ID.nl logo
Getest: twaalf Z790-refresh-moederborden
© Andrey Tronkov - stock.adobe.com
Huis

Getest: twaalf Z790-refresh-moederborden

Overweeg je een nieuwe 14de Generatie Intel-cpu, dan wil je daar een passend moederbord bij. Voor de high-end-cpu’s met het K-achtervoegsel, zoals de i5-14600K, i7-14700K en de i9-14900K betekent dat een Socket 1700-moederbord met een Z-voorvoegsel. Wij hebben 12 nieuwe modellen getest die direct uit de doos compatibel zijn met deze cpu’s. Wat zijn nu de verschillen, en vooral: wat heb je écht nodig?

In dit artikel bespreken we twaalf moederborden die geschikt zijn voor de nieuwe 14e generatie Intel-cpu's. We hebben de borden getest op:

  • Aansluitingen
  • Stroomvoorziening
  • Prijs

Lees ook: Zelf je pc bouwen? Met deze behuizingen doe je er een strik omheen

De 14de generatie Intel Core-processor maakt gebruik van dezelfde Socket LGA 1700 als de 12de en 13de generaties. Dat is uitzonderlijk, want Intel heeft al jaren de gewoonte om elke twee generaties een nieuwe socket uit te brengen waarmee ze je verplichten ook een nieuw moederbord te kopen. In theorie kun je dus prima een huidig Z690- of Z790-moederbord gebruiken voor je nieuwe Intel-cpu. Mits jouw moederbord een BIOS-update heeft waarbij ondersteuning voor de 14de generatie vermeld staat en je het geen probleem vindt het BIOS even te updaten. Als is het updaten van het BIOS sowieso verstandig om te doen voor de prestaties en stabiliteit van je computer. En, in tegenstelling tot een aantal jaar geleden, is het ook niet meer zo lastig en risicovol. Veel borden bieden de optie om het BIOS te updaten zonder dat je een cpu of werkgeheugen installeert, maar niet allemaal.

Voor gebruikers van een 14de generatie-cpu die dat liever niet doen, is de Z790-refresh-lijn gelanceerd. De refresh-borden in deze test werken dus direct uit de doos goed met de nieuwste cpu’s.

Wat is er nieuw?

De naam Z790-refresh geeft al aan dat we vanuit de Intel-chipset zelf niet al te veel nieuws hoeven te verwachten. Intel richt zich zelfs maar op één onderwerp: wifi 7 is nu de nieuwe standaard, daar waar dat vorig jaar nog wifi 6E was. Buiten dat wifi 7 verder nog zeldzaam is en lang niet iedereen wifi gebruikt op de desktop-pc, is het ook geen garantie dat elk moederbord ook echt wifi 7 heeft. Geen bijster overtuigend argument dus. Dat wil echter niet zeggen dat de nieuwe borden niet interessant zijn, want hoewel de chipset zelf niets nieuws brengt, hebben de drie grote moederbordfabrikanten wel het een en ander toegevoegd. Zo zien we veel aandacht voor praktisch gemak, bijvoorbeeld doordat de installatie van M.2-ssd’s hier en daar volledig zonder schroevendraaier kan, de ouderwetste losse IO-shields zien we zelden meer en ook kwalitatief zijn de borden in het hogere segment beter dan enkele jaren terug. Sterker nog, instapborden zijn vaak kwalitatief beter dan high-endborden van een paar generaties geleden.

De keerzijde daarvan is de prijs, want ook de instapborden zijn inmiddels duurder geworden dan high-endborden van een paar generaties geleden. Tel daar wat inflatie bij op en het feit dat (high-end-)desktop-pc’s meer en meer niche worden, maakt dat we praten over prijzige producten. Maar voor zowel pc-liefhebbers, gamers als creatieve professionals gaat er toch weinig boven een krachtige pc met een kwalitatief goed moederbord en dit zijn dan ook de doelgroepen waar wij deze borden voor testen. Wil je minder uitgeven, dan zijn er goedkopere chipsets op de markt voor lager gepositioneerde cpu’s.

Intel heeft de chipset niet vernieuwd voor de 14de generatie processors, alleen de (optionele) toevoeging van wifi 7 is echt nieuw.

Stroomvoorziening Waar je normaliter op wil letten bij de aanschaf van een moederbord is de stroomvoorziening, soms VRM of VRM’s genoemd. Een capabele stroomvoorziening is cruciaal voor een stabiele werking van je systeem. Hoe krachtiger de cpu, hoe zwaarder die moet zijn. Maar omdat er de laatste jaren veel aandacht geweest is voor dit onderwerp, zijn er vandaag de dag nauwelijks borden met een slechte stroomvoorziening te vinden. Alle borden in onze test blijken dan ook meer dan capabel genoeg om zelfs een Core i9-14900K, een cpu die zeker 300 watt kan verstoken, aan te kunnen.

In tegenstelling tot extreme overklokkers maken wij geen onderscheid tussen een ‘gewoon goede’ of ‘zwaar overdreven’ stroomvoorziening, want zolang ze niet in de buurt komen van oververhitting maakt het eigenlijk gewoon niet uit. Hoe graag elke fabrikant ook in de marketing aangeeft hoe veel beter die van hen zijn, op een gegeven moment is het gewoon overkill. Alleen voor enthousiaste overklokkers is het een overweging.

