Je cpu en gpu bepalen grotendeels hoe je systeem presteert. Blijken deze prestaties soms ondermaats, dan wil je natuurlijk nagaan welk proces daarvoor verantwoordelijk is en wat de impact is. Zo’n controle kan in realtime gebeuren, maar kan ook over een kortere of langere periode lopen.

Nagaan hoe zwaar je cpu en gpu het te verduren krijgen, kun je eigenlijk op twee niveaus doen. Per applicatie, waarbij je controleert hoe zwaar een specifiek proces, service of applicatie je processors belast, en systeembreed, waarbij je het cpu- of gpu-gebruik meer globaal monitort. Beide methodes komen in dit artikel aan bod. We gaan ook kort in op wat je met de analyseresultaten kunt doen. Immers, naast flinke ingrepen als een nieuwe processor plaatsen of een huidige processor stevig overklokken, laat het processorgebruik zich ook wel minder ingrijpend bijsturen.

Op applicatieniveau

Vanuit het Taakbeheer van Windows kun je de processorbelasting van een specifiek proces nagaan. Druk op Ctrl+Shift+Esc en open het tabblad Processen. Via het menu Beeld / Bijwerksnelheid kun je de scanfrequentie verhogen of verlagen. Bovenaan de kolommen Processor en GPU zie je het globale, actuele gebruik van cpu en gpu, maar je krijgt dit ook mooi uitgesplitst over de actieve processen. Klik op een kolomtitel om die volgens dat criterium te ordenen.

Voor sommige processen, zoals browsers, zie je een pijltje staan, klik daarop om de onderliggende processen te zien. Bij Google Chrome is dat helaas telkens dezelfde naam (Google Chrome) hoewel de kolom PID (Process ID) aangeeft dat het om verschillende processen gaat. Om deze te identificeren, open je de browser en kies je Meer hulpprogramma’s / Taakbeheer.

Vanuit het tabblad Details in het Taakbeheer kun je nog veel meer informatie opsporen. Klik met rechts op een kolomtitel en kies Kolommen selecteren, waarna je items kunt aanduiden als Processortijd, GPU-engine, Toegewezen GPU-geheugen en Gedeeld GPU-geheugen (zie het kader ‘Gpu-onderdelen’). Je kunt hier tevens diverse onderdelen met betrekking tot schijf-I/O en geheugengebruik selecteren.

©PXimport

Gpu-onderdelen

Een gpu-engine is onafhankelijke gpu-unit, waarbij elke unit uit meerdere gpu-kernen kan bestaan. Het is perfect mogelijk dat zo’n engine parallel met een andere engine kan werken en zelfs dezelfde onderliggende kernen deelt (vergelijkbaar met hyperthreading bij een cpu). Er zijn bijvoorbeeld engines voor datatransfer, encryptie, 3D-weergave enzovoort. De aanduiding Toegewezen GPU-geheugen wijst op geheugen dat exclusief is voorbehouden aan de gpu, hetzij VRAM (bij een afzonderlijke grafische kaart), hetzij DRAM oftewel gereserveerd systeemgeheugen. Dit laatste komt voor bij geïntegreerde gpu’s, hoewel die ook geheugen kunnen gebruiken dat ze met de cpu delen (de aanduiding Gedeeld gpu-geheugen). Windows laat de gpu niet meer dan de helft van het beschikbare fysieke DRAM opeisen.

Affiniteit en prioriteit

Wanneer je op het tabblad Details met rechts op een proces klikt, dan kun je zowel de affiniteit als de prioriteit instellen. Met affiniteit geef je aan op welke processorkernen de proces-threads moeten worden uitgevoerd (standaard zet Windows alle kernen in). De prioriteit verwijst naar de cpu-tijd die een proces krijgt toegewezen. Een proces krijgt standaard de prioriteit Normaal toebedeeld, maar er zijn nog vijf andere niveaus beschikbaar, van Laag tot Realtime.

Het is ook mogelijk een applicatie standaard met een specifieke affiniteit en prioriteit op te starten. Klik met rechts op de bijbehorende snelkoppeling en kies Eigenschappen. Op het tabblad Snelkoppeling, bij Doel, vul je dan het volgende in:

cmd.exe /c start "<applicatienaam>" /<prioriteitswaarde> /affinity <hex-waarde> "<pad_naar_applicatie>"

Dit kan bijvoorbeeld zijn:

cmd.exe /c start "EventSentry" /high /affinity 3F " "D:\Program Files (x86)\ESL\eventsentry_gui.exe"

De waarde achter /affinity vereist enige toelichting. Stel, er zijn zestien logische processors en je wilt alleen de eerste zes gebruiken (0000000000111111), dan druk je dit met hexadecimale waarde 3F uit (een converter vind je via https://kwikr.nl/rthex).

