Overweeg je een nieuwe 14de Generatie Intel-cpu, dan wil je daar een passend moederbord bij. Voor de high-end-cpu’s met het K-achtervoegsel, zoals de i5-14600K, i7-14700K en de i9-14900K betekent dat een Socket 1700-moederbord met een Z-voorvoegsel. Wij hebben 12 nieuwe modellen getest die direct uit de doos compatibel zijn met deze cpu’s. Wat zijn nu de verschillen, en vooral: wat heb je écht nodig?

De 14de generatie Intel Core-processor maakt gebruik van dezelfde Socket LGA 1700 als de 12de en 13de generaties. Dat is uitzonderlijk, want Intel heeft al jaren de gewoonte om elke twee generaties een nieuwe socket uit te brengen waarmee ze je verplichten ook een nieuw moederbord te kopen. In theorie kun je dus prima een huidig Z690- of Z790-moederbord gebruiken voor je nieuwe Intel-cpu. Mits jouw moederbord een BIOS-update heeft waarbij ondersteuning voor de 14de generatie vermeld staat en je het geen probleem vindt het BIOS even te updaten. Als is het updaten van het BIOS sowieso verstandig om te doen voor de prestaties en stabiliteit van je computer. En, in tegenstelling tot een aantal jaar geleden, is het ook niet meer zo lastig en risicovol. Veel borden bieden de optie om het BIOS te updaten zonder dat je een cpu of werkgeheugen installeert, maar niet allemaal.

Voor gebruikers van een 14de generatie-cpu die dat liever niet doen, is de Z790-refresh-lijn gelanceerd. De refresh-borden in deze test werken dus direct uit de doos goed met de nieuwste cpu’s.

Wat is er nieuw?

De naam Z790-refresh geeft al aan dat we vanuit de Intel-chipset zelf niet al te veel nieuws hoeven te verwachten. Intel richt zich zelfs maar op één onderwerp: wifi 7 is nu de nieuwe standaard, daar waar dat vorig jaar nog wifi 6E was. Buiten dat wifi 7 verder nog zeldzaam is en lang niet iedereen wifi gebruikt op de desktop-pc, is het ook geen garantie dat elk moederbord ook echt wifi 7 heeft. Geen bijster overtuigend argument dus. Dat wil echter niet zeggen dat de nieuwe borden niet interessant zijn, want hoewel de chipset zelf niets nieuws brengt, hebben de drie grote moederbordfabrikanten wel het een en ander toegevoegd. Zo zien we veel aandacht voor praktisch gemak, bijvoorbeeld doordat de installatie van M.2-ssd’s hier en daar volledig zonder schroevendraaier kan, de ouderwetste losse IO-shields zien we zelden meer en ook kwalitatief zijn de borden in het hogere segment beter dan enkele jaren terug. Sterker nog, instapborden zijn vaak kwalitatief beter dan high-endborden van een paar generaties geleden.

De keerzijde daarvan is de prijs, want ook de instapborden zijn inmiddels duurder geworden dan high-endborden van een paar generaties geleden. Tel daar wat inflatie bij op en het feit dat (high-end-)desktop-pc’s meer en meer niche worden, maakt dat we praten over prijzige producten. Maar voor zowel pc-liefhebbers, gamers als creatieve professionals gaat er toch weinig boven een krachtige pc met een kwalitatief goed moederbord en dit zijn dan ook de doelgroepen waar wij deze borden voor testen. Wil je minder uitgeven, dan zijn er goedkopere chipsets op de markt voor lager gepositioneerde cpu’s.

Let op de mogelijkheden

Slechte moederborden bestaan eigenlijk niet meer, dus een moederbord moet vooral goed bij je eisen passen. Daarom moet je goed letten op de eigenschappen, en in het bijzonder op de aansluitingen. In onze adviezen wegen we alle aansluitingen en mogelijkheden mee, maar elke gebruiker is uniek en het is dan ook cruciaal dat je zelf bepaalt wat jij denkt nodig te hebben. Hoeveel M.2-ssd’s verwacht je nodig te hebben? Hoeveel usb-poorten heb je voor jouw hardware nodig? En hoe snel moeten die zijn? Of wil je wellicht extreme overklokmogelijkheden? De stroomvoorziening moet voldoen voor jouw cpu, iets wat voor de geteste borden een gegeven is, maar zeker niet telt voor alle refresh-borden. Uiteindelijk kom je zo tot het beste moederbord voor jou. Houd daarbij ook rekening met eventuele wensen in de toekomst, maar een veel duurder moederbord kopen dan een model dat ruimschoots aan jouw eisen voldoet heeft weinig zin. Als je graag iets meer wil betalen voor een andere uitstraling, of een merkvoorkeur hebt, dan kan dat zeker, maar onthoud dat zodra de eisen voldoen, een moederbord van 600 euro jouw pc niet sneller maakt dan een van 350 euro.

Alle fabrikanten kiezen hun line-up aardig uit, zo beginnen ze met een bepaalde set mogelijkheden voor het goedkoopste model en voegen duurdere modellen daar steeds wat aan toe. Daarom bespreken we voor de overzichtelijkheid de moederborden per fabrikant met de focus op wat het model erboven extra toevoegt.

