Browsen is niet altijd veilig, zeker niet voor onoplettende of onwetende gebruikers. In dit artikel helpen we je je browser beveiligen en zo optimaal mogelijk in te stellen, zodat deze een veilige surfervaring biedt en zo min mogelijk ‘in de weg’ zit. Dat bereiken we onder andere door voor veilige basisinstellingen te kiezen, malafide websites en trackers tegen te houden, onveilige content en domeinen te blokkeren en de cookiemuur te doorbreken.

01 Veilige basis

We gaan in deze workshop uit van een bijgewerkt besturingssysteem. We benutten alleen de standaard beveiligingsopties en -software en gebruiken dus geen aanvullende (antivirus)software. Zorg er bij voorkeur voor dat updates automatisch worden geïnstalleerd. Bij Windows kun je via Start / Instellingen / Bijwerken en beveiliging controleren of er updates klaarstaan. Zorg ook dat je over de laatste versie van je browser beschikt. Chrome houdt zichzelf up-to-date. De meeste anders browsers geven je een melding. Bij Safari moet je daarvoor de nieuwste macOS-updates installeren.

©PXimport

02 Welke browser?

We behandelen in deze workshop overwegend Chrome op een Windows-pc, maar ook Safari op de Mac krijgt aandacht. Het vernieuwde Edge van Microsoft zal grotendeels hetzelfde werken als Chrome en dezelfde instellingen bieden, omdat het dezelfde basis (Chromium) heeft. Wel staan enkele instellingen soms net op een wat andere plek. Tips voor bijvoorbeeld extensies, zijn ook op de meeste andere browsers van toepassing, zoals Firefox en Opera. Er zijn natuurlijk nog meer browsers, soms specifiek gericht op verbeterde beveiliging of privacy, maar wij richten ons op de bekendste en meest toegankelijke browsers.

©PXimport

03 Verwijder Flash

Een enkele website leunt nog op Flash-content, bijvoorbeeld voor games of advertenties, maar het gebruik wordt al lange tijd afgeraden en de ondersteuning in browsers is ten einde. Safari ondersteunt sinds versie 14 geen Flash meer en voor Chrome en Edge is het doek ook al gevallen (zie kader). Het is dus zinvol om het van je systeem te verwijderen. Controleer daarvoor eerst of de plug-in die door browsers als Firefox en Opera wordt gebruikt op je systeem is geïnstalleerd. In Windows zoek je deze op onder Instellingen / Apps. Eventueel kun je het verwijderingsprogramma gebruiken. Voor de Mac vind je die op www.tiny.cc/macfl.

©PXimport

Flash verwijderen in Chrome en Edge

©PXimport

04 Veilige en verse basis

Om zorgeloos te kunnen surfen, is het handig de extensies en andere apps uit te schakelen. Je ziet een overzicht als je chrome:extensions bezoekt. Maar er is een snellere manier om Chrome opnieuw in te stellen. Bezoek chrome://settings en blader naar onderen, klik op Geavanceerd en kies onder Resetten en opruimen voor Instellingen terugzetten naar de oorspronkelijke standaardwaarden. In Safari ga je naar Voorkeuren en klik je op het tabje Privacy. Klik vervolgens op Beheer websitegegevens en klik onderaan op Verwijder alles. Open dan het menu Geschiedenis en kies Geschiedenis leegmaken om je browsegeschiedenis te verwijderen.

©PXimport

05 Wachtwoordbeheerder

Een wachtwoordbeheerder brengt gemak en bescherming, ook voor minder ervaren gebruikers. De keuze is persoonlijk, maar hier adviseren we Bitwarden. Sterke punten naast het opslaan van accountgegevens in de kluis en automatisch invullen, zijn het gebruiksgemak, een wachtwoordgenerator en de mogelijkheid om de kluis te ontgrendelen met een pincode. Ook op de Mac is het een handige optie, gezien het cross-platform-karakter, maar als je alleen Apple-producten gebruikt, kun je ook op de iCloud-sleutelhanger vertrouwen. Gebruik je een wachtwoordbeheerder dan kun je het opslaan van wachtwoorden door de browser beter uitzetten. In Chrome blader je daarvoor naar chrome://settings/autofill. Klik onder Automatisch invullen op Wachtwoorden. Haal het vinkje weg bij Aanbieden wachtwoorden op te slaan.

