Nvidia bracht onlangs zijn nieuwe GeForce RTX 4090 uit, een nieuw topmodel videokaart gericht op vermogende gamers die de allerbeste prestaties willen ongeacht de prijs. Maar ook voor creatieve professionals, streamers en contentmakers voor wie high-end hardware onmisbaar is, is deze videokaart een grote stap. Maar hoe groot is die stap precies? Maakt de Nvidia GeForce RTX 4090 de verwachtingen waar en is hij de exorbitant hoge prijs waard?

De coronapandemie is een nare tijd geweest voor de markt van videokaarten. Niet alleen was er een ongekende vraag vanuit consumenten die veel tijd thuis moesten doorbrengen, maar ook cryptomining was booming. In de praktijk waren videokaarten ongeacht de prestaties niet aan te slepen of simpelweg onbetaalbaar. Het feit dat Nvidia maar liefst 1959 euro vraagt voor deze RTX 4090 lijkt dan ook te suggereren dat die tijd nog niet achter ons ligt, maar de werkelijkheid is iets genuanceerder. Zo staat de euro er slecht voor tegenover de dollar, waardoor de prijsstijging in de Benelux erger lijkt dan elders. Zo kostte de RTX 3090 1499 dollar in de VS, waar de RTX 4090 1599 dollar kost. In euro’s is dat ineens een sprong van 1549 euro naar 1959 euro. Maar goed: de RTX 4090 is echt een vlaggenschip. Ondertussen zijn de modellen van de vorige generatie uitstekend verkrijgbaar en tegen normale prijzen. 

Alles nieuw? 

Nvidia moet met de GeForce RTX 4090 moet dus iets indrukwekkends laten zien om het prijskaartje van bijna 2000 euro waar te maken. Dat doet het met de compleet nieuwe Ada Lovelace-architectuur, vernoemd naar de Engelse wiskundige, en het nieuwe 4nm-procedé van TSMC. Een flinke stap vooruit ten opzichte van de 8nm-chips van Samsung van de vorige generatie. Een kleiner procedé betekent in de regel een flinke verbetering in prestaties en vooral efficiëntie. 

Opvallender is de toename van het aantal CUDA-cores (rekenkernen): van 10.496 op de RTX 3090 naar 16.384 op de RTX 4090. Daarbij zijn ook de Tensor-cores (voor AI-mogelijkheden zoals DLSS) verbeterd en in aantallen verhoogd: van 328 naar 512. Verder zijn er meer en betere Ray Tracing-cores (van 82 naar 128) en flink hogere kloksnelheden (van 1700 MHz naar 2520 MHz). 

Het werkgeheugen is nog altijd 24 gigabyte aan GDDR6X-geheugen op een 384bit-geheugenbus. Daarmee is deze videokaart dus ook inzetbaar als workstationkaart, want deze hoeveelheid geheugen komt enkel in zware creatieve taken tot zijn recht. Louter voor gamen kun je met grofweg de helft toe. 

Een (bijna) unieke stap voorwaarts 

In de praktijk leiden de verbeteringen tot een vrijwel unieke stap voorwaarts. De RTX 4090 is maar liefst 60 procent sneller dan de RTX 3090 op 4K-resolutie. Een uitzonderlijke prestatie die in de geschiedenis van videokaarten slechts een handjevol keer heeft plaatsgevonden. De GTX 1080 wist grofweg zoiets te doen in 2016, de laatste keer daarvoor kunnen we ons niet eens meer herinneren. Die winst heeft ook een grote impact op de praktijk, want waar je voorheen blij was met een soepel draaiende game op een 4K-resolutie, is dat nu mogelijk met een verversingssnelheid van 120 Hz of hoger. Dit al dan niet met een beetje hulp van Nvidia’s uitstekende DLSS-upscaler. Op lagere resoluties neemt de winst wel af en loop je vaker tegen de beperkingen van de cpu aan. Zo is de winst op 1440p zo’n 40 procent en op 1080p-resolutie nog zo’n 20 procent. Significant, maar het is wel de vraag of een verdubbeling van de prijs daar tegenop weegt. 