ASUS TUF Gaming Z790-Pro Wifi

De TUF Gaming-line-up van ASUS heeft de nodige stappen gemaakt sinds de introductie enkele jaren geleden. Het zijn weliswaar instappers voor de Z790-chipset, maar technisch gezien krijg je hier meer moederbord voor dan bij menig high-endbord van enkele jaren geleden. Zo krijg je drie M.2-sloten, zeven fan-headers, drie aRGB-headers, twee interne usb2.0-headers, één usb3.0-header en één usb-c-header met een snelheid van 20 Gbit/s voor het voorpaneel van je pc. Achterop krijg je acht usb-poorten, inclusief weer zo’n snelle 20Gbit/s-versie, degelijke audio-aansluiting met optische uitgang en een 2,5Gbit/s-netwerkaansluiting.

De stroomvoorziening voor je processor komt via zestien 60A-powerstages met stevige heatsinks erbovenop. Daarmee is het ruim voldoende zelfs voor de meest high-end Intel Core i9-14900K. Gecombineerd met het traditioneel fijne en uitvoerige BIOS van ASUS en wat handige praktische zaken zoals een knop om de videokaart gemakkelijk los te koppelen, is de TUF een keurige en redelijk complete basis voor een mid-range- of high-end-game- of creatieve pc. Al zijn er ook zeker punten waar je over na moet denken. Zo is dit het enige bord in deze test waar wifi 6E in plaats van wifi 7 op zit. Verder ondersteunen de M.2-sloten maximaal PCIe-gen4-ssd’s en ontbreken hobbymogelijkheden zoals fysieke knoppen en een schermpje voor probleemdiagnose.

Pluspunten

Minpunten

ASUS ROG Strix Z790-A Wifi II

De stap boven de TUF Gaming is de Strix Z790-A, een bord dat in eerste instantie opvalt met zijn witte heatsinks en andere witte details. Daarmee richt ASUS zich direct op een doelgroep die de uitstraling van hun moederbord en complete build belangrijk vindt.

Qua mogelijkheden gaat het bord ook een stapje verder. Zo krijg je bovenop alles dat de TUF heeft maar liefst vijf M.2-ssd-sloten, allen voorzien van een heatsink. Ook is de stroomvoorziening wat opgevoerd en is de Strix Z790-A achterop wat completer, met onder andere twaalf usb-poorten en wifi 7. Dat maakt de Z790-A een net wat completer en wat upgradebestendiger bord dan de TUF, zij het zonder de hobbymogelijkheden als een schermpje voor foutcodes en fysieke knoppen. Je betaalt hier wel meer voor. Het is die forse meerprijs die ons dwarszit, want voor die 450 euro meer had ASUS wel een gen5-ssd-slot of hobbymogelijkheden mogen toevoegen.

Pluspunten

Minpunten

ASUS ROG Strix Z790-E Wifi II

De ASUS ROG Strix Z790-E Wifi II heeft maar een marginaal andere naam (de A verandert in een E), maar het is een functioneel flink uitgebreider product. Iets wat deels verraden wordt door de indrukwekkendere uitstraling, maar ook de flink hogere prijs.

De Z790-E is het eerste ASUS Z790-refresh-bord waarop we een M.2-ssd-slot van de 5de generatie terugvinden, een schermpje voor foutcodes en fysieke knoppen voor hobbyisten die hun moederbord buiten hun behuizing gebruiken. Ook is een tweede interne usb3.0-header aanwezig voor behuizingen met vier usb3.0-poorten op de kast zelf. Het is ook het enige bord met drie interne usb2.0-headers die vaak worden gebruikt door RGB-verlichting en waterkoelers met verlichting. Daar zal niet iedereen veel waarde aan hechten, maar luxere borden zijn per definitie al nicheproducten.

Achterop vinden we wederom twaalf usb-poorten, maar hier zijn ze allemaal 10 Gbit/s of sneller en ook de stroomvoorziening heeft een flinke upgrade gekregen. Achttien 110A-powerstages gecombineerd met de hobbymogelijkheden maakt de Z790-E ook erg geschikt om serieus mee te overklokken. Knutselen met je moederbord moet ook wel echt je hobby zijn, want met een prijs van bijna 600 euro is de Z790-E te duur voor reguliere gebruikers. 

Pluspunten

Minpunten

ASUS ROG Maximus Z790 Dark Hero

Het vlaggenschip van ASUS is de Dark Hero, een bord met een uitstraling die die naam eer aan doet. Elk jaar komt ASUS met een nieuwe (Dark) Hero, en elke keer weten ze er visueel weer wat indrukwekkends van te maken.

Toch staat de Dark Hero onder druk. Traditioneel was dit het model waarbij je alle hobbymogelijkheden kreeg, maar die vinden we inmiddels op ook de Strix Z790-E, wat de Dark Hero echt een nichebord maakt. Wel krijg je thunderbolt-aansluitingen die alleen interessant zijn als je ook externe thunderbolt-opslag gebruikt en extra aansluitingen voor aangepaste waterloopsystemen. Aangezien dat laatste sowieso al een prijzige hobby is, valt een (stevige) meerprijs voor een moederbord dan vaak ook nog wel te overzien.

Ook overklokkers krijgen op de Dark Hero net nog wat meer mogelijkheden, een nog zwaardere stroomvoorziening en een metalen backplate, wat fijn is als je dagelijks met je moederbord aan het spelen bent.

Het blijven drie redelijk beperkte niches waarvoor dit bord ideaal is, en wat de forse prijs kan verantwoorden. Wel is het jammer dat ASUS voor dit bedrag net niet al het denkbare toegevoegd heeft: zo had een 10Gbit/s-netwerkaansluiting het plaatje helemaal compleet gemaakt.

