Windows 10 bevat een flink aantal nieuwe functies die informatie over de gebruiker verzamelen en uitwisselen via internet. Maar wat verzamelt Windows 10 precies, wat kun je ertegen doen en is het überhaupt nodig om daar wat tegen te doen?

Windows 10 is de eerste 'Windows as a service'. Dit betekent dat er na Windows 10 geen grote nieuwe releases meer komen, maar dat de Windows die je gebruikt vanaf nu altijd de nieuwste, meest up-to-date versie is. Kleine en grote updates komen ongemerkt binnen en werken daarna het besturingssysteem helemaal bij. Net zoals nu al het geval is bij iOS, Google Chrome en online diensten zoals Office 365 en Gmail. Altijd de laatste versie en zonder bij te betalen, wie kan daar tegen zijn? Lees ook: Bevalt Windows 10 niet? Zo zet je een stap terug.

De vergelijking gaat echter nog eens stap verder en hier waren de Windows-gebruikers duidelijk niet op voorbereid. Windows als platform voor services betekent namelijk ook dat Windows én de programma's die op Windows draaien persoonlijker moeten worden. Ze richten zich op jouw voorkeuren en verwachtingen. De weer-app geeft dus niet zomaar een weersverwachting, maar specifiek de weersverwachting voor de plek waar jij bent of waar jij volgens jouw agenda, straks naartoe gaat. Verder wil Microsoft jou na de gratis upgrade naar Windows 10, graag extra diensten verkopen. En de kans dat je ook echt iets koopt, is veel groter als Microsoft jou eerst heeft leren kennen. Windows is dus persoonlijker, maar daarmee ook nieuwsgieriger.

©PXimport

Bij een standaard installatie schakelt Windows 10 alle privacygevoelige opties in.

Privacy

Het recht op privacy van Nederlanders ligt vast in artikel 10 van de Nederlandse Grondwet. Privacy is daar omschreven als "het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer". Dit betekent dat iedereen het recht heeft om in beslotenheid van zijn persoonlijke levenssfeer met rust gelaten te worden en bijvoorbeeld niet te worden bespied of afgeluisterd. De persoonlijke levenssfeer is je huis, maar bijvoorbeeld ook een briefwisseling en andere vormen van communicatie.

Omdat wetten en regels in Nederland niet getoetst worden aan de Grondwet, regelt de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) de kaders voor privacy en omgang met persoonsgegevens in de dagelijkse praktijk. Hierin staat wat er allemaal wel en niet mag met persoonsgegevens en welke rechten je hebt wanneer jouw gegevens gebruikt worden. Je hebt bijvoorbeeld het recht om jouw gegevens in te zien en onjuiste gegevens te laten aanpassen. Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) ziet er op toe dat deze regels worden gehandhaafd en kan boetes uitdelen aan organisaties die dat niet doen. Daarnaast adviseert het CBP over nieuwe regelgeving en maakt het overheid, burgers en bedrijven alert hoe zij persoonsgegevens verzamelen, opslaan en gebruiken.

©PXimport

Het recht op privacy van Nederlanders is vastgelegd in de Grondwet en omvat onder meer privacy bij alle communicatie.

Hoe verzamelt Microsoft persoonsgegevens?

De manier waarop Windows 10 persoonsgegevens verzamelt, lijkt veel op hoe iOS en Android dat doen. En dat is ook niet onlogisch, want Windows 10 is door Microsoft gemaakt als één besturingssysteem voor alle apparaten, dus behalve de pc ook voor smartphone en tablet. Helaas voor Microsoft speelt Windows 10 daar nog geen echte rol van betekenis, maar het besturingssysteem is er wel klaar voor. Meer dan vorige versies van Windows, ondersteunt Windows 10 functies die typerend zijn voor mobiele apparaten.

Denk bijvoorbeeld aan een gps-ontvanger, een temperatuur- of luchtdrukmeter, maar ook de camera en microfoon. De informatie afkomstig van zo'n sensor deelt Windows bijvoorbeeld met de weer-app die het gebruikt om de weersverwachting te geven specifiek voor de plek waar jij bent. En ineens zijn er dan behalve jijzelf nog minimaal twee partijen die altijd weten waar je bent: Microsoft én de maker van de weer-app.

Behalve de informatie van jouw apparaat beschikt Microsoft over nog meer bronnen om jou te leren kennen. Een heel belangrijke ben je zelf. Elke zoekopdracht met Bing, elk document dat je upload naar OneDrive, elk spraakcommando dat je geeft aan Cortana: het zijn allemaal gegevens die Microsoft registreert en gebruikt.