©NVIDIA

Buiten het gamen 

Ook aan de productiekant voor creatieve professionals is de winst terug te zien. Zo kan de RTX 4090 AV1 encoderen, wat hem extreem veel sneller maakt in sommige video-exports. Ook kan de kaart in betere kwaliteit streamen bij een lagere bitrate, ideaal voor live-streamers. Daarbij zijn er twee encoders aanwezig waardoor video-exports grofweg twee keer zo snel gaan. Deze goede prestaties hebben vooralsnog geen antwoord van de concurrentie. De enige concurrent wordt misschien een goedkopere kaart in de RTX 4000-serie die (wederom misschien) nog dit jaar wordt aangekondigd. 

Niet alleen maar zonneschijn 

Om dit mogelijk te maken, is het energieverbruik opgeschroefd. Een verbruik van 450 watt is niet niks in deze tijd, al deden luxere uitvoeringen van de RTX 3090 (Ti) daar nauwelijks voor onder. De efficiëntie is dus een flinke stap beter, maar het neemt niet weg dat je voor deze kaarten een stevige voeding nodig hebt, plus een behuizing die in staat is om die 450 watt aan hitte ook goed af te voeren. Om 450 watt te koelen, heb je ook grote heatsinks nodig, waardoor elke RTX 4090 extreem groot is geworden. Je moet hiervoor dan niet alleen een goed koelende behuizing hebben, maar ook één die groot genoeg is zodat die kaart überhaupt past. 

DLSS 3 Frame Generation 

Nvidia zag de cpu-bottleneck ook aankomen en heeft daarom gewerkt aan een nieuwe technologie als onderdeel van DLSS 3: Frame Generation. Deze mogelijkheid gebruikt AI om tussen elk frame een extra frame te genereren dat volledig op de gpu wordt gegenereerd. Hierdoor is het mogelijk om flink hogere framerates te genereren dan waar de cpu tot in staat zou zijn. Tot nu toe was het enkel te testen in enkele bèta’s, dus we wachten met een oordeel over Frame Generation tot een later moment. 

Nvidia GeForce RTX 4090 Founders Edition 

Nvidia’s eigen kaart is prachtig om te zien en hij presteert in de praktijk ook gewoon goed. Dat mag ook wel gezien het forse formaat, want zelfs voor de Founders Edition heb je een flinke kast nodig. Wat prestaties betreft doen sommige grotere kaarten het nog iets beter, maar op zich presteert dit model gewoon uitstekend. De temperaturen zijn ruim binnen de marge, de geluidsproductie is alleszins bescheiden en zelfs dit referentiemodel werkt op een hogere kloksnelheid dan het standaardniveau van de specificaties. De Founders Edition is de ‘goedkoopste’ kaart uit deze test en gezien de prestaties van deze kaart lijkt het onnodig om meer te betalen dan deze toch al forse adviesprijs. Helaas kun je deze kaart alleen bij Nvidia zelf aanschaffen en daar lijkt hij vooralsnog non-stop uitverkocht. 

Gigabyte GeForce RTX 4090 Gaming OC 

De Gigabyte GeForce RTX 4090 Gaming OC is de middenklasse RTX 4090-uitvoering van Gigabyte en dat zien we ook in de prestaties. Hij is voorzien van een forse koeling en is maar beperkt overgeklokt, maar hij is niet zo extreem chic als de nog grotere en veelal nog duurdere concurrenten. Gezien de kleine prestatieverschillen vinden we de Gaming OC dan ook best interessant: je bespaart wat geld en merkt er in de praktijk weinig van. De grote uitdaging voor Gigabyte is de nog goedkopere Founders Edition van Nvidia. De Gaming OC presteert beter, maar de Founders is ook prima en goedkoper mits verkrijgbaar. Gigabyte heeft het voordeel dat het een extra jaar garantie biedt, fans met RGB heeft en wél in allerlei winkels ligt. 