Pluspunten

Minpunten

ASUS ROG Maximus Z790 Formula

Pak de Dark Hero, verf hem wit, en voeg nog één of twee kleine extraatjes toe en je hebt de Z790 Formula. We zien marginale verschillen, zo zit op dit bord een 5Gbit/s-netwerkaansluiting, maar dat vinden we maar een beperkte upgrade. Ook is de stroomvoorziening nog iets zwaarder, maar voorgaande modellen waren al zo extreem overkill dat eigenlijk compleet nutteloos is.

Toch krijg je wel wat extra’s, zo zit er op de stroomvoorziening een waterblok waarmee je, als je voor een custom loop gaat, wel wat moois (en nóg koeler) kan maken. Nodig is het zeker niet, maar dit soort producten zijn al zo prijzig dat het bestaansrecht van deze borden louter gebaseerd is op het op een opvallende manier aanspreken van de hobbyist.

De extra’s maken de Formula natuurlijk ook weer wat duurder en daarmee is dit bord absoluut uitgesloten voor de massa. Maar voor de doelgroep die de Dark Hero al overwoog, is het geen heel grote stap als je toevallig voor een witte kleurstelling gaat, of het waterblok wilde hebben; dat kost tenslotte los al snel 100 euro of meer.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte Z790 Aorus Elite X Wifi7

We keren terug naar een breed interessant bord: de Z790 Aorus Elite X, de instapper van Gigabyte in de Z790-refreshreeks. En ook dit bord laat zien dat je geen 700 euro uit hoeft te geven voor een degelijk moederbord voor elke denkbare 14de generatie-processor dankzij zestien 90A-powerstages met heatsinks.

Het bord heeft vier M.2-sloten, allemaal voorzien van een heatsink, zes fan-headers, drie aRGB-headers en meerdere interne usb-headers: twee keer usb 2.0, één keer usb 3.0 en één keer usb-c. Verder is de audiochip degelijk en ook achterop krijg je een keurige line-up aan aansluitingen, inclusief tien usb-poorten en 2,5 Gbit/s ethernet. Gen5-ssd-ondersteuning ontbreekt, maar dat wegen we niet al te zwaar mee en gen5-videokaarten van toekomstige generaties kun je hier wel prima op kwijt.

Echte hobbymogelijkheden ontbreken op dit prijspunt bij elke fabrikant, maar Gigabyte brengt wel wat handige extraatjes van luxere modellen uit het verleden naar dit prijspunt. Zo heb je voor de ssd-installatie geen schroevendraaiers meer nodig, ideaal als je in een complete pc een ssd wilt toevoegen of vervangen, en PCIe-apparaten kun je gemakkelijker wisselen dankzij de extra lange clips. Het zijn kleine dingen, maar ze maken praktisch meer verschil dan menig aansluiting doet. En zolang de aansluitingen voldoen voor jouw doeleinde, is dit een uitstekend bord.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte Z790 Aorus Pro X

Net als bij de concurrentie richt het eerste model boven de instapper zich op een visuele upgrade. De Aorus Pro X doet dat op uitzonderlijke wijze, want het is namelijk een volledig wit bord. Witte behuizingen en systemen zijn enorm populair en Gigabyte springt daar op de beste manier op in.

Het is niet alleen maar show, want hij voegt ook vijf M.2-sloten toe, inclusief een gen5-variant. Verder is de interne usb-c-header nu 20 Gbit/s, krijg je acht fan-headers en is er voorzien in een interne usb-c-header met DisplayPort-ondersteuning. Hierdoor is dit bord prettig voor behuizingen met een geïntegreerd schermpje. Achterop zien we een 5Gbit/s-netwerkaansluiting en nog altijd tien usb-poorten, maar die zijn gemiddeld genomen sneller. Ook de stroomvoorziening is keurig met achttien 19A-powerstages, genoeg voor hobbymatige overklokkers. Fysieke knoppen en een schermpje voor foutcodes ontbreken, maar op die hobbymogelijkheden na is het bord erg sterk. Bovendien maakt het unieke uiterlijk dit helemaal een positief opvallend product.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte Z790 Aorus Master X

De Aorus Master X is het echte high-endbord uit de stal van Gigabyte. Het is een eatx-bord, let er dus goed op of dit wel in je behuizing past. Gigabyte gebruikt alle ruimte voor een uitstekend aantal aansluitingen. Je krijgt vijf M.2-sloten, inclusief gen5-ondersteuning op de eerste, twee interne usb2.0-headers en twee interne usb3.0-headers voor behuizingen met vier usb-poorten. Achterop krijg je maar liefst veertien usb-poorten, inclusief twee maal 20 Gbit/s en zeven keer 10 Gbit/s, en ook is er een 10Gbit/s-netwerkaansluiting aanwezig.

Ook alle hobbymogelijkheden zijn aanwezig. Een stevige backplate achterop, een schermpje voor foutcodes, fysieke knoppen, een extreme overkill-stroomvoorziening met twintig 105A-powerstages, heatpipe en heatsink-koeling, voltagemeetpunten, een knop om je gpu los te koppelen en alle M.2-ssd’s installeer of vervang je zonder schroevendraaier. Het enige wat ontbreekt, is thunderbolt, wat voor dik 600 euro eigenlijk wel had gemogen.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte Z790 Aorus Xtreme X

Voor je té enthousiast wordt van het prachtige plaatje: de Z790 Aorus Xtreme X heeft een prijskaartje van 1300 euro. Het is dan ook belangrijk te begrijpen waarom dit product bestaat. Voor een heel klein deel omdat er een (heel) kleine doelgroep is die graag iets exclusiefs koopt, maar voor een groter deel zodat de engineers kunnen laten zien wat ze kunnen doen zonder beperkingen. Vaak zien we de opvallende eigenschappen uit de high-endborden later terug in de middenmoot, wat dit soort extreme borden dan ook wel enige waarde geeft.