Tot slot werkt Microsoft ook nog samen met andere bedrijven om het profiel verder in te kleuren. Zo koopt het bijvoorbeeld demografische gegevens zoals de leeftijdsopbouw van de bevolking in een bepaalde streek of stad en kan Microsoft de gegevens die het van jou heeft daaraan relateren. Of het neemt IP-gebaseerde locatiegegevens af van een netwerkleverancier om zo jouw locatie te bepalen wanneer jouw pc geen gps-sensor heeft of je gewoon thuis achter een DSL- of kabelmodem zit.

©PXimport

Een app die toegang heeft tot je locatiegegevens, weet daarna altijd waar je bent.

Welke persoonsgegevens verzamelt Microsoft?

Om te weten te komen welke gegevens Microsoft verzamelt, kun je de Microsoft-servicesovereenkomst en de Microsoft Privacyverklaring raadplegen (dit zijn de oorspronkelijke Engelstalige documenten, zie ook het kader Nederlandse versie). Behalve generieke informatie over de gegevens die Microsoft verzamelt, gaan de documenten ook dieper in op de dataverzameling bij specifieke Microsoft-producten en -diensten als Bing, Cortana, Office, OneDrive, Skype, Xbox en ook Windows.

De gegevens die Microsoft verzamelt zijn contactgegevens zoals voor- en achternaam, e-mailadres, postadres en telefoonnummer, maar ook leeftijd, geslacht en het land waarin iemand woont. Ook persoonlijke voorkeuren en favorieten zijn interessant, zoals de voorkeurstaal, teams die je volgt in een sport-app en de aandelen die je volgt in een financiële app.

Daarnaast zaken als je creditcardnummer met bijbehorende beveiligingscode, je dataverbruik, informatie over de apparaten die je gebruikt, je contactpersonen en relaties en ook wachtwoorden, wachtwoordhints en soortgelijke beveiligingsinformatie die je gebruikt om in te loggen. Ook kijkt Microsoft "wanneer dat nodig is voor de dienstverlening" in documenten en berichten die je verstuurt of ontvangt. Volgens Microsoft gaat het dan om de inhoud van documenten, foto's, muziek en video die je uploadt naar een Microsoft-service, zoals OneDrive, onderwerp en inhoud van een e-mail, de tekst van een expresbericht. Al met al een flinke waslijst en genoeg om een persoon vergaand in kaart te brengen.

©PXimport

De Microsoft-privacyverklaring is een goed startpunt om meer te weten te komen over hoe en welke informatie Microsoft verzamelt.

Nederlandse versie

Er bestaat ook een Nederlandstalige services-overeenkomst en een Nederlandstalige privacyverklaring, maar beter gebruik je de oorspronkelijke Engelse versie. Het vertaalwerk is matig, waardoor dan net de nuance wegvalt of je gewoon op het verkeerde been wordt gezet. Zo is bijvoorbeeld de zin "Microsoft collects data to operate effectively" vertaald met "Microsoft verzamelt gegevens om effectief te exploiteren".

Lees je de Nederlandse versie, dan begrijp je dus dat Microsoft de gegevens verzamelt om die eens flink te exploiteren, terwijl de Engelse tekst aangeeft dat Microsoft de gegevens vooral gebruikt om de eigen bedrijfsvoering effectiever te maken. Misschien is de Bing Translator toch nog niet goed genoeg om dit soort belangrijke documenten mee te vertalen?

©PXimport

Persoonlijke assistente Cortana wil een wel heel innige band opbouwen.

Windows Spyware?

In Windows 10 zitten 37 privacygevoelige functies en deze worden bij een standaardinstallatie allemaal ingeschakeld. Log je bijvoorbeeld in met een Microsoft-ID, zoals een Hotmail- of Live-mailadres, dan registreert Microsoft je hele browsergeschiedenis, al jouw favorieten, de sites die je bezoekt en applicaties die je gebruikt, samen met de wachtwoorden van alle wifi-netwerken die je gebruikt.

Daarnaast gebruikt het gps, 3G en anders gewoon je wifi- of internetverbinding om te bepalen waar je bent en opnieuw wordt dit continu bewaard en gedeeld met alle programma's en services op de pc of online.