MSI GeForce RTX 4090 Suprim Liquid 

De MSI GeForce RTX 4090 Suprim Liquid is de vreemde eend in de bijt, want deze kaart wordt geleverd met ingebouwde waterkoeling. Dat maakt de kaart zelf compacter, maar je moet wel ruimte hebben voor een 240mm-radiator. MSI scoort punten met het design, want dat is prachtig. Een watergekoelde kaart heeft in de regel een hoop koelpotentieel en hij blijft in onze tests ook nog eens goed stil. Maar de meerwaarde kan nog groter zijn: de externe radiator zorgt ervoor dat je de bijna 450 watt aan hitte direct uit je computer kast kunt voeren, mits je kast er dus plek voor heeft. Afhankelijk van je behuizing kan de winst dus nog groter zijn. Het is afwachten hoe goed leverbaar hij wordt, want vooralsnog hebben we hem niet in winkels in de Benelux gezien. 

MSI GeForce RTX 4090 SUPRIM X 

De Suprim X van MSI is een indrukwekkende kaart met een grote koeler, drie fans, een flinke dosis extra verlichting en grijszilveren kleurstelling. Vergeleken met de andere vier is hij niet opvallend groot of klein, maar vergeleken met praktisch elke videokaart van de laatste tien jaar is het een gigant. Wat koeling betreft valt de Suprim X een beetje in het midden van deze test. Hij is een stuk stiller dan de Gigabyte-kaart, maar iets minder koel, iets luider dan de ROG Strix bij vergelijkbare koeling en iets koeler dan de Founders Edition bij een vergelijkbare geluidsproductie. Hij valt echter wel op als de snelste kaart in deze vergelijking – zij het nipt. In de praktijk merk je dat enkele extra frame niet, maar in een vergelijking met kleine verschillen helpen alle beetjes. De vraag is hoe de prijs gaat uitpakken, want momenteel ligt de Suprim X in de schappen voor ca. 2900 euro, ruim boven de adviesprijs (de prijs waarbij wij hem een redelijke koop achten). Liefhebbers doen er verstandig aan dit even aan te kijken. 

ASUS ROG Strix GeForce RTX 4090 OC 

Elke nieuwe generatie high-end videochips die op de markt komt gaat gepaard met een nieuwe ASUS ROG Strix-uitvoering. En eigenlijk doen ze elk jaar hetzelfde: een extreem grote, dikke, opvallende koeler bouwen die zelfs naast vier andere XXL-koeloplossingen er nog uit weet te springen. De ROG Strix is nóg groter, nóg dikker en met zijn blauwrode kleurstelling nóg gekker. Let wel op: je moet een extreem grote behuizing hebben om deze te laten passen. 

Smaak is subjectief, dus daar laten we ons niet over uit. Prestaties zijn juist een stuk concreter en op dat vlak scoort deze ASUS ROG-kaart gewoon uitstekend. Hij blijft uitstekend koel en is ook duidelijk de stilste van de luchtgekoelde kaarten. 

Zoals elke generatie is de prijs het grootste nadeel, want je betaalt een forse premium bovenop een al enorm prijzig basismodel. Aangezien de Founders Edition al uitstekend werkt, moet je je afvragen of je zo veel meer wilt betalen voor deze overtreffende stap, al vermoeden we dat de doelgroep daar wellicht niet wakker van ligt. 

Conclusie 

De Nvidia GeForce RTX 4090 maakt indruk. Wat prestaties betreft, is er geen alternatief voor en het gat met de top van de vorige generatie is zo groot dat iedereen die louter om prestaties geeft er niet omheen kan. De prijs is echter hoog, en ook het stroomverbruik, waardoor het voor de gemiddelde gamer of videobewerker wachten is op goedkopere versies. Voor hen is deze kaart een interessant kijkje in de toekomst. Als die goedkopere varianten net zo’n indrukwekkende sprong maken als dit topmodel, dan worden pc’s daadwerkelijk een stuk krachtiger. Maar voor ongeduldige liefhebbers van het beste is dit de ultieme kaart van het moment en dat blijft vermoedelijk nog wel een tijdje zo. 