Technisch gezien krijg je niet veel meer dan wat de Master al heeft. Je krijgt een tweede interne usb-c-header, thunderbolt en twee netwerkaansluitingen, maar die extra’s zijn hooguit 100 euro meer waard. Het gros van de aandacht en meerprijs is dan ook uitgegaan naar de uitstraling. Dit bord verstopt alle aansluitingen volledig aan de zijkant en de paar onvermijdelijke kabels aan de bovenkant van het bord zitten verstopt onder een cover. Met een passende behuizing voor dit eatx-bord kun je er dus voor zorgen dat er geen kabels meer zichtbaar zijn. Dat is technisch leuk, maar kan een prijs van meer dan 1000 euro niet echt goedpraten.

Pluspunten

Minpunten

MSI MAG Z790 Tomahawk Max Wifi

De instapper van MSI valt direct positief op dankzij de prijs die 30 tot 40 euro lager ligt dan die van ASUS en Gigabyte. En veel hoef je voor die prijs niet in te leveren met deze MSI MAG Z790 Tomahawk Max Wifi. Ook dit bord heeft een aardig assortiment aansluitingen, zoals vier M.2-sloten waarvan één gen 5 ondersteunt, alle ssd-sloten zijn van heatsinks voorzien. Verder krijg je acht fan-headers, drie aRGB-headers, twee interne usb2.0-headers, één usb3.0-header en één usb-c-header. Ook heeft dit bord in tegenstelling tot zijn concurrentie maar liefst acht SATA-poorten.

Het is ook niet zo dat hij kwalitatief ondermaats is, zo is ook hier de stroomvoorziening keurig, met zestien 90A-powerstages en degelijke heatsinks erbovenop. Een achtlaags PCB was mooier geweest, maar zolang je niet op het randje gaat overklokken is het ook geen serieus nadeel. Fysieke knoppen en een schermpje voor foutcodes ontbreken uiteraard wel op dit prijspunt.

Eén onderdeel waar MSI wel op mag letten, is het gebruiksgemak. Zo is alleen de eerste ssd ‘tool-free’, de andere vereisen een schroevendraaier en ook heeft MSI geen oplossing om eenvoudig videokaarten te verwijderen of te vervangen. Maar los daarvan biedt dit bord best veel voor relatief weinig.

Pluspunten

Minpunten

MSI MPG Z790 Edge Ti Max Wifi

Pak de Z790 Tomahawk Max Wifi, voeg daar een vijfde M.2-slot aan toe, plak daar wat wit-zilveren heatsinks op en je hebt de MSI MPG Z790 Edge Ti Max Wifi. Dat maakt dit bord op technisch vlak niet minder interessant, je krijgt tenslotte een keurig aantal M.2-, SATA- en usb-aansluitingen en een prima stroomvoorziening. Maar de meerprijs van 80 euro is dan simpelweg niet op zijn plaats.

Voor dat bedrag hadden we iets meer verwacht dan alleen een andere kleurstelling. Dat hadden hobbymogelijkheden kunnen zijn, een beter gebruiksgemak met de M.2-sloten of wat dan ook, maar bijna 100 euro extra voor één ssd en een kleurtje vinden we niet oké. Dat zet de Edge Ti Max ook te dicht bij de eerder besproken Aorus Pro X en de Strix Z790-A, de twee concurrerende borden met witte kleurstelling die technisch wel echt verder gaan dan de instapper die eronder zit.

Met een lagere prijs is dit een prima bord als de kleur het enige is dat telt, maar met de huidige adviesprijzen is de Edge Ti Max té duur voor wat hij biedt.

Pluspunten

Minpunten

MSI MEG Z790 Ace Max

Waar het tussenmodel tegenviel, is de high-end Z790 Ace Max juist weer erg indrukwekkend. Het is een groter eatx-bord, houd daar dus rekening mee, maar het ziet er aantrekkelijk uit dankzij de grote metalen heatsinks. Het is ook een echt hobbybord, met 24x 105A-powerstages, een metalen backplate, een scherm voor foutcodes, fysieke knoppen en een prima hoeveelheid aansluitingen, waaronder zelfs twee maal interne usb-c-headers voor zeldzame behuizingen met twee usb-c-aansluitingen. Ook extra headers voor custom waterloops zitten erop.

Achterop blijven we ook positief dankzij onder andere tien usb-poorten die allemaal 10 Gbit/s ondersteunen en de twee thunderbolt-aansluitingen zijn inclusief DisplayPort-ingangen waarmee dit bord het enige bord is waarop je thunderbolt-displays kunt aansturen vanuit je videokaart.

Dat alles kent natuurlijk zijn prijs, want de Ace Max is met 700 euro erg prijzig. Voor dat bedrag hadden we liever een 10Gbit/s-netwerkaansluiting gezien in plaats van de twee aanwezige 2,5Gbit/s-poorten en verwachtten we ook wat praktisch handigheden, zoals het installeren van M2-ssd’s zonder gereedschap en een makkelijke manier om de videokaart te verwijderen. Maar voor liefhebbers met een high-endsysteem of gebruikers van thunderbolt-schermen is dit een mooi high-endbord.

Pluspunten

Minpunten

Resultaten

In onderstaande afbeelding vind je de testresultaten van de geteste moederborden.

