Veel mensen hebben tegenwoordig wel gehoord over bitcoin en andere cryptovaluta. Maar als het je interesse heeft gewekt, hoe begin je er dan aan? Welke coins zijn de beste investering en welke hardware heb je nodig? Sta je aan het begin van je carrière als digitale goudzoeker en wil je zelf crypto minen, lees dan verder.

De nieuwe videokaarten van Nvidia en AMD zijn felbegeerd en haast onverkrijgbaar. Het is niet zozeer dat gamers ermee weglopen, maar wel een generatie miners die ze opstapelt in een ‘rig’. Wie zo’n kaart heeft bemachtigd, kan hem in een paar maanden terugverdienen. Al is dat gezien de koerswijzigingen wat speculatief.  

Cryptovaluta wordt net als goud en zilver als langetermijninvestering gezien om koopkracht te behouden, uit angst voor de inflatie van ‘fiatgeld’ dat in enorme hoeveelheden wordt bijgedrukt. De bitcoin is de grootste en bekendste digitale munt, maar er zijn al zo’n negenduizend alternatieven, die altcoins worden genoemd.

Voor het minen van bitcoins worden gespecialiseerde machines gebruikt die ook wel asic (application-specific integrated circuit) worden genoemd. Ethereum is eigenlijk ontwikkeld om dit tegen te gaan, waardoor gebruikers wereldwijd met een moderne videokaart ook kunnen minen. Daar gaan we in dit artikel dieper op in.

©PXimport

Wat is minen?

Om het minen te begrijpen is het handig iets van de blockchain te weten. Vaak wordt de blockchain vergeleken met een grootboek waarin alle transacties worden verzameld in blokken. De miners verifiëren de transacties en leggen ze vast in de blockchain. 

Bitcoin en het huidige Ethereum werken volgens het principe van proof-of-work. De computer die als eerste een zéér lastige rekensom oplost mag een nieuw blok beginnen en krijgt hiervoor een beloning. Dat proces noemen we minen en vraagt veel rekenkracht. Die rekenkracht wordt hashrate genoemd en is sterk verdeeld over de vele computers in het netwerk. Daarom is het nagenoeg onmogelijk om transacties te manipuleren, hiervoor zou 51 procent van alle rekencapaciteit nodig zijn. 

De tijd tussen elk blok moet ongeveer gelijk blijven. Daarom is er een mechanisme dat de moeilijkheidsgraad verhoogt als de rekenkracht toeneemt. Hierdoor daalt echter de opbrengst voor het minen. Het minen van bitcoin is daardoor alleen nog rendabel met gespecialiseerde machines in landen waar de stroomkosten laag zijn. Gelukkig zijn er andere cryptovaluta die wel rendabel te minen zijn, met je eigen hardware.

©PXimport

Welke coins minen?

Het is al jaren niet meer interessant om met een processor (cpu) te minen. Voor videokaarten (gpu’s) ligt dat anders. Heel sterk zijn bijvoorbeeld de 3060 Ti en 3080 uit de RTX 3000-serie van Nvidia en de laatste modellen van AMD, zoals de RX 5700 en RX 6800. De videokaart moet liefst een hoge videogeheugenbandbreedte hebben en ook meer dan 4 GB videogeheugen. Ook de twee jaar oude AMD Radeon VII is een goede optie.

Het lijstje bij Whattomine laat handig zien welke zogenoemde hashrate je kunt verwachten met welke videokaart en wat de winstgevendheid is per dag. Voer wel eerst rechtsboven de correcte stroomkosten in. Voor de genoemde videokaarten is de winst nu zo’n vier tot zes euro per dag wat neerkomt op 180 euro per maand. 

Heb je zonnepanelen, dan is de winst nog iets hoger door de goedkopere of gratis stroom. Binnen vier maanden heb je de videokaart momenteel al terugverdiend. Bij Ethereum helpt de hoge koers die aan het begin van het jaar rond zeshonderd euro lag en in maart rond 1.500 euro hobbelde met stijgende lijn. Maar het is altijd een momentopname. We laten daarom zien hoe je de som kunt maken.

