Veel mensen hebben tegenwoordig wel gehoord over bitcoin en andere cryptovaluta. Maar als het je interesse heeft gewekt, hoe begin je er dan aan? Welke coins zijn de beste investering en welke hardware heb je nodig? Sta je aan het begin van je carrière als digitale goudzoeker en wil je zelf crypto minen, lees dan verder.

De nieuwe videokaarten van Nvidia en AMD zijn felbegeerd en haast onverkrijgbaar. Het is niet zozeer dat gamers ermee weglopen, maar wel een generatie miners die ze opstapelt in een ‘rig’. Wie zo’n kaart heeft bemachtigd, kan hem in een paar maanden terugverdienen. Al is dat gezien de koerswijzigingen wat speculatief.  

Cryptovaluta wordt net als goud en zilver als langetermijninvestering gezien om koopkracht te behouden, uit angst voor de inflatie van ‘fiatgeld’ dat in enorme hoeveelheden wordt bijgedrukt. De bitcoin is de grootste en bekendste digitale munt, maar er zijn al zo’n negenduizend alternatieven, die altcoins worden genoemd.

Voor het minen van bitcoins worden gespecialiseerde machines gebruikt die ook wel asic (application-specific integrated circuit) worden genoemd. Ethereum is eigenlijk ontwikkeld om dit tegen te gaan, waardoor gebruikers wereldwijd met een moderne videokaart ook kunnen minen. Daar gaan we in dit artikel dieper op in.

©PXimport

Wat is minen?

Om het minen te begrijpen is het handig iets van de blockchain te weten. Vaak wordt de blockchain vergeleken met een grootboek waarin alle transacties worden verzameld in blokken. De miners verifiëren de transacties en leggen ze vast in de blockchain. 

Bitcoin en het huidige Ethereum werken volgens het principe van proof-of-work. De computer die als eerste een zéér lastige rekensom oplost mag een nieuw blok beginnen en krijgt hiervoor een beloning. Dat proces noemen we minen en vraagt veel rekenkracht. Die rekenkracht wordt hashrate genoemd en is sterk verdeeld over de vele computers in het netwerk. Daarom is het nagenoeg onmogelijk om transacties te manipuleren, hiervoor zou 51 procent van alle rekencapaciteit nodig zijn. 

De tijd tussen elk blok moet ongeveer gelijk blijven. Daarom is er een mechanisme dat de moeilijkheidsgraad verhoogt als de rekenkracht toeneemt. Hierdoor daalt echter de opbrengst voor het minen. Het minen van bitcoin is daardoor alleen nog rendabel met gespecialiseerde machines in landen waar de stroomkosten laag zijn. Gelukkig zijn er andere cryptovaluta die wel rendabel te minen zijn, met je eigen hardware.

©PXimport

Welke coins minen?

Het is al jaren niet meer interessant om met een processor (cpu) te minen. Voor videokaarten (gpu’s) ligt dat anders. Heel sterk zijn bijvoorbeeld de 3060 Ti en 3080 uit de RTX 3000-serie van Nvidia en de laatste modellen van AMD, zoals de RX 5700 en RX 6800. De videokaart moet liefst een hoge videogeheugenbandbreedte hebben en ook meer dan 4 GB videogeheugen. Ook de twee jaar oude AMD Radeon VII is een goede optie.

Het lijstje bij Whattomine laat handig zien welke zogenoemde hashrate je kunt verwachten met welke videokaart en wat de winstgevendheid is per dag. Voer wel eerst rechtsboven de correcte stroomkosten in. Voor de genoemde videokaarten is de winst nu zo’n vier tot zes euro per dag wat neerkomt op 180 euro per maand. 

Heb je zonnepanelen, dan is de winst nog iets hoger door de goedkopere of gratis stroom. Binnen vier maanden heb je de videokaart momenteel al terugverdiend. Bij Ethereum helpt de hoge koers die aan het begin van het jaar rond zeshonderd euro lag en in maart rond 1.500 euro hobbelde met stijgende lijn. Maar het is altijd een momentopname. We laten daarom zien hoe je de som kunt maken.