©PXimport

06 Gebruik Safe Browsing

Met Safe Browsing biedt Chrome een standaardbeveiliging tegen als gevaarlijk bestempelde websites, downloads en extensies, op basis van een lokale lijst die voortdurend wordt bijgewerkt. Het beveiligingsniveau kun je opschroeven van Standaardbeveiliging naar Geoptimaliseerde beveiliging. Hiervoor bezoek je chrome://settings/security. Je wordt dan gewaarschuwd bij wachtwoordlekken en alle ongebruikelijke url’s die je bezoekt worden naar Google gestuurd voor een realtime check, evenals samples van de inhoud van verdachte pagina’s en downloads. Ben je ingelogd met je Google-account, dan wordt dit tijdelijk gelinkt aan je account, om ook de beveiliging in andere apps van Google te verbeteren. Al wringt dit wel als het om de privacy gaat.

©PXimport

07 Beveiligde dns gebruiken

Op chrome://settings/security vind je ook de optie Beveiligde DNS gebruiken. Een dns-systeem zoekt het ip-adres op voor iedere url die je bezoekt. Al die dns-verzoeken geven veel prijs over je internetgedrag, wat een goede reden is om deze verbinding te versleutelen. Zo’n versleuteling kun je afdwingen door middel van dns-over-https (DoH). Hierbij worden standaard de huidige dns-instellingen gebruikt. De verzoeken zijn echter pas daadwerkelijk versleuteld als de dns-server deze feature ondersteunt. Alleen al daarom kan het handig zijn een alternatieve dns-aanbieder te kiezen waarvan je zeker weet dat die het ondersteunt.

©PXimport

08 Alternatieve dns-aanbieder

Op het niveau van dns kan extra bescherming worden geboden door kwaadaardige domeinen te blokkeren om te leiden naar een veilige locatie met bijvoorbeeld een waarschuwingspagina. Zo kan een dns-server iets als phishing al bij de bron aanpakken. Ook kan, afhankelijk van het gebruikte filter, bijvoorbeeld porno of geweld worden tegenhouden. CleanBrowsing is zo’n alternatieve dns-aanbieder. Ze bieden drie gratis filters aan: Security, Adult en Family. Op chrome://settings/security kies je de optie Aangepast onder Beveiligde DNS gebruiken. Afhankelijk van welk filter je wilt gebruiken, voer je het betreffende adres in. Je kunt ze hier vinden. Herstart vervolgens je browser.

©PXimport

09 Houd pop-ups tegen

De pop-up is vooral berucht om de opdringerige advertenties. Maar er zijn er ook die vragen om bepaalde software te installeren, bijvoorbeeld een update voor een antivirusprogramma, en via die weg bijvoorbeeld proberen adware te installeren. Meestal worden pop-ups standaard geblokkeerd, maar het is raadzaam dit te controleren. In Chrome open je het menu via de drie puntjes rechtsboven en kies je Instellingen. Ga naar Privacy en beveiliging en kies Site-instellingen. Controleer of bij Pop-ups en omleidingen de tekst Geblokkeerd staat. Als je hierop klikt, kun je eventueel uitzonderingen instellen voor pop-ups die niet hoeven te worden geblokkeerd. Safari houdt ook standaard pop-ups tegen. Onder Voorkeuren kun je de blokkades beheren door naar het onderdeel Pop-upvensters te gaan op het tabje Websites.