©PXimport

Op Whattomine kun je bovenaan de videokaarten die je hebt ‘aanzetten’ en eventueel het aantal veranderen. Onder Cost voer je de stroomkosten in. Klik dan op Calculate. Daaronder zie je dan een lijstje met de opbrengsten per cryptovaluta. Je ziet hier behalve de naam (zoals Ethereum) ook het algoritme, zoals Ethash voor Ethereum. 

In het vakje voor Ethash kun je de hashrate en het stroomverbruik naderhand nog bijstellen. De hashrate kan als je gaat minen, afhankelijk van de kwaliteit en instellingen van de videokaart, iets afwijken. Ook ligt het daadwerkelijke stroomverbruik soms hoger omdat andere componenten stroom vragen, zoals de processor. Een gewone pc is niet zo efficiënt als een opstelling met meerdere videokaarten. We raden aan het stroomverbruik na te meten!

©PXimport

Videokaart voor minen kopen

Naast stroomkosten moet je de eventuele aanschaf en afschrijving voor de videokaart niet vergeten, al kan het dat je de videokaart toch al hebt voor het dagelijkse computergebruik of spelen van games. Het minen kan eventueel gewoon doorgaan tijdens het pc-gebruik. Als de grafische kaart wordt belast gaat het minen wel iets slomer. 

De pc kan ook meer herrie produceren dan je gewend bent, maar we zullen uitleggen hoe je dat kunt beheersen. Een klein risico is dat de levensduur van de videokaart wat terugloopt, al lopen de meningen daarover uiteen. We raden in ieder geval aan niet de uiterste grenzen op te zoeken.

Miningpool en wallet

Helemaal zelfstandig minen is alleen voor de groten weggelegd. De vergoeding voor het oplossen van de rekensom is weliswaar groot, maar de kans dat je die met beperkte hardware oplost heel klein. Realistischer is het aansluiten bij een grote miningpool waarbij je de opbrengst deelt met andere miners. 

Verder is een wallet nodig waar de opbrengsten bijgeschreven mogen worden. Als voorbeeld gebruiken we een mobiele wallet: de Android-app Coinomi. 

©PXimport

Via de optie Snelle wallet creatie maak je de wallet waar je vervolgens Ethereum aan toevoegt. Belangrijk: op het overzichtsscherm zie je een optie om een back-up te maken, waarbij je een reeks woorden op papier overneemt. Dit is noodzakelijk om bij verlies de wallet te kunnen herstellen. Klik op Ethereum of ga via het menu naar Assets, Ethereum en ga dan naar het tabje Ontvang. Noteer het aangegeven wallet-adres.

Starten met minen

Een bekende optie om te starten met minen is NiceHash, waar je via software in feite je computerkracht verhuurt. De software kiest de beste cryptovaluta om te minen, wat momenteel Ethereum is. Ongeacht die keuze krijg je betaald in bitcoin, waarbij wel iets blijft voor NiceHash.

Het is een populaire optie, maar in 2017 was dat even anders. Toen werd het Sloveense bedrijf gehackt en gingen veel bitcoins verloren. Daarom sluiten we ons liever aan bij een miningpool zoals Ethermine en laten de betalingen rechtstreeks naar onze wallet gaan. We gebruiken PhoenixMiner 5.5c, al zijn er ook andere opties.

Pak na het downloaden het zip-bestand uit in een map op de pc. Klik dan rechts op start_miner.bat en kies Bewerken. Je hoeft hierin alleen het wallet-adres te veranderen, door op die plek je eigen wallet-adres in te vullen. De naam Rig001 die daarachter staat (na een punt) mag je eventueel veranderen naar de naam van de bewuste pc. 

Klik als je klaar bent rechts op start_miner.bat en kies Als administrator uitvoeren, waarna het minen zal beginnen.

©PXimport

Is PhoenixMiner een virus?