Conclusie

Voor deze twaalf borden gaat het gezegde ‘er zijn geen slechte producten, alleen slechte prijzen’ op. Het is daarom zaak om goed in kaart te brengen welke dingen je echt nodig hebt, zodat je later niets tekort komt, maar ook niet betaalt voor zaken die je niet nodig hebt. Een duurder moederbord maakt je applicaties en games namelijk niet sneller.

Heb je een merkvoorkeur vanwege goede ervaringen, bekendheid met het BIOS of omdat je andere componenten hebt, dan raden we aan ook bij dat merk te blijven. De verschillen zijn te klein om te switchen.

Heb je geen merkvoorkeur, dan zouden wij als eerst naar de MSI MAG Z790 Tomahawk Max Wifi kijken of die voor jou voldoet. Dat is de goedkoopste van het stel, maar wat betreft mogelijkheden en kwalitatief is het een prima bord. Daarom geven we dit bord een redactietip.

De redactietip is er ook voor de ASUS ROG Strix Z790-E Gaming Wifi II, waar je voor net onder de 600 euro niet alleen een goede basis, maar ook relevante hobbymogelijkheden krijgt, plus het relatief sterke BIOS en software van ASUS, waardoor het geheel voor knutselaars en overklokkers een goed uitgangspunt vormt.

Een absolute winnaar uitzoeken is nagenoeg onmogelijk, want zowel de Dark Hero, Ace Max als de Aorus Master X zijn alle drie extreem uitgebreid, enorm degelijk en praktisch overcompleet met allemaal net wat kleine verschillen ertussen. Wil je per se thunderbolt, dan winnen ASUS en MSI, maar op elk ander vlak vinden we de Aorus Master X net wat meer overtuigen voor net wat minder geld. Ben je bereid meer dan 600 euro te betalen voor een echt high-endbord, dan is de Z790 Aorus Master X voor ons de winnaar, en krijgt het het predikaat Best getest.

De reguliere Rockster Cross 2 van Teufel kwam afgelopen zomer op de markt. Onlangs bracht de Duitse audiospecialist in samenwerking met Fender een speciale uitvoering uit. Het fraaie 'gitaarversterkerdesign' komt grotendeels uit de koker van het bekende instrumentenmerk. Wat heeft deze bluetooth-speaker nog meer te bieden?

Wie weleens een gitaarversterker van Fender heeft gezien, weet meteen waar de vormgeving van de Fender x Teufel Rockster Cross 2 op is gebaseerd. Zo bevat het zilverkleurige speakergaas linksboven het sierlijke logo van de Amerikaanse producent. Dat is precies hoe Fender veel van zijn gitaarversterkers vormgeeft.

©Maikel Dijkhuizen

Zwaar, maar toch mobiel

Met een gewicht van 2,4 kilo is deze bluetooth-speaker bepaald geen lichtgewicht. Toch neem je de Rockster Cross 2 vrij eenvoudig mee. De achterzijde bevat namelijk twee handgrepen, waardoor je voldoende grip hebt. Een andere optie is om door middel van twee karabijnhaken de bijgesloten verstelbare draagriem te bevestigen. Het uiterlijk van deze riem lijkt trouwens sprekend op een gitaarband van Fender. Handig, want je draagt dit apparaat dus met je schouder.

De behuizing is zeer sterk en kan dus absoluut een stootje hebben. Het product voldoet aan de IPx5-norm, zodat het wel een spatje regen kan verdragen. Staat de Rockster Cross 2 eenmaal op zijn plek, dan zal de speaker niet zo gauw verschuiven. Het apparaat rust namelijk op vier lange antislipvoetjes. Een interessante optie is dat je de luidspreker ietwat achterover kunt laten hellen. Zet de behuizing dan schuin neer.

©Maikel Dijkhuizen

Aansluitingen

Dankzij de aanwezige bluetooth5.3-adapter verbind je vlot een smartphone of tablet. Het is bovendien mogelijk om gelijktijdig twee mobiele toestellen te koppelen. Voor oplaaddoeleinden zit er aan de achterkant een usb-c-poort met powerbankfunctie. Kortom, je laadt onderweg zo nodig jouw smartphone of smartwatch op. Achter hetzelfde klepje vind je trouwens ook een 3,5mm-geluidsingang. Hierop kun je eventueel een bekabelde audiobron aansluiten. Verder is er een behoorlijke accu ingebouwd. Teufel belooft namelijk een luistertijd van 38 uur bij een gemiddeld volumeniveau van 70 decibel. In de beschikbare ecomodus is dat zelfs naar verluidt 46(!) uur, maar dat gaat dan wel ten koste van de audiokwaliteit.

©Maikel Dijkhuizen

Stevige beats

Voor een adviesprijs van maar liefst 299,99 euro mag je natuurlijk een goede audiokwaliteit verwachten. Gelukkig is dat ook het geval, want deze bluetooth-speaker levert een natuurgetrouw geluid. Twee tweeters en een behoorlijke woofer zijn verantwoordelijk voor de audioweergave. Vanwege deze verschillende actieve drivers is er een duidelijke scheiding tussen de hoge en lage tonen te horen. De muziek klinkt hierdoor erg levendig. Gebruik de Rockster Cross 2 ook gerust om een feestje te bouwen. Hij kan namelijk zeer luid spelen, waarbij de bas zich duidelijk laat gelden.

De bovenzijde telt enkele fysieke knoppen. Daarmee koppel je een nieuwe bluetooth-bron, wijzig je het volume en pauzeer je de muziek. Daarnaast kun je tussen drie geluidsmodi switchen en een tweede Rockster Cross 2 draadloos koppelen. Met laatstgenoemde opstelling luister je naar echt stereogeluid. Je gebruikt jouw smartphone optioneel als veredelde afstandsbediening. Installeer hiervoor de Teufel Go-app, waarna je diverse geluidsinstellingen naar eigen wens aanpast.

