ID.nl logo
Wet inzake digitale markten DMA: wat is dit en wat merk je ervan?
Huis

Wet inzake digitale markten DMA: wat is dit en wat merk je ervan?

Als we het over de Wet inzake digitale markten hebben, dan bedoelen we de Digital Markets Act (DMA). Dit is Europese wetgeving die wil zorgen voor een eerlijke en competitieve markt binnen de Europese Unie. Deze wet zorgt voor grote veranderingen bij Google, Meta, Apple en meer. In dit artikel leggen we uit wat de DMA is en wat de gevolgen ervan zijn.

In het kort:

De Wet inzake digitale markten is een Europese wet die de macht van zogenaamde poortwachters aan banden legt. Door hun macht te beperken, hoopt de Europese Unie dat dit leidt tot meer concurrentie, keuze, innovatie, kwaliteit en lagere prijzen. Enkele belangrijke veranderingen op een rij, die sinds november 2022 officieel gelden:

  • Er komen meer beperkingen op de manier waarop data verzameld worden.
  • Je kunt straks vooraf geïnstalleerde applicaties verwijderen (zoals op een smartphone).
  • Berichtendiensten moeten met elkaar gaan samenwerken.

Lees ook: Meer privacy gewenst? Zo tackel je de tech-trackers!

Waarom de Wet inzake digitale markten nodig is, is geen groot raadsel. Techbedrijven hebben veel macht over gebruikers, terwijl ze daar ook flink aan verdienen. Met de nieuwe Europese wet worden de poortwachters gereguleerd, om ervoor te zorgen dat ze geen misbruik maken van hun monopoliepositie. Ook moet de wet de privacy van gebruikers gaan beschermen. Vooral bedrijven die zich bezighouden met (de verkoop van) advertenties gaan de verschillen merken – ze zijn voortaan verantwoordelijk voor de manier waarop ze gebruikersdata verzamelen.

De Wet inzake digitale markten

Hoewel de Wet inzake digitale markten sinds november 2022 van kracht is, hadden de poortwachters tot 6 maart 2024 de tijd aan de nieuwe regels te voldoen. Daarom lees je hier nu veel over (al zullen veel media de Engelse benaming Digital Markets Act aanhouden – maar dat betreft dus dezelfde wet). Mochten techbedrijven zich niet aan de wet houden, dan kan het zijn dat ze gedwongen worden bepaalde diensten of onderdelen af te stoten. En anders mogen ze hun producten en diensten niet meer binnen de Europese Unie aanbieden. Er staat dus wat op het spel.

De DMA legt beperkingen op aan sociale media, zoekmachines, platformen waar je video’s op deelt, besturingssystemen, clouddiensten en online advertentiediensten in handen van grote, digitale bedrijven. Ze hebben een aanzienlijke impact op de markt en worden zodoende aangemerkt als ‘gatekeepers’, of poortwachters. Ze moeten zich houden aan opgelegde verplichtingen en beperkingen, zodat kleinere bedrijven binnen dezelfde markt een betere kans krijgen en ondertussen de rechten van burgers binnen de Europese Unie beschermd worden.

De poortwachters en platformen

De Europese Unie heeft voor nu zes poortwachters aangewezen: Alphabet, Amazon, Apple, ByteDance, Meta en Microsoft. Daar horen 22 platformen bij, zoals vier grote sociale netwerken: Facebook, Instagram, LinkedIn en TikTok. Maar ook twee berichtendiensten, Facebook Messenger en WhatsApp (daar later meer over), twee browsers (Chrome en Safari) en een zoekmachine (Google). Verder betreft dit YouTube, evenals drie besturingssystemen (Android, iOS en Windows) en advertentiepartijen (Meta, Google en Amazon).

Ook let de Europese Unie op zes tussenpartijen. Dan denkt de Unie aan Amazon Marketplace, Google Maps, Google Play, Google Winkelen, iOS App Store en Meta Marketplace. Op deze pagina, van de Europese Commissie, lees je wat die partijen wel en niet mogen doen. Ze moeten ze ervoor zorgen dat bepaalde diensten samenwerken en dat zakelijke partners de kans krijgen hun eigen producten te promoten. Verder mogen ze hun eigen producten en diensten niet naar voren schuiven of verhinderen dat gebruikers vooraf geïnstalleerde apps verwijderen.

De reactie van grote techbedrijven

De focus ligt dus voornamelijk op Amerikaanse en Chinese partijen, die niet allemaal even vrolijk reageerden. Zo beten Apple en TikTok flink van zich af. De iPhone-maker verdedigde zich met een vaak herhaald argument dat allerlei nieuwe regels voor een slechtere online beveiliging zou zorgen (Apple moet bijvoorbeeld appwinkels van derde partijen toestaan). Uiteraard doet het bedrijf z’n best de risico’s te beperken, is uiteindelijk de conclusie. TikTok is het voornamelijk oneens met het gebrek aan een gedegen marktonderzoek, en overweegt vervolgstappen.