Er zijn wat kleine drempels bij het minen. Zo kan Chrome bij het downloaden protesteren. Via de instellingen van Chrome kun je de beveiliging tijdelijk uitzetten. Ook Windows Defender kan in actie en het uitvoerbare bestand (PhoenixMiner.exe) mogelijk verwijderen, zelfs tijdens het minen. Het wantrouwen is eenvoudig te verklaren. In potentie zou iemand – een virus – voor eigen gewin op je systeem kunnen minen. Je kunt de map eventueel uitsluiten:

Wees evengoed met alles wat je doet voorzichtig, er zijn genoeg kapers op de kust. Zodra de miner zijn werk doet kun je onder andere de hashrate en uitbetalingen volgen via ethermine.org door je wallet-adres in te vullen. Er kan een kleine vertraging zijn. 

Met de combinatie van een 3060 Ti en 3080 krijgen we wekelijks uitbetaald omdat we net boven 0.05 eth komen, met slechts één videokaart kan het een weekje langer duren. Transactiekosten hoef je niet te betalen, die zijn voor rekening van de miningpool.

©PXimport

Minen optimaliseren

Enige optimalisatie is gewenst, opdat het stroomverbruik wordt beperkt terwijl de hashrate juist hoger wordt. Er valt eenvoudig veel te winnen. We gebruiken de gratis software MSi AfterBurner. De belangrijkste regelaar daarin is de Power Limit, het vermogen dat naar de kaart gaat. Dit kan afhankelijk van de videokaart worden teruggebracht naar zo’n zestig tot zeventig procent.

Pas ook de Core Clock en Memory Clock aan. Het minen is geheugenintensief, waardoor de Core Clock wat lager mag en de Memory Clock juist omhoog. Bedenk wel: iedere kaart is anders, dus experimenteren loont. Op de 3060 Ti zagen we met de aanpassingen het verbruik teruglopen van zo’n 210 naar 120 watt, terwijl de hashrate juist omhoog ging van 50 naar 59. Op de 3080 nam het verbruik af van zo’n 320 naar 220 watt en ook hier nam de hashrate toe.

©PXimport

De temperatuur van de videochip blijkt bij de RTX 3080 vrij stabiel rond veertig graden Celsius en mag tot boven de zeventig graden zijn. Maar er zit een addertje onder het gras. De temperatuur van het videogeheugen kan bij deze kaarten te hoog oplopen, afhankelijk van de manier waarop het videogeheugen wordt gekoeld. 

Met HWiNFO64 kun je deze temperatuur in de gaten houden door de GPU Memory Junction Temperature in het lijstje met sensoren op te zoeken. De bovengrens is 110 graden, maar de prestaties lopen dan al terug of het systeem kan crashen (overigens zonder verdere gevolgen). We houden deze waarde liever stabiel rond 90 tot 95 graden.

Uitbetalen

Bij het minen word je beloond met ethers (eth), maar de dagkoers bij het omruilen bepaalt natuurlijk wat je in harde euro’s hebt verdiend. Als je ze niet vast wil houden, waar de mooie term hodl voor is bedacht (hold on for dear life). 

Voor het verhandelen, zoals het omzetten naar andere cryptovaluta, uit laten betalen of misschien wel bijkopen van cryptovaluta - kun je een account bij een handelsplatform ofwel exchange maken, zoals bitvavo of binance. Zeker het in Nederland gevestigde bitvavo werkt reuze eenvoudig. Je kunt bijvoorbeeld een tegoed storten via iDeal of laten uitbetalen op je bankrekening.

Hoe lang nog?

Het minen van Ethereum blijft niet zo lang meer interessant door veranderingen in het Ethereum-netwerk. Eerst komt in juli de wijziging die EPI-1559 wordt genoemd. Die moet het probleem van de hoge transactiekosten oplossen, maar zal de vergoeding voor het minen omlaag brengen, naar schatting zo’n dertig tot vijftig procent. Het kan wel een positief effect op de koers hebben. 