©Maikel Dijkhuizen

Fender x Teufel Rockster Cross 2 kopen?

Zoek je een goed klinkende bluetooth-speaker met een origineel design? Wanneer het stevige prijskaartje van zo'n driehonderd euro geen bezwaar is, schaf je met de Fender x Teufel Rockster Cross 2 een prima exemplaar aan. Andere pluspunten zijn de comfortabele draagriem, powerbankfunctie en stevige constructie.

Wie overstapt naar een andere computer denkt meestal meteen aan het overzetten van programma's en bestanden zoals documenten en foto's. De vele persoonlijke instellingen en voorkeuren die zorgvuldig zijn opgebouwd, raken helaas vaak verloren. Hoe zorg je ervoor dat je je ook op het andere systeem meteen weer helemaal thuis voelt?

Synchronisatie via Windows-account

Windows biedt veel instellingen die je werkomgeving persoonlijker maken, zoals visuele thema's, spellingsvoorkeuren en meer. Sommige vereisen handmatig werk of externe tools, maar een aantal laat zich automatisch synchroniseren via je Microsoft-account. Laten we hiermee beginnen. Zorg dat je met zo'n account bent aangemeld bij Windows. Dit regel je via Instellingen / Accounts / Uw info. Klik daar op In plaats daarvan aanmelden met een Microsoft-account en volg de instructies.

Open daarna Accounts / Windows-back-up en druk op Beheren. Bevestig met Ja, synchroniseren / Gereed. Herstart de module Instellingen en open opnieuw Windows back-up. Schakel Mijn apps onthouden in als je op een andere pc met hetzelfde account dezelfde apps uit de Microsoft Store wilt gebruiken. Open Mijnvoorkeuren onthouden om aan te geven of je ook de onderdelen Accounts, WiFi-netwerken en wachtwoorden, Taalvoorkeuren en woordenlijst en diverse instellingen wilt synchroniseren.

Handmatige sync Windows

Zo'n accountsynchronisatie is handig, maar niet alle personalisatie-instellingen worden meegenomen. Dat geldt bijvoorbeeld voor geluidsschema's of muisaanwijzers. Of misschien meld je je liever helemaal niet aan met een Microsoft-account, of vertrouw je deze cloudsynchronisatie niet, ook al is er sprake van dataversleuteling. Dan kun je de migratie ook handmatig doen.

We beginnen met het overzetten van een Windows-thema, aangezien dat meerdere onderdelen omvat, zoals lokaal opgeslagen achtergronden, accent- en vensterkleuren, een geluidsschema en de muiscursorstijl. Ga naar Instellingen / Persoonlijke instellingen / Thema's. Dubbelklik op de miniatuur van het gewenste thema, of klik op Bladeren door thema's om er een nieuw te kiezen in de Microsoft Store. Bovenaan kun je het thema aanpassen via de opties Achtergrond, Kleur, Geluiden en Muiscursor. Gebruik telkens het pijltje linksboven om terug te keren. Sla daarna je aangepaste thema op met Opslaan en geef het een naam. Klik vervolgens met rechts op de miniatuur van dit geselecteerde thema en kies Thema voor delen opslaan. Bewaar het als .deskthemepack-bestand (dat eigenlijk een zip-bestand is) op een extern of gedeeld medium. Dubbelklik je op dit bestand in Verkenner van je andere systeem, dan wordt het automatisch uitgepakt en als Windows-thema geïnstalleerd.

Lettertypes en screensavers

Misschien heb je ook zelf een of meer extra lettertypes en screensavers geïnstalleerd, en wil je deze overzetten. Dit kan handmatig als volgt. Voor lettertypes typ je %windir%\fonts in de adresbalk van Verkenner. Selecteer met ingedrukte Ctrl-toets alle gewenste lettertypebestanden, klik er met rechts op en kies Kopiëren naar. Sla deze bestanden op een extern of gedeeld medium op. Op de andere pc selecteer je de bestanden, klik je er met rechts op en kies je Installeren (voor alle gebruikers).

Het overzetten van screensavers verloopt op vergelijkbare wijze. Open de mappen %windir%\System32 en %windir%\SysWOW64, selecteer de gewenste scr-bestanden en kopieer ze naar een geschikt medium. Plak ze op de andere pc in %windir%\System32 en bevestig de kopieeractie als administrator. Je installeert een screensaver door er met rechts op te klikken en Installeren te kiezen, of via Instellingen / Persoonlijke instellingen / Vergrendelingsscherm / Schermbeveiliging.

We hebben een PowerShell-script gemaakt dat dit grotendeels automatiseert. Download het bestand exporteer-extrafonts-ss.ps1 (dit is de downloadlink) op je nieuwe pc, klik er met rechts op en kies Run with PowerShell (als administrator). Je vindt de screensavers en de meeste lettertypes nu op je bureaublad (behalve enkele standaardfonts die je in het script kunt aanpassen bij Fonts uitgezonderd), in submappen van FontScreenSaverBackup.

Profielen

De makkelijkste manier om je Windows-account naar een andere pc over te zetten is via een Microsoft-account (zie paragraaf 1, Synchronisatie via Windows-account). Toch wordt het gebruikersprofiel niet volledig meegenomen. Onder meer lokale bestanden, programmavoorkeuren buiten de Microsoft Store en appdata-mappen, zoals macro's, sjablonen en scripts, blijven achter.