Rondom de socket zie je de powerstages (vierkante onderdelen) van de stroomvoorziening, normaal gesproken zijn deze op de afgebeelde ASUS ROG Strix Z790-E Gaming WiFi II afgedekt met een heatsink.

Let op de mogelijkheden

Slechte moederborden bestaan eigenlijk niet meer, dus een moederbord moet vooral goed bij je eisen passen. Daarom moet je goed letten op de eigenschappen, en in het bijzonder op de aansluitingen. In onze adviezen wegen we alle aansluitingen en mogelijkheden mee, maar elke gebruiker is uniek en het is dan ook cruciaal dat je zelf bepaalt wat jij denkt nodig te hebben. Hoeveel M.2-ssd’s verwacht je nodig te hebben? Hoeveel usb-poorten heb je voor jouw hardware nodig? En hoe snel moeten die zijn? Of wil je wellicht extreme overklokmogelijkheden? De stroomvoorziening moet voldoen voor jouw cpu, iets wat voor de geteste borden een gegeven is, maar zeker niet telt voor alle refresh-borden. Uiteindelijk kom je zo tot het beste moederbord voor jou. Houd daarbij ook rekening met eventuele wensen in de toekomst, maar een veel duurder moederbord kopen dan een model dat ruimschoots aan jouw eisen voldoet heeft weinig zin. Als je graag iets meer wil betalen voor een andere uitstraling, of een merkvoorkeur hebt, dan kan dat zeker, maar onthoud dat zodra de eisen voldoen, een moederbord van 600 euro jouw pc niet sneller maakt dan een van 350 euro.

Alle fabrikanten kiezen hun line-up aardig uit, zo beginnen ze met een bepaalde set mogelijkheden voor het goedkoopste model en voegen duurdere modellen daar steeds wat aan toe. Daarom bespreken we voor de overzichtelijkheid de moederborden per fabrikant met de focus op wat het model erboven extra toevoegt.

Let er vooral op dat je beoogde moederbord alle door jou gewenste aansluitingen en headers heeft.

ASUS TUF Gaming Z790-Pro Wifi

De TUF Gaming-line-up van ASUS heeft de nodige stappen gemaakt sinds de introductie enkele jaren geleden. Het zijn weliswaar instappers voor de Z790-chipset, maar technisch gezien krijg je hier meer moederbord voor dan bij menig high-endbord van enkele jaren geleden. Zo krijg je drie M.2-sloten, zeven fan-headers, drie aRGB-headers, twee interne usb2.0-headers, één usb3.0-header en één usb-c-header met een snelheid van 20 Gbit/s voor het voorpaneel van je pc. Achterop krijg je acht usb-poorten, inclusief weer zo’n snelle 20Gbit/s-versie, degelijke audio-aansluiting met optische uitgang en een 2,5Gbit/s-netwerkaansluiting.

De stroomvoorziening voor je processor komt via zestien 60A-powerstages met stevige heatsinks erbovenop. Daarmee is het ruim voldoende zelfs voor de meest high-end Intel Core i9-14900K. Gecombineerd met het traditioneel fijne en uitvoerige BIOS van ASUS en wat handige praktische zaken zoals een knop om de videokaart gemakkelijk los te koppelen, is de TUF een keurige en redelijk complete basis voor een mid-range- of high-end-game- of creatieve pc. Al zijn er ook zeker punten waar je over na moet denken. Zo is dit het enige bord in deze test waar wifi 6E in plaats van wifi 7 op zit. Verder ondersteunen de M.2-sloten maximaal PCIe-gen4-ssd’s en ontbreken hobbymogelijkheden zoals fysieke knoppen en een schermpje voor probleemdiagnose.

Pluspunten

  • Degelijke stroomvoorziening

  • Genoeg aansluitingen

Minpunten

  • Geen wifi 7

  • Geen hobbymogelijkheden

  • Geen gen5-ssd’s

ASUS TUF Gaming Z790-Pro Wifi

Moederbord met wifi 6E

ASUS ROG Strix Z790-A Wifi II

De stap boven de TUF Gaming is de Strix Z790-A, een bord dat in eerste instantie opvalt met zijn witte heatsinks en andere witte details. Daarmee richt ASUS zich direct op een doelgroep die de uitstraling van hun moederbord en complete build belangrijk vindt.

Qua mogelijkheden gaat het bord ook een stapje verder. Zo krijg je bovenop alles dat de TUF heeft maar liefst vijf M.2-ssd-sloten, allen voorzien van een heatsink. Ook is de stroomvoorziening wat opgevoerd en is de Strix Z790-A achterop wat completer, met onder andere twaalf usb-poorten en wifi 7. Dat maakt de Z790-A een net wat completer en wat upgradebestendiger bord dan de TUF, zij het zonder de hobbymogelijkheden als een schermpje voor foutcodes en fysieke knoppen. Je betaalt hier wel meer voor. Het is die forse meerprijs die ons dwarszit, want voor die 450 euro meer had ASUS wel een gen5-ssd-slot of hobbymogelijkheden mogen toevoegen.