©PXimport

10 Blokkades via extensie

Een adblocker doet doorgaans meer dan het blokkeren van advertenties. Hier nemen we uBlock Origin als voorbeeld. Om deze te installeren, open je de Chrome Web Store en zoek je uBlock Origin op. Klik erop en kies Toevoegen aan Chrome. Klik rechts bovenaan in je browser op het puzzelstuk-icoontje en pin uBlock Origin vast. Als je vervolgens op het icoontje klikt, kun je bijvoorbeeld via de aan/uit-knop eenvoudig de blokkade uitzetten voor de website die je op dat moment bezoekt. Soms kan dat nodig zijn als een site niet optimaal werkt. De extensie is ook voor Firefox en Edge beschikbaar. Safari ondersteunt dit soort adblockers niet meer.

©PXimport

Adblockers in Safari

©PXimport

11 Extra filters toevoegen

Kenmerkend voor uBlock Origin is dat het zelf via geavanceerde filterlijsten content kan blokkeren. Er zijn standaard al diverse filterlijsten aanwezig. Daarmee kom je tot een bescherming die veel breder is dan advertenties alleen. Om de filterlijsten te beheren, klik je op het icoontje van uBlock Origin en vervolgens op het Instellingen-icoontje om het dashboard te openen. Onder Filterlijsten zie je welke lijsten worden gebruikt. Je kunt ook handmatig filterlijsten toevoegen onder het kopje Aangepast. Besef je wel dat te veel filters websites soms kunnen ‘breken’.

©PXimport

12 Stop cookiemeldingen

Meldingen over het gebruik van cookies kunnen irritant zijn, vooral als je ze niet makkelijk weg kunt klikken of allerlei keuzes moet maken. Vind je het prima als er cookies worden geplaatst, maar wil je daar vooral niet mee lastig worden gevallen? Dan zijn er een paar manieren om de meldingen tegen te gaan. Je zou met filterlijsten in uBlock Origin kunnen werken. Enkele vind je al onder het kopje Storende elementen. Maar effectiever is het gebruik van de plug-in genaamd I don’t care about cookies. Die werkt in Chrome, Edge, Firefox, Pale Moon en Opera. De meeste cookiemeldingen blijven hierna weg.

©PXimport

Met Circle to Search kun je informatie opvragen over wat je op het scherm van je smartphone ziet, zonder dat je van app hoeft te wisselen of iets hoeft te kopiëren. Dat kan met Circle to Search, een functie die standaard ingebouwd is in de nieuwste Android-versies van onder andere Google Pixel- en Samsung Galaxy-toestellen. Je kunt er meer mee dan je misschien denkt!

Lees ook: 4 handige AI-functies voor je smartphone

Even snel iets opzoeken terwijl je een video kijkt, een bericht leest of door je favoriete app scrolt: tot voor kort betekende dat toch meestal dat je moest wisselen van app, tekst moest kopiëren of een apart tabblad moest openen. Met Circle to Search hoeft dat niet meer. Google heeft deze functie zo ontworpen dat je op elk moment, in elke app, meteen kunt zoeken naar wat er op je scherm staat. Google zoekt vervolgens direct naar relevante informatie, zonder dat je iets hoeft in te typen. Het werkt in vrijwel alle apps, dus of je nu op Instagram zit, een game speelt of iets leest op een website: je kunt het op elk moment starten.

Wat zie ik?

Circle to Search werkt op allerlei soorten content. Zie je een gaaf shirt op een Instagramfoto en wil je weten waar je het kunt kopen? Omcirkel het, en je krijgt gelijk links naar vergelijkbare kledingstukken in webshops. Vaak krijg je niet alleen identieke producten te zien, maar ook alternatieven in verschillende prijsklassen.

Ook meubels, accessoires of zelfs planten kun je zo herkennen. Als je tijdens het scrollen iets tegenkomt dat je aanspreekt, hoef je alleen maar te cirkelen om meteen te zien waar je het kunt vinden – of wat erop lijkt. Handig als je inspiratie opdoet via video's of foto's en daar direct iets mee wilt doen.