In afwachting van een (vernieuwde) migratietool die Microsoft binnenkort belooft, kun je TransWiz gebruiken. Met de gratis versie kun je één account tegelijk overzetten, maar je kunt dit gewoon herhalen voor andere profielen. Dit werkt ook bij profielen die aan een Microsoft-account zijn gekoppeld. Schakel desnoods tijdelijk over naar een lokaal account. Na de migratie op de andere pc koppel je het profiel opnieuw aan hetzelfde Microsoft-account via Instellingen / Accounts.

Download TransWiz. Installeer het msi-bestand op beide pc's. Start het programma op je oude pc. Kies I want to transfer data to another computer, klik op Volgende en selecteer het gewenste, niet-actieve account (meld je eventueel tijdelijk aan met een ander account). Klik op Volgende en kies een opslaglocatie voor het zip-bestand. Beveilig dit eventueel met een wachtwoord.

Start TransWiz op het andere systeem, kies I have data I want to transfer to this computer en verwijs naar het zip-bestand. Geef eventueel een andere accountnaam op, kies of dit een standaard- of administratoraccount wordt en stel het wachtwoord in. Na afloop zijn de gegevens overgezet en kun je je aanmelden met het nieuwe profiel.

Taalinstellingen

Taal en spelling zijn vaak afgestemd op je voorkeuren, dus waarschijnlijk wil je die ook overzetten. De meeste taalinstellingen binnen Windows worden automatisch gesynchroniseerd via je Microsoft-account, maar desnoods doe je dit handmatig, door dezelfde taalpakketten te installeren. Ga hiervoor naar Instellingen / Tijd en taal / Taal en regio en kies Een taal toevoegen.

De toetsenbordindeling is gekoppeld aan de taal, maar je kunt ook handmatig extra indelingen toevoegen. Klik op de drie puntjes naast je voorkeurstaal en kies Taalopties. Scrol naar Geïnstalleerde toetsenborden en klik op Een toetsenbord toevoegen om de gewenste indeling te kiezen. Met Windows-toets+Spatiebalk schakel je vervolgens snel tussen indelingen. Je kunt trouwens ook per app-venster een andere invoermethode instellen via Instellingen / Tijd en taal / Typen / Geavanceerde toetsenbordinstellingen, met de optie Laat me een andere invoermethode instellen voor elk app-venster.

Wanneer je in apps met spellingcontrole, zoals Kladblok, met rechts klikt op een rood onderstreept woord en kiest voor Aan woordenboek toevoegen of Spelling / Aanwoordenlijst toevoegen, dan wordt het woord in Windows toegevoegd aan een gebruikerswoordenboek. Dit vind je in de map %appdata%\Microsoft\Spelling, wellicht in de submap \neutral of in een taal-submap zoals \nl-NL, in het bestand default.dic of custom.dic. Je kunt dit bestand bekijken met een teksteditor en kopiëren naar dezelfde map op je andere toestel om deze woordenlijst(en) over te zetten.

Applicaties

Geïnstalleerde applicaties zomaar overzetten lukt meestal niet, dus zit er weinig anders op dan ze opnieuw te installeren. Voor volledig portable apps volstaat het vaak om de map waarin je ze plaatste te kopiëren.

Er bestaan handige tools waarmee je veel populaire gratis apps met enkele muisklikken op je nieuwe pc installeert. Bijvoorbeeld Ninite en een pakketbeheerder zoals UniGetUI (klik op deze GitHub-pagina in de rechterkolom onder Releases op Latest).

In UniGetUI kies je Pakkettenbundels en klik je op Pakketten toevoegen aan bundel. Gebruik Pakketten ontdekken om apps op te zoeken. Vink de gewenste pakketten aan en klik op Selectie toevoegen aan bundel. Herhaal dit tot je bundel compleet is. Sla deze op via Bundel opslaan als, open de bundel daarna via Bestaande bundel openen, selecteer alle pakketten en bevestig met Selectie installeren.

App-configuraties

Zo installeer je snel veel apps op je nieuwe pc, maar daarmee neem je je persoonlijke instellingen of configuraties nog niet mee. De gratis app CloneApp was hier prima geschikt voor, maar de ontwikkeling is al enkele jaren stopgezet. Je kunt deze nog steeds downloaden en gebruiken, maar weet dat instellingen van nieuwere apps mogelijk niet volledig meer worden meegenomen. De ontwikkelaar biedt intussen een alternatief aan, Appcopier, maar deze tool is vooralsnog beperkt en minder gebruiksvriendelijk.

Je kunt het eventueel handmatig proberen met een tool als FreeFileSync door de belangrijkste configuratiebestanden naar dezelfde maplocaties op je nieuwe pc te kopiëren. Veel van die bestanden zitten in app-specifieke submappen van mappen zoals %AppData%, %LocalAppData% en %ProgramData%, typisch met extensies zoals ini, cfg, conf, config, json, xml, yaml of yml. Het is het proberen waard, maar overschrijf niet zomaar bestaande bestanden op je nieuwe pc.

Codes en licenties

Als je op je nieuwe pc programma's installeert die ook al op je oude pc stonden, wil je natuurlijk de softwarelicentie overnemen. Hoe je dat doet, hangt af van de toepassingen zelf. Bij software die aan een account is gekoppeld, hoef je meestal alleen met hetzelfde gebruikersaccount op je nieuwe pc aan te melden. Soms moet je de licentie eerst deactiveren op je oude pc via de instellingen of via een webportaal.