©PXimport

Op Whattomine kun je bovenaan de videokaarten die je hebt ‘aanzetten’ en eventueel het aantal veranderen. Onder Cost voer je de stroomkosten in. Klik dan op Calculate. Daaronder zie je dan een lijstje met de opbrengsten per cryptovaluta. Je ziet hier behalve de naam (zoals Ethereum) ook het algoritme, zoals Ethash voor Ethereum. 

In het vakje voor Ethash kun je de hashrate en het stroomverbruik naderhand nog bijstellen. De hashrate kan als je gaat minen, afhankelijk van de kwaliteit en instellingen van de videokaart, iets afwijken. Ook ligt het daadwerkelijke stroomverbruik soms hoger omdat andere componenten stroom vragen, zoals de processor. Een gewone pc is niet zo efficiënt als een opstelling met meerdere videokaarten. We raden aan het stroomverbruik na te meten!

©PXimport

Videokaart voor minen kopen

Naast stroomkosten moet je de eventuele aanschaf en afschrijving voor de videokaart niet vergeten, al kan het dat je de videokaart toch al hebt voor het dagelijkse computergebruik of spelen van games. Het minen kan eventueel gewoon doorgaan tijdens het pc-gebruik. Als de grafische kaart wordt belast gaat het minen wel iets slomer. 

De pc kan ook meer herrie produceren dan je gewend bent, maar we zullen uitleggen hoe je dat kunt beheersen. Een klein risico is dat de levensduur van de videokaart wat terugloopt, al lopen de meningen daarover uiteen. We raden in ieder geval aan niet de uiterste grenzen op te zoeken.

Miningpool en wallet

Helemaal zelfstandig minen is alleen voor de groten weggelegd. De vergoeding voor het oplossen van de rekensom is weliswaar groot, maar de kans dat je die met beperkte hardware oplost heel klein. Realistischer is het aansluiten bij een grote miningpool waarbij je de opbrengst deelt met andere miners. 

Verder is een wallet nodig waar de opbrengsten bijgeschreven mogen worden. Als voorbeeld gebruiken we een mobiele wallet: de Android-app Coinomi. 

©PXimport

Via de optie Snelle wallet creatie maak je de wallet waar je vervolgens Ethereum aan toevoegt. Belangrijk: op het overzichtsscherm zie je een optie om een back-up te maken, waarbij je een reeks woorden op papier overneemt. Dit is noodzakelijk om bij verlies de wallet te kunnen herstellen. Klik op Ethereum of ga via het menu naar Assets, Ethereum en ga dan naar het tabje Ontvang. Noteer het aangegeven wallet-adres.

Starten met minen

Een bekende optie om te starten met minen is NiceHash, waar je via software in feite je computerkracht verhuurt. De software kiest de beste cryptovaluta om te minen, wat momenteel Ethereum is. Ongeacht die keuze krijg je betaald in bitcoin, waarbij wel iets blijft voor NiceHash.

Het is een populaire optie, maar in 2017 was dat even anders. Toen werd het Sloveense bedrijf gehackt en gingen veel bitcoins verloren. Daarom sluiten we ons liever aan bij een miningpool zoals Ethermine en laten de betalingen rechtstreeks naar onze wallet gaan. We gebruiken PhoenixMiner 5.5c, al zijn er ook andere opties.

Pak na het downloaden het zip-bestand uit in een map op de pc. Klik dan rechts op start_miner.bat en kies Bewerken. Je hoeft hierin alleen het wallet-adres te veranderen, door op die plek je eigen wallet-adres in te vullen. De naam Rig001 die daarachter staat (na een punt) mag je eventueel veranderen naar de naam van de bewuste pc. 

Klik als je klaar bent rechts op start_miner.bat en kies Als administrator uitvoeren, waarna het minen zal beginnen.

©PXimport

Is PhoenixMiner een virus?

Er zijn wat kleine drempels bij het minen. Zo kan Chrome bij het downloaden protesteren. Via de instellingen van Chrome kun je de beveiliging tijdelijk uitzetten. Ook Windows Defender kan in actie en het uitvoerbare bestand (PhoenixMiner.exe) mogelijk verwijderen, zelfs tijdens het minen. Het wantrouwen is eenvoudig te verklaren. In potentie zou iemand – een virus – voor eigen gewin op je systeem kunnen minen. Je kunt de map eventueel uitsluiten:

Wees evengoed met alles wat je doet voorzichtig, er zijn genoeg kapers op de kust. Zodra de miner zijn werk doet kun je onder andere de hashrate en uitbetalingen volgen via ethermine.org door je wallet-adres in te vullen. Er kan een kleine vertraging zijn. 