Een aparte vermelding verdient verder Cortana, de spraakgestuurde zoekmachine en persoonlijke assistentie. Hoewel Cortana nu nog ontbreekt in de Nederlandse Windows 10 (een Nederlandse Cortana wordt eigenlijk nog wel dit jaar verwacht). Om jou beter te leren kennen, leest Cortana je agenda, je adresboek, al je e-mail en sms'jes, en upload het deze informatie ook naar de cloud. Zelfs je stemgeluid wordt opgenomen en geüpload voor analyse!

Wat kun je eraan doen?

Wil je meer privacy, dan zijn gelukkig de vele privacygevoelige opties eenvoudig aan te passen of uit te schakelen. Je kunt dit al tijdens de installatie doen door niet voor de express-instellingen te kiezen, maar juist dan al de opties te doorlopen en uit te schakelen, maar het kan ook later nog altijd. Microsoft heeft alle privacyopties bij elkaar gezet in het onderdeel Privacy van de Instellingen. Doordat één grote Ik-wil-privacy-knop ontbreekt, zul je wel alle 37 functies stuk voor stuk langs moeten en zelf moeten bepalen wat de juiste instelling is.

De eerste optie in het submenu Algemeen gaat over de Reclame-id. De reclame-ID is een geanonimiseerd profiel dat echter wel bepaalde kenmerken van jou heeft. Online adverteerders gebruiken het om hun advertenties beter op jou af te stemmen. Ook Microsoft zelf is overigens zo'n reclameverkoper die deze reclame-ID gebruikt. Door de bovenste optie op Uit te zetten, stop je het gebruik van een reclame-ID door Windows 10.

Vind je gerichte advertenties niet erg, maar wil je er wel meer controle over, klik dan op Mijn Microsoft-reclame en andere persoonlijke gegevens beheren. Microsoft sluist je nu door naar de webservice voor gepersonaliseerde advertenties. Hier kun je kiezen of je gepersonaliseerde advertenties van Microsoft of van andere bedrijven wilt, en welke dan. De instelling van advertenties van andere bedrijven verloopt via de website van de EDAA, een vereniging van Europese online adverteerders waar ook Microsoft lid van is.

Onder Privacy / Feedback en Diagnose vind je het onderdeel Diagnose en verbruiksgegevens. Hiermee verzamelt Microsoft een breed scala aan gebruiksgegevens. Standaard staat deze optie op Volledig (aanbevolen). Beter kies je hier voor Basis. Het is echter wel verwijtbaar dat de optie om dit uit te kunnen zetten niet aanwezig is.

©PXimport

In het onderdeel Privacy van de Instellingen kun je alle privacygevoelige functies in- en uitschakelen.

Schakelt Windows 10 illegale software uit?

Nu Microsoft even nadrukkelijk in de schijnwerpers staat door de komst van Windows 10 en de rumoer rond privacy, duiken ook al snel de cowboyverhalen op. Een blogger las de Microsoft-servicesovereenkomst en maakte daaruit op dat Microsoft voortaan illegale software zou opsporen en uitschakelen. Het zou hierbij vooral om games gaan. Dit laatste had een bel moeten doen rinkelen, want dit doet Microsoft al tijden, maar wel uitsluitend op de Xbox. De Xbox is een gesloten systeem waar Microsoft zowel de software als aangesloten hardware, streng controleert en in voorkomende gevallen ook blokkeert. De strikte controle moet volgens Microsoft een betere kwaliteit game-ervaring opleveren. Van het uitschakelen van illegale software op de pc is dus geen sprake.

©PXimport

Dit onderdeel van de service-overeenkomst zorgde voor veel verwarring, gaat Microsoft ook illegale software uitschakelen en niet goedgekeurde hardware? Op de Xbox al jaren mogelijk, maar niet op de pc.

Plaatsbepaling

Een tweede belangrijk onderdeel van de privacyinstellingen betreft het gebruik van locatiegegevens. Klik op Locatie om deze opties te zien. Om de privacy te beschermen speelt de bovenste optie geen rol, die betreft alleen het door gebruikers zelf mogen aanpassen van de locatie-instelling. Wil je niet dat jouw locatie door apps en services mag worden gebruikt, schakel dan de optie Locatie uit. Is de locatie ingeschakeld, dan houdt Windows ook actief bij waar je allemaal geweest bent. Deze locatiegeschiedenis is specifiek voor een apparaat. Wil je niet dat een app of service deze geschiedenis kan raadplegen, klik dan op Wissen.