Systeembreed (kort)

Om je processors systeembreed te monitoren, kun je weer terecht bij het Taakbeheer, op het tabblad Prestaties. Selecteer Processor voor het cpu-gebruik. Via Beeld / Bijwerksnelheid schakel je tussen een gemeten tijdsduur van 30 seconden tot 4 minuten. Voor het gpu-gebruik selecteer je GPU <x>: GPU 0 voor je geïntegreerde gpu en GPU 1 of hoger voor externe grafische kaarten. Gebruik je CrossFire of SLI voor parallelle gpu-verwerking, dan merk je dat aan de indicatie (Link 0) achter GPU <x>. Je krijgt hier standaard de meestgebruikte engines te zien, maar met de pijltjes links boven de grafieken kun je ook andere selecteren.

Wil je het gpu-gebruik iets langer monitoren, overweeg dan het portable GPU-Z te gebruiken. Start de tool en selecteer linksonder je grafische adapter. Open het tabblad Sensors: via de knop Settings selecteer je de gewenste data evenals de scanfrequentie. Met pijlknopjes geef je aan welke waarden je wilt zien. Plaats een vinkje bij Log to file linksonder om de gegevens in een txt-bestand op te slaan. Je kunt dit bestuderen met Excel, maar Generic Log Viewer werkt overzichtelijker. Start de tool, klik op Open File, duid GPU-Z aan en verwijs naar je logbestand. Duid aan hoeveel diagrammen en kolommen je wilt, waarna je in een keuzemenu aangeeft welke informatie je in elk diagram wenst.

©PXimport

Systeembreed (lang)

Wil je het processorgebruik over een langere periode meten, dan zet je de ingebouwde Prestatiemeter van Windows in. Druk op Windows-toets+R en voer perfmon.exe uit.

Open de sectie Gegevensverzamelaarsets en klik met rechts op Gedefinieerd door de gebruiker. Selecteer Nieuw / Gegevensverzamelaarsets. Vul een naam in, kies Handmatig maken (geavanceerd) en klik op Volgende.

Je kiest uit drie gegevenstypes:

- Componenten van Windows of van applicaties die gebeurtenissen rapporteren (Gegevens van gebeurtenistracering);

- Registerwijzigingen (Informatie over de systeemconfiguratie);

- Prestatiemetingen (Prestatiemeteritem).

Wij kiezen hier voor het laatste type. Druk op Volgende en op Toevoegen, waarna je items van GPU of Processor markeert om die met Toevoegen >> naar het rechterdeelvenster over te zetten. Zodra je alle nodige items hebt toegevoegd, druk je op OK en bepaal je het steekproefinterval. Rond af met Volgende (2x) en Voltooien.

Open nu Gegevensverzamelaarsets / Gedefinieerd door de gebruiker, klik met rechts op je set en klik op Starten (of Stoppen). Open de sectie Rapporten en dubbelklik op het rapport om het cpu- en gpu-gebruik in een grafiek te zien.

©PXimport

Energiebeheerschema’s

Via zogeheten energiebeheerschema’s kun je het globale cpu- en gpu-gebruik enigszins optimaliseren. Start de module Energiebeheer in het Windows-startmenu, kies Een energiebeheerschema maken en selecteer een schema. Tik een naam in, stel de gewenste opties in en bevestig met Maken. Klik bij je schema op De schema-instellingen wijzigen / Geavanceerde energie-instellingen wijzigen. Doorloop hier de beschikbare opties, zoals Energiebeheer voor processor en […] Graphics instellingen en stel die naar wens in. Bevestig met OK.

Blijft de deur van je wasmachine dicht, ook al is het programma afgelopen, en krijg je hem niet open? Dat probleem komt vaak voor en heeft meestal een eenvoudige oorzaak. In dit artikel noemen we vijf redenen waarom de deur niet opengaat en wat je zelf kunt doen om dat snel en veilig op te lossen.

Ook interessant: Slimmer wassen: deze functies maken je wasmachine nét even handiger

Het komt vaker voor dan je denkt: de wasmachine is klaar, maar de deur weigert open te gaan. Lastig, zeker als je schone was nog nat in de trommel ligt. Gelukkig is er meestal geen reden tot paniek. Vaak ligt het aan een simpele oorzaak die je zelf kunt oplossen.

1 - Water in de trommel

De meest voorkomende boosdoener is achtergebleven water. Zolang er water in de machine zit, blijft de deur bewust op slot om lekkage te voorkomen. Zie je nog water in de trommel? Start dan opnieuw het afvoerprogramma. Werkt dat niet, maak dan het filter onderin schoon en laat via het slangetje of de opening het restwater weglopen. Vaak schiet de deur daarna vanzelf los.

2 - Het kinderslot is ingeschakeld

Sommige modellen hebben een kinderslot of extra beveiliging. Staat dit ingeschakeld, dan blijft de deur dicht, ook al is het programma afgerond. Controleer in de handleiding hoe je het slot uitschakelt. Meestal gaat het om een combinatie van knoppen op het display. Pas als dit is gedeactiveerd, kun je de deur openen.

©Engin Akyurt

3 - Elektronische vertraging of reset

Bij veel moderne machines zit er enkele minuten vertraging tussen het einde van het programma en het ontgrendelen van de deur. Even wachten kan dus al genoeg zijn. Blijft de deur toch op slot, haal de stekker er een paar minuten uit en sluit hem opnieuw aan. Zo wordt de elektronica gereset en komt de deur vaak alsnog vrij.