Voor software met een klassieke activatiecode noteer je de licentiecode van de oude installatie. Die vind je vaak in je account, op het doosje of in een mail. Bij de installatie op je nieuwe pc voer je deze opnieuw in. Tools zoals Magical Jelly Bean Keyfinder (gratis beperkte versie) en NirSoft Produkey (gratis) kunnen codes van veel geïnstalleerde programma's uitlezen. Omdat deze tools methoden gebruiken die ook door malware gebruikt wordt, is het normaal dat je virusscanner hierbij een melding geeft.

Sommige apps gebruiken een licentiebestand, met een extensie als lic, dat, key of ini, dat je moet exporteren of kopiëren naar dezelfde locatie op je nieuwe pc. Vaak is opnieuw activeren dan ook nodig.

Lees ook: Technische toolkits voor computerproblemen: dit heb je nodig

Browsers

Je gebruikt waarschijnlijk een of meer browsers die gepersonaliseerd zijn met bijvoorbeeld eigen thema's, bladwijzers, geschiedenis, wachtwoorden en instellingen. De eenvoudigste manier om deze over te zetten, is door de ingebouwde synchronisatie te activeren.

We beginnen met Chrome. Log in met je Google-account (dat vind je rechtsboven), open Instellingen, klik op Jij en Google, ga naar Synchronisatie en Google-services en kies Synchronisatie aanzetten. Druk op de knop Instellingen, kies Beheren wat jesynchroniseert en vink de gewenste onderdelen aan via Synchronisatie aanpassen. Op je nieuwe pc meld je je aan met hetzelfde account en activeer je opnieuw de synchronisatie.

Voor Edge werkt dit op vrijwel dezelfde manier met je Microsoft-account, via Instellingen / Profielen / Synchroniseren. Bij Firefox kan het ook, als je een Mozilla-account hebt, via Instellingen / Synchronisatie.

Heb je geen account, dan wordt het iets omslachtiger. Wachtwoorden kun je exporteren en importeren via de ingebouwde wachtwoordmanager. Voor andere onderdelen gebruik je bijvoorbeeld een gratis tool zoals Hekasoft Backup & Restore (ook portable). Sluit je browsers, start de tool en selecteer de gewenste browser. De app ondersteunt circa 45 browsers. Je ziet meteen hoeveel data er geback-upt wordt. Zorg dat Backup is geselecteerd, klik op Start en kies een naam en locatie voor het back-upbestand (dat ook echt de extensie .backup heeft). Op je nieuwe pc installeer je dezelfde browser, sluit je deze en open je opnieuw de app. Kies Restore en verwijs naar het back-upbestand. Alles werkt netjes via lokale bestanden, zonder cloudverbinding.

Synchroniseren Office 365

De kans is groot dat je ook een kantoorpakket gebruikt, en wellicht is dit Microsoft 365 (voorheen Office 365). Persoonlijke instellingen worden dan automatisch gesynchroniseerd tussen systemen, op voorwaarde dat je een geldige licentie hebt en op elk apparaat met hetzelfde Microsoft-account bent aangemeld. Het gaat bijvoorbeeld om je Office-thema, aangepaste woordenlijst, Snelle toegang-werkbalk, Lint-aanpassingen, taalvoorkeuren en (via OneDrive) recente bestanden en persoonlijke sjablonen.

Controleer wel een paar instellingen. Meld je binnen de Office-apps aan met je Microsoft-account (klik desnoods op Aanmelden, rechtsboven). Ga in Windows naar Instellingen /Accounts / Windows-back-up, klik op Beheren bij Uw Microsoft-account synchroniseren met Windows en kies Ja, synchroniseren. Zet vervolgens de optie Mijn voorkeuren onthouden aan en vink bij voorkeur alle opties aan. Gebruik je een werk- of schoolaccount, dan kan je IT-beheerder wel bepaalde synchronisaties beperken (via groepsbeleid).

Handmatig overzetten Office 365

Je kunt ook specifieke Office-onderdelen handmatig overzetten. Voor sjablonen kopieer je bestanden met extensies als dotx, potx en xltx naar dezelfde map op je nieuwe pc. Deze staan normaal gesproken in C:\Users\<gebruikersnaam>\Documenten\Aangepaste Office-sjablonen. Ook eigen woordenboeken kun je meenemen. Het bestand Custom.dic staat in %AppData%\Microsoft\Uproof, default.dic of custom.dic in %AppData%\Microsoft\Spelling, in de submap \neutral of eventueel andere submappen.

Aanpassingen aan het Lint en werkbalken exporteer je via Bestand /Opties / Lint aanpassen. Klik rechtsonder op Importeren en Exporteren en kies Alle aanpassingen exporteren.

Wil je aangepaste stijlen, marges, regelafstand, macro's of eventueel extra opmaakelementen in Word overnemen, dan kopieer je ook het bestand Normal.dotm uit %AppData%\Microsoft\Templates. Extra macro's kun je ook los exporteren in de VBA-editor (Alt+F11), via Bestand / Bestand exporteren en later Bestand importeren.

Bepaalde Office-voorkeuren, zoals standaard bestandslocaties, zitten in het Windows-register. Een back-up maken kan via de Register-editor (druk op Windows-toets+R en voer regedit uit). Bij recente Word-versies zitten deze in de sleutel Computer\HKEY\_CURRENT\_USER\Software\Microsoft\Office\16.0\Word\Options. Klik met rechts op deze sleutel, kies Exporteren en bewaar het reg-bestand. Dubbelklik op dit bestand op je nieuwe systeem en bevestig tweemaal met Ja om de instellingen te importeren. Je maakt liefst eerst een systeemherstelpunt via Een herstelpunt maken in het Windows-startmenu.