Pluspunten

  • Degelijke stroomvoorziening

  • Genoeg aansluitingen

  • Wifi 7

Minpunten

  • Geen hobbymogelijkheden

  • Geen gen5-ssd

ASUS ROG Strix Z790-E Wifi II

De ASUS ROG Strix Z790-E Wifi II heeft maar een marginaal andere naam (de A verandert in een E), maar het is een functioneel flink uitgebreider product. Iets wat deels verraden wordt door de indrukwekkendere uitstraling, maar ook de flink hogere prijs.

De Z790-E is het eerste ASUS Z790-refresh-bord waarop we een M.2-ssd-slot van de 5de generatie terugvinden, een schermpje voor foutcodes en fysieke knoppen voor hobbyisten die hun moederbord buiten hun behuizing gebruiken. Ook is een tweede interne usb3.0-header aanwezig voor behuizingen met vier usb3.0-poorten op de kast zelf. Het is ook het enige bord met drie interne usb2.0-headers die vaak worden gebruikt door RGB-verlichting en waterkoelers met verlichting. Daar zal niet iedereen veel waarde aan hechten, maar luxere borden zijn per definitie al nicheproducten.

Achterop vinden we wederom twaalf usb-poorten, maar hier zijn ze allemaal 10 Gbit/s of sneller en ook de stroomvoorziening heeft een flinke upgrade gekregen. Achttien 110A-powerstages gecombineerd met de hobbymogelijkheden maakt de Z790-E ook erg geschikt om serieus mee te overklokken. Knutselen met je moederbord moet ook wel echt je hobby zijn, want met een prijs van bijna 600 euro is de Z790-E te duur voor reguliere gebruikers. 

Pluspunten

  • Uitstekende stroomvoorziening

  • Genoeg aansluitingen

  • Gen5-ssd

  • Wifi 7

Minpunten

  • Forse prijs

ASUS ROG Maximus Z790 Dark Hero

Het vlaggenschip van ASUS is de Dark Hero, een bord met een uitstraling die die naam eer aan doet. Elk jaar komt ASUS met een nieuwe (Dark) Hero, en elke keer weten ze er visueel weer wat indrukwekkends van te maken.

Toch staat de Dark Hero onder druk. Traditioneel was dit het model waarbij je alle hobbymogelijkheden kreeg, maar die vinden we inmiddels op ook de Strix Z790-E, wat de Dark Hero echt een nichebord maakt. Wel krijg je thunderbolt-aansluitingen die alleen interessant zijn als je ook externe thunderbolt-opslag gebruikt en extra aansluitingen voor aangepaste waterloopsystemen. Aangezien dat laatste sowieso al een prijzige hobby is, valt een (stevige) meerprijs voor een moederbord dan vaak ook nog wel te overzien.

Ook overklokkers krijgen op de Dark Hero net nog wat meer mogelijkheden, een nog zwaardere stroomvoorziening en een metalen backplate, wat fijn is als je dagelijks met je moederbord aan het spelen bent.

Het blijven drie redelijk beperkte niches waarvoor dit bord ideaal is, en wat de forse prijs kan verantwoorden. Wel is het jammer dat ASUS voor dit bedrag net niet al het denkbare toegevoegd heeft: zo had een 10Gbit/s-netwerkaansluiting het plaatje helemaal compleet gemaakt.

Pluspunten

  • Extreme stroomvoorziening

  • Praktisch elke relevante aansluiting

  • Overklokopties en custom waterloops

Minpunten

  • Extreme prijs

  • Geen 10Gbit/s-netwerkaansluiting

ASUS ROG Maximus Z790 Dark Hero

Het vlaggenschip van ASUS

ASUS ROG Maximus Z790 Formula

Pak de Dark Hero, verf hem wit, en voeg nog één of twee kleine extraatjes toe en je hebt de Z790 Formula. We zien marginale verschillen, zo zit op dit bord een 5Gbit/s-netwerkaansluiting, maar dat vinden we maar een beperkte upgrade. Ook is de stroomvoorziening nog iets zwaarder, maar voorgaande modellen waren al zo extreem overkill dat eigenlijk compleet nutteloos is.

Toch krijg je wel wat extra’s, zo zit er op de stroomvoorziening een waterblok waarmee je, als je voor een custom loop gaat, wel wat moois (en nóg koeler) kan maken. Nodig is het zeker niet, maar dit soort producten zijn al zo prijzig dat het bestaansrecht van deze borden louter gebaseerd is op het op een opvallende manier aanspreken van de hobbyist.

De extra’s maken de Formula natuurlijk ook weer wat duurder en daarmee is dit bord absoluut uitgesloten voor de massa. Maar voor de doelgroep die de Dark Hero al overwoog, is het geen heel grote stap als je toevallig voor een witte kleurstelling gaat, of het waterblok wilde hebben; dat kost tenslotte los al snel 100 euro of meer.

Pluspunten

  • Extreme stroomvoorziening

  • Praktisch elke aansluiting

  • Overklokopties en custom waterloops

Minpunten

  • Extreme prijs

  • Geen 10Gbit/s-netwerkpoort

ASUS ROG Maximus Z790 Formula

Voor wie op zoek is naar een wit moederbord

Gigabyte Z790 Aorus Elite X Wifi7

We keren terug naar een breed interessant bord: de Z790 Aorus Elite X, de instapper van Gigabyte in de Z790-refreshreeks. En ook dit bord laat zien dat je geen 700 euro uit hoeft te geven voor een degelijk moederbord voor elke denkbare 14de generatie-processor dankzij zestien 90A-powerstages met heatsinks.