Met de combinatie van een 3060 Ti en 3080 krijgen we wekelijks uitbetaald omdat we net boven 0.05 eth komen, met slechts één videokaart kan het een weekje langer duren. Transactiekosten hoef je niet te betalen, die zijn voor rekening van de miningpool.

©PXimport

Minen optimaliseren

Enige optimalisatie is gewenst, opdat het stroomverbruik wordt beperkt terwijl de hashrate juist hoger wordt. Er valt eenvoudig veel te winnen. We gebruiken de gratis software MSi AfterBurner. De belangrijkste regelaar daarin is de Power Limit, het vermogen dat naar de kaart gaat. Dit kan afhankelijk van de videokaart worden teruggebracht naar zo’n zestig tot zeventig procent.

Pas ook de Core Clock en Memory Clock aan. Het minen is geheugenintensief, waardoor de Core Clock wat lager mag en de Memory Clock juist omhoog. Bedenk wel: iedere kaart is anders, dus experimenteren loont. Op de 3060 Ti zagen we met de aanpassingen het verbruik teruglopen van zo’n 210 naar 120 watt, terwijl de hashrate juist omhoog ging van 50 naar 59. Op de 3080 nam het verbruik af van zo’n 320 naar 220 watt en ook hier nam de hashrate toe.

©PXimport

De temperatuur van de videochip blijkt bij de RTX 3080 vrij stabiel rond veertig graden Celsius en mag tot boven de zeventig graden zijn. Maar er zit een addertje onder het gras. De temperatuur van het videogeheugen kan bij deze kaarten te hoog oplopen, afhankelijk van de manier waarop het videogeheugen wordt gekoeld. 

Met HWiNFO64 kun je deze temperatuur in de gaten houden door de GPU Memory Junction Temperature in het lijstje met sensoren op te zoeken. De bovengrens is 110 graden, maar de prestaties lopen dan al terug of het systeem kan crashen (overigens zonder verdere gevolgen). We houden deze waarde liever stabiel rond 90 tot 95 graden.

Uitbetalen

Bij het minen word je beloond met ethers (eth), maar de dagkoers bij het omruilen bepaalt natuurlijk wat je in harde euro’s hebt verdiend. Als je ze niet vast wil houden, waar de mooie term hodl voor is bedacht (hold on for dear life). 

Voor het verhandelen, zoals het omzetten naar andere cryptovaluta, uit laten betalen of misschien wel bijkopen van cryptovaluta - kun je een account bij een handelsplatform ofwel exchange maken, zoals bitvavo of binance. Zeker het in Nederland gevestigde bitvavo werkt reuze eenvoudig. Je kunt bijvoorbeeld een tegoed storten via iDeal of laten uitbetalen op je bankrekening.

Hoe lang nog?

Het minen van Ethereum blijft niet zo lang meer interessant door veranderingen in het Ethereum-netwerk. Eerst komt in juli de wijziging die EPI-1559 wordt genoemd. Die moet het probleem van de hoge transactiekosten oplossen, maar zal de vergoeding voor het minen omlaag brengen, naar schatting zo’n dertig tot vijftig procent. Het kan wel een positief effect op de koers hebben. 

De grootste verandering is de overgang naar Ethereum 2.0, dat al een tijdje proefdraait naast het huidige netwerk, al is de release al vaak uitgesteld. Het nieuwe netwerk werkt volgens proof-of-stake, waarbij in feite een partij in het netwerk wordt aangewezen om een nieuw blok te maken, op basis van zijn aandeel (‘stake’) in de cryptovaluta. Die partij ontvangt een vergoeding voor het verwerken van de transacties op de blockchain. Het zet de miner buitenspel. 

Er kunnen natuurlijk wel weer andere cryptovaluta bijkomen die interessant zijn om te minen en die het speelveld veranderen. Bedenk wel dat als een grote groep Ethereum-miners opeens een andere crypto gaat minen, zoals Ravencoin, Conflux of Cortex, de moeilijkheidsgraad daarvoor hoger zal worden en de vergoeding lager. 