Vertaalhulp

Een andere slimme toepassing is het vertalen van tekst, rechtstreeks vanuit beeld. Stel je leest een buitenlandse recensie, komt een menukaart tegen in een foto, of ziet een handgeschreven briefje in een andere taal. Door simpelweg het relevante tekstdeel te selecteren, krijg je direct een Nederlandse vertaling te zien, zonder dat je eerst een aparte vertaalapp hoeft te openen. Dat maakt het veel laagdrempeliger om bijvoorbeeld Franse recepten te begrijpen, Spaanse socialemediaposts te volgen of Duitse nieuwsartikelen te lezen.

©Google

Studiehulp

Circle to Search komt ook goed van pas bij het leren of studeren. Zit je met een lastige formule of grafiek die je niet begrijpt? Je kunt het direct selecteren en uitleg opvragen, vaak inclusief stapsgewijze berekening of achtergrondinformatie. Vooral handig voor scholieren en studenten die digitale lesmaterialen gebruiken: je kunt blijven werken in je les-app, terwijl je tegelijk extra uitleg opvraagt.

Wat hoor ik?

Ook muziekherkenning is inmiddels in Circle to Search geïntegreerd. Je hebt dus geen aparte apps meer nodig om een nummer te identificeren dat je toevallig hoort in een video, in een winkel of op straat. Door het muzieksymbool onderin aan te tikken terwijl het nummer speelt, herkent Circle to Search het liedje – zelfs als je het neuriet of zingt.

Tips voor gamers

Voor wie graag games speelt op zijn telefoon, biedt Circle to Search sinds kort ook specifieke ondersteuning. Krijg je een puzzel niet opgelost, heb je geen idee wat je met een object of voorwerp in de game moet doen of weet je even niet hoe je een level moet uitspelen? Door het betreffende deel van je scherm te selecteren, krijg je hulp in de vorm van tips, korte uitleg of video's die exact op het juiste moment in de gameplay beginnen. Je hoeft het spel dus niet te verlaten om informatie te zoeken.

©Google

De diepte in

Een opvallende toevoeging van de laatste maanden is AI Mode. Wanneer je iets opzoekt met Circle to Search en er verschijnt een zogenoemde AI Overview, kun je naar beneden scrollen en kiezen voor 'dive deeper with AI Mode'. Je krijgt dan de mogelijkheid om door te vragen binnen hetzelfde onderwerp. Stel: je hebt een afbeelding van een historisch schilderij geselecteerd, en AI Overview geeft een korte samenvatting. In AI Mode kun je dan vragen stellen over de stijl, de kunstenaar of de historische context, en krijg je in gewone taal uitgebreide antwoorden.

De cirkel is rond

Je ziet dat je in het dagelijks gebruik dus verrassend veel met Circle to Search kunt. Daarbij is het fijn dat deze AI-hulp bovendien slim reageert op de context. Selecteer je tekst, dan krijg je andere opties dan bij een object of een geluid. Daardoor voelt het gebruik logisch en hoef je niet telkens na te denken over welke knop je moet gebruiken. Ook handig is dat je de gevonden informatie meteen kunt opslaan of delen. Heb je iets interessants gevonden? Dan kun je het met één tik bewaren in bijvoorbeeld Google Keep, mailen naar jezelf of invoegen in een agendanotitie.

Smartphones met Circle to Search

Je laptop maakt lange dagen. Of je nu thuiswerkt, films kijkt of schoolopdrachten maakt, hij staat vaak uren aan. Wil je dat hij zo lang mogelijk goed blijft werken? Dan zijn er een aantal dingen die je beter niet kunt doen – omdat ze op termijn voor problemen kunnen zorgen. Van slechte ventilatie tot verkeerd opladen: zorg dat je deze fouten voortaan vermijdt.