Het bord heeft vier M.2-sloten, allemaal voorzien van een heatsink, zes fan-headers, drie aRGB-headers en meerdere interne usb-headers: twee keer usb 2.0, één keer usb 3.0 en één keer usb-c. Verder is de audiochip degelijk en ook achterop krijg je een keurige line-up aan aansluitingen, inclusief tien usb-poorten en 2,5 Gbit/s ethernet. Gen5-ssd-ondersteuning ontbreekt, maar dat wegen we niet al te zwaar mee en gen5-videokaarten van toekomstige generaties kun je hier wel prima op kwijt.

Echte hobbymogelijkheden ontbreken op dit prijspunt bij elke fabrikant, maar Gigabyte brengt wel wat handige extraatjes van luxere modellen uit het verleden naar dit prijspunt. Zo heb je voor de ssd-installatie geen schroevendraaiers meer nodig, ideaal als je in een complete pc een ssd wilt toevoegen of vervangen, en PCIe-apparaten kun je gemakkelijker wisselen dankzij de extra lange clips. Het zijn kleine dingen, maar ze maken praktisch meer verschil dan menig aansluiting doet. En zolang de aansluitingen voldoen voor jouw doeleinde, is dit een uitstekend bord.

Pluspunten

  • Degelijke stroomvoorziening

  • Genoeg aansluitingen

  • Vier M.2-sloten

  • Wifi 7

Minpunten

  • Geen hobbymogelijkheden

  • Geen gen5-ssd-slot

Gigabyte Z790 Aorus Pro X

Net als bij de concurrentie richt het eerste model boven de instapper zich op een visuele upgrade. De Aorus Pro X doet dat op uitzonderlijke wijze, want het is namelijk een volledig wit bord. Witte behuizingen en systemen zijn enorm populair en Gigabyte springt daar op de beste manier op in.

Het is niet alleen maar show, want hij voegt ook vijf M.2-sloten toe, inclusief een gen5-variant. Verder is de interne usb-c-header nu 20 Gbit/s, krijg je acht fan-headers en is er voorzien in een interne usb-c-header met DisplayPort-ondersteuning. Hierdoor is dit bord prettig voor behuizingen met een geïntegreerd schermpje. Achterop zien we een 5Gbit/s-netwerkaansluiting en nog altijd tien usb-poorten, maar die zijn gemiddeld genomen sneller. Ook de stroomvoorziening is keurig met achttien 19A-powerstages, genoeg voor hobbymatige overklokkers. Fysieke knoppen en een schermpje voor foutcodes ontbreken, maar op die hobbymogelijkheden na is het bord erg sterk. Bovendien maakt het unieke uiterlijk dit helemaal een positief opvallend product.

Pluspunten

  • Degelijke stroomvoorziening

  • Genoeg aansluitingen

  • Vijf M.2-sloten

  • Knappe witte uitstraling

Minpunten

  • Geen hobbymogelijkheden

Gigabyte Z790 Aorus Master X

De Aorus Master X is het echte high-endbord uit de stal van Gigabyte. Het is een eatx-bord, let er dus goed op of dit wel in je behuizing past. Gigabyte gebruikt alle ruimte voor een uitstekend aantal aansluitingen. Je krijgt vijf M.2-sloten, inclusief gen5-ondersteuning op de eerste, twee interne usb2.0-headers en twee interne usb3.0-headers voor behuizingen met vier usb-poorten. Achterop krijg je maar liefst veertien usb-poorten, inclusief twee maal 20 Gbit/s en zeven keer 10 Gbit/s, en ook is er een 10Gbit/s-netwerkaansluiting aanwezig.

Ook alle hobbymogelijkheden zijn aanwezig. Een stevige backplate achterop, een schermpje voor foutcodes, fysieke knoppen, een extreme overkill-stroomvoorziening met twintig 105A-powerstages, heatpipe en heatsink-koeling, voltagemeetpunten, een knop om je gpu los te koppelen en alle M.2-ssd’s installeer of vervang je zonder schroevendraaier. Het enige wat ontbreekt, is thunderbolt, wat voor dik 600 euro eigenlijk wel had gemogen.

Pluspunten

  • Degelijke stroomvoorziening

  • Veel aansluitingen

  • Vijf M.2-sloten

  • Knappe witte uitstraling

Minpunten

  • Geen thunderbolt

  • Forse prijs

Gigabyte Z790 Aorus Master X

High-end-moederbord met veel aansluitmogelijkheden

Gigabyte Z790 Aorus Xtreme X

Voor je té enthousiast wordt van het prachtige plaatje: de Z790 Aorus Xtreme X heeft een prijskaartje van 1300 euro. Het is dan ook belangrijk te begrijpen waarom dit product bestaat. Voor een heel klein deel omdat er een (heel) kleine doelgroep is die graag iets exclusiefs koopt, maar voor een groter deel zodat de engineers kunnen laten zien wat ze kunnen doen zonder beperkingen. Vaak zien we de opvallende eigenschappen uit de high-endborden later terug in de middenmoot, wat dit soort extreme borden dan ook wel enige waarde geeft.

