klik je op Volgende en voer je de code in die de app genereert. Je kunt nu definitief tweestapsverificatie bij Google aanzetten. Bij de volgende aanmeldingen voer je nu voortaan naast je wachtwoord ook de gevraagde code in.

De tweestapsverificatie bij Google is geactiveerd, met (voorlopig alleen) een authenticatorcode als tweede factor.

Proton Authenticator

We nemen Proton Authenticator voor Windows als voorbeeld (ook beschikbaar voor macOS en Linux). De installatie bedraagt slechts enkele muisklikken. Start daarna de app start op en klik op Create new code. Vul bij Title bijvoorbeeld Google account in en plak de sleutel van 32 tekens in het veld Secret.

Bij Issuer kun je Google opgeven. Via Advanced options pas je eventueel instellingen aan als de dienst specifieke eisen heeft voor het aantal cijfers (standaard 6), tijdsinterval (standaard 30 seconden), algoritme (standaard SHA1) of type (standaard TOTP, maar kies STEAM voor het Steam-gameplatform van Valve). Klik op Save code om de code toe te voegen.

Via het tandwielpictogram kun je onder meer je codes back-uppen, exporteren, importeren en ook synchroniseren tussen apparaten via een gratis Proton-account. Na het aanmaken verschijnt de code in het hoofdvenster, met een geanimeerd pictogram dat de resterende geldigheidsduur toont. Je hoeft deze code nu maar bij de juiste dienst in te vullen als tweede factor, naast je wachtwoord.

Via Proton Authenticator voeg je een TOTP-code toe aan Googles 2FA-verificatieproces.

Werking digitale token

De meeste mensen gebruiken een digitaal token als tweede factor, zoals een pushmelding of een eenmalige cijfercode. Dit laatste wordt ook wel TOTP genoemd (Time-based One-Time Password) en werkt als volgt.

Bij het instellen van 2FA genereert de dienst een unieke geheime sleutel. Deze wordt één keer met je authenticator-app gedeeld via een QR-code of handmatige invoer. Zowel de server van de dienst als je authenticator-app gebruiken deze sleutel samen met het actuele tijdstip om met dezelfde wiskundige formule een code van meestal 6 cijfers te berekenen. Zo'n code blijft standaard dertig seconden geldig. Zodra je deze code invoert, vergelijkt de server deze met zijn eigen berekening. Is er een match, dan weet de server dat jij de juiste geheime sleutel hebt en dat de code actueel is, waarna je kunt inloggen.

©TvD | ID.nl

De achterliggende werking van een TOTP-systeem.

TOTP-wachtwoordmanager

Wachtwoorden zijn vooralsnog niet verdwenen (zie ook kader Zonder wachtwoord) en daarom is een wachtwoordmanager aan te raden. Zo hoef je al je wachtwoorden niet zelf te onthouden, voorkom je dat je ze achteloos noteert en vermijd je te veel dezelfde of simpele varianten.

Enkele wachtwoordmanagers ondersteunen ook TOTP-codes voor 2FA, zodat je geen aparte authenticator-app nodig hebt. Gratis opties voor Windows-desktop zijn onder meer Bitwarden en KeePassXC.

We nemen KeePassXC als voorbeeld, dat ook voor macOS en Linux beschikbaar is. Je installeert de tool met enkele muisklikken. Bij de eerste start klik je op Database aanmaken, voer je een naam en eventueel een omschrijving in. Klik daarna op Doorgaan. Laat de instellingen gerust ongewijzigd en klik op Doorgaan. Geef een sterk hoofdwachtwoord in (twee keer) en bevestig met Gereed. Kies een locatie voor de database en klik op Opslaan.

Voer in het hoofdvenster de accountgegevens in, zoals Titel, Gebruikersnaam, Wachtwoord en URL, en bevestig met OK. Het item wordt toegevoegd. Klik er met de rechtermuisknop op, kies TOTP / TOTP instellen en vul de Geheime sleutel in. Pas via Aangepaste instellingen eventueel de parameters aan en bevestig met OK. Om de TOTP-code te zien, kies je TOTP / TOTP (QR code) weergeven in het contextmenu.

Je kunt ook de KeePassXC-browserextensie downloaden en installeren om je online wachtwoorden en TOTP-codes automatisch in de browser in te vullen.

Ook wachtwoordbeheerder KeePassXC kan TOTP-codes genereren.

Hardwaresleutel

In plaats van een digitale sleutel kun je ook een fysieke hardwaresleutel gebruiken als tweede factor. Zo'n sleutel is extra veilig omdat deze via internet niet kan worden gekopieerd of gestolen. Ook phishers maken nauwelijks kans, want de sleutel is gekoppeld aan de originele website-url van de dienst. Zelfs als iemand je sleutel heeft, blijft je wachtwoord nodig en vaak ook een pincode of biometrie om de sleutel te gebruiken. Bij verlies rest meestal alleen een alternatieve tweede factor, zoals een TOTP-code of back-upcodes (zie hieronder), tenzij je een reservesleutel hebt.