De reactie van Meta kennen we inmiddels. In oktober lanceerde dat bedrijf een abonnement voor Europeanen, waarmee ze advertentievrij gebruik kunnen maken van Facebook en Instagram. Daarmee omzeil je inderdaad het gedoe rondom dataverzameling. Of dit juridisch standhoudt, is nog een tweede. Dus die ontwikkeling krijgt vast nog een staartje. Google heeft inmiddels maatregelen getroffen en lijkt zich, net als Microsoft, te conformeren aan de nieuwe regels. Al lukte het Microsoft wel uitzonderingsposities aan te vragen voor Bing en Edge.

Bescherm je eigen laptop tegen pottenkijkers!

Met een screenfilter kan niemand anders zien wat je doet

De impact van de Digital Markets Act

Tegenstanders van de wet klagen dat de DMA de prikkel wegneemt om te innoveren. Dat zou – geheel in tegenstrijd met het doel – de kwaliteit van goederen en diensten niet ten goede komen. Andere sceptici roepen dat de Europese wet te breed is en er indirect voor kan zorgen dat de concurrentie verder beperkt wordt. En dan hebben we het nog niet over het financiële aspect gehad. De poortwachters hebben gezamenlijk veel aandeelhouders. Als er dus bedrijfsonderdelen verdwijnen, of de Europese markt is niet toegankelijk, dan kan dat grote gevolgen hebben.

Of dit daadwerkelijk de impact wordt van de Wet inzake digitale markten, moeten we nog zien. Vooralsnog zien we een aantal andere ontwikkelingen voorbijkomen. Zo moeten advertentiepartijen handmatig een consentstatus verkrijgen van gebruikers, of dat centraal gaan regelen via een Consent Management Platform (CMP). Daarnaast hebben we nog een aantal concrete voorbeelden verzameld van de impact van de DMA, die we hieronder gaan behandelen. Vooral WhatsApp- en iOS-gebruikers doen er goed aan even op te letten.

Veranderingen bij WhatsApp en iOS

Aangezien WhatsApp één van de aangewezen platformen is, moet de berichtendienst zijn poorten opengooien voor diensten van derde partijen. WhatsApp moet gebruikers voortaan de mogelijkheid geven te reageren op andere gebruikers die bijvoorbeeld Signal, iMessage of Facebook Messenger gebruiken. Die berichten verschijnen dan in een aparte inbox, is het idee. Op moment van schrijven zijn de veranderingen nog niet live, maar je krijgt vanzelf melding van het moment waarop dat gebeurt. Per chat kun je zien waar iemand vandaan komt, via z’n profiel.

Ook iOS gaat veranderen. Apple moet namelijk downloadwinkels van derde partijen toestaan en het mogelijk maken apps buiten een appstore om te installeren. De veranderingen gaan in zodra je iOS 17.4 op je iPhone installeert. Je downloadt vervolgens een appwinkel van een aanbieder, die door de rigoureuze tests van Apple gekomen zijn, en moet toestemming geven voor het installeren van deze apps. Je kunt een andere downloadwinkel markeren als de standaardoptie en alle apps downloaden die je wilt (ook als die tegen de App Store-richtlijnen ingaan.

En daar blijft het niet bij

Door de Wet inzake digitale markten gaat er nog een aantal zaken veranderen. We nemen een aantal hoogtepunten met je door.

  • Op een Android-smartphone krijg je tijdens het installeren ook een keuzemenu te zien voor het selecteren van een browser. Google moest eerder al zo’n menu implementeren voor zoekmachines.

  • Je kunt Messenger gebruiken zonder Facebook-account; je kunt nu een ander e-mailadres of telefoonnummer gebruiker voor Messenger.

  • Je kunt Instagram en Facebook loskoppelen. Grote techbedrijven mogen niet meer zomaar accounts aan elkaar koppelen, om vervolgens een beter advertentieprofiel van jou te genereren.

  • Je kunt straks vooraf geïnstalleerde applicaties verwijderen van een smartphone of tablet.

Zoals je ziet, heeft deze wet nu al een behoorlijke impact op hoe jij het internet, allerlei diensten en producten gebruikt. Lees ook vooral het uitgebreide document dat de Europese Commissie opgesteld heeft over de nieuwe wet, om het naadje van de kous te weten. Het kan zijn dat bepaalde dingen nog veranderen of anders aangepakt worden, aangezien de Europese Commissie de verplichtingen van de poortwachters dynamisch kan updaten. Ook worden de aangewezen poortwachters vanaf nu constant in de gaten gehouden.