Technisch gezien krijg je niet veel meer dan wat de Master al heeft. Je krijgt een tweede interne usb-c-header, thunderbolt en twee netwerkaansluitingen, maar die extra’s zijn hooguit 100 euro meer waard. Het gros van de aandacht en meerprijs is dan ook uitgegaan naar de uitstraling. Dit bord verstopt alle aansluitingen volledig aan de zijkant en de paar onvermijdelijke kabels aan de bovenkant van het bord zitten verstopt onder een cover. Met een passende behuizing voor dit eatx-bord kun je er dus voor zorgen dat er geen kabels meer zichtbaar zijn. Dat is technisch leuk, maar kan een prijs van meer dan 1000 euro niet echt goedpraten.

Pluspunten

  • Alle denkbare mogelijkheden

  • Verbergt alle (moederbord)kabels

Minpunten

  • Absurde prijsstelling

Gigabyte Z790 Aorus Xtreme X

Extreem duur moederbord met alle denkbare mogelijkheden

MSI MAG Z790 Tomahawk Max Wifi

De instapper van MSI valt direct positief op dankzij de prijs die 30 tot 40 euro lager ligt dan die van ASUS en Gigabyte. En veel hoef je voor die prijs niet in te leveren met deze MSI MAG Z790 Tomahawk Max Wifi. Ook dit bord heeft een aardig assortiment aansluitingen, zoals vier M.2-sloten waarvan één gen 5 ondersteunt, alle ssd-sloten zijn van heatsinks voorzien. Verder krijg je acht fan-headers, drie aRGB-headers, twee interne usb2.0-headers, één usb3.0-header en één usb-c-header. Ook heeft dit bord in tegenstelling tot zijn concurrentie maar liefst acht SATA-poorten.

Het is ook niet zo dat hij kwalitatief ondermaats is, zo is ook hier de stroomvoorziening keurig, met zestien 90A-powerstages en degelijke heatsinks erbovenop. Een achtlaags PCB was mooier geweest, maar zolang je niet op het randje gaat overklokken is het ook geen serieus nadeel. Fysieke knoppen en een schermpje voor foutcodes ontbreken uiteraard wel op dit prijspunt.

Eén onderdeel waar MSI wel op mag letten, is het gebruiksgemak. Zo is alleen de eerste ssd ‘tool-free’, de andere vereisen een schroevendraaier en ook heeft MSI geen oplossing om eenvoudig videokaarten te verwijderen of te vervangen. Maar los daarvan biedt dit bord best veel voor relatief weinig.

Pluspunten

  • Voordeligste Z790-refresh-bord

  • Relatief veel mogelijkheden

  • Acht SATA-poorten

Minpunten

  • Geen hobbymogelijkheden

MSI MAG Z790 Tomahawk Max Wifi

Veel voor weinig

MSI MPG Z790 Edge Ti Max Wifi

Pak de Z790 Tomahawk Max Wifi, voeg daar een vijfde M.2-slot aan toe, plak daar wat wit-zilveren heatsinks op en je hebt de MSI MPG Z790 Edge Ti Max Wifi. Dat maakt dit bord op technisch vlak niet minder interessant, je krijgt tenslotte een keurig aantal M.2-, SATA- en usb-aansluitingen en een prima stroomvoorziening. Maar de meerprijs van 80 euro is dan simpelweg niet op zijn plaats.

Voor dat bedrag hadden we iets meer verwacht dan alleen een andere kleurstelling. Dat hadden hobbymogelijkheden kunnen zijn, een beter gebruiksgemak met de M.2-sloten of wat dan ook, maar bijna 100 euro extra voor één ssd en een kleurtje vinden we niet oké. Dat zet de Edge Ti Max ook te dicht bij de eerder besproken Aorus Pro X en de Strix Z790-A, de twee concurrerende borden met witte kleurstelling die technisch wel echt verder gaan dan de instapper die eronder zit.

Met een lagere prijs is dit een prima bord als de kleur het enige is dat telt, maar met de huidige adviesprijzen is de Edge Ti Max té duur voor wat hij biedt.

Pluspunten

  • Vijf M.2-sloten

  • Gen5-ssd-slot

  • Acht SATA-poorten

  • Witte kleurstelling

Minpunten

  • Meerprijs voor weinig extra

MSI MPG Z790 Edge Ti Max Wifi

Te duur moederbord voor de geboden opties

MSI MEG Z790 Ace Max

Waar het tussenmodel tegenviel, is de high-end Z790 Ace Max juist weer erg indrukwekkend. Het is een groter eatx-bord, houd daar dus rekening mee, maar het ziet er aantrekkelijk uit dankzij de grote metalen heatsinks. Het is ook een echt hobbybord, met 24x 105A-powerstages, een metalen backplate, een scherm voor foutcodes, fysieke knoppen en een prima hoeveelheid aansluitingen, waaronder zelfs twee maal interne usb-c-headers voor zeldzame behuizingen met twee usb-c-aansluitingen. Ook extra headers voor custom waterloops zitten erop.

Achterop blijven we ook positief dankzij onder andere tien usb-poorten die allemaal 10 Gbit/s ondersteunen en de twee thunderbolt-aansluitingen zijn inclusief DisplayPort-ingangen waarmee dit bord het enige bord is waarop je thunderbolt-displays kunt aansturen vanuit je videokaart.