Lees ook: Zo zorg je dat je laptop zo lang mogelijk blijft werken op één acculading

1. Laptop veel op bed of schoot gebruiken

Een laptop heeft lucht nodig. Via kleine openingen aan de zijkant of onderkant voert hij warmte af, en die luchtstroom raakt geblokkeerd als je het apparaat op een zacht oppervlak gebruikt. Op bed, een dekentje of je schoot raakt hij die warmte moeilijk kwijt, waardoor onderdelen onnodig heet worden. Op de korte termijn merk je dat aan een luidruchtige ventilator, op de lange termijn aan snellere slijtage. Gebruik je je laptop vaak op schoot? Leg er dan iets hards onder, zoals een plankje of laptopstandaard. Zo voorkom je oververhitting. Bovendien werkt het vaak ook prettiger.

2. Altijd aan de oplader laten hangen

Veel mensen laten hun laptop de hele dag aan de stroom hangen. Dat lijkt handig – je zit nooit zonder stroom – maar voor de accu is het minder ideaal, vooral bij oudere laptops. Die kunnen sneller slijten als ze continu volgeladen blijven. Moderne laptops hebben gelukkig vaak slimme batterijmanagementsystemen die overladen voorkomen, maar zelfs dan is het beter om de batterij niet constant op 100% te houden. Je verlengt de levensduur door de accu regelmatig te gebruiken: haal de stekker er af en toe uit, laat de lading zakken tot zo’n 30 à 40 procent en laad dan weer op. Veel modellen bieden ook een instelling om het laden automatisch te beperken tot bijvoorbeeld 80%. Werk je veel op netstroom? Dan is het zeker de moeite waard om die functie in te schakelen. Zo houd je de accu langer gezond, zonder dat je er iets van merkt in het dagelijks gebruik.

3. Updates telkens uitstellen

Je krijgt een melding, maar klikt op 'nu niet'. En een dag later nog een keer. En nog een keer. Omdat je net lekker bezig bent en geen zin hebt om de laptop opnieuw op te starten, of omdat je denkt dat updates er alleen voor nieuwe functies zijn. Maar juist in die updates zitten vaak beveiligingsverbeteringen en foutoplossingen. Door lang te wachten blijf je kwetsbaar voor lekken of bugs die allang zijn verholpen. Laat updates daarom uitvoeren op een moment dat je je laptop niet nodig hebt – bijvoorbeeld tijdens de lunch of 's avonds. En stel automatische updates in als dat mogelijk is.

©Daniel CHETRONI - stock.adobe.com

4. Geen ruimte voor ventilatie laten

Wie foto's bewerkt, veel tabbladen open heeft of werkt met grote bestanden, vraagt meer van zijn laptop. De processor warmt op en de ventilator springt aan. Als je laptop dan in een afgesloten kastje, tegen een muur aan of tussen stapels papier staat, kan hij die warmte moeilijk kwijt. De temperatuur loopt verder op, wat invloed heeft op de prestaties en de levensduur. Zorg bij intensief gebruik voor voldoende ruimte rondom het apparaat. Zorg dat je hem op een plek neerzet waar niet allerlei spullen liggen en overweeg een laptopstandaard of -koeler als je merkt dat de temperatuur snel oploopt. 

5. Ventilatieopeningen niet schoonhouden

Een beetje in het verlengde van de fout hierboven: kan je laptop zijn warmte sowieso kwijt, ook als er genoeg ruimte omheen is? In de loop van de tijd verzamelt zich stof in je laptop, vooral rond de ventilator en de luchtkanalen. Zeker als je laptop in een stoffige kamer staat of je veel huisdieren hebt, kan dat snel gaan. Dat stof belemmert de luchtstroom, waardoor warmte blijft hangen en onderdelen sneller slijten. Je merkt het aan een ventilator die vaker aanslaat, of of doordat je laptop langzamer reageert dan je gewend bent. Gebruik af en toe een busje perslucht om de ventilatieopeningen voorzichtig schoon te blazen. 