De grootste verandering is de overgang naar Ethereum 2.0, dat al een tijdje proefdraait naast het huidige netwerk, al is de release al vaak uitgesteld. Het nieuwe netwerk werkt volgens proof-of-stake, waarbij in feite een partij in het netwerk wordt aangewezen om een nieuw blok te maken, op basis van zijn aandeel (‘stake’) in de cryptovaluta. Die partij ontvangt een vergoeding voor het verwerken van de transacties op de blockchain. Het zet de miner buitenspel. 

Er kunnen natuurlijk wel weer andere cryptovaluta bijkomen die interessant zijn om te minen en die het speelveld veranderen. Bedenk wel dat als een grote groep Ethereum-miners opeens een andere crypto gaat minen, zoals Ravencoin, Conflux of Cortex, de moeilijkheidsgraad daarvoor hoger zal worden en de vergoeding lager. 

De markt verandert constant, dus de laatste tip is om dit nieuws op de voet te volgen!

Ramen lappen staat zelden bovenaan je lijstje met favoriete klussen, maar het resultaat spreekt altijd voor zich. Schone ramen laten meer licht binnen, geven je huis een frisse uitstraling en maken het uitzicht net een stukje fraaier. En het hoeft echt geen tijdrovend karwei te zijn. Met deze vijf simpele methodes krijg je je ramen snel weer sprankelend schoon.

Lees ook: Top 10 vervelendste huishoudklussen: zo maak je ze leuker!

1: Glasreiniger en microvezeldoek, een gouden duo

De klassieker onder de schoonmaakmethodes blijft glasreiniger in sprayvorm, gecombineerd met een microvezeldoek. Het werkt snel, gemakkelijk en levert in de meeste gevallen een streeploos resultaat op. Spuit de reiniger gelijkmatig over het raamoppervlak: niet te spaarzaam, maar ook niet zo veel dat het in straaltjes naar beneden loopt. Neem vervolgens een microvezeldoek en poets het glas in rustige, cirkelvormige bewegingen. Begin in een hoek en werk stap voor stap naar de andere kant, zodat je geen plekken overslaat. Heb je te maken met hardnekkige vlekken, laat de spray dan even kort inwerken voordat je begint met poetsen. Wil je het glas net dat beetje extra glans geven, dan kun je de doek op een gegeven moment ook vervangen door een prop krantenpapier. Dat geeft een verrassend mooi effect.

©Voyagerix - stock.adobe.com

2: Warm water met een scheut afwasmiddel

Heb je geen glasreiniger in huis of zijn je ramen uitzonderlijk vuil, dan is een emmer met warm water en een paar druppels afwasmiddel een uitstekende oplossing. Vul de emmer met schoon, warm water, voeg er een beetje afwasmiddel aan toe en maak de ramen schoon met een zachte spons of een niet-pluizende doek. Werk steeds van boven naar beneden om te voorkomen dat er druipsporen ontstaan. Zodra het raam helemaal is afgenomen, pak je een raamwisser om het water in vloeiende banen weg te trekken. Zorg ervoor dat je de wisser na elke haal even droogveegt, zodat er geen strepen achterblijven. Droog daarna de randen en hoeken na met een schone, pluisvrije doek.

Woon je in een gebied met hard water, dan is het slim om gedestilleerd water te gebruiken. Daarmee verklein je de kans op witte vlekken en kalkresten die anders zichtbaar kunnen opdrogen.

💡 Kies een bewolkte dag om je ramen te lappen. In de felle zon droogt het water namelijk sneller op, waardoor je meer kans hebt op strepen.

3: Voor een streeploos resultaat: azijn

Wie liever met natuurlijke middelen schoonmaakt, kan uitstekend terecht bij een oplossing van water en witte azijn. Meng één deel azijn met drie tot vier delen water in een lege plantenspuit, schud even goed en spray het mengsel royaal op de ramen. Gebruik een microvezeldoek of een oude, schone theedoek om het raam grondig te poetsen. Net als bij de glasreiniger kun je voor extra glans ook hier weer krantenpapier gebruiken om na te wrijven.