Dat alles kent natuurlijk zijn prijs, want de Ace Max is met 700 euro erg prijzig. Voor dat bedrag hadden we liever een 10Gbit/s-netwerkaansluiting gezien in plaats van de twee aanwezige 2,5Gbit/s-poorten en verwachtten we ook wat praktisch handigheden, zoals het installeren van M2-ssd’s zonder gereedschap en een makkelijke manier om de videokaart te verwijderen. Maar voor liefhebbers met een high-endsysteem of gebruikers van thunderbolt-schermen is dit een mooi high-endbord.

Pluspunten

  • Degelijke stroomvoorziening

  • Veel mogelijkheden

  • Vijf M.2-sloten

  • Thunderbolt mét DisplayPort

Minpunten

  • Geen 10 Gbit/s

  • Extreme prijs

MSI MEG Z790 Ace Max

Prima high-end-moederbord

Resultaten

In onderstaande afbeelding vind je de testresultaten van de geteste moederborden.

Klik op de afbeelding voor een grotere weergave.

Conclusie

Voor deze twaalf borden gaat het gezegde ‘er zijn geen slechte producten, alleen slechte prijzen’ op. Het is daarom zaak om goed in kaart te brengen welke dingen je echt nodig hebt, zodat je later niets tekort komt, maar ook niet betaalt voor zaken die je niet nodig hebt. Een duurder moederbord maakt je applicaties en games namelijk niet sneller.

Heb je een merkvoorkeur vanwege goede ervaringen, bekendheid met het BIOS of omdat je andere componenten hebt, dan raden we aan ook bij dat merk te blijven. De verschillen zijn te klein om te switchen.

Heb je geen merkvoorkeur, dan zouden wij als eerst naar de MSI MAG Z790 Tomahawk Max Wifi kijken of die voor jou voldoet. Dat is de goedkoopste van het stel, maar wat betreft mogelijkheden en kwalitatief is het een prima bord. Daarom geven we dit bord een redactietip.

De redactietip is er ook voor de ASUS ROG Strix Z790-E Gaming Wifi II, waar je voor net onder de 600 euro niet alleen een goede basis, maar ook relevante hobbymogelijkheden krijgt, plus het relatief sterke BIOS en software van ASUS, waardoor het geheel voor knutselaars en overklokkers een goed uitgangspunt vormt.

Een absolute winnaar uitzoeken is nagenoeg onmogelijk, want zowel de Dark Hero, Ace Max als de Aorus Master X zijn alle drie extreem uitgebreid, enorm degelijk en praktisch overcompleet met allemaal net wat kleine verschillen ertussen. Wil je per se thunderbolt, dan winnen ASUS en MSI, maar op elk ander vlak vinden we de Aorus Master X net wat meer overtuigen voor net wat minder geld. Ben je bereid meer dan 600 euro te betalen voor een echt high-endbord, dan is de Z790 Aorus Master X voor ons de winnaar, en krijgt het het predikaat Best getest.

Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Stappenplan: je wasmachine verhuizen
© Olga Yastremska, New Africa, Africa Studio
Huis

Stappenplan: je wasmachine verhuizen

Een wasmachine verhuizen doe je niet zomaar. Het apparaat is zwaar en kwetsbaar, en bij verkeerd transport kan er snel iets stukgaan. Met een goede voorbereiding en door het volgen van de juiste stappen voorkom je problemen en staat je wasmachine straks veilig in het nieuwe huis. Een kind kan de ...uhm was doen!

Stappenplan wasmachine verhuizen

Stap 1: Stroom eraf, water laten weglopen Stap 2: Transportbouten terugplaatsen Stap 3: Wasmachine goed verpakken Stap 4: Wasmachine veilig tillen en verplaatsen Stap 5: Wasmachine stabiel vervoeren Stap 6: Wasmachine aansluiten op het nieuwe adres

Ook interessant: 5 tips voor het inrichten van de ideale wasruimte

Stap 1: Stroom eraf, water laten weglopen

Open deur, maar: begin met het uitschakelen van de wasmachine. Trek de stekker uit het stopcontact en draai de kraan dicht. Wacht daarna even zodat de druk in de slang afneemt. Koppel de toevoerslang los en vang eventueel lekwater op in een emmer of teiltje. Haal ook de afvoerslang uit de afvoer en laat het restwater eruit lopen. In sommige machines blijft er nog water achter in de pomp of het filter. Open daarom het klepje aan de voorkant en draai het filter los. Laat het water rustig weglopen in een teiltje. Zorg dat je een dweil bij de hand houdt.

Stap 2: Transportbouten terugplaatsen

Bij de levering van een nieuwe wasmachine worden de transportbouten vaak meegeleverd, bijvoorbeeld in een apart zakje of bevestigd aan de achterkant. Zoek ze op voordat je gaat verhuizen. Deze bouten zorgen ervoor dat de trommel tijdens het vervoer niet kan bewegen. Door ze terug te plaatsen voorkom je schade aan de lagers en vering. Steek de bouten in de aangegeven openingen aan de achterkant en draai ze stevig vast.

©Kabardins photo - stock.adobe.com

Wat als je geen transportbouten meer hebt?