De markt verandert constant, dus de laatste tip is om dit nieuws op de voet te volgen!

Gourmetten is een geliefd Nederlands ritueel, waarbij vooral tijdens de kerstdagen in talloze huiskamers de kleine pannetjes weer op tafel komen. Maar ook door het jaar heen zorgt deze traditie regelmatig voor gezellige avonden vol culinaire experimenten met vlees, vis, vegetarische opties en verse groenten. Met wat creativiteit geef je dit samenzijn gemakkelijk een persoonlijke twist.

Een Nederlandse traditie

Terwijl culinaire magazines ons al weken verleiden met recepten voor indrukwekkende kerstgerechten en feestelijke braadstukken, kiezen Nederlanders massaal voor een andere favoriet: het gourmetstel. In bijna elke huiskamer staat er wel eentje of wordt er speciaal voor de feestdagen een nieuwe set aangeschaft. Want ondanks alle culinaire trends blijft gourmetten immens populair: zo'n 80 procent van de Nederlanders kiest met kerst voor deze oergezellige manier van tafelen, waarbij iedereen met eigen pannetjes aan de slag gaat. De charme zit 'm niet in culinaire hoogstandjes, maar in de kleine hapjes en vooral in het samen kokkerellen aan tafel.

©Studio Porto Sabbia

Gourmetten met of zonder pannetje

Het klassieke gourmetstel is nog altijd een vertrouwde verschijning: een verwarmde plaat waarop de pannetjes staan te sudderen, terwijl je met je houten spateltje vlees, vis of groenten bereidt. Een scheutje vloeibare bakboter, en het feest kan beginnen! Het veelzijdige apparaat heeft ook een grill-element onder de warmteplaat – ideaal voor een romig gebakken eitje of een smeuïge raclette.

©Sara Winter

Tegenwoordig is er veel meer keuze in gourmetstellen. Een populaire variant is het model met grillsteen of geribbelde grillplaat, waarbij je direct op het oppervlak kunt bakken, dus zonder pannetjes. Deze gezondere optie vergt nauwelijks olie of boter. Wel is het even opletten dat alle hapjes van elkaar gescheiden blijven – vooral als het enthousiaste kokkerellen wat al te wild wordt.

Een praktische nieuwe ontwikkeling is het gourmetstel waarbij iedereen een eigen bakplaat heeft. Dat geeft niet alleen meer overzicht, maar voorkomt ook dat smaken zich mengen. Ideaal voor wie graag experimenteert met verschillende ingrediënten en gerechten.

©Princess

Gourmetten nieuwe stijl

De klassieke Nederlandse gourmet kent zijn vertrouwde ingrediënten: diverse soorten rauw vlees (of vis en vleesvervangers), gesnipperde ui, verse groenten zoals prei en paprika, geklutst ei en wat pannenkoekbeslag voor een zoete afsluiter. Maar waarom niet eens wat avontuurlijker? Geef je gourmet een culinaire twist met bijvoorbeeld huisgemaakte cranberrysaus bij kalkoen en varkenshaas, of kies voor een compleet thema.

Ga je voor Mexicaans? Vul je tafel dan met zwarte bonen, kleurrijke paprika en mais, gekruid gehakt, miniburgers en pittige worstjes. Serveer er guacamole, verse salsa en zure room bij, plus warme minitortilla's. Of creëer een Amerikaanse barbecuesfeer met kleine burgers, malse ribs en knapperige kipkluifjes, geserveerd met coleslaw, gepofte aardappel en rokerige barbecuesaus. Door je gourmet een thema te geven, transformeer je een gewone avond in een culinair feestje!

Veilig je telefoon ontgrendelen: wat is de beste methode? In dit artikel komen pincodes, vingerafdrukscans en gezichtsherkenning aan bod.

Voordelen van een wachtwoord, patroon of pincode

Wachtwoorden, patronen en pincodes zijn de oudste en in feite ook de simpelste vormen van identificatie. Belangrijk om te weten is dat de veiligheid afhankelijk is van de lengte van de code of het wachtwoord. Je hebt de veiligheid dus voor een groot deel zelf in de hand. Deze methode is altijd even betrouwbaar, omdat hij voor de veiligheid niet afhankelijk is van je de technologie in je telefoon. Bovendien verlies je de mogelijkheid om op deze manier in te loggen minder snel, omdat er geen sensoren of camera's zijn die stuk kunnen gaan.