Azijn heeft als groot voordeel dat het vet en vuil oplost, en bovendien strepen tegengaat. Houd er wel rekening mee dat de geur tijdens het schoonmaken even sterk kan zijn. Gelukkig verdwijnt die snel zodra de ramen droog zijn. Zo houd je een fris en helder resultaat over, zonder chemische schoonmaakmiddelen.

💡 Vergeet de kozijnen niet! Een schoon raam in een vuil kozijn ziet er maar 'half af' uit.

Ook interessant: 10x (goedkoop!) je huis schoon met soda, groene zeep en azijn

4: Efficiënt werken met een raamwisser

Wil je vooral snel en efficiënt resultaat, dan is een raamwisser je beste bondgenoot. Begin met het wassen van het raam volgens een van de eerdere methodes, zet de raamwisser vervolgens in de bovenhoek en trek hem in een rechte, horizontale beweging naar de andere kant. Veeg de wisser na elke haal af met een droge doek, zodat vuil en water zich niet opnieuw over het glas verspreiden. Zorg er daarnaast voor dat je elke baan een klein beetje laat overlappen met de vorige, zodat er geen strepen of gemiste stroken ontstaan. Sluit af door de randen van het raam en de vensterbank droog te maken met een schone doek. Daarmee voorkom je dat er druppels of watervlekken achterblijven.

💡 Voor moeilijk bereikbare buitenramen kun je een telescopische raamwisser gebruiken.

©Brian Jackson

5: Houd je ramen bij door regelmatig te lappen

Tot slot een tip die misschien niet leuk klinkt, maar wel een groot verschil maakt: maak je ramen regelmatig schoon. Door ze vaker even snel af te nemen, voorkom je dat vuil en aanslag zich ophopen en vastkoeken. Dat betekent dat je minder hard hoeft te boenen en sneller klaar bent. Bovendien blijven je ramen langer helder, waardoor je altijd kunt genieten van een fris uitzicht. Mooier kunnen we het niet maken, wel een stuk makkelijker.

💡 Last van condens op je ramen? Ventileer wat vaker of verweeg een luchtontvochtiger.

Conclusie

Met deze tips en een beetje voorbereiding wordt ramen lappen een stuk eenvoudiger. Door slim te werken en de juiste schoonmaakmiddelen te gebruiken, zorg je ervoor dat je ramen er in no-time netjes uitzien!

Als de zomer ten einde loopt, verdwijnt bij veel mensen de aandacht voor de tuin. Toch is het najaar een van de belangrijkste periodes voor tuinonderhoud. Wie nu opruimt en snoeit, voorkomt extra werk in het voorjaar. En met het juiste gereedschap is dat makkelijker dan je denkt!

Partnerbijdrage - in samenwerking met Gardena

Vallende blaadjes, uitgebloeide planten, struiken en bomen die in de zomer flink zijn gegroeid – juist in het najaar vraagt de tuin om aandacht. Hieronder lees je welke klussen je nu kunt uitpakken en welk gereedschap daarbij van pas komt.

Snoeien: nu knippen is straks genieten

Veel vaste planten, struiken en jonge bomen groeien in de zomer flink door. Door ze in het najaar te snoeien, houd je ze in model en voorkom je dat zwakke of te lange takken bij de eerste storm afbreken. Snoeien is ook belangrijk voor de gezondheid van de plant: zo krijgen lucht en licht krijgen meer ruimte, wat schimmelvorming tegengaat.

Voor dunne takken en jong hout is een scherpe snoeischaar vaak al genoeg. De Gardena PremiumCut Flex is daar een goed voorbeeld van. Deze stevige bypass-schaar is bedoeld voor groen hout tot 24 mm dik. Dankzij de ergonomische handgreep en PowerCoating werk je nauwkeurig en hoef je geen extra kracht uit de oefenen. De coating zorgt er bovendien voor dat je de snoeischaar makkelijk schoon kunt maken en houden.