De transportbouten zijn speciaal ontworpen om de trommel stevig op zijn plek te houden. Zonder deze bouten loop je meer risico dat er iets kapot gaat aan het binnenwerk, zeker als de machine schuin komt te staan of hard wordt neergezet. Heb je ze niet meer? Dan kun je de trommel van binnenuit blokkeren met opgerolde handdoeken of een zachte deken. Zo voorkom je dat hij te veel beweegt tijdens transport. Wat je ook kunt doen is tijdig bij de winkel of fabrikant navragen of er ook losse transportbouten te koop zijn.

Stap 3: Wasmachine goed verpakken

Wikkel de wasmachine in dekens of bubbeltjesplastic. Daarmee voorkom je krassen op de behuizing en schade aan muren of deuropeningen tijdens het tillen. Plak snoeren en slangen vast met tape of bind ze op een andere manier aan de achterkant vast, zodat ze niet gaan bungelen of ergens achter blijven haken. Het deurtje hoeft niet op slot, maar zorg dat het niet opengaat tijdens het tillen of rijden. Afplakken met een stukje ducttape is vaak al genoeg.

Stap 4: Wasmachine veilig tillen en verplaatsen

Een wasmachine kan makkelijk 60 tot 80 kilo wegen. Ga je 'm tillen, doe dat dan met z'n tweeën. Gebruik bij voorkeur een steekwagen of meubelroller. Zorg dat je je rug recht houdt, til vanuit je benen en stem goed af met degene die meehelpt. Zet de machine niet scheef op een trap of helling, want dan kan de trommel alsnog verschuiven. Lukt tillen met twee personen niet, dan kun je vaak een steekwagen of transportkar huren bij een bouwmarkt of verhuurbedrijf.

Van boven naar beneden zonder lift

Staat je wasmachine op zolder of woon je in een appartementencomplex zonder lift? Dan is het handig om vooraf wat extra hulpmiddelen te regelen. Een stevige steekwagen met brede wielen helpt al veel. Er bestaan ook elektrische trappenkarren waarmee je de wasmachine makkelijk naar beneden kunt rijden — handig, maar die huur je meestal alleen via een professioneel verhuisbedrijf. Kun je de wasmachine niet via het trappenhuis vervoeren, dan is een verhuislift vanaf het balkon soms een oplossing. Die kun je huren via een bedrijf dat gespecialiseerd is in verhuisliften. Informeer daar tijdig, want soms heb je een vergunning nodig als de lift op de stoep komt te staan.

Stap 5: Wasmachine stabiel vervoeren

Zet de wasmachine rechtop in de bus of aanhanger, bij voorkeur tegen een wand. Leg er geen zware dozen of meubels bovenop. Zet de machine goed vast met spanbanden, zodat hij onderweg niet gaat schuiven of kantelen. Rijd rustig over drempels, neem bochten niet te scherp en rem niet te abrupt.

Stap 6: Wasmachine aansluiten op het nieuwe adres

Op de nieuwe plek pak je de wasmachine voorzichtig uit. Laat de machine een paar uur tot een dag rusten voordat je hem aansluit, vooral als hij gekanteld heeft gelegen. Haal de transportbouten eruit en bewaar ze voor een volgende keer. Sluit de watertoevoer en -afvoer weer aan, controleer op lekkage en steek de stekker in het stopcontact. Start eventueel eerst een spoelprogramma zonder was om te controleren of alles naar behoren werkt.

©Leonid Iastremskyi

▼ Volgende artikel
Review Dreame L40 Ultra AE – Bijna net zo compleet als zijn duurdere broer
© Wesley Akkerman
Huis

Review Dreame L40 Ultra AE – Bijna net zo compleet als zijn duurdere broer

De L40 Ultra AE richt zich op gebruikers die goede prestaties willen, zonder overbodige extra's. Voor een adviesprijs van 699 euro haal je een model met krachtige zuigkracht en slimme dweiltechniek in huis. Niet alles zit erin wat de 'duurdere broer' wel biedt, vooral qua zijborstel en bereik, maar in veel praktijksituaties is dat geen dealbreaker.

Uitstekend
Conclusie

De Dreame L40 Ultra AE is een slimme keuze, vooral voor huishoudens waar de vloer vol staat met meubels. Het grootste verschil met zijn duurdere broer is het ontbreken van de uitschuifbare zijborstel, waardoor hij minder goed in open hoeken en strak langs plinten schoonmaakt. Staan er op die plekken bij jou vooral meubels, dan merk je daar in de praktijk nauwelijks iets van. Je bespaart zo 200 tot 400 euro op een functie die je in jouw situatie toch nauwelijks zou gebruiken.

Plus- en minpunten
  • Meegeleverde borstel voor haren snijden
  • Weinig onderhoud
  • Goede navigatie
  • Uitschuifbare dweilpad
  • 200 tot 400 euro goedkoper dan L40 Ultra
  • Scherp geprijsd
  • Geen extra dweilpads
  • Kan strepen achterlaten
  • Basis vergt toch nog wat onderhoud
  • Stembediening niet in het Nederlands

In vergelijking met de voorganger, de Dreame L40 Ultra, kost de Dreame L40 Ultra AE 400 euro minder bij de introductie. Dat betekent niet dat er heel veel dingen op achteruit gegaan zijn. Sterker nog: sommige aspecten zijn juist verbeterd. Zo is de zuigkracht – wat ons betreft de belangrijkste eigenschap – sterk verbeterd. Daar waar de L40 Ultra 11.000 PA heeft, beschikt de AE-variant over 19.000 PA.  Bovendien wordt ook dit nieuwe model weer geleverd met twee borstels: de optilbare rubberen varianten en de zogenaamde TriCut Brush 3.0. Ook zit er wederom een borsteltje bij waarmee je snel haren verwijdert uit de robot.