 * let op: 240mm-radiatorpositie vereist

Apples heeft gisteren zijn nieuwe 17-serie gepresenteerd, en daar hoort nu eenmaal ook een nieuwe versie van het besturingssysteem bij. iOS 26 brengt een nieuw design met Liquid Glass, slimme Apple Intelligence-functies en verbeteringen in apps als Telefoon, Berichten en CarPlay. Ontdek wat er verandert, welke iPhones worden ondersteund en wanneer de update beschikbaar komt.

Apple zet met iOS 26 een grote stap. Het systeem ziet er niet alleen frisser uit, maar voelt ook overzichtelijker en handiger in gebruik. Liquid Glass geeft de iPhone een nieuw uiterlijk, Apple Intelligence werkt stiller maar slimmer mee en kern-apps als Telefoon, Berichten en Camera krijgen een flinke opknapbeurt. Dit zijn de belangrijkste veranderingen en dit heb jij eraan.

Liquid glass maakt iOS frisser en rustiger

De grootste vernieuwing is Liquid Glass, een doorschijnend laagje dat meebeweegt met het licht en de kleuren om je heen. Daardoor oogt de interface levendiger zonder druk te worden. Navigatiebalken krimpen automatisch als je scrolt, iconen en widgets zijn opgebouwd uit lagen en het geheel voelt rustiger aan.

Ook Apples eigen apps zijn aangepakt. De Camera-app is eenvoudiger ingedeeld, zodat je sneller bij de juiste functie bent, terwijl Foto's een duidelijke scheiding maakt tussen je bibliotheek en verzamelingen. Op het toegangsscherm zorgen zogenaamde 'spatial scenes' voor een speelse dynamiek: de achtergrond reageert op beweging en de klok schuift automatisch mee in de beschikbare ruimte. Ontwikkelaars kunnen met nieuwe API's dezelfde stijl doorvoeren in hun apps, zodat je overal dezelfde visuele lijn ziet.

©Apple

Apple intelligence helpt ongemerkt mee

Apple Intelligence is geen losse knop of app meer, maar een stille motor die overal in iOS 26 meedraait. Live-vertalen werkt direct in Telefoon, FaceTime en Berichten. Tekst en spraak worden in realtime omgezet op je toestel zelf, waardoor het snel en privacyvriendelijk blijft.

Daarnaast begrijpt je iPhone beter wat er op het scherm gebeurt. Zie je bijvoorbeeld een datum in een chat, dan kun je die direct omzetten naar een agenda-afspraak. Ook creatieve functies zijn volwassener geworden: Genmoji en Image Playground maken persoonlijke emoji en visuals als woorden tekortschieten. Apple gebruikt hiervoor een mix van slimme modellen op het toestel en in de cloud, en ontwikkelaars krijgen toegang tot het on-device model om eigen apps intelligenter te maken. Voor Nederlandstaligen is er nog een kleine kanttekening: ondersteuning voor Nederlands komt pas later in 2025.

Zo update je zonder problemen

Een nieuwe iOS-versie installeren is spannend, maar kan ook voor verrassingen zorgen. Maak daarom eerst een back-up via iCloud of je computer. Werk je met belangrijke apps of accessoires, dan is het slim om een paar dagen te wachten. Vaak brengen ontwikkelaars snel updates uit die kleine fouten oplossen. Ben je vooral nieuwsgierig? Dan zit je met iOS 26 goed. De publieke bèta gaf al een voorproefje en onlangs is de Release Candidate uitgerold. Zo bepaal je zelf of je direct overstapt of liever nog even wacht.