©Gardena

Gaat het om iets dikkere takken, bijvoorbeeld van struiken of jonge bomen, dan is een takkenschaar praktischer. De Gardena EasyCut S is een compacte en lichte takkenschaar met een sterke bypass-snede. Hij heeft een snoeidiameter van 4,5 centimeter. Dankzij zijn ergonomische ontwerp en zijn gewicht van net 900 gram kun je lekker vlot doorwerken.

💡Tip: snoei op een droge dag, zodat de snoeiwonden snel kunnen indrogen en je schimmel geen kans geeft.

©Gardena

Blad op het gazon? Tijd voor actie

Afgevallen bladeren horen bij de herfst, maar laat je ze liggen, dan gaan ze al snel tegen je werken. Zeker op het gazon vormen ze een natte, compacte laag die het gras verstikt. Mos en schimmels krijgen vrij spel, en in het voorjaar zie je de kale plekken terug. Blad opruimen is dus geen overbodige luxe.

Voor kleine oppervlakken of om gevallen blad uit borders en perken te halen is een hark vaak al voldoende. De Gardena combisystem bladhark is verstelbaar in breedte, van 30 tot 50 centimeter, zodat je hem kunt aanpassen aan de situatie. Smal bij struiken of tussen planten, breder op het gazon. Je klikt hem vast op een steel naar keuze, waardoor je ook prettig rechtop kunt blijven werken.

©Gardena

Wil je sneller klaar zijn, dan is een bladblazer of -zuiger handiger. De Gardena PowerJet Collect werkt op een 18V accu en combineert blazen en zuigen ineen. Je kunt bladeren dus op een hoop blazen óf ze direct opzuigen. Doe je dat laatste, dan zorgt de geïntegreerde hakselaar dat het bladafval meteen versnipperd wordt. Is de opvangzak vol, dan is het opgevangen materiaal meteen klaar voor op de composthoop of in de groenbak.

©Gardena

Liever geen herrie of gedoe met stroom? Dan is de Gardena bladverzamelaar een slim alternatief. Deze tuinruimer werkt volledig mechanisch: je duwt hem als een karretje over het gazon en de draaiende borstels vegen het blad naar binnen. Je hoeft dus niet meer zelf telkens te bukken om opgehoopt blad te verzamelen en weg te gooien. Het borstelmechanisme is in hoogte verstelbaar, afhankelijk van de ondergrond. Handig: je kunt hem ook gebruiken na het grasmaaien of verticuteren. En dat allemaal zonder lawaai!

En waar laat je al dat groenafval?

Tijdens het snoeien en harken verzamel je al snel een flinke berg groenafval. Takken, bladeren, uitgebloeide planten – het is handig om daar meteen een verzamelpunt voor te hebben. De Gardena pop-up tuinafvalzakbiedt uitkomst. Deze stevige, rechthoekige zak klapt vanzelf open en blijft goed rechtop staan. Daardoor kun je er gemakkelijk takken en blad in kwijt, zonder dat de zak steeds omvalt. Met een inhoud van 127 liter hoef je niet steeds heen en weer te lopen. Klaar? Dan vouw je de zak plat op, zodat hij weinig ruimte inneemt in de schuur of garage.

💡Tip: gebruik meerdere zakken om te scheiden wat je kunt composteren (bladeren, plantresten) en wat naar de gemeentelijke groenophaal moet (ziek of besmet plantmateriaal, dikke takken).

©Gardena

Het najaar als onderhoudsseizoen

Hoewel het in het najaar lijkt alsof de tuin tot rust komt, is dit juist het moment om dingen aan te pakken. Je zorgt dat de tuin winterklaar is, zodat je er in het voorjaar weer helemaal van kunt genieten. Bovendien werk je vaak in prettig weer: niet te heet, niet te droog, geen muggen meer. En zeg nou zelf: het voelt goed om de tuin netjes en opgeruimd achter te laten voordat de winter echt begint!

Met goed gereedschap wordt dat werk een stuk makkelijker. Gardena helpt daarbij, met alles van snoeischaren en bladverzamelaars tot stevige tuinafvalzakken. Het enige wat jij nog hoeft te doen, is aan de slag gaan.