Wanneer je de specificaties van beide modellen naast elkaar legt, is het goed kijken om de verschillen te zien. We noteren een iets grotere stofbak bij de AE (395 vs. 300 ml), maar het belangrijkste verschil zit hem echter de zijborstel. De L40 Ultra heeft een variant die naar buiten kan bewegen en daardoor veel beter hoeken en plinten meeneemt. De L40 Ultra AE moet het doen met een normale zijborstel, zonder uitschuifbare arm. Mogelijk missen er daardoor ook nog wat sensoren die hoeken 'zien'. Dit zou het prijsverschil tussen beide modellen kunnen verklaren.

©Wesley Akkerman

Een groot gemis?

Of zo'n uitschuifbare zijborstel echt een groot gemis is, hangt af van je situatie. Heb je veel hoeken in huis, wil je dat de plinten altijd schoon zijn of staat er weinig langs de muren? Dan kunnen we het ons voorstellen dat je het liefst voor de L40 Ultra of zelfs de X50 Ultra gaat (die nog een tweede zijborstel heeft). Maar als je huis vol staat met meubels en de robot toch al niet echt bij de muren of hoeken kan komen, dan zit daar geen meerwaarde in. In dat geval kun je dus gemakkelijk honderden euro's besparen.

In ons huis verschilt het: op sommige plekken staan wat meer meubels, maar op andere plekken rijdt de Dreame L40 Ultra AE soepel langs de muren, hoeken en plinten. Langs de muren gaat het allemaal prima; na het stofzuigen komen we geen viezigheid meer tegen. In de hoeken is dat nu een ander verhaal, omdat de robot gewoonweg die reikwijdte niet heeft. Dat is jammer, maar niet onoverkomelijk. Gezien de prijs en de overige functionaliteit tillen we hier minder zwaar aan. Want de rest gaat gewoon heel goed.

Capabele robotstofzuiger

Dat kan haast ook niet anders, omdat je in de basis nog steeds een zeer goed presterende robotstofzuiger in huis haalt. Als het op dweilen aankomt, regelt de Dreame L40 Ultra AE eigenlijk alles zelf. Het basisstation is voorzien van aparte tanks voor schoon en vuil water en een reservoir voor zeep. De robot bepaalt zelf de ideale mix van water en schoonmaakmiddel en navigeert dankzij de LiDAR-camera feilloos door de kamer. Het systeem houdt rekening met tapijt door de twee roterende dweilpads tijdig op te tillen. Stel je in de app in dat hij tegelijk moet stofzuigen en dweilen, dan tilt hij de pads onderweg op. Kies je ervoor dat hij eerst stofzuigt en daarna dweilt, dan laat hij de pads op de basis staan en blijft je vloerkleed gegarandeerd droog. Verder kun je ook niet-dweilen-zones aanmaken, waardoor de dweilpads dus nooit in aanraking hoeven te komen met het kleed. De L40 Ultra AE heeft gelukkig tapijtdetectie, waardoor je niet hoeft te gissen waar het kleed zich bevindt op de digitale kaart.

De kracht van de dweilprestaties zit hem in de details. Zo kan één van de twee roterende dweilpads naar buiten bewegen en strak langs plinten poetsen. Ondanks deze slimme functies is het resultaat niet altijd vlekkeloos. Een bekend nadeel zijn de dweilstrepen die soms zichtbaar blijven op de vloer. Ook vraagt het geautomatiseerde basisstation om regelmatig onderhoud om fris te blijven en moet je er rekening mee houden dat er geen reserveset dweilpads in de doos zit. Dit zijn kritiekpunten waar de voorgangers van dit model ook 'last' van hebben.

©Wesley Akkerman

Dreame L40 Ultra AE kopen?

De Dreame L40 Ultra AE is een slimme keuze, vooral voor huishoudens waar de vloer vol staat met meubels. Het grootste verschil met zijn duurdere broer is het ontbreken van de uitschuifbare zijborstel, waardoor hij minder goed in open hoeken en strak langs plinten schoonmaakt. Staan er op die plekken bij jou vooral meubels, dan merk je daar in de praktijk nauwelijks iets van. Je bespaart zo 200 tot 400 euro op een functie die je in jouw situatie toch nauwelijks zou gebruiken.

Voor de adviesprijs van 699 euro haal je nog steeds een zeer krachtige hulp in huis. De zuigkracht is namelijk verhoogd naar 19.000 PA en samen met de TriCut-borstel zorgt dat ervoor dat er bijna geen stof en haren meer op de grond liggen. Gecombineerd met de nog steeds uitstekende en zelfstandige dweilfunctie, levert de L40 AE derhalve betrouwbare prestaties af. Met dit product brengt Dreame een behoorlijk scherp geprijsde en capabele robotstofzuiger op de markt die waarschijnlijk zal aansluiten bij de behoeften van een grote doelgroep.