©Studiomiracle

6. Klikken op verdachte links of bestanden

We weten allemaal dat je niet zomaar ergens op moet klikken. Maar het kan toch gebeuren dat je nieuwsgierig wordt naar die 'gratis update' of dat je denkt dat die mail echt van je bank afkomstig is (want cybercriminelen worden steeds slimmer in het nabootsen van bekende websites en bedrijven). Voordat je het weet heb je dan iets gedownload wat helemaal niet deugt. Malware kan van alles doen: meekijken wat je typt, je bestanden versleutelen, of persoonlijke gegevens stelen.

Een garantie dat je het helemaal kunt voorkomen kan niemand je geven. Wat je in ieder geval wél kunt doen is software altijd alleen via de officiële website downloaden, alleen bijlagen openen van afzenders die je vertrouwt en niet op meldingen klikken die je onder druk zetten. Een goede virusscanner helpt uiteraard ook, maar alert blijven is minstens zo belangrijk.

7. Geen back-ups maken van je bestanden

Je denkt er pas aan als het te laat is: een laptop die niet meer opstart, een harde schijf die crasht of een diefstal. Als je geen back-up hebt en er gebeurt iets met je laptop, dan ben je alles kwijt: je foto's, werk en documenten. Zorg daarom dat je regelmatig een back-up maakt. Dat kan automatisch via een clouddienst, of handmatig met een externe harde schijf. Het instellen kost je hooguit een kwartier. Doen, want de opluchting die je voelt wanneer je een back-up kunt gebruiken op het moment dat je die nodig hebt, is onbetaalbaar! 

8. Ruw omgaan met je laptop

We zijn allemaal wel eens haastig met onze laptop. Snel een usb-stick erin duwen, het scherm met één hand vanaf de zijkant openklappen, wrikken om de oplaadkabel in de poort te steken: het lijkt onschuldig, maar kan schade veroorzaken. Poorten zijn gevoelig, net als de scharnieren van je scherm. Open je laptop altijd met twee handen vanuit het midden en ga voorzichtig om met alle poorten en uitgangen. Doe je dat niet, dan kunnen ze los komen te zitten, waardoor ze uiteindelijk minder goed of helemaal niet meer hun werk kunnen doen.

©Dan74 - stock.adobe.com

9. Alles opslaan op het bureaublad

Voor het gemak bewaren veel mensen bestanden standaard op het bureaublad. Foto's, documenten, downloads – zo heb je ze meteen bij de hand. Omdat elk bureaubladpictogram apart geladen moet worden, kan dat bij oudere laptops voor merkbare vertraging zorgen tijdens het opstarten. Bij moderne laptops speelt dat probleem niet. Maar of je laptop nu oud of nieuw is: door alles maar op het bureaublad te bewaren, raak je wel het overzicht kwijt. Dus dan geldt dat 'alles bij de hand' niet meer. Integendeel: het risico dat je per ongeluk iets belangrijks weggooit, wordt groter naarmate je bureaublad voller raakt. Maak daarom mappen aan, gebruik de standaard 'Documenten'-map en archiveer wat je niet meer nodig hebt.

10. Geen wachtwoord of vergrendeling instellen

Veel mensen gebruiken hun laptop thuis of op werk, en denken daardoor geen wachtwoord nodig te hebben. Maar bij diefstal of verlies ligt je hele digitale leven open. Je mail, documenten, foto's, inloggegevens en opgeslagen wachtwoorden zijn vaak met één klik bereikbaar. Een sterk wachtwoord of pincode op je account, automatische vergrendeling na inactiviteit en versleuteling van je harde schijf maken je laptop veel veiliger. Het kost je nauwelijks extra tijd bij het opstarten, maar voorkomt grote problemen als je laptop ooit in verkeerde handen valt.