4 - Handmatige noodontgrendeling

Lukt het nog steeds niet, dan is er vaak een handmatige oplossing. De meeste wasmachines hebben een noodontgrendeling, meestal te vinden achter het klepje bij het filter of onderaan de machine. Door hier voorzichtig aan te trekken, kun je de deur veilig openen zonder schade. Raadpleeg de handleiding voor de exacte plek en werkwijze.

5 - Defecte vergrendeling

Als geen van deze stappen helpt, kan de vergrendeling zelf kapot zijn. Dit onderdeel slijt met de tijd en kan uiteindelijk defect raken. Soms helpt het tijdelijk om de machine spanningsvrij te maken, maar blijft de deur gesloten, dan is vervanging van het slot nodig. Dit is werk voor een monteur.

Wanneer moet je hulp inschakelen?

Blijft de deur hardnekkig dicht of merk je andere signalen, zoals vreemde geluiden of een brandlucht, stop dan direct met zelf proberen. Forceren kan schade veroorzaken. In dat geval is het verstandig een monteur te bellen.

Een geblokkeerde deur hoeft in elk lang niet altijd een groot probleem te zijn. Vaak is een eenvoudige reset, het verwijderen van restwater of het uitschakelen van het kinderslot al genoeg. Lukt het niet, dan kan de noodontgrendeling of een monteur uitkomst bieden. Met regelmatig onderhoud en een beetje oplettendheid verklein je de kans dat je opnieuw voor een gesloten deur staat.

Liquid Glass is een nieuwe manier waarop Apple de vormgeving van knoppen, tabbladen, iconen en widgets neerzet. Alles krijgt een glasachtige uitstraling: halfdoorzichtig en met kleuren die meekomen uit je wallpaper of de inhoud van een app. Het reageert bovendien vloeiend op beweging, omdat het beeld steeds in realtime wordt opgebouwd. Zo ontstaat een herkenbare stijl die op al je Apple-apparaten hetzelfde aanvoelt.

Op je iPhone zie je Liquid Glass meteen terug in het toegangsscherm, het Dock, de zoekbalk en appmappen. Iconen ogen daarbij gelaagd en glanzend of zelfs helemaal doorzichtig. Wil je dat proberen, houd dan je beginscherm ingedrukt tot de iconen bewegen, tik op Wijzig, kies Pas aan en zet Helder aan. Tik daarna ergens op het scherm om te bevestigen. Je ziet direct hoe de achtergrond subtiel door de iconen heen komt. Vind je het toch minder prettig, dan kun je op dezelfde plek altijd terug naar Automatisch of Donker.

Op welke toestellen en vanaf welke versie?

Liquid Glass is onderdeel van iOS 26, dat vanaf 15 september beschikbaar is voor alle ondersteunde iPhones. Extra downloads zijn niet nodig. Apple geeft aan dat iPhone 11 en iPhone SE (2e generatie) en nieuwer worden ondersteund.

Wil je nagaan of jouw toestel in aanmerking komt, open Instellingen, kies Algemeen en tik op Software-update. Zie je iOS 26 staan, dan kun je meteen bijwerken. Maak vooraf een back-up en update je apps. Voer de update bij voorkeur uit via wifi en zorg dat de batterij minstens halfvol is, of sluit je iPhone aan op de oplader. Wil je controleren of de installatie geslaagd is, ga dan in Instellingen naar Algemeen, open Info en bekijk het versienummer.

Ook iPadOS 26 en macOS Tahoe 26 ondersteunen Liquid Glass, zodat de uitstraling op je iPad en Mac aansluit bij die van je iPhone. Apple heeft dezelfde stijl bovendien doorgetrokken naar watchOS en tvOS, waardoor al je apparaten er herkenbaar en consistent uitzien.

©Apple

Zo maak je Liquid Glass rustiger

Liquid Glass helemaal uitschakelen kan niet, maar je kunt het effect wel verzachten. Open Instellingen, tik op Toegankelijkheid, kies Weergave en tekstgrootte en zet Maak minder doorzichtig aan. Achtergronden worden dan donkerder, waardoor contrast en leesbaarheid verbeteren zonder dat de glaslook verdwijnt.

Wil je nog meer verschil zien, zet op dezelfde pagina ook Verhoog contrast aan. Voor een snelle manier ga je in Instellingen naar Toegankelijkheid, open je Activeringsknop en vink je Maak minder doorzichtig aan. Je kunt de functie dan via het bedieningspaneel eenvoudig aanpassen.

Vind je vooral de transparante iconen te overheersend, houd dan opnieuw je beginscherm ingedrukt, tik op Wijzig, kies Pas aan en ga terug naar Automatisch of Donker. Donkere achtergronden en de Donkere modus (te vinden bij Beeldscherm en helderheid) dempen het glaseffect eveneens, bijvoorbeeld buiten in fel zonlicht. Zo houd je in elke situatie zelf de regie over hoe nadrukkelijk Liquid Glass aanwezig is.