We nemen als voorbeeld een YubiKey 5 NFC USB-A van Yubico (circa 60 euro). Dit kan ook een ander merk of type zijn, zoals Feitian, Nitrokey of SoloKeys. Ga in Windows 11 naar Instellingen, kies Accounts / Aanmeldingsopties en selecteer Beveiligingssleutel / Beheren. Plaats de sleutel in de pc en activeer deze. Klik op Toevoegen bij Pincode voor beveiligingssleutel. Je kunt ook de Yubico Authenticator downloaden die ook beschikbaar is voor macOS en Linux. Ga door met installeren en start als administrator op. Open nu Passkeys, klik op Set PIN, voer tweemaal een pincode in en klik op Save.

We nemen opnieuw Google als voorbeeld, waar je inmiddels tweestapsverificatie hebt ingeschakeld. Op de webpagina van je Google-account open je Beveiliging en klik je op Toegangssleutels en beveiligingssleutels. Kies + Toegangssleutel maken, klik op Ander apparaat gebruiken, selecteer Beveiligingssleutel en klik op Volgende en daarna op OK (twee keer). Voer de pincode van de sleutel in, bevestig met OK en activeer de sleutel. Deze is nu bruikbaar als tweede factor.

Bij Google maak je eenvoudig een toegangssleutel aan.

Werking fysieke token

Je kunt als tweede factor ook een fysieke token gebruiken. Bij banken kan dit een klein kastje zijn dat codes genereert, maar het kan ook een hardwaresleutel zijn zoals een YubiKey. Zo'n sleutel koppel je aan je computer via usb of bij smartphones via bluetooth of NFC. Dit werkt als volgt.


Je koppelt de sleutel één keer aan je account, waarbij een uniek cryptografische sleutelpaar wordt aangemaakt. De publieke sleutel gaat naar de server van de dienst, terwijl de privésleutel veilig in het hardwaretoken blijft en deze nooit verlaat. Na het invoeren van je wachtwoord vraagt de server aan de sleutel om een unieke digitale handtekening te maken voor die specifieke aanmelding.

Jij bevestigt de aanvraag, bijvoorbeeld door het token te activeren. Vervolgens stuurt de sleutel de handtekening naar de server, die controleert of deze overeenkomt met de eerder opgeslagen publieke sleutel. Bij een match weet de server dat jij de echte sleutel bezit en kun je inloggen.

Onder meer Yubico heeft diverse hardwaretokens (YubiKey) in het aanbod.

Back-upcodes

We hebben nu al twee methoden om ons via een desktop-pc of laptop bij 2FA aan te melden: digitale TOTP-codes en een hardwaresleutel. Heb je ook een toegangssleutel, bijvoorbeeld gekoppeld aan je Windows Hello-inlogmethode, dan zijn het er zelfs drie opties. Al is dit eigenlijk geen klassieke 2FA maar een methode zonder wachtwoord (zie kader Zonder wachtwoord).

De meeste diensten die 2FA ondersteunen, bieden ook back-upcodes aan, hoewel deze eigenlijk bedoeld zijn als noodingreep. We raden je in elk geval aan deze te genereren of te downloaden en offline te bewaren, bijvoorbeeld in een kluis of andere water- en brandveilige plek. Laat ze zeker niet rondslingeren en deel ze nooit digitaal.

Voor je Google-account bijvoorbeeld werkt dit als volgt. Meld je opnieuw aan op je accountpagina, open Beveiliging, scrol naar beneden en klik op Back-upcodes en daarna op Back-upcodes genereren. Google maakt direct tien codes aan die je kunt downloaden en/of afdrukken. Dit is meestal voldoende om problematische aanmeldingen op te lossen. Je kunt op elk moment weer tien nieuwe codes aanmaken, waarmee de vorige tien codes automatisch ongeldig worden.

Google genereert tien back-upcodes die je goed dient te bewaren voor het geval er iets misgaat.

Zonder wachtwoord

2FA combineert dus iets dat je 'weet' (wachtwoord) met iets wat je 'hebt' (zoals een code of sleutel) of 'bent' (biometrie). Er komt ook steeds meer concurrentie van een oplossing zonder wachtwoord via zogeheten toegangssleutels (passkeys). Dit systeem is enkel gebaseerd op iets wat je 'hebt' (een hardwarematige of softwarematige sleutel), vaak gecombineerd met een vorm van biometrie.

Je hebt hierbij dus geen wachtwoord meer nodig. Je kunt direct inloggen met zo'n sleutel, meestal na een geslaagde vingerafdruk, gezichtsherkenning of pincode. Onderliggend werkt dit via de FIDO2-standaard met het hardwareprotocol CTAP2 en het webprotocol WebAuthn.

Op www.passkeys.io/ vind je een demonstratie en een lijst van enkele tientallen sites en apps die toegangssleutels als volledig wachtwoordalternatief ondersteunen. Nog meer diensten staan op https://passkeys.directory, een door de community beheerde lijst. De aanduiding MFA (Multi Factor Authenticatie) betekent hier dat toegangssleutels ook inzetbaar zijn als extra beveiligingslaag naast andere inlogmethodes. Zo kun je onder meer bij Google via een toegangssleutel, zoals een pincode, inloggen, zonder zelfs je wachtwoord te hoeven intikken.

Passkeys-directory: ook Google ondersteunt volop toegangssleutels.

Offline dingen veilig bewaren?

Haal een kluis in huis!