©Supatman - stock.adobe.com

Nadelen van een wachtwoord of pincode

De nadelen van een wachtwoord liggen eigenlijk ook voor de hand. Iemand kan bijvoorbeeld stiekem over je schouder meekijken en toegang krijgen tot je telefoon. In theorie kan een hacker met je gegevens aan de haal. In de praktijk komt dat zelden voor, maar het hacken van je vinger of gezicht is in ieder geval helemaal onmogelijk. Toch was voor veel mensen gebruiksvriendelijkheid de reden om over te stappen naar een andere manier. Want iedere keer een code of wachtwoord invoeren duurt lang en begint op een gegeven moment vervelend te worden, vooral als je weet dat er snellere methodes beschikbaar zijn. Een patroon swipen gaat iets sneller, maar kost alsnog meer moeite dan andere manieren.

Vingerafdruk voor authenticatie: de voordelen

Inmiddels zijn vingerafdrukscanners op telefoons snel en reageren ze zonder al te veel problemen, zonder dat je je vinger exact op de juiste manier op de scanner hoeft te plaatsen. Doordat ze op een handige plek geplaatst zijn, ontgrendel je je smartphone min of meer zodra je het apparaat oppakt. Een goede scanner zorgt ervoor dat jij als enige je telefoon kunt unlocken.

©KOB

Vingerafdruk voor authenticatie: de nadelen

Iedereen die ooit een vingerafdrukscanner heeft gebruikt is bekend met het volgende: als je vinger nat is, of wanneer je er toevallig een snee of een pleister op zit, herkent de scanner het profiel van je vinger niet meer. Bij geavanceerdere scanners komt dit probleem minder vaak voor. Sowieso zijn verouderde en goedkopere sensoren lang niet altijd veilig. Ze zijn in het kort minder complex, waardoor ze minder lijnen registreren en je vingerafdruk niet heel nauwkeurig meten.

Voordelen van gezichtsherkenning voor ontgrendeling

Je smartphone ontgrendelen door gezichtsherkenning is de gebruiksvriendelijkste manier. Het enige wat je hoeft te doen, is naar je telefoon kijken. Kortom: het gaat automatisch en zonder dat je het in de gaten hebt. Smartphones die gebruikmaken van een 3D-scan zijn amper te misleiden en dus zeer betrouwbaar, maar alleen nieuwe (en dure) modellen zijn uitgerust met deze mogelijkheid. Let daar goed op wanneer je graag gebruikmaakt van gezichtsherkenning en op zoek bent naar een nieuwe telefoon.

©Khaletski Siarhei\goffkein.pro

Nadelen van gezichtsherkenning voor ontgrendeling

Oudere telefoons die te ontgrendelen zijn met een scan van je gezicht, zijn helaas niet heel veilig. Ze maken gebruik van een foto en vergelijken die met de 2D-scan die gemaakt wordt tijdens het ontgrendelen. In de eerste plaats is gebleken dat iemand anders met een gezicht dat veel op je lijkt de telefoon mogelijk ook kan ontgrendelen. Daarnaast is een foto van de bezitter van de telefoon soms genoeg om deze veiligheidsmethode te misleiden.

Conclusie: wat is het veiligst?

Een complex wachtwoord of lange pincode is nog altijd een veilige manier om je smartphone te vergrendelen. Als je een moderne telefoon hebt, is vingerafdrukherkenning ook erg veilig en bovendien een heel stuk gebruiksvriendelijker. Een geavanceerde scanner voor gezichtsherkenning is ook zeer betrouwbaar. Maar daarbij moet je er wel op letten dat jouw telefoon echt een 3D-scan van je gezicht maakt. De meeste smartphones kunnen dat niet. Denk er verder aan dat je niet meer kunt inloggen met een vingerafdruk of een gezichtsscan als bepaalde onderdelen van je telefoon niet meer functioneren. Daarom is het aangeraden om altijd te kiezen voor een lang wachtwoord of pincode als back-up.

📱Ook interessant: Help! Ik ben het wachtwoord van mijn Apple ID vergeten