©Apple

Slimmere apps en meer plezier

Ook de kern-apps voelen anders aan. In Telefoon zijn favorieten, recente oproepen en voicemail samengebracht in één overzicht. De functie 'Oproepen filteren' helpt je onbekende bellers te filteren. De functie Hold Assist, die een seintje geeft zodra iemand eindelijk de lijn opneemt, is in Nederland helaas niet beschikbaar.

In Berichten kun je onbekende afzenders apart laten binnenkomen en groepsgesprekken leuker maken met polls. Via Image Playground laat je bovendien achtergronden genereren voor de juiste sfeer.

Nieuw is de Apple Games-app, een centrale plek waar je al je spellen vindt, van Apple Arcade tot uitdagingen met vrienden. CarPlay sluit zich aan bij de nieuwe stijl, met compactere meldingen en ondersteuning voor Live Activities. Met CarPlay Ultra gaat Apple nog een stap verder door functies van de auto en je iPhone nauwer te koppelen.

Voor wie beschikbaar?

iOS 26 is gratis beschikbaar voor iPhone 11 en nieuwer. Daarmee vallen de iPhone XR, XS en XS Max dit jaar af. Voor de slimme functies van Apple Intelligence is bovendien een recentere iPhone nodig. Apple benadrukt dat beschikbaarheid per regio kan verschillen en dat taalondersteuning gefaseerd wordt uitgebreid. Volgens meerdere bronnen staat de publieke uitrol gepland voor maandag 15 september 2025, tegelijk met de lancering van de nieuwe iPhones.

JBL komt met een nieuwe versie van zijn krachtigste draagbare speaker. De JBL Boombox 4 is lichter dan zijn voorganger, maar levert toch 50 procent meer vermogen. De speaker verschijnt in drie kleuren en kost 499,99 euro.

Harder en voller geluid

De Boombox 4 introduceert AI Sound Boost, een slimme technologie die het geluid harder laat klinken zonder dat er vervorming optreedt. Het resultaat is JBL's herkenbare Pro Sound: scherpe hoge tonen en een stevige, dreunende bas. Nieuw is ook dat luisteraars kunnen kiezen uit twee Bass Boost-modi. Deep Bass geeft een warm, vol laag, terwijl Punchy Bass zorgt voor een strakkere bas die meer nadruk legt op ritme. De basradiatoren zijn bovendien voorzien van verlichte JBL-logo's die oplichten zodra Bass Boost wordt ingeschakeld.

Lichter, maar robuuster

Ondanks zijn extra kracht is de Boombox 4 lichter: 5,9 kilo, ongeveer 12 procent minder dan de vorige generatie. Het nieuwe ontwerp heeft een stevigere voet, een handgreep om hem gemakkelijk mee te nemen en een robuuste behuizing die voldoet aan de IP68-norm voor stof- en waterdichtheid. Daarmee is de speaker ook geschikt voor gebruik bij het zwembad, op het strand of in het park.

©JBL

Nieuwe opbouw van het geluid

De Boombox 4 beschikt over een vernieuwde audioconstructie met drie passieve radiatoren en twee extra middentoondrivers. Daarmee vervangt JBL de eerdere subwoofer en wordt het geluidsbeeld rijker en meer in balans. Verder ondersteunt de speaker lossless audio via USB-C en kan hij dankzij Auracast eenvoudig gekoppeld worden met een onbeperkt aantal andere compatibele JBL-speakers.

Langere adem

De accu gaat tot 28 uur mee en kan met Playtime Boost worden opgerekt tot 34 uur. Voor het eerst is de batterij ook vervangbaar, waardoor de levensduur van de speaker verlengd kan worden.

Beschikbaarheid

De JBL Boombox 4 komt uit in Midnight Black, Ocean Blue en Camouflage. De speaker ligt vanaf 8 september in de winkels en is te koop via JBL.com en geselecteerde retailers voor 499,99 euro.