Onderaan de opties voor locaties zie je nog de lijst met apps en programma's die de locatieservice kan gebruiken en bij elke app is aangegeven of die deze service ook echt mag gebruiken. Wil je dat een app de locatieservice niet mag gebruiken, zet de schakelaar dan op Uit. Zie je er wel voordeel in, kies dan voor Aan.

Loop op deze manier door alle instellingen en schakel die uit of in waar je geen of juist wel gebruik van wilt maken. Niet alle keuzes zijn overigens zo makkelijk te maken. Bij Algemeen kun je het gebruik van het SmartScreen-filter uitschakelen. Inderdaad wordt dan niet meer elke url die een van de apps opent naar Microsoft geüpload, maar je schakelt hiermee wel een belangrijk wapen tegen phishing en malware uit. Kies je hier toch voor, zorg dan wel minimaal voor een goed alternatief.

©PXimport

De locatieservice is een van de privacyinstellingen die je per app kunt instellen.

Engels Cortana

Gebruik je een Engelse Windows, dan beschik je nu ook al over Cortana. De instellingen die Cortana gebruikt, kun je regelen door Cortana te starten en dan op de Instellingen in de linkerkantlijn van het Cortana-venster te klikken. Cortana helemaal het zwijgen opleggen kan weer wel via de Privacyopties in het menu Instellingen. Kies dan Spraak, handschrift en typen en kies Stoppen met leren kennen.

©PXimport

Schakel Cortana uit als je niet wilt dat onder meer je stemgeluid wordt opgenomen en geüpload voor analyse.

Andere instellingen

Niet alle privacygevoelige opties zitten bij de privacyopties in het onderdeel Instellingen. Het gebruik van de eerder genoemde reclame-ID is precies het tegenovergestelde van de Do Not Track-optie zoals de meeste browsers die nu biedt (inclusief Edge, de Windows 10-browser). De Do Not Track-optie moet wel apart worden ingeschakeld. Start Edge om via Meer acties / Instellingen / Geavanceerde instellingen weergeven alsnog Do Not Track-aanvragen verzenden aan te zetten. Gebruik je een andere browser zoals Firefox of Chrome, dan is het inschakelen van Do Not Track op Windows 10 niet anders dan voor die browser op Windows 7 of 8/8.1.

Een optie die lastiger te plaatsen is, betreft de nieuwe peer-to-peer-levering van Windows Updates. Open in de Instellingen het onderdeel Bijwerken en beveiliging. Klik dan bij Windows Update op Geavanceerde opties / Kiezen op welke manier updates worden geleverd. Kwamen bij vorige versies van Windows de updates alleen van Microsoft, Windows 10 accepteert ze ook van andere pc's. Het updaten moet daardoor sneller gaan. Maar Microsoft claimt hiervoor wel een deel van jouw bandbreedte, bovendien weet je nooit zeker hoe veilig dit systeem is dat toch informatie die al op jouw pc staat, ook al is het een Windows Update, via een onbekend Microsoft peer-to-peer-netwerk verspreid naar andere pc's. Zet de schakelaar op Uit om alleen nog maar updates rechtstreeks van Microsoft te accepteren of kies anders voor pc's in het lokale netwerk om niet ook updates via het internet te delen met jou onbekende pc's.

©PXimport

Schakel in Edge de Do Not Track-functie in om websites te informeren dat je bij het surfen niet gevolgd wilt worden.

Schade en schande

Niet eerder gaf een versie van Windows zichzelf en zonder het de gebruiker te vragen, het recht om zoveel privacygevoelige gegevens te verzamelen en te gebruiken voor uiteindelijk toch zakelijke doeleinden. De zorgen rondom Windows 10 en privacy zijn dus terecht. Microsoft is hierin nu gelijkwaardig aan Apple en Google die dit met iOS en Android al geruime tijd doen. Anders dan Apple en Google wil Microsoft echter terrein winnen en kan het zich niet veroorloven de goodwill die het met Windows 10 scoort, nu alweer te verspelen. Meer openheid over wat het bedrijf verzamelt en deelt is daarbij noodzakelijk.

De verwachtingen van pc-gebruikers zijn juist op dit vlak namelijk duidelijk anders dan die van een mobieltje of smartphone. Dat Microsoft zich dat niet bewust is geweest zegt veel over hoe ver het bedrijf op sommige punten al is weggeraakt van haar belangrijkste groep klanten. De klok loopt, het is tijd voor een Windows-herstelactie.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.